Ауыспалы егістер

Жоспар
Кіріспе

1. Ауыспалы егістің ғылыми негіздері.
2. Ауыспалы егісті енгізу және игеру.
3. Ауыспалы егісті игеру жоспары.
4. Ауыспалы егістер игеру (көшу) жоспарларын құрастыруға арналған тапсырма кестесі.
5. Ауыспалы егіске баға беру

Ауыспалы егістердің ғылыми негіздері мен танысу. Ауыспалы егістердің әр түрлі типтерін және оларды құрастыру қағидаларын оқып білу. Танаптық және мал азықтық ауыспалы егістердң нобайларын құну Топырақ қорғайтын ауыспалы егістің натуралды түрін сүреттеу. Құрастыратылған ауыспалы егістерге ауысу жоспарын және ротациялық кестелерірді жасау.
Ауыспалы егіс дегеніміз - ауыл шаруашылық дақылдары менсүрі жердің (пардың) кеңістікте бір танаптарында және уақытта ғылыми негізге сүйене алмасып отыруы. Тек қана ауыспалы егіс қолдану арқылы жерді тимді пайдаланып , егіншілік мәдениетін көтеруге болады. Ауыспалы егісте барлық агротехникалық шаралар жүйесі, дақылдардың орын алмастыруының ғылыми негізі орын алмасуы топрақтағы қоректік заттарды және тыңайтқыштарды тиімді пайдалануға, топырақтың физикалық қасиеттерін жақсартуға, топырақты су және жел эрозиясынан қорғауға, арамшөптердің, зиянды жәндіктер мен өсімдік ауыруларының тарауына жол бермеуге тікелей әсер етеді.
Ауыспалы егіс, шаруашылықта өсірілетін дақылдардың егіс көлемінің құрлысына (жекелеген ауылшаруашылық дақылдарының немесе олардың топтары көлемінің жалпы егіс көлеміне пайыздық арақатынасы) негізделіп, шаруашылықтың ерекшеліктері мен ауыл шаруашылық өнімдерін тиімді сату мақсатына байланысты жасалады.
Егіншелікте қолданылатын ауыспалы егіс әртүрлі болатындықтан, оны іріктеп, топтап бір жүйеге келтіру қажет. Ауыспалы егіс негізгі екі белгіге байланысты жіктеледі:
1) Ауыспалы егісте өндірілетін ауылшаруашық өнімінің негізгі түріне (астық, техникалық дақылдар, жем шөп, көкөніс т.б.)
2)Биологиялық ерекшеліктеріне, өсіру технологиясына, топырақ құнарлылығына әсер етуіне қарай бөлінетін дақылдар тобының ара қатынасына (жаппай себілетін астық және техникалық дақылдар, көпжылдық шөптер, бұршақ дәнді, отамалы дақылдар, сондай-ақ, таза парлар) байланысты іріктеледі.

Пән: Ауыл шаруашылығы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Ауыспалы егістер.
Ауыспалы егістің ғылыми негіздері.
Ауыспалы егістердің ғылыми негіздері мен танысу. Ауыспалы егістердің әр
түрлі типтерін және оларды құрастыру қағидаларын оқып білу. Танаптық және
мал азықтық ауыспалы егістердң нобайларын құну Топырақ қорғайтын ауыспалы
егістің натуралды түрін сүреттеу. Құрастыратылған ауыспалы егістерге ауысу
жоспарын және ротациялық кестелерірді жасау.
Ауыспалы егіс дегеніміз - ауыл шаруашылық дақылдары менсүрі жердің
(пардың) кеңістікте бір танаптарында және уақытта ғылыми негізге сүйене
алмасып отыруы. Тек қана ауыспалы егіс қолдану арқылы жерді тимді
пайдаланып , егіншілік мәдениетін көтеруге болады. Ауыспалы егісте барлық
агротехникалық шаралар жүйесі, дақылдардың орын алмастыруының ғылыми
негізі орын алмасуы топрақтағы қоректік заттарды және тыңайтқыштарды тиімді
пайдалануға, топырақтың физикалық қасиеттерін жақсартуға, топырақты су
және жел эрозиясынан қорғауға, арамшөптердің, зиянды жәндіктер мен өсімдік
ауыруларының тарауына жол бермеуге тікелей әсер етеді.
Ауыспалы егіс, шаруашылықта өсірілетін дақылдардың егіс көлемінің
құрлысына (жекелеген ауылшаруашылық дақылдарының немесе олардың топтары
көлемінің жалпы егіс көлеміне пайыздық арақатынасы) негізделіп,
шаруашылықтың ерекшеліктері мен ауыл шаруашылық өнімдерін тиімді сату
мақсатына байланысты жасалады.
Егіншелікте қолданылатын ауыспалы егіс әртүрлі болатындықтан, оны
іріктеп, топтап бір жүйеге келтіру қажет. Ауыспалы егіс негізгі екі белгіге
байланысты жіктеледі:
1) Ауыспалы егісте өндірілетін ауылшаруашық өнімінің негізгі түріне
(астық, техникалық дақылдар, жем шөп, көкөніс т.б.)
2)Биологиялық ерекшеліктеріне, өсіру технологиясына, топырақ
құнарлылығына әсер етуіне қарай бөлінетін дақылдар тобының ара қатынасына
(жаппай себілетін астық және техникалық дақылдар, көпжылдық шөптер, бұршақ
дәнді, отамалы дақылдар, сондай-ақ, таза парлар) байланысты іріктеледі.
Ауыспалы егіс бірінші белгі бойыша типке, екінші белгі бойынша түрге
бөлінеді.
35.Ауыспалы егістің жіктелінуі (классификациясы)
Ауыспалы егіс типтері Ауыспалы егістің түрлері
1. Танаптық ауыспалы Дәнді –парлы. Дәнді-парлы –отамалы. Дәнді-шөпті
егіс –отамалы. Отамалы. Шөптіңотамалы, оның ішінде қант
қызылша жоңышқалы, мақталы-жоңышқалы.
2. Мал азықтық ауыспалыОтамалы. Шөпті-отамалы. Шөптанапты. Дәнді –шөпті –
егіс отамалы. Шөпті-отамалы, оның ішінде көкөністі –мал
азықтық.
3. Арнайы ауыспалы егісШөпті отамалы, оның ішінде көкөністі, темекілі.
Отамалы. Дәндішөпті, оның ішінде күрішті. Топырақ
қорғау.

