Ауған соғысысынан кейінгі жылдардағы білімнің дамуы



Мазмұны.

І.Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3

ІІ.Негізгі бөлім.
1Ауған соғысысынан кейінгі жылдардағы білімнің дамуы ... 4
2.Қазақстанда ғылымның дамуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
3.Ауғаныстан соғысынан кейінгі жылдары халақ интеллигенцияны даярлау жолдары ... ... ... ... ... ... ..16

ІІІ.Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20

IV.Әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22

V.Сілтеме ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 23
Кіріспе.
Ағарту саласындағы қалпына келтіру жұмыстары. Соғыс жылдарында Қазақ ССР-інде, бүкіл еліміздегі сияқты, селода жалпыға бірдей жеті жылдық және қалада он жылдық білім беруді жүзеге асыру уақытша тоқтап, мектептердің балаларды қамтуы едәуір төмендеген еді. Соғыс қиратқан шаруашылықты қалпына келтіру туғызған елеулі материалдық қиындықтарға қарамастан, ағарту ісіне арналған қаржылар жылдан-жылға арта түсті. Егер 1946 жылы бұл мақсаттарға арналып 85,6 миллион сом босатылған болса, 1950 жылы 146,5 миллион сом босатылды. Бұған қоса, Қазақстанда, бүкіл еліміздегі сияқты, мектептерге көмек көрсету, жаппай білім беру қорын, сондай-ақ жетімдер мен мұқтаж балаларға көмек қорын жасау жөніндегі жексенбіліктер ұйымдастырылды. Халық сирек қоныстанған, шалғайдағы мал шаруашылықты аудандарда мектеп ісінің ойдағыдай дамуына аудан, Облыс орталықтарындағы және ірі село-лардағы мектептердің жанындағы мектеп-интернаттардық, жа-тақханалардың санының артуы мүмкіндік туғызды. Мәселен, С1947/48 оқу жылында Ақтөбе облысының бір өзінде ғана 1595 оқушыға арналған 42 интернат ұйымдастырылды . 1953 жылы республиканың мектеп-интернаттарында мал өсірушілердің 40 мықға жуық балалары оқыды, бұдан басқа мал жайылым учаскелерінде 300 жеті жылдық мектеп жұмыс істеді.[1]
Алайда республиканың бірқатар аудандарында балалардың барлығы бірдей (әсіресе қазақ қыздары) жеті жылдық мектеппен қамтылмады, мектептердегі сабақтар бірнеше сменамен жүргізілді.:
КПСС пен Совет мемлекеті қазақ орта мектептерін нығайтуға, олардың санын көбейтуге және қазақ жастарының он жылдық орта мектеп көлемінде толық білім алуы үшін қажетті жағдайлар жасауға барынша көңіл бөлді.Қазакстан Компартиясьь ның Орталық Комитеті 1946 жылғы декабрьде «Қазақ орта мектептерін нығайту туралы» қаулы қабылдадьу Қазақ мектептеріндегорыс тілін оқытуды жақсарту женінде шаралар қолданылды.11949/50 оқу жылынан бастап Қазақстанда жалпыға бірдей міндетті жеті жылдық, ал облыс және ірі өнеркәсіп орталықтарында — он жылдық білім беруге көшу барлық жерде бірдей дерлік басталды. Төртінші бесжылдық жылдары ішінде Қазақстанның орта мектептерін 40 мың ұл мен қыз, оның ішінде 4,5 мың қазақ бітірді, ал соғыс қарсаңында қазақорта мектептерін не бары 380 адам бітіріп шыққан еді. 1950 жылы Қазақстанда жалпы білім беретін 9088 мектеп жүмыс істеп, оларда 1 438 226 оқушы оқыды.
