Салық ұғымы және оның әлеуметтік-экономикалық мәні жайлы

Жоспар
Кіріспе

Салық жүйесі
Салық алуды ұйымдастыру
Жанама салықтар
Корпорациялық табыс салығы
Жер койнауын пайдаланушылардын салықтары мен арнаулы төлемдері
Меншікке салынатын салықтар
Алымдар, баждар, төлемдер
Салықтарды аудару

Ұйымдық-құқықтық жағынан салықтар — бүл мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгілеген, белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке төленетін қайтарусыз жөне өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай төлемдер.
Салықтардың экономикалық мәні олардың өзінің функциялары мен міндеттерін жүзеге асыру үішн мемлекет жұмылдыратын ұлттық табыстың бір бөлігі болып табылатындығында.
Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады.
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп, дамуының негізі болып табылады. Адамзат дамуының бүкіл тарихы бойына салық нысандары мен әдістері өзгерді, игерілді, мемлекеттің қажеттіліктері мен сұрау салуларына бейімделеді. Салықтар тауар-ақша қатынастарының ахуалына әсер ете отырып, олардың дамыған жүйесіне айтарлықтай өрбіді. Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендуі әрқашан салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымем қабаттаса жүреді.
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық экономикалық құрылысы мен саяси іс-бағытына қарамастан ұлттық мемлскст кірістсрінің негізгі көзі - ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық құралы, мемлекеттің кірістері және бюджеттің кірістері қалыптастырудың шешуші кезі болып табылады. Салықтарда мемлекеттің экономикалық мазмүны нақты түрде көрінеді, ал салыктарлың әлеуметтік-экономикалық мәні, олардың түрлері мсн ролі коғамның экономикалық құрылысымен, мемлекетің табиғатымен және функцияларымен айқындалады. Белгілі философ Фрэнсис Бэкон салықтарды төлеу әрбір азаматтың қасиетті борышы дсген еді.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 35-бабында: занды түрде белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетгі төлемдерді төлсу әркімнің борышы әрі міндеті болып табылады, —деп жазылған..
Салықтарда ежелден салық жүктемесін (салық ауыртпалығын) бөлудің екі қағидаты қалыптасқан:
1) пайда (алынган игіліктер) қағидаты;
2) "қайыр көрсету" (төлем қабілеттілігі) қағидаты.
Алылған игіліктерге жөне төлем қабілеггілігіне салық салудың қағидаттарын пайдалану салық мөлшерлемелерін белгілеуге және табыстың өсуіне қарай олардың өзгеруіне саяды.
Салықты ұтымды ұйымдастырудың классикалық қағидаттарын бұрын А.Смит үсынған еді. Олар мынаған саяды:
1) салық салық төлеушінің әрқайсысының табысына сәйкее алынуы тиіс (әділеттілік қағидаты);
2) салықтың мөлшері мен оны төлеу мерзімі алдын ала жөне дәл анықталуы керек (анықтылық қағидаты);
3) әрбір салық салық төлеуші үшін неғүрлым қолайлы уақытта және әдіспен алынуы тиіс (қолайлылық қағидаты);

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 33 бет
Таңдаулыға:

Салық ұғымы жәие оның әлеуметтік-экономикалық мәні

Ұйымдық-құқықтық жағынан салықтар — бүл мемлекет біржақты тәртіппен заң
жүзінде белгілеген, белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке төленетін
қайтарусыз жөне өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай төлемдер.
Салықтардың экономикалық мәні олардың өзінің функциялары мен міндеттерін
жүзеге асыру үішн мемлекет жұмылдыратын ұлттық табыстың бір бөлігі болып
табылатындығында.
Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады.
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір сүріп,
дамуының негізі болып табылады. Адамзат дамуының бүкіл тарихы бойына салық
нысандары мен әдістері өзгерді, игерілді, мемлекеттің қажеттіліктері мен
сұрау салуларына бейімделеді. Салықтар тауар-ақша қатынастарының ахуалына
әсер ете отырып, олардың дамыған жүйесіне айтарлықтай өрбіді. Мемлекет
құрылымының өзгеруі, өркендуі әрқашан салық жүйесінің қайта құрылуымен,
жаңаруымем қабаттаса жүреді.
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық экономикалық құрылысы мен саяси
іс-бағытына қарамастан ұлттық мемлскст кірістсрінің негізгі көзі - ұлттық
табысты қайта бөлудің басты қаржылық құралы, мемлекеттің кірістері және
бюджеттің кірістері қалыптастырудың шешуші кезі болып табылады. Салықтарда
мемлекеттің экономикалық мазмүны нақты түрде көрінеді, ал салыктарлың
әлеуметтік-экономикалық мәні, олардың түрлері мсн ролі коғамның
экономикалық құрылысымен, мемлекетің табиғатымен және функцияларымен
айқындалады. Белгілі философ Фрэнсис Бэкон салықтарды төлеу әрбір азаматтың
қасиетті борышы дсген еді.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 35-бабында: занды түрде
белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетгі төлемдерді төлсу
әркімнің борышы әрі міндеті болып табылады, —деп жазылған..
Салықтарда ежелден салық жүктемесін (салық ауыртпалығын) бөлудің екі
қағидаты қалыптасқан:
1) пайда (алынган игіліктер) қағидаты;
2) "қайыр көрсету" (төлем қабілеттілігі) қағидаты.
Алылған игіліктерге жөне төлем қабілеггілігіне салық салудың
қағидаттарын пайдалану салық мөлшерлемелерін белгілеуге және табыстың
өсуіне қарай олардың өзгеруіне саяды.
Салықты ұтымды ұйымдастырудың классикалық қағидаттарын бұрын А.Смит
үсынған еді. Олар мынаған саяды:
салық салық төлеушінің әрқайсысының табысына сәйкее алынуы тиіс
(әділеттілік қағидаты);
салықтың мөлшері мен оны төлеу мерзімі алдын ала жөне дәл анықталуы керек
(анықтылық қағидаты);
әрбір салық салық төлеуші үшін неғүрлым қолайлы уақытта және әдіспен алынуы
тиіс (қолайлылық қағидаты);
салықты алудың шығындары өте аз болуы тиіс (үнем қағидаты).
Бүл қағидаттарды пайдалану салық салуда зорлық-зомбылықгы жоқ етті. бүл
процеске реттемелеуді енгізді және А.Смитке "салықтар- оны төлейтіндерге
құлшылықтың нышаны емес, бостандықтың нышаны" деп қорытынды жасауға
мүмкіндік берді. Салық салудың кейінгі даму барысында қағидаттардың
тұжырымдамалары дәлелденді, толықтырылды.
Салық салудың қазіргі қағидаттары мыналарға саяды.
1. Сслық салудагы әділдік қагидаты екі аспектіде қарастыры-
лады:
а) денгейлестендікке жету — салық төлеушілердің табыстарын тең жағдайда
біркелкі салық салынады;
ә) "сатылас теңдікті" сақтау - жеке тұлғалардың табыстарына салық салу
табыстардың бір бөлігін қайта бөлу үшін прогрессивті шәкіл бойынша
сараланған мөлшерлемелерді қолдана отырып жүргізілуі тиіс.
Карапайымдылық қағидаты. Салық механизмі салық төлеушіге түсінікті болуы
тиіс, ол рабайсыз әрі күрделі болмауы керек.
Салықтардың анықтығы — алдын ала белгіленген шарттар мен талаптардың
мызғымас тендігі елдің барлық аумағында және барлық шаруашылық жүргізуші
субъектілер үшін түсіндіру мен қолданудың біркелкілігі.
Жеңіілдітердің ең аз саны. Жеңілдіктер қүндық үйлесімдерді бұрмалайды және
салық салу субъектілерін тең емес жағдайларға әдейі қояды.
Салық салудың экономитлық бейтараптыгы. Салықтар экономиканың жұмыс істеуін
жақсартуға және инвестициялардың өсуіне кедергі жасамауы тиіс.
6. Экономикалық қатынастар бойынша осы елдің басқа әріптес елдермен
салықтардың негізгі түрлері бойынша салық, мөлшерлемелерінің салыст
ырмалыгы.
Қазақстанның салық заңнамасында сонымен бірге салық және бюджетке
төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеудщ міндеттілігі, салық салудың
айқындылығы, әділдігі, салық жүйесінің біртұтастығы және салық заңнамасының
жариялылығы қағидаттары негізделеді.
Салық төлеуші салық заңнамасына сәйкес салықтық міндеттемелерін толық
көлемінде және белгіленген мерзімдерде орындаута міндетті.
Салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер айқын болуға
тиіс. Салық салудың айқындығы салық төлеушінің салықтық міндеттемелері
туындауының, орындалуының және тоқтатылуының барлық негіздері мен тәртібін
салық заңнамасында белгілеу мүмкіндігін білдіреді.
Еліміздегі салық салу жалпыга бірдей және міндетті болып табылады. Жеке
сипаттағы салық жеңілдіктерін беруге тиым салынады.
Қазақстанның салық жуйесі оның бүкіл аумағында барлық салық телеушілерге
қатысты бірыңғай болып табылады.
Салық салу мәселелерін реттейтін нормативтік-құқықтық актілер ресми
басылымдарда міңдетті түрде жариялануга жатады.
Мемлекетке түсетін салық түсімдерінің сипатты ерекшелігі
олардың сан алуан қоғамдық қажетерге кейін иесіз пайдалануы болып табылады.
Осымен салықтардың мемлекет, сондай-ақ басқа жергілікті органдар
белгілейтін түрлі міндетті мақсатты жарналардан, төлем аударымдарынан
айырмашылығы болады.
Салықтардың әлеуметтік-экономикалық мәні мен мазмұны олар атқаратын
функцияларда толық ашыла түседі. Жалпы қаржы категориясы түрғысынан
салықтар қосалқы категория болып табылатындығын есте ұстаған жөн, сондықтан
қаржыға қатысты салықтардың функцияларын қаржының бөлгіштік функциясының
құрамдас қосалқы фуңкциясы ретінде қарастырған жөн.
Қазіргі кезде салыщгар фискалдық, реттеуші және қайта бөлу сияқты
негізгі үш функция орындайды. Бұлардың әрқайсысы осы қаржы категориясының
ішкі белгілері мен өзіндік ерекшеліктерін білдіреді.
Фискалдық функция — барлық мемлекеттерге тән негізгі функция. Оның
көмегімен бюджеттік қор қалыптасады, мұның өзі салықтардың қоғамдық
міндеітерін арттыра түседі. Өйткені салықтар мемлекеттік бюджеттің
кірістерін толыстыра отырып, экономиканы, әлеуметтік-мәдени шараларды
жүзеге асыруды қамтамасыз етеді.
Салықтардын реттеуші функциясы мемлекеттің экономикалық қызметінің
үлғаюымен байланысты пайда болады. Ол үлттық шаруашытықтыд дамуыпа
қабылдаиатын багдарламаларға сейхес ықпал етеді. Бүл орайда салықтардың
нысандарын таңдау, олардың мөлшерлемелерінің, алу әдістерінің өзгеруі,
жеңілдіктер мен шегерімдер пайдаланылады. Бүл реттеуіштер қоғамдық ұдайы
өндірістің құрылымы мен үйлесіміне, қорлану мен тұтыну көлеміне ықпал
етеді.
Қайта бөлу функциясы арқылы түрлі субъектілер табысының бір бөлігі
мемлекеттің қарамағына отеді. Бүл функцияның іс-әрекетінің ауқымы жалпы
ұлттық өнімде салықтардың алатын үлесі арқылы анықталады; ол ұлттық
табыстың мемлекеттендірілу дәрежесін корсетеді: бүл үлес 1997 жылы — 19,7%,
1998 жылы — 16,6%, 1999 жылы - 17,4%, 2000 жылы - 22,6%, 2001 жылы -22,2%
болды (салыстыру үшін: Украинада — 29%, Ресейде — 33,3%),
Мемлекет салық саясатын — салық саласындағы шаралар жүйесін қоғамның
оның нақтылы кезеңіндегі әлеуметтік-эконо-микалық және басқа мақсаттар мен
міндеттеріне қарай өзірленген экономикалық саясатқа сәйкес жүргізеді.

