Ауыл шаруашылығы нарығының жалпы бейнесі

Жоспар:

1. Ауыл шаруашылығы нарығының жалпы бейнесі;
2. Ауыл шаруашылығындағы өнімдерінің бағасын құрастыруға әсер ететін факторлар;
3. Ауыл шаруашылығы өнімдері мен агроөнеркәсіп өндірісін реттеу;
4. Ауыл шаруашылығы өнімдерінің бағаларының түрлері және оларды қолдану орталары;
5. Қолданылған әдебиеттер тізімі.

1. Ауыл шаруашылығы нарығының жалпы бейнесі
Ауыл шаруашылығы нарығының жаңа экономикалық кезеңдерде даму процесі ұйымдағы және өндірістегі өзгерістер, нарық субъектілерінің арасындағы ескі қатынастардың бұзылып, жаңа қатынастардың пайда болуы арқылы жеткізіледі. Соңғы уақытта әлеуметтік-экономикалық қайта құрулардың нәтижесінде ауыл шаруашылық өнеркәсіптерді мемлекетсіздендіру іске қосылды, яғни тауар өндірушілер өз мүліктерінің иесі болды. Ауылдарда многоукладная экономика және нарықтық қатынастар жүзеге асырылды. Мыңдаған ауыл шаруашылық жеке кәсіпорындар (фермерлер) және олардың бірлестіктері пайда болды. Мемлекеттің жер монополиясы жойылып, миллиондаған тауар өндірушілер мен ауыл тұрғындары жер бөліктерінің меншік иелері болды.
Ауыл шаруашылығында нарық құрылымы құрылуда. Несие алу мүмкіндік тері ұлғайып, ауылға лизинг шарты бойынша машиналар мен малдар әкелінді, ауыл шаруашылық кәсіпорындар саны көбейді. Мемлекеттің аграрлық саясатыныңең басты бағыты ауылды дамыту болды.
Агроөнеркәсіп кешендерінде қосымша инвестицияларды тартуға мүмкіндік берген әртүрлі формалардағы кооперациялау және интеграциялау процестері жүргізілді. 1999-2003 жылдар арасында ауыл шаруашылығындағы инвестициялар көлемі 61,1 пайызға, өнімді өндіру мөлшері 19,3 пайызға, соның ішінде егін шаруашылығы 29,4пайызға, мал шаруашылығы 7,7 пайызға өсті. Соның нәтижесінде ет – 12,4 пайызға, сүт – 3,1 пайызға, жұмыртқа өндіру – 10 пайызға өсті. Құс шаруашылығы бірқалыпты дамуда: ауыл шаруашылығы өнеркәсіптернідегі жалпы құс етінің мөлшері 1999 жылы 22 пайызға қарағанда 2003 жылы 33 пайызға жетті. Бір тұрғынға шаққандағы ет, сүт, жұмыртқа өнімдерін пайдалану өсті.
Өндірістің дамуын тұрақтандыруға бағытталған шараларды жүзеге асыруға қарамастан экономиканың басқа салаларына қарағанда ауыл шаруашылығы өнеркәсіптеріде еңбек ақы төлеу деңгейінің артта қалуы сақталынған. Ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілердің негізгі массасының қаржылық жағдайы өте күрделі. Мұндай жағдай ауыл шаруашылығындағы өндіру потенциалын қайта құру шарттарын жүзеге асыру мүмкіндіктерін шектейді.
Мемлекетке сату ауыл шаруашылық өнімдердің негізгі өткізу каналдарының бірі болмады. Алайда дайындаудың орталық жүйесін жою өзіндік деформацияға әкеліп соқтырды: алғашқы нарық – ауыл шаруашылығы өнімдеріңн өндіру нарығы – негізгі массада алып сатарлар болып табылатын өнім өндірушілердің күшті ықпалында болады. Соңғылары өнімді қайта сату арқылы табыс табумен айналысуда, соған орай оларға өнімді төменгі бағамен сатып алу тиімді. Сондықтан да ауыл шаруашылығы өнімдеріне деген нағыз бағалар екінші нарықта жиі құрастырылады, және өз алдына оны жүзеге асырады немесе ары қарай өңдейді.
Ауыл шаруашылығы өнімдері нарығы құрылу сатысында, және де оның басты ерекшелігі – инфрақұрылымның дамымағандығы.
Отандық ауыл шаруашылығының тұрақты дамуын қамтамасыз ету жаңа технологияларды кең көлемде пайдалану және агроөнеркәсіп кешеніндегі инновациялық іс-әрекеттерді қолданудың өсуі. Мұндай саясат жоғары дамыған мемлекеттерге тән. Ол ауыл шаруашылығы өнімдерінің жоғары бәсекеге қабілеттілігін және сату қауіпсіздігінің сатысын қамтамасыз етеді.

Қолданылған әдебиеттер тізімі:
1. Слепова « Цены и ценообразование