Соғыс жылдарында заводтар мен фабрикаларда, колхоздар мен совхоздарда әкелері мен ағаларының орнында жұмыс істеп, ездерінің мектепте білім алуын аяқтай алмай қалған жастардың өндірістен қол үзбей оқуы үшін жұмысшы және село жастарының кешкі және сырттай оқу мектептері ашылды. Бес жыл ішінде олардан 2500 адам орта білім алып шықты. Бесжылдықтың аяғында республикада осындай 363 мектеп болып, оларда 35 мың адам оқыды. Бірақ бұның өзі оқығысы келетіндердің барлығын қамти алмады, оның үстіне үй-жай, арнайы оқулықтар мен программалар, мүғалімдер жетіспеді [2].
1.Соғыстан кейінгі жылдардағы білімнің дамуы.
Тұтас алғанда республикадағы мектеп ісі ілгері қадам басты: мұғалім кадрларының саны артып, кәсіптік дәрежесі арта түсті, мектептердің оқу-материалдық. базасы нығайтылды. Партия мен үкімет мұғалімдердің материалдық жағдайына үнемі қамқорлық жасап отырды. 1949 жылы мүғалімдердің жалақысы арттьтрылып, еңбек еткен жылдары үшін төленетін пенсия ұлғайтылды. 1947 жылы Қазақ оқу-педагогика баспасы құрылды.
Халыққа білім беру жүйесін жетілдіру 50-ші жылдарда совет елінде мәдени құрылыста зор өрлеу болды.Қолайлы саяси және экономикалық жағдайлар халыққа білім беру ісін одан әрі дамытуға себептесті.
Келген халықтың соғыстан кейін қайтуына және оның тың игеру кезеңінде жаңадан келуіне байланысты, халықтың құрамының және оның қоныстануының ерекшеліктері, өріс алғав миграция процестері — осының барлығы халыққа білім беру органдарының алдына жаңа күрделі міндеттер қойды.
Қазақстан Компартиясы Орталық Комитеті мен республика Министрлер Советі республикадағы халыққа білім берудің жайына бірнеше рет талдау жасады. Еңбекшілер депутаттарының Советтері балалар мен жасөспірімдердің есебін алумен үнемі шұғылданып отырды. Барлық қалалар мек елді мекендер Советтердің атқару комитеттерінің шешімімен мектептер орналасқан микроаудандарға бөлінді. Әрбір мектеитің жанында құрамында Советтің депутаттары, ата-аналар комитетінің председателі, мектептің директоры бар жалпыға бірдей міпдетті түрде білім беру комиссиялары құрылды, олар жұртшылықтың көмегімен балалардың есебін алып, олардың мектепке келуін қадағалады, балаларды мектепке тартуға шаралар қолданды. Балаларды оқумен толық қамту үшін комиссиялардың ұсынуы бойынша селолық жерлерде қоғамдық интернаттар ашылды, мұқтаж балаларға материалдық көмек көрсетілді, балаларды мектепке көлікпен жеткізу ұйымдастырылды.
Селолық жерлерде жаппай білім беру жолындағы кедергі неке-семья қатынастарындағы ескінің феодалдық-байшылдық қалдықтары (жастайынан үйлендіру, алып қашу, қалыңмал беру) болды. Республиканың партия және совет органдарыныд ескінің феодалдық-байшылдық қалдықтарына қарсы дәйекті күрес жүргізуінің нәтижесінде казақ қыздарының орта мектептен шығьш қалуы азайды.
Әдебиеттер.
1. А.Сабырханов. Ұлы бетбұрыс – Алматы, 1981ж.
2. А.Сабырханов. Қазақстан мен Россияның ІX ғасырдағы қарым-қатынастары – Алматы, 1970ж.
3. В.Г.Семенов., В.П.Семенова. Губернаторы Оренбургского края – Орынбор, 1999г.
4. Ғ.Маймақов. Қазақстан Республикасының саяси-құқықтық тарихы – Алматы, 2000ж.
5. История Советского крестьянства. Т-2. Советское крестьянство в период социалистической конструкции народного хозяйсива. Кнец 1927-1937. М., 1986г.
6. Казахстан в XVІІІ – ІX веках – Алматы, 1969г.
