Қазақстан Республикасының экономикалық проблемалары

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

КІРІСПЕ

І ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ РЕФОРМАСЫ, НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКАНЫҢ

ЖАҢА ЖОЛДАРЫ

1. 1 Қазақстандағы экономикалық реформалардың жайы, барысы және теориясы

1. 2 Экономиканы басқару жүйесін жаңарту

1. 3 Әлеуметтік экономикалық сала.

ІІ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ПРОБЛЕМАЛАРЫ, МӘСЕЛЕЛЕРІ, ҰСЫНЫСТАР МЕН ОЛАРДЫ ШЕШУ ЖОЛДАРЫ

2. 1 Мемлекеттің құрылымдық инвестициялық саясатын дамыту

2. 2 Өндірістік инфрақұрылымды дамытудағы мемлекеттің

реттеушілік ролі

2. 3 Қазақстанның аймақтарын дамыту және мемлекеттік реттеу

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНҒАН Әдебиеттер ТІЗІМІ:

КІРІСПЕ

Соңғы жылдардағы оқиғалар экономиканы нарықтық қатынастар негізінде түбегейлі қайта өзгерту кең ауқымды экономикалық іркілістермен және дағдарыстармен ұласатынын және қоғам тарапынан көп күш-жігер жұмсауды қажет ететінін көрсетті. Өтпелі кезеңде әртүрлі асығыс, жеткілікті дәрежеде негізделмеген шаралардың жүзеге асырылуы қауіпті теріс зардаптарға сөзсіз әкеліп соғады, мұны нарықтық даму жолына түскен елдердің тәжірибесі айқын дәлелдейді.

Өткен жылдардың қорытыңдылары оптимистік тұжырымдар жасау үшін негіз бермейді. Кезінде жарияланған мақсаттар мен бағыттар тым қарама-қайшы жүзеге асырылуда, қат-қабат әлеуметтік-экономикалық дағдарыстың орын алып отырғаны айқын. Мұның өзі экономикалық реформа мәнінің, әлеуметтік-экономикалық реформалаудың объективті мүмкіндіктері мен шектерінің өз кезінде аяғына дейін ұғынылмауына, реформаны жүзеге асырудың уақытша параметрлері мен кезеңдерінің дұрыс анықталмауына байланысты. Сөз бен істің арасыңда алшақтық көп болды.

Экономикалық реформа қоғамдық жарасымдылық, өткен кездің оң жетістіктері мен тенденцияларын сақтау, мемлекеттің қауіпсіздік және халықтың барлық топтарының құқықтары мен оның ерекшеліктерін қамтамасыз ету принциптеріне негізделген түбегейлі шаралардың бір-тұтас жүйесін қажет ететіні айқын болды.

Қазақстан Республикасының Президеиті жүргізіп жатқан экономикалық реформалар бағыты стратегиялық тұрғыдан, жалпы алғанда дұрыс.

Бірақ Қазақстаңдағы экономикалық реформалардың жайына жасалған талдау және олардың барысы, тактикалық тұрғыдан алғанда, Үкімет пайдаланып отырған әдістердің, нарықтық қатынастарға көшудің модельдері мен кезеңдерінің тиімсіз екенін дәлелдейді. Реформаларды жүзеге асыру барысында елеулі қателіктерге жол берілді.

Әлеуметтік экономикалық міндеттерді жыртықты жaмay әдісімен шешуден бас тартатын мезгіл жетті, тактикалық міндеттерді әлеуметтік-экономикалық реформаларды жүзеге асыру стратегиясына сәйкестендіре шыңдап қолға алу мақсатымен жүйелі жұмыс бастайтын уақыт келді. Қазақстан Республикасын өз ерекшеліктеріне, ұлттың менталитетіне сай, дүниежүзілік тәжірибені ескере отырып әлеуметтік-экономикалық дамыту моделін жасайтын және іске асыратын мезгіл жетті.

