Қазақстандық «үшінші сектор»: даму ерекшеліктері мен проблемалық аспектілері

Елдің дербес өмірі
Демократиялық сайлау өткізу
Президенттік институт
Қазақстанның қалыптасу кезеңдері
Мемлекет проблемалары
Әдебиеттер тізімі

Елдің дербес өмір сүрген 15 жылдан аса уақыт ішінде бірталай жетістіктерге қол жетті, біршамасы шешімін күтіп тұр. Осы проблемалық тұстарын барынша ашып, шешу жолдарын іздестіру зерттеудің міндеті.
Өткен онжылдықта, Қазақстанда, жаңа саяси режим ғана қалыптасып қойған жоқ, сонымен қатар, бос қалған әлеуметтік кеңістікті толтырған, көптеген одақтар мен ассоциациялар да құрылды. Алайда, демократиялық қоғамға тән, азаматтық қатынастардың мықты қабаты қалыптасты деп айтуға әлі ерте. Қазақстандық азаматтық қоғамның көптеген құрылымдары мен элементтері тек формалды түрде ғана тәуелсіз. Өйткені, идеологиялық, материалдық, ұйымдастық әлі де билік органдарына тәуелді. Бұл жағдайды азаматтық қоғамның қызмет ететін институттарын әлсіз нормативті базамен қамтамасыз етуімен түсіндірсе болады. Сол себептен, олар көбінесе, өздерін күйрететін, я болмаса, тәуелсіз азаматтық маңызын жоятын, бюрократиялық, қылымыстық құрылымдардың құрбаны болады. Бұл тенденциялар басқа да постсоветтік мемлекеттерде қалыптасты. /1/
Шын мәнінде демократияны сайлау өткізу арқылы негіздеу мүмкін емес. Сайлаудан кейін диктатураның орнайтынын, тарих сахнасындағы мысалдардан көруге болады. Азаматтық қоғам бойынша, саяси еркіндік – азаматтардың әлеуметтік және азаматтық еркіндікті кеңінен қолдануы, елде терең бойлаған демократиялық құндылықтардың және өз күшіне деген сенімнің болуына сүйенеді. Адамдар өздерінің әлеуметтік және азаматтық басымдықтарының негізінде, ерікті түрде жауапкершілікті өздеріне алып, еркін таңдау жасай алған кездерінде ғана бұл құндылықтар мығым болмақ. Демократия, азаматтардың, ортақ азаматтық мақсат жолындағы ассоциацияға ену құқығын және азаматтарды ортақ пікір, құндылықтар мен мүдделер бейнеленген топтар құруда, қорғайтын заңдар жүйесі бар елдерде өркендей алады.
Тәуелсіз кәсіподақтар; діни, құқықтық ұйымдар; қоршаған ортаны қорғаушылар тобы; халықтың көмекке мұқтаж қатарына көмек көрсететін топ; тәуеліз баспалар; мемлекеттік емес және жеке меншік мектептер; профессионалды ассоциациялар және тағы да осындай, көптеген, басқа топтарды мысалға келтірсек болады. Еркін мемлекетте, кез-келген азамат, бір мезгілде, осындай, бірнеше ұйымдардың мүшесі бола алады.

1 Галкин А., Красин Ю. Россия на перепутье. Авторитаризм или демократия: варианты развития. М., 1998. - С.122
2 Мачкув Е. Преобразование коммунистического тоталитаризма и посткоммунистическая системная, трансформация: проблемы, концепции, периодизация // Полис, 2000, №4. - С.58.
3 Иманбекова Б.И. Ашық қоғам және хұқықтық мемлекет. Вестник АГУ им. Абая, серия «Международная жизнь и политика», №1 (1), 2002. – 72 – 73 бб.
4 Ертысбаев Е.К. Институт президенства как инструмент модернизации посттоталитарных транзитных обществ (на примере Республики Казахстан)//Институт президенства в новых независимых государствах.
Материалы международной конференции. Алматы, 6 апреля 2001жыл.- Алматы: компьтерно-издательский центр Института философии и политологии НАН РК, 2001.-261с. - 112-113 бб.
5 32. Касымбеков М.Б. Становление института президенства в Республике Казахстан.- Астана: «Елорда», 2000.-54с. – 51 б.
6 Касымбеков.М.Б. Институт президенства в новых независимых государствах. Материалы международной конфереции Алматы, 6 апреля 2001 года.-Алматы:компьютерно-издательский центр Института философии и политологии НАН РК, 2001.-261с. – 135 б.
7 Аргынов А.Х., Жумаканова Р.А. Гражданское образование в демократическом обществе: Учебное пособие для студентов высших учебных заведений. – 2-е изд. – Алматы, 2000. – 248с. – 21-22 бб.
8 Сонда. 21-22 бб.
9 В.П.Ни и др. Правовой статус некоммерческих организаций в Республике Казахстан (практическое руководство) / Алматы, 2002. – С.8.
10 Сартаев Р.С. Политические партии Казахстана в контексте парламентских выборов // Триалог: «Государство-капитал-добровольческий сектор»: Сборник докладов и выступлений на международной конференции, Алматы, 6-9 февраля 1996 г. – Алматы, 1996. – 420 с. – 349б.
11 Абулкасова А.С. Особенности функционирования СМИ в контексте социально-политической трансформации Республики Казахстан. Автореферат дисс. канд. полит. наук – Алматы, 2004. – 30 с. – 18 б.
12 Л.Рон Хаббард. Саентология. Основы жизни. М., 2000. – 193с. – 8 б.
13 Гаджиев К.С. Введение в геополитику. Учебник для вузов. М.: Издательская корпорация «Логос», 1998. – 416 с. – 254 б.
14 Концепция развития гражданского общества в Республике Казахстан (2006-2001гг.). Проект для обсуждения. Национальная комиссия по вопросам демократии и гражданского общества при Президенте Республики Казахстан. – Алматы, 2005 г.