Қазақстан Республикасының банк реформасы

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

КІРІСПЕ . . . 3

І ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БАНК ЖҮЙЕСІН РЕФОРМАЛАУ . . . 5

1. 1 Банк реформасы және Қазақстанда банк жүйесiнiң қалыптасуы . . . 5

1. 2 ҚР-сы екі деңгейлі банк жүйесі және ондағы Ұлттық банктің рөлі . . . 8

ІІ БАНК РЕФОРМАСЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЖҮРГІЗІЛУ БАРЫСЫ . . . 11

2. 1 Банктер және банк жүйесінің реформасы . . . 11 2. 2 Банктік реформалаудағы мемлекеттік реттеу мәселелері . . . 16

2. 3 Коммерциялық банктер және оларды реформалау . . . 20

ІІІ БАНК ЖҮЙЕСІН РЕФОРМАЛАУ ПРОБЛЕМАЛАРЫ МЕН ШЕШУ ЖОЛДАРЫ . . . 24

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 29

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 31

КIРIСПЕ

Әлемдiк тәжiрибе көрсеткенiндей экономикада нарықтық қатынастар өз-өзiн реттей алмайды. Оған белгiлi бiр деңгейде мемлекет әр түрлi саясаттар жүргiзу арқылы араласып, реттеп отырады. Мұндай экономиканы реттеу саясаттарына ақша-несие және бюджеттi-салық саясаты, валюталық саясаттар жатады. Бұл қаржы нарығының саясаттарын мемлекет тарапынан банк жүйесi атқарып отырады.

Банк жүйесi қазiргi заманғы экономикада екi деңгейлi болып келедi, яғни мемлекеттiң эмиссия саясатын iске асырушы Орталық банк (бiздiң елде Ұлттық банк) және екiншi деңгейдегi банктер.

Қазiргi таңда нарықтық экономикада банктiк жүйенiң ролi ерекше. Банктiк жүйе - нарықтық экономиканың ең маңызды және бiртұтас құрылымдарының бiрi. Банктер халық шаруашылығы қызметiнiң барлық деңгейiндегi басқарумен тiкелей байланысты болады.

Осылайша курстық жұмыс тақырыбы “Қазақстан Республикасының банк реформасы” деп алынды.

Тақырыптың өзектiлiгi бүгiнгi таңда мемлекеттiң негiзi экономика болса, ал экономиканың негiзi қаржы және банк жүйесi болғандықтан, қазiргi елiмiздегi банк жүйесiнiң құрылымын реформалау, оның экономикадағы негiзгi қызметтерi мен тиiмдiлiгiн талдап, ұлттық экономикамыз дамуына қосар үлесiн анықтау болып отыр.

Жұмыстың мақсаты - банктiң жалпы экономикалық мәнiн аша отырып, банк жүйесiндегi бiрiншi және екiншi деңгейлi банктердiң экономика жүйелерiнiң негiзгi элементi ретiнде қарастыру, олардың операцияларын ұйымдастыру, реттеу, талдау, олардың рыноктың экономикаға өтудегi рөлi мен қызметтерi жайлы ҚР-ның тәжiрибесiне сүйене отырып орындау.

Жұмыстың зерттеу пәнi болып - банктiң экономикалық негiзi, ҚР-ғы банк жүйесi және оның экономикалық жүйе дамуындағы маңызыдылығы.

Сонымен банктiк жүйе елiмiзде қалыптасып, экономиканың тиiмдi қызмет етуiне ат салысатын басты секторға айналды. Оның әр түрлi саясаттары арқылы экономиканы өтпелi кезеңнен алып шығып, экономикалық өсуге бет алдық.

Қазiр елiмiзде банк жүйесi егемендiк алғаннан берi жүргiзiлiп келе жатқан нарықтық инфрақұрылым iшiнде ең тиiмдi қалыптасқан жүйе болып отырғаны белгiлi. Ал бiз осымен тоқтатпай банктiк жүйенi одан әрi дамытуымыз керек. Ол үшiн банктiк жүйе қызметтерi туралы мамандық деңгейiмiз жоғары болуы керек.