7. Қазақ ССР тарихы – Алматы, V-том, 1982ж.
8. Қазақстан тарихы. очерктер – Алматы, 1994ж.
9. Омарбеков Т. 20-30 жылдардағы Қазақстан қасіреті – Алматы, 1997ж.

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі:  Курстық жұмыс
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:   
Мазмұны.

І.Кіріспе ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..3
ІІ.Негізгі бөлім.
1Ауған соғысысынан кейінгі жылдардағы білімнің дамуы ... 4
2.Қазақстанда ғылымның дамуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ..11
3.Ауғаныстан соғысынан кейінгі жылдары халақ интеллигенцияны даярлау
жолдары ... ... ... ... ... ... ..16
ІІІ.Қорытынды ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .20
IV.Әдебиеттер ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... . 22
V.Сілтеме ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .23

Кіріспе.
Ағарту саласындағы қалпына келтіру жұмыстары. Соғыс жылдарында Қазақ ССР-
інде, бүкіл еліміздегі сияқты, селода жалпыға бірдей жеті жылдық және
қалада он жылдық білім беруді жүзеге асыру уақытша тоқтап, мектептердің
балаларды қамтуы едәуір төмендеген еді. Соғыс қиратқан шаруашылықты қалпына
келтіру туғызған елеулі материалдық қиындықтарға қарамастан, ағарту ісіне
арналған қаржылар жылдан-жылға арта түсті. Егер 1946 жылы бұл мақсаттарға
арналып 85,6 миллион сом босатылған болса, 1950 жылы 146,5 миллион сом
босатылды. Бұған қоса, Қазақстанда, бүкіл еліміздегі сияқты, мектептерге
көмек көрсету, жаппай білім беру қорын, сондай-ақ жетімдер мен мұқтаж
балаларға көмек қорын жасау жөніндегі жексенбіліктер ұйымдастырылды. Халық
сирек қоныстанған, шалғайдағы мал шаруашылықты аудандарда мектеп ісінің
ойдағыдай дамуына аудан, Облыс орталықтарындағы және ірі село-лардағы
мектептердің жанындағы мектеп-интернаттардық, жа-тақханалардың санының
артуы мүмкіндік туғызды. Мәселен, С194748 оқу жылында Ақтөбе облысының бір
өзінде ғана 1595 оқушыға арналған 42 интернат ұйымдастырылды . 1953 жылы
республиканың мектеп-интернаттарында мал өсірушілердің 40 мықға жуық
балалары оқыды, бұдан басқа мал жайылым учаскелерінде 300 жеті жылдық
мектеп жұмыс істеді.[1]
Алайда республиканың бірқатар аудандарында балалардың барлығы бірдей
(әсіресе қазақ қыздары) жеті жылдық мектеппен қамтылмады, мектептердегі
сабақтар бірнеше сменамен жүргізілді.:
КПСС пен Совет мемлекеті қазақ орта мектептерін нығайтуға, олардың санын
көбейтуге және қазақ жастарының он жылдық орта мектеп көлемінде толық білім
алуы үшін қажетті жағдайлар жасауға барынша көңіл бөлді.Қазакстан
Компартиясьь ның Орталық Комитеті 1946 жылғы декабрьде Қазақ орта
мектептерін нығайту туралы қаулы қабылдадьу Қазақ мектептеріндегорыс тілін
оқытуды жақсарту женінде шаралар қолданылды.1194950 оқу жылынан бастап
Қазақстанда жалпыға бірдей міндетті жеті жылдық, ал облыс және ірі
өнеркәсіп орталықтарында — он жылдық білім беруге көшу барлық жерде бірдей
дерлік басталды. Төртінші бесжылдық жылдары ішінде Қазақстанның орта
мектептерін 40 мың ұл мен қыз, оның ішінде 4,5 мың қазақ бітірді, ал соғыс
қарсаңында қазақорта мектептерін не бары 380 адам бітіріп шыққан еді. 1950
жылы Қазақстанда жалпы білім беретін 9088 мектеп жүмыс істеп, оларда 1 438
226 оқушы оқыды.
