Жеке адам психологиясына сипаттама

Кіріспе

1. Жеке адам психологиясы
2. Мұқтаждық немесе қажеттілік
3. Ынтығу немесе құмарлық
4. Қызығу
5. Дүниетаным мен сенім, мұрат және талғам

Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі

Адам – белгілі бір қоғамның мүшесі, ол қандай болмасын бір іспен айналысады, оның азды-көпті тәжірибесі, білімі, өзіне тән өзгешеліктері болады. Осы айтылғандардың жиынтығы оны «жеке адам» етеді. Мысалы, жаңа туған нәрестені адам днп атауға толық болады, бірақ әле де ол жеке адам емес. Себебі, онда жоғарыда аталған компоненттер: тәжірибе, білім, іс-әрекет жоқ. Жеке адамның өзіндік ерекшелігі дүниетанымынан, сенімінен, талғам, мұратынан, бағытынан, қабілет, қызығуынан, жақсы байқалады. Екек адам – тарихи-әлеуметтікжағдайдың жемісі. К. Маркстің айтуынша, жеке адам – «барлық қоғамдық ққатынастардың жиынтығы».
Жеке адам - әлеуметтік қатынастармен саналы іс-әрекетті жүзеге асырушы, нақты қоғамның мүшесі, өзін басқалардан ажырата білетін, өзінің кім екенін түсінетін есі кірген ересек кісі. Адам қоғамнан тыс, тәуелсіз өмір сүре алмайды. Себебі, оның тәні де, жаны да айналасындағылармен қарым-қатынас жасау үстінде, тек әлеуметтік әсер жағдайында ғана адам кісілік мән-мағынаға ие. Адам санасының дамып, өсіп жетілуі оның ортасымен (от басы, мектеп және т.б.) тығыз байланысты.
Кез-келген адам қандай да болмасын белгілі бір топқа кіреді. Топтар үлкен (макро), кіші (микро), ресми емес, ресми, ұйымдасқан, ұйымдаспаған, крнтактылы (адамдары ылғи да жүздесіпп жүретін топ), оқщауланған, формалы, формасыз, жасанды, табиғи, шартты, референттік т.б. болып бірнешеге бөлінеді. Топ екі адамнан бастап құралады; 2-40 адамға дейінгі топ шағын топтар (мектеп сыныбы), мыңдаған, ммиллиондаған адамдардың тобын (саяси партиялар, ұлт, кәсіп одақ, діни ұйымдар) үлкен топтар деп аталады. әрбір топтың ресми не ресми емемс жетекшілері болады. Топтар ассоциация, кооперация, корпорация деп те бөлінеді. Референттік топ – бұл әрбір адамның ерекше қастерлеп, қадір тұтатын, оның тіршілігіне әркез бағыт-бағдар сілеп отырған топ. Реалды контактілі топтың жоғары дәрежеде ұйымдасқан түрі ұжым деп аталады. А. С. Макаренконың айтуынша ұжым – мақсат-мүдделері ортақ, әрекеттес, белгілі дәстүр салттары бар, өзін-өзі басқара алатын, әлеумет, ұжым тіршілігіне арқау еткен адамдар тобы.
«жерден жұлып алынып, құнарсыз құмға тасталған өсімдіктің өмір сүруі мүмкін емес екені сияқты, адамның да қоғамнан тыс болуы мүмкін емес» (А. Толстой).
Сол себепті адам психологиясын дұрыс түсіну үшін, ең алдымен, оның әлеуметтік жағдайын, яғни оның қандай ортаның өкілі екендігіне, оның қандай көз-қарасы, наным-сенімі, бағыт-бағдары, білімі мен тәжірибесі, икем-бикемділігі, нақты кәсібі, білімі бар екендігіне назар аударуымыз керек. «Әлеуметшіліксіз, - дейді Х. Досмұхамедов (1883-1939) – қазақта ұлт тіршілігі, ұлт мемлекеті болуға мүүмкін емес...Онда әлеуметшілік құру үшін елдің өткен кеткен тұрмысын бұрынғы болған әлеуметқимылдарын тану керек». Осы айтылғандар туралы мағлұмат алғанда ғана біз оның психологиясы жайлы азды-көпті пікір білдіруге мүмкіндік аламыз. Психикалық қасиеттердің қалыптасуында оқу-тәрбие процесі шешуші роль атқарады. Кейбір психологтар адамның осындай тұрақты да тұрлаулы ерекшеліктерін өзгермейтін нәрсе деп есептейді. Адамның белсенділігі тума қасиетінен, яғни «психикалық энергиясының» дәрежесінен, «психикалық қуатынан» болады деп қоғамдық мәнін жоққа шығарады. Жеке адамның өмір бағытын көрсететін компоненттер көп. Олардың бастылары: мотивтер мен қажеттер, бейімділік пен қызығулар, дүниетаным мен сенім, мұрат пен талғам.

1. Қ. Жарықбаев Психология Алматы, 1993
2. Ә. Алдамұратов Жалпы психология Алматы, 1996
3. Намазбаева. Психология