Салық жүйесі

"Салық" ұғымымен "салық жүйесі" үғымы тығыз байланысты. Мемлекетте
алынатын сатық түрлерінің, оны құру мен алудың
нысандары мен әдістерінің, салық службасы органдарының жиынтығы әдетте
мемлекеттің салық жұйесін құрайды.
1991 жылға дейін, яғни КСРО ыдырағанға дейін елде көбінесе
экономиканы басқарудың әміршіл-әкімшіл жүйесіне, бағаларға қатаң
мемлекеттік реттеуге сәйкес келетін салық жүйесі қызмет етті. Бюджеттің
басты кіріс көздерінің бірі болған айналым салығы тіркелген бөлшек сауда
және көтерме сатып алу бағаларын қолдануға және мемлекеттік реттеп отыруға
бағытталған болатын. Қазақстан егемендікке ие болғаннан кейін 1991-1995
жылдары қабылдаған бірқатар заңдарға сәйкес республикада жаңа салық жүйесі
қалыгггасты.
1991 жылғы желтоқсанның 25-нен бастап біздің елімізде тұңғыш салық жүйесі
жүмыс істей бастады. Ол "Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі туралы"
заңға негізделді.
Салық жүйесін құрудың қағидаттарын, салықтар мен алымдардың түрлерін,
олардың бюджетке түсу тәртібін белгілеген алғашқы қүжат еді. Осы заңға
сәйкес Қазақстанда 1992 жылғы қаңтардың 1-інен бастап 13 жалпы мемлекеттік
салық, 18 жергілікті салықтар мен алымдар енгізілді.
Қазақстан Республикасының Үкіметі 1995 жылдың басында салык реформасының
ұзақ мерзімді тұжырымдамасын қабылдады, онда еліміздің салық жүйесі мен
салық заңнамасын бірте-бірте халықаралық салық салу қағидаттарына
сәйкестендіру көзделді. Осыған байланысты "Салық және бюджетке төленетін
басқа да міндетті төлемдер туралы" 1995 жылғы сәуірдің 24-інде Қазақстан
Республикасы Президентінің заң күші бар жарлығы шықты. Енді бұрынғы 42
салықтар мен алымдар едәуір кысқартылып, олардың саны небәрі 11 болып
қалды. Қазақстан Республикасы Президентінің бұл жарлығы Қазақстан
Республикасының 1999 жылғы шілденің 16-сындағы 440-1 заңына сәйкес заң
мөртебесін алды, Осы уақыт аралықтарында Президент жарлықтарымен және
Қазақстан Республикасының зандарымен бұл заңға өзгертістер мен толықтырулар
енгізілді.
Салықтардың, оларды төлеушілердің, салықтарды алу әдістерінің, салық
жеңілдіктерінің жиынтығының болатындығынан салық жүйелерінің әжептәуір
күрделі үлгілері болуы мүмкін.
Барлық өркениетті елдерде салықтардың бүкіл жиынтығы әр түрлі кағидаттар
бойынша жіктеледі:
салық салу объектілері бойынша:
салықты алатын және салықтан жиналған сомаға билік жасайтын органға
қарай
пайдалану тәртібі бойынша:
объектінің экономикалық белгісі бойынша.
Салықтарды салу обьектісі бойынша олар тура және жанама салықтар болып
бөлінеді.
Тура салықтар — салық төлеушінің кірісі мен мүлкінен тікелеп төленген
салықтар. Олар оз кезегінде нақты және жеке салықтарға жіктеледі. Нақты
салықтар салық төлеушілердің мүлкінін (меншігінің) кейбір түрлеріне (үй,
жер, кәсіп, ақшалай капитал жөке тх.с) еалынады. Жеке тура салықтар ~ бүл
жеке адамдар заң ұйымдардың табыстары мен мүлкіне салынатын салықтар. Нақты
салықтардан айырмашылығы жеке салық салу әрбір салық төлеушінің жеке табысы
мен мүлкік де, оның қаржы жағдайын да ескереді.
Жанама салықтар — бағаға немесе тарифке үстеме түрінде белгілснген салық
төлеушінін кірістері мен мүлкіне тікелей байланысты емес салықтар. Жанама
салықтарға қосылған құнға салынатын салық, акциздер жатады. Жанама
салықтарға сондай-ақ сыртқы экономикалық қызметтен түсетін түсімдер де
(кеден баждары түріндегі, экспортқа және импортқа салынатын салық түріндегі
кеден кірістері, ішкі рынокта сатылатын тауарлар бағасы мен олардын
фактуралық құнының айырмасы) жатады.
Жанама салықтар мемлекеттің фискалдық мүдделерін білдіреді.
Жанама салықтар салудың мәні салықтың тауар бағасына (немесе қызметтің
тарифіне) қосылатындығыңда, кіріктіртіндігінде. Бұл жағдайда салықты
тауардың (қызметтің) накты тұтынушысы төлейді, алайда тұтынушы мен мемлекет
арасында тікелей байланыс болмайды.
Салықты алатын және оған билік жасайтын органга қарай орталық
(жалпымемлекеттік) және жергілікті салықтарды ажыратады.
Пайдалану тәртібіне қарай барлық салықтар жалпы және мақсатты (арнаулы)
болып бөлінеді.
Жалпы салықтар тиісті деңгейлердің бюджеттерінде шоғырландырылады және