Соғыс жылдарында заводтар мен фабрикаларда, колхоздар мен совхоздарда
әкелері мен ағаларының орнында жұмыс істеп, ездерінің мектепте білім алуын
аяқтай алмай қалған жастардың өндірістен қол үзбей оқуы үшін жұмысшы және
село жастарының кешкі және сырттай оқу мектептері ашылды. Бес жыл ішінде
олардан 2500 адам орта білім алып шықты. Бесжылдықтың аяғында республикада
осындай 363 мектеп болып, оларда 35 мың адам оқыды. Бірақ бұның өзі оқығысы
келетіндердің барлығын қамти алмады, оның үстіне үй-жай, арнайы оқулықтар
мен программалар, мүғалімдер жетіспеді [2].
1.Соғыстан кейінгі жылдардағы білімнің дамуы.
Тұтас алғанда республикадағы мектеп ісі ілгері қадам басты: мұғалім
кадрларының саны артып, кәсіптік дәрежесі арта түсті, мектептердің оқу-
материалдық. базасы нығайтылды. Партия мен үкімет мұғалімдердің материалдық
жағдайына үнемі қамқорлық жасап отырды. 1949 жылы мүғалімдердің жалақысы
арттьтрылып, еңбек еткен жылдары үшін төленетін пенсия ұлғайтылды. 1947
жылы Қазақ оқу-педагогика баспасы құрылды.
Халыққа білім беру жүйесін жетілдіру 50-ші жылдарда совет елінде мәдени
құрылыста зор өрлеу болды.Қолайлы саяси және экономикалық жағдайлар халыққа
білім беру ісін одан әрі дамытуға себептесті.
Келген халықтың соғыстан кейін қайтуына және оның тың игеру кезеңінде
жаңадан келуіне байланысты, халықтың құрамының және оның қоныстануының
ерекшеліктері, өріс алғав миграция процестері — осының барлығы халыққа
білім беру органдарының алдына жаңа күрделі міндеттер қойды.
Қазақстан Компартиясы Орталық Комитеті мен республика Министрлер Советі
республикадағы халыққа білім берудің жайына бірнеше рет талдау жасады.
Еңбекшілер депутаттарының Советтері балалар мен жасөспірімдердің есебін
алумен үнемі шұғылданып отырды. Барлық қалалар мек елді мекендер
Советтердің атқару комитеттерінің шешімімен мектептер орналасқан
микроаудандарға бөлінді. Әрбір мектеитің жанында құрамында Советтің
депутаттары, ата-аналар комитетінің председателі, мектептің директоры бар
жалпыға бірдей міпдетті түрде білім беру комиссиялары құрылды, олар
жұртшылықтың көмегімен балалардың есебін алып, олардың мектепке келуін
қадағалады, балаларды мектепке тартуға шаралар қолданды. Балаларды оқумен
толық қамту үшін комиссиялардың ұсынуы бойынша селолық жерлерде қоғамдық
интернаттар ашылды, мұқтаж балаларға материалдық көмек көрсетілді,
балаларды мектепке көлікпен жеткізу ұйымдастырылды.
Селолық жерлерде жаппай білім беру жолындағы кедергі неке-семья
қатынастарындағы ескінің феодалдық-байшылдық қалдықтары (жастайынан
үйлендіру, алып қашу, қалыңмал беру) болды. Республиканың партия және совет
органдарыныд ескінің феодалдық-байшылдық қалдықтарына қарсы дәйекті күрес
жүргізуінің нәтижесінде казақ қыздарының орта мектептен шығьш қалуы азайды.
Республикада ұлан-байтақ тың жер 'игеріліп, индустрия алыптары бой түзеп,
халық едәуір көбейген 50-ші жылдарда халыққа білім беру ісі көп ілгері
басты. Осының барлығы республиканың экономикалық географиясын ғана өзгертіп
қойған жоқ, сонымен бірге Қазақстанның мәдениеті мен тұрмысына көптеген
жаңалықтар енгізді. Тың және тыңайған жерлер игерілген аудандардың өзінде
ғана 1954 жылдың өзінде 84 мектеп ашылды, комсомол жолдамасы бойынша тыңға
тұрақты жүмысқа 1078 мұғалім келді[4].
