Кеңқияқ мұнай кен орының бу-жылулық өндеу арқылы игеру әдісі
КІРІСПЕ
1. ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Геологиялық құрылымының мінездемелері.
1.1.1 Жалпы мағлұматтары
1.1.2 Стратиграфиясы
1.1.3 Тектоникасы
1.1.4 Орта юра қабаттарының литологиялық.петрографиялық мінездемелері
1.1.5 Коллекторлардың орналасу ерекшеліктері
1.1.6 Мұнай кеніштерінің құрылысы
1.2 Қабаттардың негізгі параметрлері
1.2.1 Негізгі петрофизикалық тәуелділіктер
1.2.2 Коллекторлардың кеуектілігі, өткізгіштігі, бастапқы және қалдық мұнайға қанығушылығы.
1.2.3 Қабаттар қалыңдықтары
1.2.4 Қабат біртегсіздігінің көрсеткіштері.
1.2.5 Қабаттардың ерекше қасиеттері
1.3 Қабаттық сұйықтардың және газдардың құрамы мен қасиеттері
1.3.1 Қабат мұнайының физикалық.химиялық қасиеттері
1.3.2 Газсызданған мұнайдың физикалық.химиялық қасиеттері
1.3.3 Қабаттық сулардың химиялық құрамы мен қасиеттері
1.3.4 Кеніштің энергетикалық көрсеткіштері
1.3.5 Мұнайдың геологиялық қоры
2. ТЕХНИКО.ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Кеңқияқ кен орының игерудің бүгінгі таңдағы жағдайы
2.2 Мұнай бергіштікті көбейту әдісін таңдаудың негіздемелері.
3. АРНАЙЫ БӨЛІМ
3.1 Буды дайындаудың және айдаудың технико.технологиялық сипаттамасы.
3.2 Бу.жылулық өндеу әдісімен жұмыс істейтін ұнғыма жабдығы.
3.3 Қабатқа бу.жылу айдау әдісі арқылы игерудің есебі
4. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
4.1 Қеңқияқ тұз үсті кен орынының 2006ж. мұнай өндірісінің экономикалық көрсеткіштері
4.2 Бу.жылулық өндеу әдісімен игерудің экономикалық көрсеткіштері
4.3 Бу . жылулық өндеу әдісімен игеруге кететін қосымша капиталды құйылымдар
5. ЕҢБЕКТІ ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ БӨЛІМІ
5.1 Мұнай.газ өндірісіндегі қоршаған ортаны қорғау
5.1.1 Мұнай.газ өндірісіндегі зиянды заттардың қоршаған ортаға әсері
5.1.2 Кеңқияқ мұнай.газ өндірісіндегі қоршаған ортаны қорғау шаралары.
5.1.3 Кеңқияқ кен орнын жылулық әдіспен игеру кезіндегі қоршаған ортаны қорғау.
5.1.4. Атмосфералық ауаны қорғау
5.1.5 Атмосфералық ауаны ластаушы көздердің болуын талдау Олардың сипаттамасы
5.1.6 Ластаушы заттардың номенклатурасын анықтау
5.1.7 Ластаушы заттардың сандық көрсеткіштері
5.1.8 Атмосфераға шығарылатын зиянды қалдықтарды азайту шаралары
5.1.9 Санитарлы . қорғау аймағы
5.1.10 Су ресурстарын қорғау
5.1.11 Суды тұтыну. Өндірістік ағынды сулардың көлемі, олардың құрамы және ағынды суды тазалау
5.1.10 Жер ресурстарын қорғау
5.1.13 Жер ресурстарының жағдайы туралы жалпы мәлімет және жердің бүлінуін алдын алу шаралары
5.1.14 Жануарлар және өсімдіктер әлемін қорғау
5.1.15 Флора мен фаунаның жағдайы туралы жалпы мәлімет және оларды қорғау шаралары
5.1.16 Кәсіпшілік қалдықтары
5.1.17 Қалдық көлемі, қалдықтарды жою шаралары
5.1.18 Радиациялық қауіпсіздік
5.2 Мұнай.газ өндірісіндегі еңбекті қорғау.
5.2.1 Мұнай.газ өндірісіндегі еңбекті қорғау туралы жалпы мағлұматтар
5.2.2 Кеңқияқ кен орынындағы еңбекті қорғау
5.2.3 Кеңқиқ мұнай.газ өндірісіндегі қауіпті және зиянды өндірістік факторлар, олардың әсер етуін жою немесе азайту шаралары.
5.2.4 Қауіпті және зиянды өндірістік факторлар анализі
5.2.5 Өрт.жарылыс қауіпсіздігі
ҚОРТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
1. ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Геологиялық құрылымының мінездемелері.
1.1.1 Жалпы мағлұматтары
1.1.2 Стратиграфиясы
1.1.3 Тектоникасы
1.1.4 Орта юра қабаттарының литологиялық.петрографиялық мінездемелері
1.1.5 Коллекторлардың орналасу ерекшеліктері
1.1.6 Мұнай кеніштерінің құрылысы
1.2 Қабаттардың негізгі параметрлері
1.2.1 Негізгі петрофизикалық тәуелділіктер
1.2.2 Коллекторлардың кеуектілігі, өткізгіштігі, бастапқы және қалдық мұнайға қанығушылығы.