Тiптi соңғы уақытта бiздiң елiмiздiң банктiк жүйесiнен ТМД елдерi тәжiрибе де алып жүр. Бұл әрине үлкен жетiстiктерiмiздiң бiрi деп санаймын.

Жалпы жұмыс барысында банктiң экономикалық жүйедегi орнын толық ашу үшiн келесi мiндеттер орындалуы керек:

Банктiң экономикалық мәнiн, оның экономикада атқаратын қызметтерiн қарастыру;
Экономикалық жүйенiң тиiмдi дамуындағы банктiң маңыздылығын және оны реформалаудың іске асуын жан-жақты талдау;
Банк жүйесi және елiмiздегi банк жүйесiн реформалау барысын талдау;
Қазақстандағы банк жүйесiндегi Ұлттық банктiң орнын жан-жақты қарастыру;
Коммерциялық банктердiң экономика салаларын дамытудағы маңыздылығын және олардың негізгi қызметтерi мен операцияларын қарастырып өту болып табылады.

Курстық жұмыс екі бөлімнен тұрады: бірінші бөлімде елімізідің егемендік алған жылдардан бергі банк жүйесінің қалыптасып, дамуын талдау болса, ал екінші бөлімде банктік жүйенің мәні мен қызметтерін талдау және екі деңгейлі банк жүйесінің қазіргі таңдағы атқарып жатқан шараларына тоқталу болып табылады.

Курстық жұмысты жазу барысында келесі экономист авторлардың еңбектері қолданылды: О. И Лаврушина., Мақыш С. Б., Мамыров Н. Қ., Ивашковский С. Н. Баян Көшенова, Ғ. С. Сейiтқасымов., А. А. Ильясов., және экономикалық журналдар мен статистикалық деректер пайдаланылды.

І ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БАНК ЖҮЙЕСІН РЕФОРМАЛАУ

1. 1 Банк реформасы және Қазақстанда банк жүйесiнiң қалыптасуы

Өз егемендiгiн алғанға дейiн Қазақстан Республикамызда банк жүйесi болған жоқ. Елде КСРО-ның орталықтанған банк-несие жүйесiнiң филиалдары мен бөлiмшелерi қызмет көрсеттi. Сондықтанда Қазақстанда банк жүйесiнiң қалыптасуы мен дамуы қазан төнкерiсiне дейiнгi патшалық Ресейдiң және КСРО-ның банк жүйесiмен тығыз байланысты. Сондықтан мен елiмiздiң банктiк жүйесi туралы өз егемендiгiн алған 1991 жылдан бастап қалыптасуы мен жүргiзiлiп жатқан реформаларға тоқталғым келдi.

Қазақстан Республикасының экономикасы нарықтық қатынастарға көшу кезеңiнде несиенi басқарудың жүйесiн және шаруашылық қызметiне банктiк қызмет көрсету механизмiн құру, банктер мен кәсiпорындардың қызметiне жетекшiлiк етуде экономикалық әдiстердi қолдану; банк пен клиенттерi, сонымен қатар, банктiң өз жүйесi шеңберiндегi, оның жекелеген буындарының арасындағы өзара қарым - қатынастар жүйесiн қайта құру, яғни жаңадан пайда болған нарықтық құбылыстар мен процестердi ескере отырып, принциптi реформалаудың маңызы зор.