Ел экономикасы XXI ғасыр шебінде түр. Мәселе XXI ғасырдың табалдырығынан қандай нарықтық жетістікпен, қандай дайындықпен аттағалы отырғанымызда. Монография авторы экономикалық реформаның барысын, оның жетістіктері мен кемшіліктерін ашық көрсетуге тырысты. Соның негізінде автор отандық тауар өндірушілерге мемлекеттік қолдау көрсету басты мақсаты болып табылатын жаңа экономикалық саясаттың (ЖЭС) концепциялық негізін әзірледі. Эканомикалық реформаның түрлі салалары, жолдары осы ЖЭС концепциясымен негізделуге, онымен байланыстырылуға тиіс. Дипломның бүкіл мазмұнына осы идея өзек болған. Нарықтық экономиканы басқаруды реформалау жөніңдегі жаңа тәсілдер, Қазақстан Республикасының экономикасын дағдарыстан шығарудың әдістері мен жолдары ұсынылған.

Шағын және орта бизнес экономиканы тұрақтандырудың аса маңызды факторы болып табылады. Осыған байланысты автор шағын және орта бизнеске мемлекеттік қолдау көрсету бағдарламасын, кәсіпкерлікті дамытудың отандық және шетелдік озық тәжірибесін ұсынған. Дипломда шағын және орта бизнес саласыңда сондай тауар өндірушілер тобын қалыптастыру міндеті қойылған, ал олар дамыған елдерде жалпы ұлттық өнімнің жартысынан астамын өндіретіні тілге тиек етілген.

І ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ РЕФОРМАСЫ, НАРЫҚТЫҚ ЭКОНОМИКАНЫҢ

ЖАҢА ЖОЛДАРЫ

1. 1 Қазақстандағы экономикалық реформалардың

жайы, барысы және теориясы

Республикада жүргізіліп жатқан экономикалық реформалар және оларды жеделдету мен жақсарту бағдарламаларын жүзеге асыру күткендегідей әлеуметтік-экономикалық нәтижелердің бәрін бірдей берген жоқ. Ең алдымен инфляцияны және өндірістің құлдырауын толық дәрежеде жою мүмкін болмады.

Дағдарысқа қарсы шаралардың орташа мерзімді болашаққа (1993-1995 жылдарға) арналған бірінші бағдарламасында инфляцияны жарамды деңгейге дейін төмендету өндірістің құлдырауын тоқтатуға және 1995 жылдың аяқ кезіне дейін оның өсуі үшін жағдайлар жасауға мүмкіндік береді деп болжанған болатын.

Алайда 1993 жылы инфляция деңгейі 2265 процентке жетті. 1994 жыддық орта тұсыңда ауыр жағдай қалыптасты: оның бірінші жартысында 1993 жылғы деңгейден бір ай (наурыз) ғана төмен болмай, бұл «қарқын» үдей түсті де, алдыңғы жылдағы 116, 1 процентпен салыстырғанда мамыр айында 133, 8 процентке жетті. Инфляциялық процестің үдей түсуі өндірістің күрт құлдырауына әкеліп соқты. Сөйтіп, экономикалық реформаларды дағдарысқа қарсы шаралардың 1993 - 1995 жылдарға арналған бағдарламасы бойынша одан әрі жүзеге асыру мүмкін емес екені 1994 жылдың орта тұсында айқын болды. Бұл жағдайларда ел президенті Н. Ә. Назарбаев Республика Министрлер Кабинетінің жұмысына өте қатал баға беріп, оның басшылығын ауыстырды.

Сонымен бір мезгілде экономикалық реформаларды жеделдетуінің жаңа бағдарламасы енгізіліп, оны 15 айда (1994-1995 жж. ) жүзеге асыру белгіленді. Бұл бағдарламаның да негізгі мақсаты инфляцияны, өндірісті тұрақтандыру мен жандандыру үшін жағдайлар жасауға мүмкіндік беретіндей деңгейге дейін төмендету болды.

1995 жылғы алдын-ала деректер инфляция деңгейінің бағдардамада көзделгендегіден жоғары болғанын көрсетеді. Өндірістің құлдырауын да тоқтату мүмкін болмады. Егер өндіріс құлдырауының қарқынын қадағалайтын болсақ, 1992 жылы өндірістің құлдырауы біршама тұрақты болған 1990 жылмен салыстырғанда 14, 6%, 1993 жылы-28%, 1994 жылы-48%, 1995 жылы-57% болған.