1.2.3 Қабаттар қалыңдықтары
1.2.4 Қабат біртегсіздігінің көрсеткіштері.
1.2.5 Қабаттардың ерекше қасиеттері
1.3 Қабаттық сұйықтардың және газдардың құрамы мен қасиеттері
1.3.1 Қабат мұнайының физикалық.химиялық қасиеттері
1.3.2 Газсызданған мұнайдың физикалық.химиялық қасиеттері
1.3.3 Қабаттық сулардың химиялық құрамы мен қасиеттері
1.3.4 Кеніштің энергетикалық көрсеткіштері
1.3.5 Мұнайдың геологиялық қоры
2. ТЕХНИКО.ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
2.1 Кеңқияқ кен орының игерудің бүгінгі таңдағы жағдайы
2.2 Мұнай бергіштікті көбейту әдісін таңдаудың негіздемелері.
3. АРНАЙЫ БӨЛІМ
3.1 Буды дайындаудың және айдаудың технико.технологиялық сипаттамасы.
3.2 Бу.жылулық өндеу әдісімен жұмыс істейтін ұнғыма жабдығы.
3.3 Қабатқа бу.жылу айдау әдісі арқылы игерудің есебі
4. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
4.1 Қеңқияқ тұз үсті кен орынының 2006ж. мұнай өндірісінің экономикалық көрсеткіштері
4.2 Бу.жылулық өндеу әдісімен игерудің экономикалық көрсеткіштері
4.3 Бу . жылулық өндеу әдісімен игеруге кететін қосымша капиталды құйылымдар
5. ЕҢБЕКТІ ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ БӨЛІМІ
5.1 Мұнай.газ өндірісіндегі қоршаған ортаны қорғау
5.1.1 Мұнай.газ өндірісіндегі зиянды заттардың қоршаған ортаға әсері
5.1.2 Кеңқияқ мұнай.газ өндірісіндегі қоршаған ортаны қорғау шаралары.
5.1.3 Кеңқияқ кен орнын жылулық әдіспен игеру кезіндегі қоршаған ортаны қорғау.
5.1.4. Атмосфералық ауаны қорғау
5.1.5 Атмосфералық ауаны ластаушы көздердің болуын талдау Олардың сипаттамасы
5.1.6 Ластаушы заттардың номенклатурасын анықтау
5.1.7 Ластаушы заттардың сандық көрсеткіштері
5.1.8 Атмосфераға шығарылатын зиянды қалдықтарды азайту шаралары
5.1.9 Санитарлы . қорғау аймағы
5.1.10 Су ресурстарын қорғау
5.1.11 Суды тұтыну. Өндірістік ағынды сулардың көлемі, олардың құрамы және ағынды суды тазалау
5.1.10 Жер ресурстарын қорғау
5.1.13 Жер ресурстарының жағдайы туралы жалпы мәлімет және жердің бүлінуін алдын алу шаралары
5.1.14 Жануарлар және өсімдіктер әлемін қорғау
5.1.15 Флора мен фаунаның жағдайы туралы жалпы мәлімет және оларды қорғау шаралары
5.1.16 Кәсіпшілік қалдықтары
5.1.17 Қалдық көлемі, қалдықтарды жою шаралары
5.1.18 Радиациялық қауіпсіздік
5.2 Мұнай.газ өндірісіндегі еңбекті қорғау.
5.2.1 Мұнай.газ өндірісіндегі еңбекті қорғау туралы жалпы мағлұматтар
5.2.2 Кеңқияқ кен орынындағы еңбекті қорғау
5.2.3 Кеңқиқ мұнай.газ өндірісіндегі қауіпті және зиянды өндірістік факторлар, олардың әсер етуін жою немесе азайту шаралары.
5.2.4 Қауіпті және зиянды өндірістік факторлар анализі
5.2.5 Өрт.жарылыс қауіпсіздігі
ҚОРТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:
Қазақстан Республикасы үшін ең басты экономикалық мәселе материалдық – техникалық базаны жасаудан маңызды роль ауыр индустрияға тиесілі, және оның ішінде алдымен энергетика, қара металлургия, мұнай, газ, химия және мұнайхимия өнеркәсіптері, машина жасау.
Қазіргі кезде материалдық өндірістің бірде – бір саласы мұнай мен газ өнеркәсібінің өнімін пайдаланбай дами алмайды.
Мұнай мен газдың мұнайхимия өндірістерде шикізат ретінде қолданудың өсуіне байланысты мұнай мен газ өнеркәсібінің ары қарай жетілуі қарастырылған.
Өндіру тиімділігін жоғарлатуға рационалды игеру жүйелерін қолдану, бұрғылау жұмыстарының технологиясын жетілдіру, олардың техникалық жабдықталуын жақсарту, қабаттар мұнай бергіштігін арттырудың қазіргі жаңа эдістерін кеңінен еңгізу жэне прогрессивтік технологиялық процестерді пайдалану арқылы қол жеткізуге болады.
Қазіргі кезде бу айдау – мұнай кен орындарын пайдаланғанда қолданылатын ең негізгі әдістердің бірі. Бу айдаудың әртүрлі артықшылықтары мен кемшіліктері бар.
1966 жылы Кенкияқ кен орнын сынақтық игеру басталды.