жалпы мемлекеттік қажеттіліктерді қаржыландыруға пайдаланылады. Мақсатты
арнаулы) салыктардың нысаналы арналымы болады (мысалы, зейнетақы телемдерін
калыптастыру үшін пайдаланылатын әлеуметтік салық.
Объектінің экономикалық белгілері бойынша табыска салынатын салықтар
және тұтынуға салынатын салыктар болып ажыратады. Табысқа салынатын
салыктар төлеушінін салық салынатын кез келген объектіден алған
табыстарынак алынады. Табысқа салынатын салықтар — бұл тауарлар мен
кызметтер көрсетуі тутыну кезінде төленетін шығынға салынатын салыктар,
Салық салу обьектілерін есепке алу жіне оларды бағалау тәсілдеріне қарай
салық алудың мынадай төрт әдісі колданылады. кадастрлық, салық төлеушінің
мағлұмлдамасы бойынша. табысты алу көзінен ұстап қалу, патенттік негізде.
Бірінші жагдайда салықты ееептеу мсн оны алу салық салу объектілерін накты
табыстылығын есепке алмай табыстылык (жер салығы, мүлік салығы) нормасын
көрсете отырып, олардың тізімдемесі негізінде жүзеге асырылады.
Мағлұмдамада салық төлеушілер табыстың көлемі, қажетті жеңілдіктерді,
шегерімдерді көрсетеді және салық сомасын есептеп, төлейді. Олар
салыктардың түрлері бойынша салык мағлұмдамасын есепті салық кезеңіне
сәйкес тапсырып отырады. Мәселен, корпорациялық табыс салығын, жеке табыс
салығын, көлік құралдарына салынатын салықты және жер салы-ғын төлеушілер
(арнаулы салық режімін қолданатын заңи түлғаларды қоспағанда) салық
органына олар бойынша мағлұмдаманы есепті салық кезеңінен кейінгі жылдың 31-
наурызына дейін береді.
Жеке табыс салығы бойынша мағлұмдаманы мынадай салық төлеушілер:
төлем көзінен салық салынбайтын табыстары барлар;
тұрғын үй салу мен осыңдай құрылыс үшін құрлыс материалдарын сатып алуды
іске асырғандар;
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлерден табыстар алатын жеке
түлғалар;
Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлердегі шетел банктеріндегі
шоттарда ақшасы бар жеке тұлғалар;
Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы
заңнамалық актілеріне сәйкес мағлұмдама беру жөнінде міндеттеме жүктелген
адамдар;
Әскери қызметшілер мен ішкі істер органдарының кызметкерлері жеке табыс
салығы бойынша мағлұмдаманы уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген
тәртіппен ұсынады.
Салық төлеушіден салық мағлүмдамасын табыс етудің белгіленген мерзіміне
дейін жазбаша өтініш алған жағдайда уәкілетті мемлекеттік орган салық
мағлүмдамасын табыс ету мерзімін екі айдан аспайтын мерзімге ұзартуға
қүқылы. Бірақ салық мағлүмдамасыи тапсыру мерзімін өзгертпейді.
Үшінші әдіс бойынша салық төлеуші жүмыс істейтін үйымның, мекеменің
бухгалтериясы одан салықты табыс алынған жерде есептеп, ұстайды (төлейді).
Төртінші әдіспен салық кәсіпкерлік қызметтің сан алуан түрлеріне
берілетін патент негізінде төленеді. Патент ~~ арнаулы салық режімін
қолдану қщыгын куоландыратын жоне салық сомасының бюджетке төленгендігін
растайтын құжат.
Салыктық есептің екі әдісі қолданылады: кассалықық және ееептеу әдісі.
Кассалық әдіске сәйкес табыстар мсн шегерімдер жұмысты орындау қызмет
көрссту мүлікті жөнелту мен кірістеу және ол бойынша жасалынған акы төлеу
мезетінен бастап есепке алынады.
Есептеу әдісі бойынша табыстар мен шегерімдер ақы төлеудің уақытықа
қарамастан жұмысты орындау, қызмет көрсету, тауарларды өткізу және кіріске
алу максатымен тиеп жіберу мезетінен бастап есепке алынады, Бұл әдіс салық
службалары үшін қөлайлырақ және оны Қазақстанның барлыкқ төлеушілері
қолдануға кабылданған Төлеушілер үшін оның кемшілігі — салық төлемдері
жеткізілім тіпті уақытында төленбеген жағдайда да аударылуы тиіс, бұл
айналым қаражаттарын оқшауландыруға ұрындырады.
Қазақстан Республикасынъщ салык жүйесі сатықтардың, алымдардың және
баждардың түрлерін, салық қатынастарын реттейтін кұқыктык нормаларды және
салық службасынын органдарын кіріктіреді.
Қазақстан Республикасыкдағы халыктардың, салық сипатындағы алымдардың
тізбесі мыналарды кіріктіреді:
1 Салыктар:
1. Корпорациялық табыс салығы.
2. Жеке табыс салығы.
3. Қосылған кұнға салынатын салық.
4. Акциздер.
Жер қойнауынн пайдаланушылардың салықтары мсн арнаулы төлемдері.
6. Экспортқа шығарылатын шикі мүнайға салынатын рента