Осы фактілерге орай бізді үкіметтің орта мерзімді жаңа бағдарламасында да инфляцияның жылдық қарқыны 9-12 процентке дейін төмендетілуі 1997 жылдың аяғына дейін қалдырылғаны ерекше аландатады. Мұның өзі: егер үкімет өзінің ескі принципін ұстанатын болса (ең әуелі тауар өндірісін жандандыруға мүмкіндік беретін макроэкономикалық тұрақтандыру, ал оның өзі 9-10% жылдың инфляция жағдайында мүмкін болатын нәрсе), онда отандық тауар өндірушілер 1998 жылға дейін жанданады деп күтпесе де болады, деген сөз.

Бірқатар салаларда іскерлік белсенділіктің жандануына біздің алданбауымыз керек, дегенмен мұндай нышандарды құптамасқа болмайды. Қазақстанның бірде-бір саласы әлі де болса дағдарыстан шыққан жоқ және тұрақты даму дәрежесіне жеткен жоқ, ал халықтың күнделікті қажеттерін қамтамасыз етуші жеңіл және тамақ өнеркәсібі сияқты салалар «тұңғиыққа» одан әрі құлдилауда. Мәселен, 1995 жылдың сегіз айы ішінде ғана жеңіл өнеркәсіп өндірістің тағы да 68 процентінен, ал тамақ өнеркәсібі -39, 5 процентінен айырылды. Отандық тұтыну тауарлары өңдірісіндегі шығын олардың ішкі рыногынан да айырылып қалуға әкеліп соғады да, онда әрдайым сапалы бола бермейтін импорттық көпшілік қолды тауарлар бірден қаптатылады, сөйтіп болашақта бұл салаларды қалпына келтіру мүмкіндігінен айырады.

Азық-түлік тауарлары өндірісінің кемуі бізді ерекше мазасыздандырады: 1994 жылдың сегіз айымен салыстырғанда 1995 жылғы қаңтар-тамызда ет өндіру - 33, 7%, шұжық тағамдары - 40, 1%, сүтке шаққанда қаймағы алынбаған сүт өнімі - 45, 2%, сары май - 34, 1 процент, нан және нан-тоқаш тағамдары - 43, 2 процент кеміген, яғни Қазақстан үшін дәстүрлі жоғары сапалы азық-түлік өнімдерін өндіру ең жоғары қарқынмен төмендеп, тамақтану құрылымы өзгеруде. Мұның өзі болашақ ұрпақтардың денсаулығына әсер етуі мүмкін.

Ауыл шаруашылығының жалпы өнімі 1995 жылдық 9 айы ішінде алдыңғы жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 19% болды, яғни ауылшаруашылығы өнімдерін өндіру бестің біріндей кеміді. Егін жинау қызған кезде егін жинайтын техниканық 21 проценттен 29 процентіне дейіні, механикаландырылған астық қырмандарының 28 проценті жұмыс істеген жоқ.

1996 жылы егін жинауға ауылшаруашылық техникасының жартысынан азы қатысты. Жаңа техника сатып алу туралы айтпағанның өзінде, қолда бар техниканың өзін қалпына келтіре алмады. Егер тағы да бірнеше жыл осылай жалғасатын болса, онда біз ауа райы қолайлы жағдайлардың өзінде республиканың ауылшаруашылық қуатын таяу болашақта қалпына келтіре алмайды. Техника жаңартылып жатқан жоқ, ал оның 50 проценттен астамы тозған.

Мал санының кемуі ерекше аландатады. Өткен жылдық осы кезеңімен (1 қыркүйек) салыстырғанда, 1995 жылы ірі қараның жалпы саны 17%, соның ішінде сиыр -10%, қой -21%, шошқа -26%, жылқы -8% және құс - 40% азайған. Малдың өнімділігі де кеміді.