Егіс көлемінің жартысынан көбіне астық ,картоп және техникалық
дақылдар орналастырған ауыспалы егіс танаптық ауыспалы егіс деп аталады,ал
жартысынан көбіне мал азықтық дақылдар себілсе, онда ол мал азықтық
ауыспалы егіс делінеді. Өсіп-өнуі үшін арнайы жағдай жасауға және арнайы
агротехникалық шараларды (құнарлы топырақты, суарудың ерекше тәсілдердің
т.б.) талап ететін дақылдарға арнайы ауыспалы егіс енгізіледі. Мұндай
дақылдарға көкөніс, темекі, күріш, кендір т.б. жатады.
Ауыспалы егіс белгілі танаптар санынан құрылатын звенолардан
тұрады да бегілі бір схемамен сипатталынады. Жүйелі түрде дақылдар
мен паралардың (сұр жерді)кезектесіп орналасу тізбегі ауыспалы егістің
нобайы (схемасы) деп аталады. Мысалы, ең көп таралған дәнді-сүрі жерді
ауыспалы егістің нобайы, 1-сүр жер, 2-жаздық бидай, 3-жаздық бидай, 4-
арпа. Дақылдардың уақыт бойынша алмасуы деп, олардың белгілі бір танапта
жыл сайын ауыспалы егістің нобайының тізімін байланысты алмасып тұруын
көрсетеді. Ауыспалы егістің бүкіл танаптарында дақылдардың және пардың
орналасын олардың территория бойынша алмасуы дейді.
Ауыспалы егіс жүйесінде келесі анықтамалар мен түсініктемелер
пайданылады. Дақылдар ұзақ уақыт бір танапта ғана өсіруді
ауыстырылмайтын егістер деп ал, шаруашылықта бір ғана дақылды ауыстырмай
еге беруі дарадақыл немесе монодақыл деп атайды.
Ауыспалы егістерде кейде бір дақылдарды бірнеше жылдар бойы
егіп, содан соң оны басқа дақылға ауыстырады, оны қайталама дақыл деп
атайды. Мысалы жаздық бидайды, жүгеріні, мақтаны және басқа дақылдарды
қатарынан 2-3 жыл себеді, содан кейін басқа дақылға ауыстырады.
Қайталанатын егістердің қажеттілігі бірнеше себептерге байланысты:
біріншіден аса құнды дақыл үшін жақсы алғы дақылдың соңғы әсерін барынша
толық пайдалану қажеттілігі, екіншіден халық шаруашылығындағы маңызына
байланысты егістік аудандардың құрылымына негізгі дақылдардың жоғары үлес
салмағының болуы.
Ауыспалы егістің әр бір танабында әдетте бір дақылды өсіреді,
өйткені осындай жағдайда ауыл шаруашылық техниканы тиімді пайдалануға,
жұмыстарды жақсы ұйымдастыруға жағдай және прогрессивті технологияларды
пайдалануға мүмкіншілік туады. Бірақ кейбір дақылдардың егіс аудандары
кішігірім болғандықтан бір танапта биологиясы және өсіру агротехникасы
ұқсас дақылдары орналастыруға болады. Ауыспалы егістердің осындай
танаптарын құрама танаптар деп аталады.
Әр бір ауыспалы егіс бірнеше буындардан тұрады. Буын деп ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.