1983 жылы Кенкияк кен орнын бу айдау арқылы игеру кезеңі басталды. Осы жылы «Союзтермнефть» және «ВНИИтермнефть» институттары бірігіп жасаған «Кеңқияқ кен орының жылулық әдіспен игерудің технологиялық схемасы» атты жобаға сәйкес кен орынында үлкен масштабта бу айдау басталды.
Қазіргі кезде материалдық өндірістің бірде – бір саласы мұнай мен газ өнеркәсібінің өнімін пайдаланбай дами алмайды.
Мұнай мен газдың мұнайхимия өндірістерде шикізат ретінде қолданудың өсуіне байланысты мұнай мен газ өнеркәсібінің ары қарай жетілуі қарастырылған.
Өндіру тиімділігін жоғарлатуға рационалды игеру жүйелерін қолдану, бұрғылау жұмыстарының технологиясын жетілдіру, олардың техникалық жабдықталуын жақсарту, қабаттар мұнай бергіштігін арттырудың қазіргі жаңа эдістерін кеңінен еңгізу жэне прогрессивтік технологиялық процестерді пайдалану арқылы қол жеткізуге болады.
Қазіргі кезде бу айдау – мұнай кен орындарын пайдаланғанда қолданылатын ең негізгі әдістердің бірі. Бу айдаудың әртүрлі артықшылықтары мен кемшіліктері бар.
1966 жылы Кенкияқ кен орнын сынақтық игеру басталды.
1983 жылы Кенкияк кен орнын бу айдау арқылы игеру кезеңі басталды. Осы жылы «Союзтермнефть» және «ВНИИтермнефть» институттары бірігіп жасаған «Кеңқияқ кен орының жылулық әдіспен игерудің технологиялық схемасы» атты жобаға сәйкес кен орынында үлкен масштабта бу айдау басталды.
1. «Технологическая схема разработки месторождения Кенкияк с применением теплоносителей» Всесоюзно научно-исследовательский институт по термическим методам добычи нефти «ВНИИТЕРМЬНЕФТЬ» Москва-Краснодар - 1983г.
2. «Технологическая схема разработки надсолевых залежей месторождения Кенкияк» Синьзянский нефтегазовый научно-исследовательский институт, г.Карамай - 2003г.
3. «Учебное пособие по обучению схемы пуска в эксплуатацию паронагнетательную станцию №1» Проектно изыскательский институт Синьзянского нефтяного управления, 2003г.
4. «Расчеты в добыче нефти» Юрчук А.М., Истомин А.З., Москва «Недра» – 1979г.
5. «Охрана окружающей среды на объекте «Обустройство месторождения Кенкияк»» ТОО «Казэкопроект», Алматы - 2003г.
6. «Ведомственная система безопасности труда, охраны труда и окружающей среды в филиалах и объектах «СНПС-АКТОБЕМУНАЙГАЗ»» РГКП «Научно-исследовательский центр по безопасности труда, охраны труда и окружающей среды в нефтегазовой промышленности» Актобе - 2001г.
7. «Руководство для технического руководителя по охране труда» Научно производственное товарищество Специалистов охраны труда. Алматы - 1997г.
8. А.И.Ширковский «Разработка и эксплуатация газовых и газоконденсатных месторождений» М., «Недра», 1987г.
9. В.И.Щуров «Технология и техника добичи нефти», М., изд-во «Недра», 1983г.
10. В.С.Бойко «Разработка и эксплуатация нефтяных месторождений», М., изд-во «Недра», 1990г.
11. Годовой отчет НИИ ОАО «СНПС – Актобемунайгаз» за 2006год.
12. «Мұнай және газ» нормативтік құқықтық актілер жиынтығы, Алматы, «Юрист», 2005ж.
13. «ҚР мұнайгаз өнеркәсіптік қауіпсіздік нормалары» – Алматы, 1995ж.
14. М.М.Иванова, И.П.Чоловский, Ю.И.Брагин, «Нефтегазопромысловая геология», М., изд-во « Недра», 2000г.
2. «Технологическая схема разработки надсолевых залежей месторождения Кенкияк» Синьзянский нефтегазовый научно-исследовательский институт, г.Карамай - 2003г.
3. «Учебное пособие по обучению схемы пуска в эксплуатацию паронагнетательную станцию №1» Проектно изыскательский институт Синьзянского нефтяного управления, 2003г.
4. «Расчеты в добыче нефти» Юрчук А.М., Истомин А.З., Москва «Недра» – 1979г.
5. «Охрана окружающей среды на объекте «Обустройство месторождения Кенкияк»» ТОО «Казэкопроект», Алматы - 2003г.
6. «Ведомственная система безопасности труда, охраны труда и окружающей среды в филиалах и объектах «СНПС-АКТОБЕМУНАЙГАЗ»» РГКП «Научно-исследовательский центр по безопасности труда, охраны труда и окружающей среды в нефтегазовой промышленности» Актобе - 2001г.
7. «Руководство для технического руководителя по охране труда» Научно производственное товарищество Специалистов охраны труда. Алматы - 1997г.
8. А.И.Ширковский «Разработка и эксплуатация газовых и газоконденсатных месторождений» М., «Недра», 1987г.