7. Әлеуметтік салық.
8. Жер салығы.
9.Көлік құралдарына салынатын салық,
10. Мүлікке салынатын салық.
10. Қазақстак Республикасының жасалған келісімшарттары бойынша өнімді бөлу
жөніндегі үлесі.

2. Алымдар.
1. Заң тұлғаларды мемлекеттік тіркегені үшін алынатын алым.
2. Жек кәсіпкелерді мемлекеттіктіркегені үшін алынатын алым.
3. Жылжымайтын мүлікке қүқықтарды және олармен жасалған мөмілелерді
мемлекеттік тіркегені үшін алым.
4. Радиоэлектрондық қүралдарды және жиілігі жоғары қүрыл-ғыларды
мемлекеттік тіркегені үшін злым.
5. Механикалық көлік құралдары мен тіркемелерді мемлекеттік тіркегені үшін
алым.
6. Теңіз, өзен кемелері мен шағын көлемді кемелерді
мемлекеттік тіркегені үшін алым.
7. Азаматтық әуе кемелерін мемлекеттік тіркегені үшін алым.
8. Дәрілік заттарды мемлекеттік тіркегені үшін алым.
9. Автокөлік құралдарының Қазакстан Республикасынын
аумағы арқылы жүру алымы.
10. Аукциондардан алынатын алым.
11. Консулдық алым.
12. Жекелеген кызмет түрлерімен айналысу күқығы үшін
лицензиялық алым.
13. Телевизиялык және радиохабар үйымдарына радиожиілік
спектрін пайдалануға рүқсат бергені үшш алым,
3. Төлемақылар:
1 Жер учаекелерін пайдаланғаны үшін төлемақы
2 Орманды пайяаланғаны үшін төлсмакы.
3 Ерекше корғалатын табиғи аумактарды пайдаланғаны үшін төлемақы.
4 Радиожиілік спектрін пайдаланғаны үшін төлемакы
5 Кеме жүретін су жолдарын пайладанғаны үщін төлемақы
6. Сырткы (көрнекі) жарнаманы орналастыру үшін төлемақы
4. Мемлекеттік баж,
5, Кеден толемдері:
1 Ксден баж
2. Кеден алымдары,
3. Алдын ала шешім кабылдағаны үшін төлемақы
4. Алымдар.