Қазақстан Республикасында банктiк жүйенi реформалаудың қажеттiлiгi, дүниежүзiлiк банктiң мамандарының пiкiрiнше, қысқа мерзiмдi мекемелер категориясының бар болуымен түсiндiрiледi және оларды өз кезегiнде макроэкономикалық реформасын жүргiзуде кедергi етуi мүмкiн деп санайды. Бiрiншi категорияға орталықтандырылған экономикадан мұра болып қалған мақсатты несие мен банктiк тәжiрибенi мемлекеттiк үлестiру жүйесiнiң ескi тәжiрибесiмен келiсiлген қаржылық ресурстарды дұрыс орналастырмау мәселесi; екiншi категория мәселерiне банктердiң “сапасыз” қарыздары мен мемлекеттiк зиянды кәсiпорындарын жатқызады. Бұл мәселелер несие беруге қабiлеттi және жеке кәсiпорындардың қаржылық ресурстарға қол жеткiзуiне кедергi болып, банктiк қаржылық ресурстардың өмiршең емес кәсiпорындардың пайдасына кетуiне жол бередi.

Қазақстан Республикасының қазiргi банк жүйесiнiң құрылуы 1990 жылдың желтоқсанында ҚазКСР - нiң Жоғары Кеңесi қабылдаған “Банктер және банк қызметi туралы” Заңынан бастау алады. Заңға сәйкес республикада екi деңгейлi банк жүйесi құрылды: жоғары (бiрiншi) деңгейдегi банк - ҚазКСР-нiң Мемлекеттiк банкi және төменгi (екiншi) деңгейдегi банк - коммерциялық банктер жүйесi.

Қазақ Кеңес Социалистiк Республикасының территориясында жинақталған несие ресурстары осы Заң шыққан күннен бастап Республика меншiгi болып саналды. Мемлекеттiк банк республиканың меншiгi және оның Орталық банкi болып саналды. Оның айналымға монополиялы құқықпен ақша белгiлерiн эмиссиялауға, ақша-несие қатынастарын реттеуге, мемлекеттiк бюджеттiң кассалық жұмысын жүргiзуде, республика территориясында коммерциялық банктер ашуға рұқсат беретiн құқығы болды.

Кәсiпорындардың, ұйымдардың, кооперативтер мен азаматтардың несие-есеп жұмыстарын жүргiзу үшiн республика территориясында коммерциялық банктер мен басқа несие мекемелерi ұйымдастырылды. Коммерциялық банктер өз жұмысында осы Заңды және Қазақстан Мемлекеттiк банкiсiнiң нұсқаулары мен ережелерiн басшылыққа алды. Коммерциялық банктер мен басқа несие мекемелерi мемлекеттiк, ұжымдық, жеке және аралас (шетел капиталы қосылған) меншiкте болып бөлiндi. Қазақстан Заңдарына сәйкес Мемлекеттiк банк деп ( Орталық - Ұлттық банктен басқа) капиталы толығынан үкiмет иелiгiне, немесе акциянерлiк капиталдың басым бөлiгi мемлекеттiк құрылтайшылардың акциясы болғанда есептеледi. /9, 24 б/

1991 - 1993 жылдары елiмiзде экономиканың күрт құлдырауымен байланысты инфляция қарқыны өте жоғары болды. Оның тiптi кейбiр кездерде 1000% - ға дейiн жеткенi көрiндi. Нәтижесiнде банктерде несиелiк жұмсалымдар құрылымы әлдеқайда нашарлады, мерзiмi өтiп керкен несиелер үлесi ұлғайды. 1992 жылы Республикада басталған төлемсiздiк дағдарысы кәсiпорындардың қаржылық жағдайына және жалпы экономикаға қатты әсер еттi. Көптеген кәсiпорындар өнiм өндiрудi төмендеттi, ал кейбiреулерi өндiрiстi тiптi тоқтатуға мәжбүр болды.

Осылайша 1993 жылы өзiмiздiң төл ақшамыз теңгенi енгiзуге тура келдi. Осыдан бастап ұлттық банкке ұлттық валютаның енуiмен ақша - несие саясатын жүзеге асыру; бюджетпен, банктермен өзара қарым - қатынаста классикалық қағидаларды ендiру, банктердiң қызметтерiн реттеу жүйесiн нығайтуға қатысты толық жауапкершiлiк жүктелдi.