Бұл фактілерге селқос қарауға болмайды, өйткені мал село халқының, әсіресе жергілікті халықтың әл-ауқатының негізі болып келді және болып отыр. Егер біз бұл процесті тоқтата алмасақ, кейін республикада азық-түліктің қалыпты тепе-теңдігін өте ұзақ уақыт қалпына келтіруімізге тура келеді.

Реформа қарқыны неліктен баяу. Нарықтық реформаларға балама жоқ екенін біз мойындап отыр. Алайда республиканың өркениетті нарыққа кіруі ұзаққа созылып барады, мұның өзі экономикалық реформалардың өзіне қауіп төндіріп отыр. Кешеуілдеудің нақты себептері көп, бірақ қазір әңгіме олар жайында емес. Кезіңде (1994 жылдың бас кезінде) біз реформаларды жүзеге асырудың себеп-салдарларына егжей-тегжейлі талдау жасауға тырысқан едік («Өрге басу стратегиясы және экономикалық дағдарыстан шығу тактикасы», Алматы, 1994 ж. ) /5/.

Онда біз қоғамдық-саяси өмірдің барлық салаларында реформаларды жеделдету, оларды, әсіресе экономикалық реформаларды заңмен қамтамасыз ету жолдарын өзімізше көрсеткен едік. Бірақ олар, көптеген идеялар осы күнге дейін маңызын жоймағанымен, елеусіз күйінде қалды. Сондықтан проблемалардың шешімі жөніндегі өз көзқарасымыздың басты идеяларын қайталауымызға және соның негізінде макроэкономикалық сәйкессіздіктерге микроэкономикалық анықтама беруге тура келіп отыр:

1. Экономиканың қазіргі дағдарысты жағдайларында мемлекеттік басқару тактикасына министрліктер мен ведомстволардың осы бағыттардағы іс-қимылдарына талдау жасауды және оларды экономикалық тұрғыдан реттеуді күшейту жағына қарай түзету енгізетін мезгіл жетті. Ең алдымен баспа-бас айырбастың экономикалық себептерін анықтау және өндірістегі, тауар бөлу мен айырбастаудағы нарықтық қатынастардың үзілген тізбегін қалпына келтіру қажет. Экономикаға мемлекеттің ықпал ету тұтқаларын жүйелеуге мүмкіндік беретін және министрліктер мен ведомстволардың экономикалық қызметінің барлық салаларын қамтитын, жоспарлау бұл бағыттағы шешуші әдіс болуы мүмкін.

Әңгіме үкіметтің реформаларды жеделдету жөніндегі бағдарламасында алға қойылған нақты мақсаттарға министрліктер мен ведомстволардың, жергілікті өкімет органдарының жетуі жөніңдегі олардың әрқайсысының өзара іс-қимылының алгоритмдерін белгілейтін нақты (сапасы мен саны белгіленген) жүйелі құралдар жасау жайында болып отыр.

Республикалық және жергілікті өкімет органдарының үкіметтің екі бағдарламасы бойынша үш жылғы жұмысы экономикалық реформалардың жүзеге асырылуы үшін жауапты республикалық министрліктер мен ведомстволар жұмысты жекедара, көбінесе өз мүдделерін көздеп, іс-қимылдарын өзара үйлестірместен және, ең жаманы, бір-бірінің мақсат-мүдделерін ескерместен жұмыс істейтінің көрсетті.

Мәселен, Экономика министрлігінің бұрынғы басшылығы 1993 жылы жоспарлаудың әжептәуір тетігін жасаған болатын, бірақ ол, практиканың көрсеткеніндей, мүлдем пайдасыз болды. Ішкі жалпы өнімнің 1994 жылға арналған макроболжамы үш нұсқада белгіленіп, олардың ең жоғарғысы 195 млрд. теңге болды. ІЖӨ-нің нақты көлемі 462 млрд. теңгеге жетті. 240% болды. Айналымдағы ақша массасы өсімінің сол жылға арналған макроболжамы ХВҚ-мен бірлесе 1, 5-2 есе болып белгіленген еді, болжамдағы нақты жаңсақтық - 6 еседен астам. Көтөрме және тұтыну бағаларының болжамдары да қате болды.

