Аударманың жасалу түрлері

Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Ауызша аударманың жасалу түрлері
2. Ілеспе аудармадағы жазу техникасы
3. Синхронды аударма сипаты
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Ілеспе аударма – бір тілде сөйленген сөзді тыңдау арқылы екінші бір тілге ауызша түрде аудару. Барлық мәліметтер жеткізіліп болғаннан кейін әңгімелесушінің айтқандары, шешеннің сөздері, радио хабарлары толық түрде жедел аударылады. 2. Мәтінді тыңдағаннан кейінгі ауызша жасалатын аударма. Ілеспе аударма жазбаша аударма, азат жолдық-сөйлемдік аударма, сондай-ақ бір жақты аударма және екі жақты аудармадан ерекшеленеді. Ілеспе ауларманы көп жағдайда аударма қызметінің кәсіби түрі ретінде тындау арқылы жазбаша жүргізілетін ауызша аударма деп атайды. 3. Ауызша аударма жасаушы қызметінің түрі аударылатын тілдің дыбысталуы аяқталғаннан кейін айтылған мәтінді аударумен сипатталады. 4. Ауызша аударма тындау нәтижесінде жасалады. Мұның бір ерекшелігі аударма айтылған сөздерді үзіп, бөліп жеткізу түрінде жүргізіледі. Сөз сөйлеушінің айтар ойын толық жеткізуіне байланысты, оны толық тындап, жедел есте сақтау арқылы аудармашы уақыт айырмашылығының созылмалылығына тап келеді. Осынау уақыт ішінде аудармашы айтылған сөздерді, барлық ақпарат көлемін мұқият есте сақтай отырып, жедел есте сақтау қабілетінің көмегімен ойдағы мәтінді түгелдей аударып шығады. Бұл міндетті шешу үшін арнайы жазба жүйесі пайдаланылады, бұл аудармашының есте сақтау қабілетіндегі жүктемені жеңілдетеді. 5. Автор мәтіндегі белгілі бір мәтін бірліктерін кідіріспен тындау арқылы орындалатын аударма.
Жазбаша жүргізілетін ілеспе аударма - бір тілден басқа тілге тындау арқылы аудармашының аударылатын мәтінді жазба жүйесімен ілеспе аударма негізінде қабылдау кезінде пайдаланылатын ауызша аударма түрі.
Аударма қызметінде сөйлеу үдерістерінің негізгі белгілері аударманы жүзеге асыру құралдары ретінде қатысады. Ол сөзді жеткізу түрлері: сөйлеу, тындау, жазу, оқу.
Аударма - әлеуметтік қажеттіліктегі қызмет әрі қоғамдық пайдалы еңбек. Аудармашы рөлі – тілдік кедергілерді жеңу арқылы тілдік қатынастарды байланыстыру, сапалы аударма жасау. Аударма екі тілдің құралдарын меңгеру негізінде ауқымды сөз сөйлеу мүмкіндігін жұптап пайдалануға сүйенеді. Яғни тындау және қайта айту, тындау және жазу үдерістерін қамтиды. Аударма екі тілдік құралдарды пайдалануға сай бір тілдік жүйеге қарама-қарсы қойылады. Екі ауқымды сөз сөйлеу тәсілдерін пайдалану бойынша аударма диалогпен, қайта әңгімелеумен, мазмұндаумен түйіндеу жасаумен, редакциялаумен т.б. бірігеді. Аударманың мамандану ерекшелігі айтылған сөзді толық әрі дәл қабылдауға бағытталады. Оның тұтастылығы мен дәлдігі – аударма қызметінің мақсатты талабы.

1 Әдебиет – руханият қайнары. Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың сұхбаты. «Қазақ әдебиеті», 24-30 наурыз, 2006 жыл.
2 Мусинов А. Некоторые проблемы казахско-киргизских литературных связей. Автореферат канд. дисс. Алма-Ата. 1970. – 32 с.
3 Әдебиеттану. Терминдер сөздігі. Алматы: Ана тілі, 1998. – 384 бет.
4 Қазақ әдебиеті. Энциклопедия. Алматы: Қазақстан Даму институты, 1999. – 750 бет.
5 Қазақстан. Ұлттық энциклопедия. Алматы: Қазақ энциклопедиясы Бас редакциясы, 1998. – 170 бет.
6 Уәлиханов Ш.Таңдамалы. Алматы: Жазушы, 1980. – 416 бет.
7 Садырбаев С. Халық әдебиетінің тарихи негіздері. Алматы: Қазақ университеті, 1992. – 216 бет.
8 Кебекова Б. Қырғыздар мен қазақтардың фольклорлық байланыстары // Қазақтың қазіргі халық поэзиясы. Алматы: Ғылым, 1973. – 312 бет.
9 Бердібай Р. Эпос – ел қазынасы. Алматы: Рауан, 1995. – 352 бет.
10 Жолдасбеков М. Асыл арналар. Алматы: Жазушы, 1990. – 352 бет.
11 Сүйүмбай менен айтышы // Арстанбек. Ырлар. Бишкек: КЭ Башкы редакциясы, 1994. – 180 бет..
12 Залкар акындар. Бишкек: Шам, 1998. – 296 бет.
13 Абай. Шығармаларының екі томдық толық жинағы. Т.2. Алматы: Жазушы. 2004. – 336 б.
14 Тоголок Молдо. Чыгармалар. т 1. Фрунзе, 1954. – 125 бет.