Ұлттық валютаның енгiзiлуi сәтiнен бастап, 1995 жылға дейiн Орталық банктiң қызметiн атқару, жүйе қызметiн реттеп отыратын нормативтiк құжаттарды қарастыру және қабылдау тұрғысындағы дәстүрлермен тәжiрибесi жоқ Ұлттық банк дербес түрде ақшалай-несиелiк саясат жүргiзу тәжiрибесiн қолға алды. Бұл кезең, сондай-ақ ұлттық валютаның бағаларды ырықтандыру саясатына орай шарттасылған ақша -несие құралдарының және факторлардың әрекетiне бейiмделуi болатын. Сонымен бiр мезгiлде, 1995 жылы 15 ақпанда Қазақстан Республикасы Президентiнiң қаулысымен бекiтiлген, 1995 ж. арналған Қазақстандағы банктiк жүйенi реформалаудың бiрiншi бағдарламасы жасалынды.

Бағдарлама 1995 жылдың соңына дейiн сәттi жүзеге асырылған жағдайда келесiлершге қол жеткiзу мүмкiндiгi болжанған:

Ұлттық банктiң негiзiнен классикалық орталық банктерге тән валюталық және ақшалай - несиелiк реттеулердiң барлық құралдар жиынтығын енгiзудi аяқтау және оны пайдалану;
Экономикалық ынталандыруды дұрыс қолдану мен нормативтiк реттеудi жетiлдiру және Ұлттық банк тарапынан бақылауды күшейту есебiнен барлық коммерциялық банктер қызметiнiң сапасын жақсартуды жүзеге асыру; олардың капиталдандыру деңгейiн жоғарылату және халықаралық стандарттарға жақын банктер тобын қалыптастыру;
Банкаралық несиелiк және валюталық нарықтарды дамыту және тереңдету жолдарымен оларда қалыптасатын пайыздық мөлшерлемелер мен айырбас бағамы тұрақтылығына қол жеткiзу, ал Ұлттық банк оларға тек өзiнiң тiкелей және жанама реттеу құралдарымен ғана ықпал етедi;
Республикалық бюджеттiң тапшылығын Ұлттық банктiң тарапынан тiкелей несиелеуден бас тартып, оның iшкi және сыртқы қаржылық нарықтарда инфляциялық емес әдiстер арқылы қаржыландыруға көшу;
Шаруашылық жүргiзушi субъектiлер арасында төлемдердiң қауiпсiз, уақтылы және тиiмдi жүзеге асыру мақсатында елiмiздiң төлем жүйесiнiң сапалы қызмет ететiн жаңа деңгейiне қол жеткiзу және ұзақ мерзiмдi ұлттық төлем жүйесiн дамыту;
Орта және ұзақ мерзiмдi инвестициялық жобаларды инфляциялық емес несиелеу жүйесiнiң негiзiн қалау.

Бағдарламаның өткiрлiгiне қарамастан, iстiң нақты жағдайын ескере отырып, оны жүзеге асырды. Ең алдымен ақша - несиелiк реттеудiң құралдары мен әдiстерi дами түстi.

Банктердiң қайта қаржыландыру механизмдерiнде маңызды өзгерiстер болды. 1995 жылы қаңтар айынан бастап директивтi несиелердi беру тоқтатылды. Орталықтандырылған көздер есебiнен берiлетiн несиелердiң көлемi және мерзiмi қысқарды. Экономиканы несиелеу қызметi негiзiнен Ұлттық банктен екiншi деңгейлi банктерге көштi және олар өз кезегiнде экономиканы несиелеудi шаруашылық жүргiзушi субъектiлердiң бос қаражаттарын, халықтың жинақ ақшаларын тарту және сыртқы қарыздарды өздерi тарту есебiнен қамтамасыз етуге бейiмделедi. Ұлттық банк жалпы Орталық банктерге тән қызметтерге көбiрек ден қойды, оларға: банктердi несиелеу, Үкiметтi несиелеу және жалпы ақша - несиелiк және ақша - валюталық реттеу жүргiздi.