Бірақ бұл жерде әңгіме бұл министрліктің 1993 жылғы жағдайларда жіберілген жаңсақтықтары жайында емес, ал қалыптасатын экономикалық жағдайға жедел көңіл бөлу құралының жоқ екені, пайда болатын теріс процестерді реттеудің рынок жағдайларына барабар әдісінің жоқ екені жайында болып отыр. Келтірілгөн фактілер біздің «реформаторлар» өз алдына өздері қойған мақсаттарға қол жеткізуге үйренбегенін көрсетеді. Сұраныс пен ұсыныстың нарық арқылы өзінен өзі теңдестірілетініне үміт арту алдағы уақытта да жайсыз жағдайда қалдыруы мүмкін.

2. Рынок реттеу құралы емес, ол болып жатқан экономикалық процестердің индикаторы ғана, ол туралы ақпарат тауар өндірушілер үшін де, сондай-ақ министрліктер мен ведмостволар үшін де қажет, олардың әрқайсысы сол ақпарат негізінде үкіметтің бағдарламалы іс-қимылдары шеңберінде белгіленген өз мақсаттары мен мүдделеріне сәйкес шешім қабылдайды.

Ал біздің айқындамамыз мемлекеттің реттеуінсіз нарықтық экономиканың жұмыс істей алмайтынына негізделген. Қазіргі нарықтық экономикада жақсы үкімет бағдарламасының болуы жеткіліксіз. Нарықтық процестерге ықпал жасаудың пәрменді құралдарынсыз ондай бағдарламалар түкке де жарамайды. Оған қоса бағдарлар болуы, сол бағдарлардан ауытқуды көрсететін индикаторлар болуы керек. Осы құралдарды әзірлеу мен іске қосу рыноктың емес, ол үкіметтің ісі. Сонымен бірге олар үкімет үшін де, рынок субъектілері үшін де «ойын ережелерін» белгілейтін заңдармен немесе басқа да нормативтік актілермен баянды етілуге тиіс. Заңдар әзірлеу мен қабылдау да рыноктың емес, ол мемлекеттің ісі. Осы айқын ақиқатты түсінбейімізше реформаларды қажетті бағытта жылжыта алмаймыз.

3. Жапонияда, мысалы, аймақтардың экономикасын ғана реттеу үшін 20-дан астам заңдар қабылданған, мемлекеттің 10-нан астам институттары аймақтарды дамыту жоспарлары мен бағдарламаларын әзірлеп, олардың орындалуын бақылайды. Аймақты дамыту заңдары атауларының өзі көп нәрсені аңғартады: «Автомобиль жолдарын салу жөніндегі төтенше шаралар туралы», «Арнаулы порттарды жабдықтау жөніндегі ерекше шаралар туралы», «Сол порттарды жабдықтау жөніндегі жұмыстарды ерекше қаржылаңдыру туралы», «Тюбу аймағын дамыту туралы» және т. т.

Жапонияда осы заңдар негізінде мемлекет барлық аймақтың жобаларды жүзеге, асыруға белсене қатысып, күрделі қаржының жалпы көлемінің 20 процентіне дейінін қосады, сол арқылы жеке меншік компанияларға жол ашады. Жеке меншік сектор өз тарапынан аймақтарды дамытудың мемлекеттік жобаларын елеусіз қалдыра алмайды, өйткені ол жобалар оның мүдделерін көздеп жүзеге асырылады және елеулі үкімет тапсырыстары жасалуына себеп болады. Аймақтық жобаларды жүзеге асыруға қосыла отырып, жеке меншік сектор түрлі жеңілдіктер, несиелер және заемдар алу ісінде үкіметтің қолдауына үміт арта алады.

Аймақтардағы адамдардың жалпы әл-ауқаты үшін, бір жағынан, мемлекеттің рынокты реттеуінің механизмі және, екінші жағынан, мемлекет пен кәсіпкердің тең құқықты әріптестігінің механизмі дегеніміз принципінде міне осы.