9. В.И.Щуров «Технология и техника добичи нефти», М., изд-во «Недра», 1983г.
10. В.С.Бойко «Разработка и эксплуатация нефтяных месторождений», М., изд-во «Недра», 1990г.
11. Годовой отчет НИИ ОАО «СНПС – Актобемунайгаз» за 2006год.
12. «Мұнай және газ» нормативтік құқықтық актілер жиынтығы, Алматы, «Юрист», 2005ж.
13. «ҚР мұнайгаз өнеркәсіптік қауіпсіздік нормалары» – Алматы, 1995ж.
14. М.М.Иванова, И.П.Чоловский, Ю.И.Брагин, «Нефтегазопромысловая геология», М., изд-во « Недра», 2000г.
Кіріспе
Қазақстан Республикасы үшін ең басты экономикалық мәселе материалдық –
техникалық базаны жасаудан маңызды роль ауыр индустрияға тиесілі, және оның
ішінде алдымен энергетика, қара металлургия, мұнай, газ, химия және
мұнайхимия өнеркәсіптері, машина жасау.
Қазіргі кезде материалдық өндірістің бірде – бір саласы мұнай мен газ
өнеркәсібінің өнімін пайдаланбай дами алмайды.
Мұнай мен газдың мұнайхимия өндірістерде шикізат ретінде қолданудың
өсуіне байланысты мұнай мен газ өнеркәсібінің ары қарай жетілуі
қарастырылған.
Өндіру тиімділігін жоғарлатуға рационалды игеру жүйелерін қолдану,
бұрғылау жұмыстарының технологиясын жетілдіру, олардың техникалық
жабдықталуын жақсарту, қабаттар мұнай бергіштігін арттырудың қазіргі жаңа
эдістерін кеңінен еңгізу жэне прогрессивтік технологиялық процестерді
пайдалану арқылы қол жеткізуге болады.
Қазіргі кезде бу айдау – мұнай кен орындарын пайдаланғанда
қолданылатын ең негізгі әдістердің бірі. Бу айдаудың әртүрлі артықшылықтары
мен кемшіліктері бар.
1966 жылы Кенкияқ кен орнын сынақтық игеру басталды.
1983 жылы Кенкияк кен орнын бу айдау арқылы игеру кезеңі басталды. Осы
жылы Союзтермнефть және ВНИИтермнефть институттары бірігіп жасаған
Кеңқияқ кен орының жылулық әдіспен игерудің технологиялық схемасы атты
жобаға сәйкес кен орынында үлкен масштабта бу айдау басталды.
1. ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Геологиялық құрылымының мінездемелері.
1.1.1 Жалпы мағлұматтары
Кеңқияқ мұнай кеніші Қазақстан Республикасының Ақтөбе обылысында
орналасқан. Кеніш Ақтөбе қаласынан 220 км, Темір қаласынан 70 км қашықтықта
оңтүстікке орын тепкен. Кенішке жақын орналасқан Кеңқияқ және Саркөл елді
мекені бар. Кеніш аумағын Темір өзені кесіп өтеді. Кеңқияқ кенішінен
Россияның Орск қаласына ұзындығы 115 км мұнай айдау құбыры тартылған.
Кеніштің тұз үсті мұнай комплексінің аумағы 2673,8 га ( 27,27 км2).
Географиялық жағдайы жазық, жартылай шөлейтті аймақ. Рельефі теңіз
деңгейінен 170-230 м биіктікте, жазық-қыратты. Ауа-райы қатаң континентік,
жазғы орташа температура плюс 34-40°С, қысқы орташа температура минус 35
–40°С. Желдің негізгі бағыттары шығыстан, оңтүстүк-шығыстан батысқа қарай.
Орташа жылдамдығы 5-6 мсек, кейбірде 28 мсек жылдамдыққа дейін қатты
желдер соғады. Қыста қардың орташа қалыңдығы 17 см, тоңның қалыңдығы 1,8м.
Жылдық ылғал көлемі 250 мм.
1932 жылы ашылған Кеңқияқ кұрылымында геологиялық барлау жұмыстары
1956 жылы басталды, бірінші мұнай ағыны 1959 жылы төменгі триас (К-34
ұнғымасы) және орта юра (К-17 ұнғымасы) екі құрылымдық-іздеу ұнғымаларынан
алынады. Сол жылдан бастап 1961 жылға дейін барлау- бұрғылау жұмыстары
жүргізіледі, соның ішінде барлығы 42 барлау ұнғымалары, 1 параметрлік
ұнғымасы және 21 құрылымдық-іздеу ұнғымалары бұрғылынады. Нәтижесінде
жоғарғы пермь, төменгі триас, орта юра және бор шөгінді кабаттарынан мұнай
кеніштері табылды.
Бұрғыланған ұнғымалар нәтижесі бойынша кен орынының мұнай қоры
есептелді, кейін 1962 жылы сол есептеулер КСРО ГКЗ-сінде В+С1+С 2
котегориялары бойынша 110,9 млн. тонна болып бекітілді.
1966 жылы кен орының сынақтық игеру басталды. Бұрғыланған 210
ұнғымалары нәтижесінде Ембімұнай жасаған дәлірек есептеулер бойынша мұнай
қоры көлемі өзгертіліп, 1970 жылы ЦКЗ МНП-да А+Б+С1+С2 котегориялары
бойынша 100,6 млн. тонна мөлшерінде бекітілді.