Салық алуды ұйымдастыру
Салық алуды ұйымдастыру салық қатынастарынын элементтерін, яғни салық
түрлерінін накты атауларын, сондай-ақ оларды колданудың тәртібі мен
әдістерін, іе-қимылынын тәсілдерін кіріктірстін салық механызмін құруға
және оның жүмыс істеуіне саяды. Салык механизмінде өзара байланысты
элементтерден тұратын арнаулы нұскаулық колданылады. 2.1 сызбаны қараныз).
Қазақстан Республикасының казіргі салық жүйесі салықтарды құру мен
алудың нақгылы әдістерін анықтайды, салыктын тиіеті элементтері аркылы
салық салудык тәртібін белгілейді.
Негізгі салық элементтеріне мыналар жатады; салық субъектісі. салық
салынушы; объектісі, салық базасы, салық салудың өлшемі (единицасы), салық
заннамасын бұзғаны үшін санкциялар және баскалары.

2.1. нұсқа Салық механизмінің элементтері

Салық базасы. Салық базасы — салық салу объектісі мен салық салуға
байланысты объектінің құндық, заттай немесе өзге де сипаттамалары, олардың
негізінде бюджетке төленуге тиіс салыктар және басқа да міндетті
төлемдердің сомасы аныкталады.
Салықтың негізгі базасы мсыналар болып табылыды:
табысқа салыиатын салық. Бүған корпорациялық табыс салығы мен жеке табыс
салығы жатады;
тауарларға салынатын салықтар. Олар қосылған қүнға салынатын салықтарды,
кеден баждарын кіріктіреді;
капиталға салынатын салық. Оған жер салығы, мүлікке салынатын салық және
басқалары жатады;
Салық өлшемі - есеп-қисап үшін белгілеген салық объекгісін өлшеу бірлігі
(тенге, табыс, айналым, т.б., жердің 1 гектары, тауарды өлшеу бірлігі және
басқалары).
Салық мөлшерлемесі. Салық мөлшерлемесі салық базасының өлшем бірлігіне
салық есептеулерінің шамасын білдіреді. Ол салық базасының өлшем бірлігіне
пайызбен немесе абсолюттік сомамен белгіленеді.
Салық салу пракгикасыңда мөлшерлемелердің. мынадай түрлерін ажыратады:
тұрақты (берік) салық мәлшерлемесі. Олар табыс көзіне қарамастан салық
салу бірлігіне абсолготтік сомада белгіленеді (мысалы, мүнайдың 1 тонасына,
газдың 1 текше метріне);
үйлесімді салык мәлшерлемесі. Олап салық объектісіне (оның мөлшерін
саралауды есепке алмай) бірдей пайыздық қатынаста іс-әрекет етеді;
прогресивті салық мөлшерлемесі. Бұл жағдайда прогресивті салық
мөлшерлемесі табыстың артуына қарай өсіп отырады. Нәтижесінде салық төлеуші
салықтың үлкен абсолюттік сомасын мөлшерлемелер ең алдымен табысы көп
түлғаларға ауыртпалық түсіреді;
регрессивті салық мәлшерлемесі. Олар табыстың өсуіне қарай томендейді
және табысы көп түлғаларға тиімді болып келеді, ал табысы аз адамдардың
иығына ауыртпалық түсіреді.
Салықкезеңі. Жекелегск салықтарменбаскадаміндеттітөлем-дер ге қатысты
белгіленген уақыт кезеңі салық кезеңі деп түсініледі, ол аяқталған соң
салық базаеы акыкталады және бюджетке төленуге тиісті салықтар мек басқа да
міндетті төлемдердің сомасы есептеледі.
Салықпұл -— субъектінің бір объектіден төлейтін салық сомасы.

Саяық жеңілдіктері -~ заңнамаға сәйкес төлеушілерді салықтан
толық немесе ішінара босату. Саяық жеңілдікгеріне мыналар жатады:
салық салынбайтын минимум — салық салудан толық босатылатын салық
объектісінің ең аз бөлігі;
табыстың есептелген сомасынан шегерілетін шегерімдер
салық салынатын табыстың қүрамына кіріктірілмейтін сома (мысалы, босату
кезіндегі үйгарымды жордемақы, халықтан алына-тын табыс салыгы бойынша
өтемақы төлемдерінің сомасы);
салық салудың жеке субъектілері мен төлеушілердің санаттары үшін салық
мөлшерлемесін темендету.
Салық жеңілдіктеріне сонымен бірге тәлеу мерзімін үзарту жөне салық
бойынша бересіні есептеп шыгару да жатады.
Жеңілдік кезеңі -— салықтар бойынша заңмен белгіленген жеңіддіктердің іс-
әрекет ететін уақыты.
Салық төлеушілер мен салық органдарының қүқықтары мен міндеттіаіктері —
билік пен басқару органдарының салық заңнамасымен реттеледі.
Салықтық бақылау — салық службасы органдарының салық заңнамасының
орындалуын, жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті зейнетақы жарнаманының
толық және уақтылы аударылуы.
Салықтық бақылау мынадай нысандарда жүзеге асырылады:
салық төлеушілерді тіркеу есебі;
салық салу объектілері мен салық салумен байланысты объектілерді есепке
алу;
бюджетке түсетін түсімдерді есепке алу;
қосылған қүнға салынатын саяықты төлеушілерді есепке алу;
салық тексерістері;
коммерцшшық бақылау;
салық төлеушілердің қаржы-шаруашылық кызметінің мониторингі;
фискалдық жады бар бақылау-касса машинарларын қолдану ережелері;
акцизделетін тауарлардың кейбір түрлерін таңбалау және акциздік
постьшарды белгілеу;
мемлекет меншігіне айналдырылған мүлікті есепке алу, бағалау және сату
тәртібін сақтауды тексеру;
уәкілетті органдарға бақылау жасау.
Кедеңдік бақылау комитеті өз құзыры шегінде Қазақстан Рес публикасының
кеден шекарасы арқылы тауарлардың өтуімен бай-ланысты төленуге тиіс
салықтарды және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді өшіріп алу
жөніндегі салыктык бакылау-ды Салық кодексіне және кеден заңнамасына сәйкес
жүзеге асырады.
Салық құпиясын салық төлеуші және оның қаржы-шаруашылық қызметі туралы
салық службасы органдары алған кез келген мәліметтер құрайды.
Салық заңнамасын бүзған салық төлеушілерге олардың жасырған сомасын,
төмендеткен табыстарын тәлеттіріп алу, бүзу ауъіртпалығына қарай үлестік
немесе еселенген көлемде айыппүл-дар; бюджетке төленетін төлемдер мерзімін
өткізіп алғаны үшш өсімдер түрінде санкциялар қолданылады.