Социализм құрылысындағы табыстар, әлеуметтік-экономикалық дамудың жоғары
қарқыны және қаржылардың үлғаюы ағарту кейің материалдық-техникалық базасын
жаңа дәрежеге көтерді.Егер 1951 жылы Қазақ ССР-інде халыққа білім беруге
жұмсалған қаржының мөлшері 1526 миллион сом болса, 1960 жылы ол екі еседен
астам артып, 3780 миллион сомға жетті .
Мектеп жергілікті бюджеттен де орасан көп қаржы алатын болды, мектеп
салуға, оларды жөндеуге көпшіліктің қатысуы өсе түсті.
4951 —1955 жылдардың ішінде колхоздар ғана 82,7 мың орындық 700 мектеп
салды. Колхоздардың мүндай үлес қосуы тың жерлердің игерілуінің,
шаруашылықтардың табысының артуының, жеткіншек ұрпақтың алдындағы өзінің
парызын түсінуде жоғары саналылық керсеткен коммунистердің, еңбекшілердің
қалың бұқарасының инициативасынық нәтижесінде мүмкін болды.
Мектепке село тұрғындары ғана емес, сонымен бірге жұмысшы табы, қала
тұрғындары да көмектесті. Пархоменко атындағы Қарағанды машина жасау заводы
жұмысшылары мен қызметшілерінің бастамасы бойынша өріс алған жарысқа қатыса
отырып, кептеген заводтар мен фабрикалардың коллективтері мектептерді
жөндеуден өткізді, қоғамдық қаржылар есебінен лабораторияларды, кабинеттер
мен оқу-өндірістік шеберханаларды жабдықтады .
Қоммунистік партия мен Совет үкіметі мүғалімдердің материалдық жағдайына
одан әрі көп қамқорлық жасап отырды. Селолық жерлердегі мүғалімдер мен
олардың семьяларының мүшелері үшін жаңа жеңілдіктер мен артыкшылықтар
кезделді Селодағы мүғалімдерге тегін пәтерлер берілді, ал тегін пәтер
болмаған реттерде жергілікті Советтер пәтерлердің арендасын төледі, оларды
отынмен, жарықпен қамтамасыз етіп отырды, үй іргесінен учаскелер бөлді. ССР
Одағының үкіметі жергілікті өкімет органдарына мұғалімдер үшін үй салуды
жаппай бастауды міңдеттеді.
\ 50-ші жылдарда республика мектептерінің мұғалім кадрларымен қамтамасыз
етілуінде сапалык және сандық жағынан ілгерілеу болды. Екі жылдық
мүғалімдер институттары жойылды, педагогикалық жоғары оқу орындары кебейді.
Мүғалімдердің білімін жетілдіру институттарының жүйесі кеңейді және олардың
қызметі едәуір жақсара түсті. 1953 жылғы августа мұғалімдердің соғыстан
кейінгі бірінші республикалық съезі болып, ол мектептердің политехникалық
білім беруге көшуі және мұғалімдердің міндеттері туралы мәселелерге зор
көңіл бөлді.
Осы шаралардың барлығы халыққа білім беру жүйесін өсіруге және
жетілдіруге жағдай жасады.П95556 оқу жылының өзінде республикадағы
мектептердің саны 9240-қа жетіп, олардық 3022-сі жеті жылдық және 1117-сі
орта мектеп болды . Орта мектептерді бітірушілер саны күрт көбейді. 1956
жылы қазақ орта мектептерін 17 мың адам, немесе соғысқа дейінгі 1941
жылрыдағыдан 22 есе көп адам бітірді.