1.1.2 Стратиграфиясы
Кеңқияқ кен орнында төменгі пермнен жоғарғы бордың кампал ярусына
дейінгі қабаттың кимасы зерттелген [1].
Пермь жүйесі – жоғарғы және төменгі бөлімдерден тұрады. Төменгі
бөлімінде кунгур ярусы ашылған, оның құрамынан құрлымның тұз ядросын
құрайтын галоген қалыңдығы және терригенді сульфатты қалыңдық ерекшеленеді.
Кунгур ярусының қабат қалыңдығы 2639м.
Жоғарғы пермь – қабат қалыңдығы 0-ден 134 метрге дейін ауытқитын
терригенді калыңдықтан тұрады, құрамынан конгломератты өнімді қабаттары
ерекшеленеді.
Төменгі триас – саз, кұм, құмтас, алевролит, конгломерат және әктас
жыныстарынан тұратын қабаттардан құралған. Төменгі триаста кұм және
құмтастардан құралған екі мұнайлы қабат (І және ІІ) ерекшеленеді. Төменгі
триас кабат қалыңдығы кен орынының орталығында 0-ден бастап қанаттарында
390 м-ге өзгереді.
Юра жүйесі – шайып кеткен және қабыршықталмаған төменгі триас бетіне
үлкен бұрышпен және стратиграфиялық үйлесімсіздікпен орналасқан кұмдақты-
сазды шөгінділерден тұрады. Орта юраның тілігінің көп бөлігі құм, аз
цементтелген құмтас , алеврит, алевролит жыныстарынан тұрады, олар Ю-І; Ю-
ІІ; Ю-ІІІ (төменнен жоғары қарай) мұнайлы үш горизонтқа бөлінеді.
Бор жүйесі – төменгі бор тілігінен готерив, баррем, апт және альб
ярустары бөлінеді. Саз, мергель, әктас және теңіз құмтастарынан құралған
готерив ярусы орта юранының шайып кеткен бетіне орналасқан және теңіз
құмтастарының қабатшалары готерив өнімді қабатын құрайды. Готерив қабат
қалыңдығы 31-56 м.
Баррем ярусы қабат калыңдығы 20 метрге дейін баратын кұм және
құмтастардан тұратын қабаттан басталады(баррем өнімді қабаты). Одан жоғары
қарай арасында кұм қабатшалары кездесетін саз қабаты орналасқан. Ярус
қалыңдығы 82 метрге дейін.
Апт және альб шөгінділері негізінен саз, құм, құмтас, алевролит
жыныстарынан тұрады. Апт ярусының қалыңдығы 30-68 м, альб ярусының
қалыңдығы 152 метрге дейін.
Кеңқияқ кенішінің мезозой қимасы жоғарғы бор жүйесінің кұмдақты-сазды
жыныстардан тұратын сантон және кампан ярустарымен тұйықталады. Сантон
ярусының қалыңдығы 37 метрге дейін, кампан ярусының қалыңдығы 0-40 метрге
дейін.
Кайназой шөгінділері – сары-қоңыр саздақ, құмдардан және алевриттерден
тұрады, калыңдығы кейбір жерлерде 60 метрге дейін жетеді.
1.1.3 Тектоникасы
Кеңқияқ құрылымы Орал-Ембі тұз күмбезіне тән кунгур тұз ядросы бар
күмбезді брахиантиклинальдан тұрады. Кеніш құрылысын геологиялық қима мен
құрылымдық картадан көруге болады (№1 және №2 графикалық бет).
Орта юра шөгінділерінде қатпар ауданы 8,5×4,5км. Оның солтүстік
қанаты жазықтау келген- 2°-4°, ал оңтүстік қанатының құлау бұрыштары
шығысында 2°-3° бастап, батысында 7°-қа дейін өзгереді.
Грабеннің түсу амплитудасы орталық бөлігінде 50 метрге жетеді.
Грабенді шектейтін лықсымалар көптеген ұнғымалар қимасында жақсы көрінеді
және бұрғыланған аудан аймағында жеткілікті сенімді түрде
трассировкаланады.
Лықсыма жазықтықтары бір-біріне қарама-қарсы 45°-50° бұрышпен құлайды
және орта юраның төменінде амплитудасы үлкен, сондықтан ол триас
шөгіндісіне дейін түседі. Құрылымның солтүстік лықсымасы оңтүстігімен
бірігеді. Онда орта юраның жамылғысында грабенді шектейді. Батыс бағытта
грабенді шектеу құрылымның батыс переклиналінде жүрген. Юра қабаты
шөгінділері оңтүстік қанатының шығыс бөлігінде аз амплитудалы (3-10 м)
диаганалді лықсымалармен бөлінген. Олар грабеннің оңтүстік лықсымасында
салаланып бөлініп, шамамен 2 км-ден кейін бірігеді, осылай құрлым сынасын
шектейді. Оңтүстік қанаттың орталық бөлігі грабенге жақын жерден кішігірім
көлденең лықсымалармен шиеленіскен, оны изогипстер бойынша көруге болады.