Жанама салықтар

Жанама салықтар — жоғарыда атап өткеніміздей, бағаға немесе тарифке
үстеме түрінде белгіленген салықтар, олар салық төлеушілердің табыстарына
немесе мүлкіне тікелей байланысты емес. Оларды саналы пайдалану баға
белгілеу процесіне оңтайлы ықпал жасауы және түтыну қүрылымына әсер етуі
мүмкін. Бүдан басқа. сшіық івлеүшшер үшін таоыстарға тура салық өсуінен
гөрі олардың шығыстарьша салық салудың өсуі жаксырақ., Сонымен бірге
алынатын сияқты, қосьлған құнға салынатын салықты пайдаланудың көбірек
артықшьшығы болады. өйткені, олардан жалтарыну қиынырақ; олармен
экономикалық бұзушылық аз байланысты; олар еңбекке деген ынталандырмаларды
аз қысқартады; тапшылықтың жоқтығы жағдайында, ауыстырушы тауарға да
тапшьшықтың жоқтығын қоса олар тұтынушыға тандау құқығын сактап қалады,
салықтардын жасырымдьшығын қамтамасыз етеді және т.с.с.
Алайда тұтынуға салынатын салық өсуінің кемшіліктері де бар, бұл
кемшіліктерге олардың инфляциялық және регрессивтік сипатын жатқызута
болады. Бірақ бүл салықтардың оң нәтижесі олардың теріс әсерін жауып
кетеді. Егер баға өсетін болса, сонымен бірге бюджет шығыстары да өсетін
болса, онда бүл салықтардан түсетін түсімдер бағаның өсуімен көбейетін
болады. Бүл әлеуметтік бағдарламаларды іске асыруга қаражатгар аяуға
мүмкіңдік береді. Бюджет жүйесіне инфляцияға қарсы автоматты механизм
кіріктірілетін болды.
Салық салу жүйесіне ортақ заңдылықтың болатынын есте ұстау қажет:
экономиканың дағдарысы жағдайында, тұралаушылықта — өндірістегі, саудадағы
және экономиканың басқа секторларындағы тоқырауда — салық салуды тұтынысқа
объективті қайта бағдарлау болады. Осы кезде мемлекеттің шығыстары мұндай
жағдайда қысқармайды, тіпті ксйдс халықтың жұмыспен қамтылуының
төмендеуінің нәтижесінде оны әлеуметтік қолдауды кеңейту, экономиканың
қүрылымын қайта қүруға, оның тіршілікті қамтамасыз ететін салаларын
қолдауға жүмсалатын шығыстарды және басқа кезек күттірмейтін шығыстарды
арттыру қажеттілігінен көбейеді. Сондықтан салық ауыртпалығын көп
тұтынатындарға ауыстырудың қажеттігі пайда болады. Бөлгіштік процестегі
белгілі бір теңестіруге жанама салықтардың өзіндік әлеуметтік бағьпьшығы
осында көрінеді Дүниежүзілік тәжірибе мұндай практиканы қолдап отырады.
Жанама салықтардың ішіндегі ең маңыздысы 1992 жылы енгізілген қосылған
қүнға салынатын салық — ҚҚС болып табыла-ды. Салық төлеуші мемлекетке оны
төлеу нәтижесінде шеккен шығысының орнын бағаны көтеру жолымен толықтырады
және салықты төлеуді сатып алушыға аударады. Салық салу объектісі
материалдық шығындарсыз өндірілген өнім (амортизациясы бар таза өнім) болып
саналатын қосылеан қүн болып табыдады: қосыл-ған өнімге кешенді шығыстар,
мысалы, жарнамаға жүмсалатын және басқа бірқатар шығындар кіріктірілуі
мүмкін.
Салық салынатын айналым мен салық салынатын импортты қамтитын қосылған қүн
болып табылады. ҚҚС дүние жүзінін 40-тан астам елдерінде, соның ішінде
Еуропа экономикалық одағының 17 елінде пайдаланылады. Бұл салықтың
артықшылығы мынадай біріншіден ол жаңа қүн жасалынған орын бойынша салық
төлеушілердің үлкен тобынан алынады; екіншіден, төлеушілер үшін де
есептеудің салыстырмалы қарапайымдылығымен ерекшеленеді және үшіншіден,
бағалардың өзгеруіне, төлеушінің қаржылық ахуалына, инфляция деңгейіне
қарамастан мемлекет бюджетінін кірістерін қалыптастырудың сенімді және
түрақты базасын қамтамасыз етеді. ҚҚС қазіргі кезде Қазақстан
Республикасының бюджет кірістерінің аса маңызды коздерінің бірі болып
саналады. Мемлекеттік бюджет кірістерінің жалпы сомасында бұл төлемнің үлес
салмағы 27,1% қүрады.
Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы Қазақстан
Республикасының кодексі (Салық кодексі) бойынша қосылған құнға салынатын
салық деп тауарларды (жүмыстарды, қызметтер көрсетуді) өндіру және олардың
айналысы процесінде қосылған, оларды өткізу бойынша салық салынатын айналым
қүнының бір бөлігін бюджетке аударуды, соңдай-ақ Қазақстан Республикасының
аумағындағы тауарлар импорты кезіндегі аударымцы айтады. Салык салынатын
айналым бойынша бюджетке төленуге тиісті ҚҚС сатылған тауарлар (жұмыстар,
қызметтер көрсету) үшін есептелген ҚҚС сомасы мен алынған тауарлар
(жұмыстар, қызметтер көрсету) үшін төленуге тиісті ҚҚС сомасы арасындағы
айырма ретінде анықталады. Соңғыда салық бойынша есепке алу механизмі
көрінісін табады. Заңнамаға сәйкес салық салынатын айналым және салық
салынатын импорт ҚҚС-тың салық салу объектілері болып есептеледі. ҚҚС-ты
төлеушінің тауарларды (жүмыстарды, қызметтер көрсетуді) өткізу бойынша
жасаған ай-налым салық салынатын айналым болып табылады, оған Салық
кодексіне сәйкес қосылған қүн салығынан босатьшғаи және өткізу орны
Қазақстан Республикасы болып табылмайтын айналым қосыл-майды. Салық
салынатын айналым мөлшері, оған қосылғак күн салығын қоспай. мәміле жасаған
тараптар колданатык бағалар мен тарифтерді негізге ала отырыгп өткізілетін
тауарлар (жүмыстар. қызметтер керсету) кұны негізінде анықталады.
Өткізілген тауарлардың (жүмыстардың, қызметтер көрсетудің) құны қандай бір
өзгеріске түскен жағдайда, салык салыкатын айналым молшері тиісті түрде
түзетіледі. Қазакстан Республикасының кеден заңнамасыка сәйкес
мағлүмдамалануға тиісті, Казакстан аумағына өкелінетін немесе өкелінген
тауарлар қосылғанда салық салынатын импорт болып табылады. Салық салынатын
импорт мөлшеріне кеден заңнамасына сәйкес белгіленетін импортталатын
тауардың кедендік қүны; соңдай-ак қосылған қүнға салынатын салыкгы
қоспағанда, Қазақстан Республикасына тауаралар импорты кезіндегі салық және
бюджетке төленетін баска да міндетті төлемдер сомалары қосылады.
Тауарларға катысты өткізу бойынша айналым: тауарға меншік құкығын беруді
(тауарды сатуды, тиеп жөнелтуді. тауар экспортын, тауарды тегін берудің
жарғылық капиталға жарна төлеуді, жүмыс берушінің жалдамалы қызметтерге
жалакы есебінен тауар беруін);
тауарларды төлем мерзімін үзарту шартымен жөнелтуді, мүлікті қаржы
лизингіне беруді;
кәсіпкерлік кызмет максаты үшін сатып алынған тауарды баска мақсатқа
пайдалануын;
қосылған қүнға салынатын салықты дербес төлеуші болып табылатын бір
қүрылымлык бөлімшенің екінші қүрылымдық бөлімшеге тауар жөнелтуін
білдіреді.
кез келген жұмыстарды орыңдауды немесе қызмет көрсетуді, соның
ішінде олардың тегін орындадуын, соңдай-ақ тауардың өткізуден өзге сыйақы
үшін кез келген қызметті. білдіреді
Косылған құнға салынатын салық — көп дүркінді тауарды өндіру мен
өткізудің әрбір сатысында өндіріп алынатын салық, ол өзіне тауар өткен
стадияларындағы барлык алы-нымдарды қоеып алады, бірак мемлекетке тек осы
тауардын өндірушісі тауарды өндіру меи өткізу сталиясыңда алынған қосыл-ғак
қүнға салынатык салық түседі Сонымен бірге кәсіпкерлердік салық жүйесі
алдындағы теңдігі пайда болады.
Қосылғак қүнға салынатын салык бойынша есепке жаткызу механизмі 12.2
сызбада көрсетілген