Коммунистік партияның лениндік ұлт саясатының принциптеріне сәйкес
республикада 3395 қазақ, 3758 орыс, 134 өзбек, 53 ұйғыр және 9 тәжік
мектептері жұмыс істеді. Бұдан басқа аралас мектептер деп аталатын
мектептер жұмыс істеді, оларда балаларды оқыту екі және одан да көп
тілдерде жүргізілді. Республиканың мектеп жүйесі ауыл-село тұрғындарының
тұрмысы мен қоныстануының ерекшеліктерін одан әрі ескеріп отырды мектептер
жанында интернаттар, пансионаттар және т. б. ашылды)[5]7
Елімізде мектепте білім беру іс жүзінде барлық жерде өрістеп, жоғары оқу
орындары абитуриенттер конкурсын енгізген кездегі жаңа жағдайда мектепте
оқыту мен тәрбие берудің біршама абстрактылығы, мектептерде еңбекке
тәрбиелеудің лениндік идеяларының жете ескерілмеуі бірден-бірге анық
байқалды. Сондықтан партияның XIX съезі орта мектепте политехникалық
оқытуды жүзеге асыру міндетін алға қойды. Мектептерде политехникалық
оқытуды тиянақтау процесінде қиындықтар аз болған жоқ. Көптеген
мектептердің материалдық-техни-калық базасы политехникалық оқыту
талаптарына сай келмеді, политехник-мұғалімдер кадрлары жоқ еді, халыққа
білім беру органдарының политехникалық оқытуды ұйымдастыру жөніндегі жұмыс
жоспары болмады.
КПСС XX съезі мектептегі істің жайын талдауға көп көңіл бөлді, оның оқу-
тәрбие жүмысында оқытудың емірден қол үзуі алі де жойылмай отырғанын атап
көрсетті: Мектепті политех-никаландыруды неғұрлым тез жүзеге асыру үшін,
өнеркәсіп пен ауыл шаруашылық өндірісінің мәселелері бойынша білімнің
неғіздерін үйрететін жаңа пәндерді енгізіп қана қоймай, мұнымен бірге
оқушыларды кәсіпорындардағы, колхоздар мен совхоздардағы тәжірибе
учаскелеріндегі және мектеп шеберханаларында еңбекке іс жүзінде қатыстыру
керек.
Қазақстанда өнеркәсіп және ауыл шаруашылық өндірісінің негіздерін
оқытатын тәжірибе мектептері ашыла бастады және өнеркәсіп пен ауыл
шаруашылық кәсіпорындарында тоғызыншы-оныншы кластар оқушыларының
өндірістік практикасы өткізілді. Сол жылдарда ауыл шаруашылығында жүмыс
істейтін оқушылардың оқу-өндірістік бригадалары да пайда болды[6].
1958 жылы СССР-де мектептің өмірмен байланысын нығайту туралы және
халыққа білім беру жүйесін одан әрі дамыту туралы заң қабылданды.
Қазақстанда мұндай заң 1959 жылы қабылданды. Заң бойынша жеті жылдық
мектептің орнына сегіз жылдық мектеп, он жылдық мектептің орнына жалпы
білім беретін он бір жылдық еңбек политехникалық мектеп ашылды, онда оқыту
өнімді еңбекпен ұштастыру негізінде жүзеге асырылуы, тиіс болды.
Соғыстан кейінгі және әсіресе 50-ші жылдар республиканың кәсіптік-
техникалық білім беру жүйесіндегі елеулі ілгерілеу кезеңі болды. 1946
жылдан 1959 жылға дейін Қазақстанның кәсіптік-техникалық білім беру
жүйесінде 344,5 мың білікті жас жүмысшьт, оның ішінде 50 мың көмірші, 37
мың металлист және металлург, 4,4 мың мүнайшьг даярланды КПСС Орталық
Қомитетінің 1953 жылғы сентябрь Пленумынан кейін және әсіресе тың игеру
кезеңінде ауыл шаруашылығы кәсіптік-техникалык білім беру жүйесі кедінен
ерістеді. 50-ші жылдардың ішінде бұл жүйе арқылы ауыл шаруашылығының 432,4
мың механиза-тррц; мен басқа да мамандары даярланды 21.