4. Қазіргі кезде экономиканың жалпы жұрт таныған «өлшемдері» ең төменгі күнкөріс деңгейі, ең төменгі тұтыну бюджеті, ең төменгі зейнетақы, ең төменгі жалақы, жұмыссыздық шегі сияқты әлеуметтік индикаторлары бюджет тапшылығының деңгейі, ақша эмиссиясының жалпы массасы, жалпы ұлттық өнім өсімінің қарқыны, капитал тиімділігінің шекті нормасы сияқты макроэкономикалық, кәсіпорындар кірістілігі мен рентабельділігінің деңгейі, өндіріс банкроттығы мен залалдығы өлшемдерінің, себептерді ашып көрсетудің жүйесі сияқты микроэкономикалық аумақтардың қаржы-ақша ресурстарымен, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық объектілерімен, көлікпен, коммуникациялармен, ағарту және денсаулық сақтау объектілерімен қамтамасыз етілуі сияқты аймақтық сыртқы сауда сальдосы, экспорттық мәмілелер сертификаты (көлем, номенклатура, сана, жеткізілім құны және орындау мерзімі), арнаулы экспортшылардың және басқа да экспорттық ұйымдардың валюта түсімін қайтаруын бақылау сияқты сыртқы экономикалық индикаторлар болып отыр.

Макроэкономикалық процестердің реттеушілері («шипасы») баланстық және оңтайландырушы есептердің көмегімен талдау жасау мен болжау әдістемесі, әдісі және алгоритмдері болып табылады. Нарықтық экономика жағдайларында методикалық және талдау жұмыстарының, нормативтік және заңдық актілердің, экономиканың сан көрсеткіштерін есептеу процедуралары мен алгоритмдерін жасау механизмдерінің рөлі өлшеусіз арта түседі. Бір-екі индикатордың көмегімен макроэкономикалық реттеу мүмкіндігі туралы баспасөзде жиі пайда болып жүрген пайымдаулар, жұмсақтау айтқанда, қисынсыздық.

5. Реформалардың ілгері басуына қарай біздің көршілерде мемлекеттік реттеудің өзіндік нысандары пайда болуда. Мысалы, Ресейде Еуропалық қайта құру және даму банкінің көмегімен Мурманск және Архангельск облыстарында, Карелияда аймақтық даму қорларын құру белгіленген. Орта мерзімді перспективаның жаңа бағдарламасына сәйкес бізде де басқарудың міндеттері мен функцияларын орынды түрде орталықсыздандыру көзделіп отыр. Экономиканы реттеу функцияларын атқарушы биліктің республикалық және жергілікті деңгейлері арасында бөлу көптен бері қажет болып отыр. Мынадай нұсқа ықтимал: республикалық басқару органдары мемлекеттің аймақтық саясатының концепциялық және стратегиялық ережелерін және тиісті индикаторларды белгілейді. Ал жергілікті органдар сол индикаторлар шеңберінде стратегияны жүзеге асырады, ал жергілікті маңызы бар әлеуметтік-экономикалық проблемаларды шешу тактикасын олар өздерінше белгілейді.

Бұдан жасайтын тұжырым: үкіметтің бағдарламалық іс-қимылдарын жүзеге асыру жөніндегі жұмысты ұйымдастырудағы ең бастысы -бағдарламаның басты міндеттеріне, кезеңдеріне сәйкес белгіленген айқын бағдарламалар көмегімен оның құрылымдарының іс-қимылдарын үйлестіру, олардың орындалуын бақылау.

6. Қалыптасқан жағдайларда мемлекеттік реттеу жүйесін, отандық ғылыми кадрлармен тиісті жұмыс жүргізілмейінше, сапалы жаңа деңгейге көтеру мүмкін емес. Ғалымдардың тек шетелдік консультанттарға бағдар жасау, тәжірибелі кадрлардың қызметінен бас тарту (олардың ескіше ойлайтынына байланысты болар?) қате болды. Жаңа кезеңде аға ұрпақтық тәжірибесін жастарды ұсынумен тиімді ұштастыруға бағдарланған макроэкономикалық процестерді басқаруға жаңа кадр саясаты керек. Республикада нарықтық «экономика саласында» ғалым экономистер жоқ деп жазғыру орынсыз: республикада нарық заңдарымен қатар, сондай-ақ, ең маңыздысы, Қазақстан экономикасын, оның халқын, әдет-ғұрпын, дәстүрін және басқа да ерекшеліктерін білетін ғалым экономистер жеткілікті, мұның өзі эконамикалық реформалар жасау үшін өте маңызды.