Есепке жатқызылған ҚҚС-ты өндіріп алу

2004жьшлык 1 кантарынан косылган құнға салынатын салық мөлшерлемесі 15
пайызга тек және салық сальшатын айналым мөдшеріне қолданылады. Түсті жәке
кара метатдар сынығынын. Экспортын коспаған экспортқа тауарлар өткізу
бойынша айналымға, халықаралық тасымалдарға байланысты орындалатын
жүмыстарға, көрсегілгсн қызметтерге нөлдік ставка бойынша қосылғак кұн
салығы садынады.
Салық салынатын импорт бойынша ҚҚС мөлшерлемесі салық салынатын импорт
мөлшерінің 15 пайызына тең болады. Салық салынатын импорт мөлшеріне кеден
заңнамасьна сәйкес белгіленетін пмпортталатын тауарлардың кедендік құны
сондай-ақ ККС-ты қоспағанда Қазакстан Республикасына тауарлар импорты
кезінде салықтар және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер сомасы
кіріктіріледі.
Жеке тулғалар онайлатылған тәртіппен өткізілетін тауарлар импорты кезінде
ҚҚС жиынтық кеден төлемінің құрамында төлей алады, оның мөлшері Қазақстан
Республикасының кеден заңнамасына сәйкес анықталады.
Жанама салықтар арасындағы фискалдық маңызы жағынан екіншісі кеден
төлемдері — әкелім, әкетілім, сондай-ақ транзит тауарларынан, заттары мен
қызметтер көрсетуден, өндіріліп алынатын баждар мен алымдар болып табылады.
Кеден телемдері жөнінде 21.2 бөлімде толық баяндалған.
Жанама салықтардың үшінші тобына акциздер кіреді. Бюджет кірістеріндегі
салықтың түсімдерінде олар 2,7% қүрайды.
Акциздер — бағаға қосылатын және сатып алушы төлейтін тауарларға
салынатын салық. Акциздерді өзінің айрықшалықты ерекшеліктеріне қарай
монопольды түрде жоғары бағалары мен тұрақты сұранымы болатын тауарларды
өндірушулер төлейді. Акциздер көрсетілген қызметтерге де салынуы мүмкін,
бұл орайда салық сомасы тарифке кіріктіріледі.
Акциздер әмбебаптық және жеке-дара акциздер болып бөлінеді. Әмбебаптық
акциздер тауарлар мен қызметтердің қүнына пайызбен жалпы айналымнан
өндіріледі; оларға сатудан алынатын, айналымдардан алынатын салықтарды
жатқызуға болады. Жеке-дара акциздер айтарлықтай көп болуы мүмкін. Мәселен,
акциздер Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген және оның аумағына
импортталатын мына тауарларға, акцизделетін тауарлар мен қызмет түрлеріне
салынатың спирттің барлық түрлері алкоголь өнімі темекі бұйымдары,
құрамында темекі бар басқа өнімдер, алтыннан. платкнадан немесе күмістен
жасалған зергерлік бүйымдар, бензин (авиациялык бензинді қоспағанда),
дизель отыны, женіл автомобильдер, атыс және газ қарулары (мемлекеттік
билік органдарының қажеттіліктері үшін алынғандардан басқасы), шикі мұнай
(газ конденсатын коса), ойын бизнесі, лотореяны ұйымдастыру жене өткізу
Сөйтіп, тізбенің едәуір бөлігін ең қажетті заттарға жатпайтын тауарлар
мен өнімдер қамтъш отыр. Акцизделетін тауарлардың тізбесі де олардың
мөлшерлемесі сияқты өзгеріп отыруы мүмкін, мүнык өзі кейбір тауарларды
тұтынуды реттеудің қажеттігімен жәке мемлекеттің ағымдағы фискалдық
саясатымен айқындалады.
Акциз мөлшерлемелерін Үкімет бекітеді және тауар құнына пайызбен
(адвалорлық) жоне (немесе) заттық нысандағы өлшем бірлігіне абсолютгік
сомада белгіленеді. Алкоголь өніміне акциз мөлшерлемелері жоғарыдағыға
сәйкес не одан су араластырылмаған (жүз пайыздық) таза спирттің болу
көлеміне қарай бекітіледі. Спирттің барлық түрлеріне акциз мөлшерлемелері
спирттің бұдан әрі пайдаланылу мақсаттарына орай сараланадь. Алкоголь
өнімдерін өндіру үшін өткізілетін спиртке акциз мөлшерлемесі алкоголь
өнімдерін өндіру үшін пайдаланбайтын адамдарға өткізілетін спиртке
белгіленетін базалық мөлшерлемеден төмен белгіленуі мүмкін.
Ойын бизнесі обьектілеріне акциздің базалық мөлшерлемесінің ең жоғары
және ең төмен шектерін Үкімет бір жылға есептеп белгілейді. Жергілікті
өкілді органдар ойын бизнесі объектілеріне белгіленген базалық
мөлшерлемелер шегінде қызметін бір әкімшілік-аумақтық бірлік аумағында
жүзеге асыратын барлық салық төлеушілер үшін бірыңғай акциз мөлшерлемесін
белгілейді.
Қазақстанда өндірілетін тауарларға, қызметтерге акциз салығын салу
объектілері Республика аумағында акцизделетін тауарларды өткізу немесе
оларды алыс-беріс негізінде ұқсатуға беру, корсетілетін қызметтерді,
акцизделетін қызметті жүзеге асыру операциялары болып табылады, импорт
кезінде импортталатын акциз тауарларының көлемі (оларға қатысты акциздердің
тұрлаулы акциздері белгіленген) немесе тауардың кедендік құны болып
табылады.
Қазақстан Республикасы аумағында өткізілетін алкоголь өнімі мен темекі
бұйымдары акциздерді жинаудың толықтығын қамтамасыз ету және оның аумағында
жасырын әкелу, өндіру және өткізуді болдырмау мақсатында міндетті түрде
танбалаута жатады.

Корпорациялық табыс салығы

Корпорациялық табыс салығы бюджет түсімдерінде едәуір орын алады
(27,2%). Бұл салықты Ұлттық банк пен мемлексттік мекемелерді қоспағанда
Қазақстан Республикасы резидент-заңи түлғалары, сондай-ақ Казақстанда
қызметін түрақты мекеме арқылы жүзеге асады. Арнаулы салық режимін
қолданушы заңи түлғалар — шағын бизнестің субъектілері, шаруа (фермерлік)
қожалықтары, заңи түлға — ауъл шаруашьшығы өнімін өндірушілер, кәсіпкерлік
қызметтің жекелеген түрлері корпорациялық табыс салығын төлейді.
Корпорациялық табыс салығын салу механизмі заңи түлғалар салықты
есептеу, төлеу тәртібін, алу шарттарын, жеңілдіктер мен санкцияларды, төлеу
уақытын айқындайды.
Негізгі шектерде бұл механизм заңнамаға сәйкес мынаған саяды. Салықты табыс
алатын заңи түлғалар, резиденттер мен бей-резиденттер, соның ішінде
кәсіпкерлік қызметтен алатын табыстары бойынша коммерциялық емес ұйымдар
да, бюджет үйымдары да төлейді.
Алынған жиынтық жылдық табыс тузетілуі, яғни салық төлеушінің бұл
табысынан мыналар алынып тастауы тиіс:
1) Қазақстан Республикасындағы төлем көзінен бұрын салық салынған,
Қазақстан Республикасының резидент-заңи түлғасынан алынған дивидендтер;
2) эмитент өз акцияларын орналастыру кезінде алған олардың құнының
номиналдық құнынан асып кетуі және эмитенттің өз акцияларын өткізуі
кезіндегі құн өсімі;
3) қор биржасының "А" және "В" ресми тізімдерінде түрған акциялар мен
облигацияларды өткізу кезіндегі қүн осімінен алынған табыс;
4) мемлекеттік бағалы қағаздармен жасалған операциялардан
түскен табыстар
5) табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туындаған ретте
ізгілік көмек түрінде алынған және мақсатты түрде пайдаланылған мүліктің
құны;
6) мемлекеттік кәсіпорынның Үкімет шешімі негізінде
мемлекеттік органнан немесе мемлекеттік кәсіпорыннан өтеусіз
негізде алған негізгі құрал-жабдықтардың құны;
7) зейнетақымен қамсыздаңдыру туралы заңнамаға сәйкес алын-
ған және жеке зейнетақы шоттарына жіберілген инвестициялық
табыстар,
Шегерімге жатпайтын шығыстарды коспағанда салық төлеушінің жыддық
жиынтық табыс алумен байланысты шығыстары салык салынатын табысты анықтау
кезінде шегерілуі тиіс.
Салык шегерімдері ден салық төлеушінің заңнамамен реттелмеген шекте
жиынтық жылдық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.