1995 жылы Ұлттық банк мемлекеттiк бағалы қағаздар нарығының дамуын қамтамасыз еттi, ашық нарықтағы операциялар басталды.

1995 жылы алтын валюталық резервтердi басқару бойынша көптеген жұмыстар жүзеге асырылды. 1995 жылы сәуiрде Ұлттық банктiң басқармасы алтын валюта резервтерiн басқару тұжырымдамасын бекiттi. Ұлттық банк алтын валюта резервтерiн көбейту мақсатында валюта мен қымбат бағалы металдарды депозитке орналастыру, валюта мен қымбат бағалы металдарды сату және сатып алу операцияларын жүргiздi.

Осы жылы ел экономикасын сауықтыру мақсатында макроэкономикалық ретеу мен ақшалай-несиелiк және салық бюджеттiк саясатты үйлестiру iсiнде Ұлттық банк пен Қаржы министрлiгi арасындағы қатынастар беки түстi.

Мiне осылайша осы уақытқа дейiн 15 жыл аралықта егемен елiмiзде банктiк жүйемiз қалыптасып, ол ТМД елдерi iшiндегi ең дұрыс құрылған қаржы жүйесi болып отыр. Бүгiнгi таңда басқа мемлекеттер бiзден үлгi алуда. Әрине бұл бiздiң елiмiздiң банктiк жүйенi дамытудағы үлкен жетiстiгi болып табылады. Ендi осы екi деңгейлi банктiк жүйемiздi жан - жақты талқылайық.

1. 2 ҚР-сы екі деңгейлі банк жүйесі және ондағы Ұлттық банктің рөлі

Орталық банк елдің эмиссиялық, резервтік жэие кассалық орталығы, сондай-ақ ол норма шығару, басқару құқықтарына ие «банктердің банкі», «соңғы сатыдағы несие беруші» рөлін атқарады, акша-несиелік және валюталық саясатты анықтайды, оның негізгі мақсаты пайда табу емес, ақша-иесие саясатын жүзеге асыру жэне елдің несиелік жүйесін басқару болып табылады.

Орталық банктер бүкіл елдің несие жүйесін бақылаушы әрі реттеуші бас органның рөлін атқара отырып, ерекше орынға ие және экономикалық басқарудың мемлекеттік органы болып табылады. Олардың басшылық рөлі мемлекет берген үлкен өкілет-тіліктермен анықталады.

Әлемдік тэжірибе көрсеткендей, мемлекеттің Орталық банкі-ге кең өкілеттік беруі екінші деңгейлі банк жүйесінің тиімді жұмыс істеуін қамтамасыз етеді.

Орталық банк мемлекет берген эмиссиялық құқығы негізінде экономиканы жалпы мемлекеттік тұрақтандыру саясатып, тауар-ақша тепе-теңдік саясатын жүргізеді.

Тәжірибе жүзінде кассалық резервтердің барлығы Ұлттық банкке шоғырланады және олардың шаруашылық айналымға түсуі Ұлттық банкінің мекемелері арқылы коммерциялық банктердің кассаларын толтыру негізінде жүреді. Барлық банктер қолма-қолсыз есеп айырысуларды Ұлттык банктердің мекемелері арқылы жүргізеді, ал қажет жағдайда Ұлттық банкіден несие алады. Осының нәтижесімде қолма-қол және қолма-қолсыз есеп айырысу айналысы Ұлттық банкіде және оның мекемелерінде шоғыр- ланады.

Ұлттық банк - ақша резервтерінен, алтын валюта резервтерінен, басқа да материалдық құндылықтардан тұратын жекеше мүлкі бар заңды тұлға. Мүліктің құралу көздеріне - банк ісінен түскен табыстар, бағалы қағаздардан түскен табыстар және сәйкес бюджеттерден түскен дотациялар жатады.

Заңның 9-бабына сәйкес, Ұлттық банк жарғылық қорын 10 млрд теңге көлемінде мына қаражаттар есебінен құрайды: республикалық бюджеттен бөлінген қаражаттар, мемлекеттеи алынған негізгі қорлар және Ұлттық банк тапқан пайдадан аударымдар.