Олардың амплитудасы 3-5 м, ал ұзындықтары жүздеген метр. Аз амплитудалы
қабат ажыраулары солтүстік қанатта (әсіресе №622, 769 ұнғымаларының
аумағында) және грабенде де кездеседі. Бірақ бұндай қабат ажыраулары
экранадаушы бола алмайды, сондықтан олар кен орның игеруге үлкен кедергі
келтірмейді.
1.1.4 Орта юра қабаттарының литологиялық-петрографиялық мінездемелері
Орта юраның І, ІІ, ІІІ горизонттары кезектесіп орналасқан құм, құмтас,
алевролит, саз жыныстарынан құралған. Коллектор-жыныстар ролін құмдар,
нашар цементтелген құмтастар, алевриттер мен алевролиттер атқарады. Бұлар
олигомигті (кварц 80-90%; далалық шпат – 5-10%; жыныс сынықтары – 3-5%;
слюда – 2-5%), нашар сортталған (сортталу коэффициент – 5-7%). Цемент түрі
– біртекті емес – кеуекті.
- Құм және құмтастар құрамы көбіне ұсақ түйіршікті құмды (37-42%),
алевритті (17-29%), сазды (23-26%), әлсіз әктасталған (1,3-2,2%).
- Алевриттер құрамы (алеврит-50-65%), құмды(17-21%), сазды(25-34%),
әлсіз әктасталған (1,2-5,4%).
- Коллектор – жыныстарды цементтеуші зат саздар негізінен коаланиттен
және хлорит, гидрослюда, монтмориллониттен тұрады.
Орта юраның өнімді горизонттарының коллекторлары кеуекті коллекторлар
түріне жатады. Коллекторладың литологиялық-петрографиялық мінездемелері
туралы мәліметтер 1.1.4-1.1 – 1.1.4.-1.3 кестелерiнде көрсетілген.
Кесте 1.1.4-1.1 – І горизонт коллекторларының литологиялық-
петрографиялық мінездемелері
Атауы Жыныс атауы
а) Терригенді коллекторлар құмтас алевролит
Фракциялық құрамының бүкіл жыныстарға
проценттік қатынасы,
соның ішінде: ерімейтін қалдық 97,8 94,46
еритін тұздар
карбонаттар 2,2 5,54
Ерімейтін қалдықтағы размерлік фракция
құрамының бүкіл жыныстарға проценттік
қатынасы,
соның ішінде: 0,5 мм.
0,5-0,25 мм. 0,06 0,01
1,2 0,19
Кесте 1.1.4-1.1 жалғасы
0,25-01мм. 41,64 11
0,05-0,01мм. 28,6 48,6
0,01мм. 26,3 34,66
Жыныстың сынған бөлшектер бөлігінің
минералдық құрамы,
соның ішінде: кварц 80-90
далалық шпат 10-5
жыныс сынықтары 5-3
слюдалар 5-2
Сортталу коэффициенті 5,7 4,8
Кеуектер размері (микрон) 10-75 10-30
Ерімейтін бөлігінің бүкіл жыныстарға
проценттік қатынасы
1 м3 жыныстағы жарықшақтар саны
1 м3 жыныстағы жарықшақтар размері
Кесте 1.4-1.2 – ІІ горизонт коллекторларының литологиялық-
петрографиялық мінездемелері
Атауы Жыныс атауы
а) Терригенді коллекторлар Құмтас алевролит
Фракциялық құрамының бүкіл жыныстарға
проценттік қатынасы,
соның ішінде: ерімейтін қалдық 98,2 98,8
еритін тұздар
карбонаттар 1,8 1,2
Кесте 1.4-1.2 жалғасы
Ерімейтін қалдықтағы размерлік фракция
құрамының бүкіл жыныстарға проценттік
қатынасы,
соның ішінде: 1мм 0,6 0,09
0,5мм. 1,2 0,1
0,5-0,25мм. 10 0,3
0,25-01мм. 40,6 9,3
0,1-0,05мм.
0,05-0,01мм. 23 64
0,01мм. 22,8 25
Жыныстың сынған бөлшектер бөлігінің
минералдық құрамы,
соның ішінде: кварц 80-90
далалық шпат 10-5
жыныс сынықтары 5-3
слюдалар 5-2
Сортталу коэффициенті 5,2 4,1
Кеуектер размері (микрон) 10-75 10-30
Ерімейтін бөлігінің бүкіл жыныстарға
проценттік қатынасы
1м3 жыныстағы жарықшақтар саны
1м3 жыныстағы жарықшақтар размері
Кесте 1.1.4-1.3 – ІІІ горизонт коллекторларының литологиялық-
петрографиялық мінездемелері
Атауы Жыныс атауы
а) Терригенді коллекторлар Құмтас алевролит
Фракциялық құрамының бүкіл жыныстарға
проценттік қатынасы,
соның ішінде: ерімейтін қалдық 98,7 98
еритін тұздар
карбонаттар 1,3 2
Ерімейтін қалдықтағы размерлік фракция
құрамының бүкіл жыныстарға проценттік
қатынасы,
соның ішінде: 1мм 0,5 0
0,5мм. 2,4 0,09
0,5-0,25мм. 18,5 3,7
0,25-01мм. 36,9 16,6
0,1-0,05мм. 16,9 47,48
0,05-0,01мм.