* 1954 жылдан бастап білікті кадрлар даярлау үшін техника-лық училищелер
ашыла бастады, оларға негізінен орта білімді жастар қабылдандыЛГехникалық
училищелер универсал станок тарда металл жонатын токарьлар мен
фрезершілер, кен ком-байндары мен қазу машиналарының машинистері, крандар,
экскаваторлар, күрделі қүрылыс машиналзрының машинистері сияқты
мамандықтары бар жүмысшылар даярлап шығарды.
1959 жылға қарай кәсіптік-техникалық білім беру жүйесінде даярланған
білікті жұмысшылардыд саны 1941 жылғымен салыстырғанда 8 еседен астам
көбейді, кәсіптік-техникалық учи-лищелердегі қазақ оқушыларының саны да
сонша есе артты 21
\1958 жылы басталған халыққа білім беру жүйесін қайта күру кәсіптік-
техникалық оқу орындарын да қамтыды^ Учили-щелердің қүрылымы бір жүйеге
келтіріліп, бірыңғаи жалпы білім беретін базасы бар (сегіз кластық)
кәсіптік-техникалық училищелердің бірыңғай үлгісі құрылды. Кәсіптік-
техникалық училищелердің иегізгі екі үлгісі: сегіз жылдық білімі жоқ жао
тарға арналған қолөнер училищелері және орта білімі бар адам-дарға арналған
техникалық училищелер белгіленді.
50-ші жылдары республикада жоғары және арнаулы орта білім беруді дамытуға
партия мен үкіметтің мамандар даярлау дәрежесін көтеруге, бұл процесті
жоспарлауды жақсартуға барынша көңіл бөлуі жағдай жасады, бұл үшін
перспективада мамандарға деген қажеттілік анықталды. Мәселен, республика-
иың жоғары білім беру құрылымында соғыстан кейінгі алғашқы жылдарда соғысқа
дейінгі уақыттан әлі де көп нәрсе қалған болатын: педагогикалық білім беру
басым болды, ғылымның жаратылыстану, физика-математика, химия, медицина
және басқа салалары бойынша мамандар, сондай-ақ ауыл шаруашылығы мамандарын
даярлау баяу дамытылды. Педагогтар мен етуденттердің арасында қазақтардың
үлес салмағы біршама төмен болды.
Соғыс аяқталғаннан кейін Москваның, Ленинградтың және Совет Одағының
басқа қалаларының бірқатар жоғары оқу орындары мен техникумдары өз
қалаларына көшті. Оқытушылар мен профессорлардың үлкен тобы да кетіп қалды.
Сондықтан республиканың жоғары оқу орындары мен техникумдарындағы оқытушы-
профессор құрамына байланысты жағдай біршама қиындай түсті.
,ВҚП(б) Орталық Комитеті мен Совет үкіметі 1947 жылғы ноябрьде Қазақ ССР-
інде жоғары және орта білім беруді одан әрі дамыту шаралары туралы қаулы
қабылдады. Республикаға мектеп және басқа оқу орындарын салуға, оқу
жабдықтары мен құрал-саймандарын алуға арналыи қосымша қаржылар бөлінду
Қазақстанға жоғары оқу орындарынық білікті оқытушылары жіберілді, орталық
институттар мен уыиверситеттерде Қазақстаннан келіп оқитын оқытушылар үшін
аспирантурадағы орын еаны арттырылды. Москваның, Ленинградтың және
еліміздің басқа қалаларының жоғары оқу орындары мен техникумдарында оқу
үшін жастарға кең мүмкіндіктер жасалды. Қазақтар, ұйғырлар, дүнгендер
арасынан жоғары және орта білімді мамандар даярлауға ерекше көңіл бөлінді.