Әлемдік тәжірибеде, нарықтық экономика жағдайында Орталық банкінің жұмысын ұйымдастырудың әр түрлі құкықтық формалары бар:

- оның капиталының қалыптасуы 100% мемлекеттің қаражаты есебінен болатын унитарлық банк;

- акцияларының бөлігі мемлекетке тиесілі (немесе мемлекеттің қатысуынсыз) акционерлік қоғам;

- бірлестік типтес ұйым (мемлекеттің қатысуымен немесе қатысуынсыз) ;

- Орталық банкінің қызметін бірігіп атқаратын тәуелсіз банктер жүйесі.

АҚШ-та орталық банктердің капиталына мемлекет қатыспайды, олардың капиталы Федералды резервтік жүйенің (ФРЖ) мүше банктерінің жарна пұл төлемдерінен тұрады.

Негізі Ұлттық банк унитарлық орган болып табылады. Мемлекет - жарғылық қордың жалғыз иесі. Негізгі қор - гимараттардан, құрылғылардан, көлік және басқа да құндылыктардан тұрады, ал айналым қаражаты - банкіге тиесілі ақша каражаттарынан тұрады. Ұлттық банк резервтік және басқа қорлар құрады. Резервтік кор жарғылық көлемінде құрылып, ол өзіндік табыс есебінен толтырылады және осы қорға байланысты нормаларға сәйкес жүргізілетін операциялар бойынша шығындарды жабуға армалады.

Ұлттық банкінің қаржылық жылдағы пайдасы сол жылға жатқызылатын табыстар мен шығындардың айырмасы ретінде анықталады. Ондай шығындарға: активтер амортизациясы, оның ішіндегі банкноттар мен монеталардың кұндарының бір бөлігі жатады.

Пайданың жарғылық, резервтік және басқа қорларды құрғаннан қалған бөлігі республикалық бюджетке аударылады. Ұлттық банк және оның мекемелері барлық салықтар мен төлемдерден босатылады.

Қазақстан Республикасының Ұлттық банкінің негізгі міндеті - Қазақстан Республикасының ұлттық валютасының ішкі және сыртқы тұрақтылығын қамтамасыз ету болып табылады.

Сонымен катар, Қазақстан Республикасының Ұлттық банкісіне мынадай қосымша міндеттер жүктеледі: /7/

- Қазақстанның экономикалық дамуы және оның дүние-жүзілік экономикаға интеграциялануы мақсаттарына жетуге көмектесетін ақша айналысы, несие, банктік есептеулерді және валюталық қатынастар саласындағы мемлекеттік саясатты жасау және жүзеге асыру;

- ақша-несие және банк жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз етуге көмектесу;

- банктік және басқа несиелік мекемелердің қызметін реттейтін ережелерді жасау және олардың орындалуына бақылау жасау негізінде банк иесие берушілердің, салымшылардың мүдделерін қорғауы.

Ұлттық банкі жұмысының негізгі бағыттары:

- елдегі несиелік ресурстарды және ақша айналысын басқару;

- өзіне багынышты мекемелер арқылы ақшалай түсімді инкассациялауды ұйымдастыру және жүзеге асыру;

- халық шаруашылығындағы несиелік, есеп айырысу және кассалық операцияларды жүзеге асыру бойынша ережелерді, әдістемелік инструкциялық нормативтік актілерді шығару (барлық банктерге міндетті), есеп жүргізу және банктердің есеп беруін ұйымдастыру;

- банк ісін лицензиялау, ақша-иесиелік реттеудің әдістерінің формаларын талдау;

- банк ісін бақылау және қадағалау;

- елдің банк жүйесінің тәуелсіз балансын жасау;

- ғылыми-зерттеу және аналитикалық жұмыстар жүргізу;

- валюталық операцияларды жүргізу ережелерін және тәртібін жасау, біркелкі валюталық саясатын жүргізу және т. б.