0,01мм. 23,5 29,8
Жыныстың сынған бөлшектер бөлігінің
минералдық құрамы,
соның ішінде: кварц 80-90
далалық шпат 10-5
жыныс сынықтары 5-3
слюдалар 5-2
Сортталу коэффициенті 6,8 4,3
Кеуектер размері (микрон) 10-50 10-30
Ерімейтін бөлігінің бүкіл жыныстарға
проценттік қатынасы
1.1.5 Коллекторлардың орналасу ерекшеліктері
Ұнғымалар қималарын корреляциялау арқылы юра өнімді қабаттарында үш
өнімді (І, ІІ, ІІІ) горизонттың барлығы анықталды. Бұған қоса ІІ горизонтта
4 коллекторлі пачкалары айқын бөлінеді (А,Б,В және Г).
І горизонт коллекторлары кен орынының ауданы бойынша біртегіс емес
таралған. Солтүстік қанатта олардың тиімді қабат калыңдығы бар болғаны – 5
м шамасында. І горизонт коллекторы оңтүстік қанаттарда жақсы дамыған. Жақсы
дамыған учаске №531, 532 ұнғымаларының аумағынан басталып шығысқа №250
ұнғымасының аумағына дейін созылып жатыр. Бұнда І горизонттың тиімді қабат
қалыңдығы 30 метрге дейін, ал мұнайға қаныққан қабат қалыңдығы 23 метрге
дейін жетеді.
ІІ горизонттың А пачкасының коллекторлары солтүстік қанаттың батыс
бөлігінен бастап шығысқа карай Б пачкасымен біріккен жерлерге дейін
анықталған. Бірігу аумағының шекарасы №457, 39 ұнғымаларының қасынан өтіп
жатыр. Солтүстік қанаттағы Ю-4 ұнғымасының аумағында А және Б пачкалары
линзаланған. Кен орнының көпшілік аумағында А пачкасының тиімді қабаты 2-5
м шегінде, тек кейбір бөліктерінде ғана 6 метрден асады.
ІІ горизонттың Б пачкасы А пачкасы тектес оңтүстік және солтүстік
қанаттарда жақсы дамыған. В пачкасының тиімді қабаты – 4 метрге дейін, тек
кейбір бөлек кішігірім аудандарда ғана 6 метрге дейін дамыған.
ІІ горизонттың В пачкасы солтүстік қанатта А және Б пачкалары тектес
дамыған, ал оңтүстік қанатта батыс және орталық бөіктерінен бастап
коллектордың қатты сазданған аудандарына шейін дамыған. В пачкасының бұл
аумағы кеніш ауданың солтүстіктен оңтүстікке дейін кесіп өтіп жатыр, ені
250 метрден 1700м аралығында өзгеріп жатыр. В пачкасының тиімді қабат
қалыңдығы солтүстік және оңтүстік қанаттарының көпшілік бөліктерінде- 4 м
шамасында, бірақ солтүстік қанаттың №765, 804, 805 ұнғымалары және оңтүстік
қанаттың Г-12, 140 ұнғымалары аумақтарында 9,5-13,4 метрге дейін жетеді.
Солтүстік қанаттың шығысында ІІ горизонт қимасы қатты өзгереді. А, Б және В
пачкалары бірігіп кетіп жатыр.
ІІ горизонттың Г пачкасы оңтүстік қанаттың шығыс бөлігінен басқа
құрылымның барлық жерінде дамыған. Г пачкасының коллекторлары құрылым
ауданы бойынша біртегіс емес дамыған. Тиімділік қабатының қалыңдығының
орташа көрсеткіші 10м-ге дейін. Г пачкасы солтүстік қанаттың шығыс
бөлігінде (тиімді қабат қалыңдығы – 19,5 метрге дейін) және батыс
бөлігінде(тиімді қабат қалыңдығы – 21 метрге дейін) жақсы дамыған.
ІІ горизонт оңтүстік қанаттың шығыс бөлігінде пачкаларға бөлінбеген,
біртұтас, сондықтан бұнда тиімді қабат қалыңдығы өте күшті дамыған –
57метрге дейін, ал мұнайға қаныққан қабат қалыңдығы 40-44 метрге дейін
жетеді.
ІІІ горизонт ІІ горизонттан қалыңдығы 0-ден бастап ондаған метрге
дейін өзгеретін саз қабатшасымен бөлінген.
ІІІ горизонт тиімді қабат қалыңдығы кен орнының көпшілік аудандарында
10 метрден аспайды.
1.1.6 Мұнай кеніштерінің құрылысы
Орта юраның І; ІІ; ІІІ горизонттарының мұнай кеніштері тектоникалық
және литологиялық линзаланған қабаттық, күмбездік кеніштер түріне жатады.
Мұнай мен су контактісі күрделілігімен назар аудартады, бір блок
шегінде су-мұнай шегі (СМШ) белгілері әртүрлі деңгейде болуы және СМШ
белгісінен жоғары тұрған қабатшалардың суға қанығуы соған дәлел. Бұған
себеп қабат біртексіздігі (ірілі-ұсақты бұзылыстар) болып табылады.
СМШ белгілері геофизикалық материалдарды интерпретациялаудың
берілгендері және контур сыртындағы барлау-бақылау ұнғымаларын сынақтық
пайдалану нәтижелері арқасында анықталған.