Республикадан тыс жерлердегі жоғары оқу орындарына қазақ жастарын жіберу
жоспары белгіленді. Осының барлығы төртінші бесжылдық жылдары ішінде
Қазақстанда жоғары және орта білімді 60 мың иаман, оның ішінде қазақтардан
осындай 18 мыңнан астам маман даярлауға мүмкіндік берді .
ВКП(б) Орталық Қомитетінің шешімі бойынша 1949 жылы Москвада,
Ленинградта, Ташкентте және Одақтың басқа да қалаларында марксизм-ленинизм
оқытушыларының білімін арттыру жөніндегі бір жылдық және екі жылдық курстар
ашылды, кандидаттық емтихандар тапсыруға әзірленуде, диссертация
тақырыптарын таңдауда және жазуда оқытушыларға көмек көрсету жөніндегі
консультациялық пункттер құрылды.
2.Қазақстанда ғылымның дамуы.
1951 жылдан 1955 жылға дейін республикада 8 жаңа жоғары және 22 арнаулы
орта оқу орны ашылды. 1950—1953 жылдары Қарағандының өзінде ғана екі жоғары
оқу орны — медицина және кен институттары ашылды, Семейде 1952—1953 жылдары
мал дәрігерлік-зоотехникалық және медицина институттары жүмыс істей
бастады. 1956 жылы министрліктер мен ведомстволар әрбір экономикалық
ауданның жоғары білімді мамандарға деген қажеттері туралы тұңғыш рет
мәліметтер әзірлеп, тапсырды. Еліміздің жоғары оқу орындары мен
техникумдарын салудың және орналастырудың географиясы да неғұрлым терең ой-
ластырылып жасалатын болды. Жаңа жоғары оқу орындарының көпшілігі облыстық
қалаларда, соның өзінде сол экономикалық аудан үшін неғұрлым тапшы
мамандықтар бойынша кадрлар даярлайтын оқу орындары ашылды. СГЭ50—1959
жылдар ішінде Қазақстаннық жоғары оқу орындары мен техникумдары жоғары
білімді 63 060 маман және орта білімді 132 050 маман даярлап шығарды.З
Жоғары және арнаулы орта оқу орындарының бәрінде қабылдау емтихандары
абитуриенттердің қалауы бойынша орыс тілінде де, қазақ тілінде де
жүргізілді. Студенттердің арасында қазақтардың саны едәуір арта түсті[7].
Жаңа оқу орындарының — Ақтөбе медицина (1957 ж.), Целиноград ауыл
шаруашылық (1958 ж.), Өскемен кұрылыс-жол (1958 ж.) институттарының —
ашылуымен қатар бұрыннан бар жоғары оқу орындары кеңейіп, оларда жаңа
факультеттер ашылды. 1956 жылдан бастап, мәселен, Шымкент технология
институты құрылыс материалдары кәсіпсрындарының жабдықтарын монтаждау және
пайдалану жөнікдегі инженер-механиктер даярлайтын болды. Қазақ ауыл
шаруашылық институтында (электрлендіру және гидромелиорация мамандықтары
бойынша), Қазақ кен-металлургия институтыида (өнеркәсіп және азаматтық
қүрылыс, түсті металлургия және кен өнеркәсібінде ендірістік процестерді
автоматтандыру, қара және түсті металлургия заводтарының механикалық
жабдықтары мамандықтары бойынша) жаңа инженерлік факультеттер ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Ауғанстанның саяси жүйесінің демократизациялауы
Әлеуметтік құндылықтардың динамикасын педагогикалық талдау
ХҮІІ ғ. - ХХІ ғ. аралығындағы Азия елдері
Халықтың маньчжур үстемдігіне наразылығы өршіді
Өлкені индустрияландыру саясаты
Оқушылардың шығармашылық жұмыстарын өздігінше орындаудың педагогикалық негіздері
Ауған дағдарысының сабақтары
ХХғ.соңындағы Азия мен Африка елдерінің әлеуметтік жағдайына сипаттама
Қауіпсіздік пен есірткі бизнесі
Есею жылдары романының қазақ прозасында алар орны
Пәндер