Ұлттық банк Қазақстан Республикасының валютасын шет ел мемлекеттерiнiң ақша бiрлiктерiне айырбастау бағамын анықтау тәртiбiн белгiлейдi. Қолма-қол ақшаның айналымы олардың банк кассасына үздiксiз оралып отыру жолымен жүзеге асады.

Эмиссия - мемлекет тарапынан банкноттардың, тиындардың, бағалы қағаздардың шығарылуы. Ол қолма-қол ақшасыз түрiнде де болуы мүмкiн. Қолма-қол ақша түрiндегi эмиссия - айналысқа банкноттар мен тиындардың қосымша шығарылуын сиапттайды.

Еліміздегі барлық несие жүйесін реттеуші ұйым рөлін атқара отырып, орталық банк экономикамызда басты орын алады.

Орталық банк еліміздің эмиссиялық және резервтік орталығы ретінде ақша-несие және валюта саясатын анықтайды. Оның қызметінің басты мақсаты пайда табу емес, тек ақша-несие саясатын жүргізуге және еліміздің банк жүйесіне жетекшілік етуге бағытталады.

Орталық банктің тарапынан ақша-несиелік реттеудің негізгі объектісіне экономикамыздағы жалпы қолма-қол және қолма-қолсыз ақша массасы жатады.

Ұлттық банк - бұл бұрынғы қарапайым клиенттерге қызмет көрсетумен айналысқан, қарапайым мемлекеттік банктен орталық, эмиссиялык банкке ауысқан, банктердің банкісі болып табылады. Іс жүзіндс Ұлттық банкте барлық кассалық резевтердің шоғырлануы және олардың щаруашылық айналымына түсуі Ұлттық банктер мекемелерінің коммерциялық банктер кассасын толтыру арқылы жүзеге асырылады. Барлық банктер қолма-қолсыз есеп айырысуларды Ұлттық банк мекемелері арқылы жүргізе отырып, қажет жағдайларда Ұлттық банктен несие ала алады.

Ұлттық банк - бұл ақшалай резервтерді құрайтын, оған қоса меншікті алтын валюта резервтерден, басқа да материалдық багалықтардан тұратын мүліктерге ие болып табылатын заңды тұлга.

АҚШ-та орталық банктердің мүлкіне мемлекет қатынаспайды, олардың капиталы Федералды резервтік жүйеге мүлік иесі болып келетін коммерциялық банктердің қосқан жарнасынан тұрады.

Ұлттық банк өзінің атқаратын мәні жағынан біртұтас ұйым болып табылады, ал мемлекет тек оның жарғылық қорының иесі. Бүгінгі жарғылық қордың мөлшері - 20 млрд. теңгені құрайды. Негізгі қорлары ғимараттардан, қүрылғылардан, құрал-жабдықтардан, көліктік құралдар мен басқа бағалылықтардан, ал айналым қорлары банкке тиселі болып табылатын меншікті ақшалай қаражаттардан тұрады.

ІI БАНК РЕФОРМАСЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ЖҮРГІЗІЛУ БАРЫСЫ

2. 1 Банктер және банк жүйесінің реформасы

Банктiк жүйе - нарықтық экономиканың ең маңызды және бiртұтас құрылымдарының бiрi және несие жүйесінің негізгі буыны болып табылады. Себебі масштабы және маңызы жөнінен несие қатынастарының басым бөлігі банктер арқылы өтеді. Банктер мемлекет пен кәсіпорындардың, акционерлік қоғамдар мен жауапкершілігі шектецлі серіктестіктердің, халықтың уақытша бос ақша қаражаттарын шоғырландырып, оларды іс жүзіндегі капиталға айналдырады.

«Банк» деген ұғым италиян сөзі «bank» - орындық, «айырбас орны» деген ұғымды білдіреді. Тарихта банктің ең алғашқы қызметтері тұқым сату барысында ақшаны несиеге беру қызметтері жаңа эраға дейінгі ғасырларда орын алған болатын. /2, 134 б/

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.