Республиканың өте арзан ғылыми потенциалының белгілі деңгейде қажет етілмей отырғаны таңдандырады (олардың көбінің шетелдік тәжірибені егжей-тегжейлі зерделеп, республикада қолдануы үшін азынаулақ қаражат керек) . Ғылым және жаңа технологиялар министрлігі де, Білім министрлігі де, Экономика министрлігі де, Ғылым академиясы да талдау жұмысымен шұғылдануға және заң шығаруға қабілетті ғалым-экономистерді, заңгерлерді және басқа мамандарды іріктеуге бір рет те әрекеттенбеген. Өзіміздің ғылыми потенциалды одан әрі елемеу республикаға, әсіресе шетелдік мамандардың «техникалық көмегі» кеміп келе жатқан кезде, өте теріс әсер етуі мүмкін.

7. «Жаңа экономикалық саясат концепциясында» баяндалып. Ондағы басты идея - барлық меншік нысандарындағы отандық тауар өндірушілерге іріктеп қолдау көрсету идеясы өз маңызын жойған жоқ. Көрісінше, макроэкономикалық процестердің тұрақтануына қарай бұл идеяның мәңділігі арта түсуде, өйткені Қазақстанда экономиканың барлық, бірдей секторларына қолдау көрсететіндей қаражат жоқ. Концепцияны үкімет қабылдамағанымен, бұл жұмыс босқа кеткен жоқ деп санаймыз. Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинеті 1995 жылғы ақпанның бас кезінде «Экономикалық реформалардың жаңа кезеңі және 1995 жылғы әлеуметтік-экономикалық дамудың болжамдары» деген атпен әзірлеген байыпты құжатта жаңа экономикалық саясат концепциясын әзірлеушілер қозғаған көптеген мәселелер қамтылған. Өкінішке қарай, қозғалған проблемалардың кешенді сипаты, олардың өзара байланысы ескерілмеген.

1996 жылдың бас кезінде Республикада жаңа жағдай қалыптасып келеді. Қазақстан Республикасы Үкіметінің реформаларды тереңдету жөніндегі іс-қимылдарының 1996-1998 жылдарға арналған жаңа орта мерзімді бағдарламасы қабылданды /8/.

Біз үшін ең бастысы - мемлекеттік органдар өз іс-қимылдарын үйлестіруге тиісті дағдарысқа қарсы бағдарламаның бар екенін ұмытып, бюрократтық ойындарға кешкен бұдан бұрынғы бағдарламаның көбін кимесе екен. Тап жаңа бағдарламаның мйсіздігінде емес, ол белгіленген шараларға қол жеткізілуге тиіс екенінде, мұның өзі барлық қазақстандықтардың күшін еселеп, сенімін нығайтады.

3) Экономикалық реформаларды 1996-1998 жылдары жүзеге асыру шарттары.

Экономиканы реформалаудың табысты болуы бағдарламалардың, жоспарлардың сапасына ғана байланысты емес. Ол үшін бағдарламалардың жүзеге асырылуы өздерінсіз мүмкін болмайтын белгілі бір жағдайлар жасалуға тиіс.

1995 жылдың екінші жартысында Республика Президенті Н. Ә. Назарбаевтың күш салуымен экономикалық реформалардың заң негіздерін жақсарту жағына қарай белгілі бір бетбұрыс жасалды. Ел Конституциясы қабылданып, биліктің үш тармағының функциялары айқындалды, Президенттің «Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы» заң күші бар Жарлығы шықты, Парламенттің екі палатасының сайлауы өткізілді. Үкімет құрылымы едәуір жақсарды, Президент пен Үкімет аппараттары өкілеттіктерінің ара жігі ажыратылды. Ең бастысы, Үкіметтің алдағы үш жылғы іс-қимыл бағдарламасы елеулі жаңартылып, онда экономикалық реформаларды тереңдету мен жеделдету міндеттері белгіленді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.