1.2 Қабаттардың негізгі параметрлері
1.2.1 Негізгі петрофизикалық тәуелділіктер
Қабаттардың физикалық параметрлерін анықтау үшін 44 барлау, құрлымдық-
іздеу және 4 бағалау ұнғымаларының керндері пайдаланылды. Барлығы әртүрлі
ұйымдармен 1167 керн үлгілері анализденген [2].
Стандартты түрде жасалынған керндердің лабораториялық анализінің
берілгендері, сонымен бірге капиллярлық қысым қисықтарын түсіру бойынша
және электрлік қасиеттерін зерттеулер нәтижесінде жыныстардың корреляциялық
тәуелділіктері құрылған (сурет – 1.2-1 – 1.4.).
КмД КмД
1000 1000
100 100
10 10
1 1
0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 (0 0
0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 m
Сурет 1.2.-1
Сурет 1.2.-2
Өткізгіштіктің (К) қалдық Өткізгіштіктің (К)
кеуектілік-
сулануға ((0 ) тәуелділігі. ке (m)
тәуелділігі.
КнКв (0
1,0 1,0
0,8 0,8
0,6 0,6
0,4 0,4
0,2 0,2
0 0
0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 (0 0 0,2
0,4 0,6 0,8 1,0 fв
Сурет 1.2.-3
Сурет 1.2.-4
Мұнай (Кн) мен судың (Кв) салыс- Өнімнінің сулануының
(fв)
тырмалы фазалық өткізілімдігі. жалпы сулануға ((0)
тәуелділігі.
Орта юраның өндірістік-өнімді қабаттарының физикалық параметрлерінің
көрсеткіштері мынандай: өткізгіштік – 0,020 мкм2 кем емес,
кеуектілік - 21 % кем емес,
саздануы - 37 % кем емес,
қалдық суға қанығушылық-0,56 кем емес,
қарсыласуының үлкеюі коэффициенті – 3,1 кем емес.
1.2.2 Коллекторлардың кеуектілігі, өткізгіштігі, бастапқы және
қалдық мұнайға қанығушылығы.
1.2.2- 1~ 4 кестелерiнде әртүрлі әдістермен анықталған қабаттардың
кеуектілік, өткізгіштік, бастапқы және қалдық мұнайға қанығушылық
көрсеткіштері берілген.
Жалпылай алғанда Кеңқияқ кен орынының юра өнімді қабаттарының
коллекторлары жоғары сыйымдылық және өткізгіштік қасиеттеріне ие.
Кесте 1.2.2.-1 - Орта юра І горизонтының қабат параметрлерінің
мінездемелері.
Өткіз-гКеуек-тБастапқы Қалдық Газға
іштік, ілік, мұнайға мұнайға қанығу-ш
қанығу-шықанығу-шыылық,
лық, лық,
мкм2 % % %
%
Кернді Ұнғыма саны 8 12 4
лаборатАнықтағыштар саны 42 79 14
ор- Орташа мән 0,15 33 59 40
лық Өзгеру шегі 0,02-0,21,0-4044-75 30-52
зерттеу 967 ,7
ГеофизиҰнғыма саны 11 16
калық Анықтағыштар саны 23 37
зерттеуОрташа мән 017 54
лер Өзгеру шегі 0,03-0, 45,5-71
63
Кесте 1.2.2.-2 – Орта юра ІІ горизонты А, Б, В пачкаларының қабат
параметрлерінің мінездемелері.
Өткіз-гКеуек-тБастапқы Қалдық Газға
іштік, ілік, мұнайға мұнайға қанығу-ш
қанығу-шықанығу-шыылық,
лық, лық,
мкм2 % % %
%
Кесте 1.2.2.-2 жалғасы
Кернді Ұнғыма саны 15 22 6
лаборатАнықтағыштар саны 51 122 18
ор- Орташа мән 0,22 33 68 30
лық Өзгеру шегі 0,02-1,21-43 44-80 8-68
зерттеу 0
ГеофизиҰнғыма саны 15 20
калық Анықтағыштар саны 23 43
ЗерттеуОрташа мән 0,27 68
лер Өзгеру шегі 0,032-0 50-83
,9
Кесте 1.2.2.-3 – Орта юра ІІ горизонты Г пачкасының қабат
параметрлерінің мінездемелері.
Өткіз-гКеуек-тБастапқы Қалдық Газға
іштік, ілік, мұнайға мұнайға қанығу-ш
қанығу-шықанығу-шыылық,
лық, лық, %
мкм2 % % %
Кернді Ұнғыма саны 15 21 6
лабора-Анықтағыштар саны 82 134 43
торлық Орташа мән 0,368 33 71 20
зерттеуӨзгеру шегі 0,02-2,21-46 44-90 10-73
0
ГеофизиҰнғыма саны 18 19
ка-лық Анықтағыштар саны 28 39
ЗерттеуОрташа мән 0,38 69
лер Өзгеру шегі 0,05 52-92
Кесте 1.2.2.-4 – Орта юра ІІІ горизонтының қабат параметрлерінің
мінездемелері
Өткіз-гКеуек-тБастапқы Қалдық Газға
іштік, ілік, мұнайға мұнайға қанығу-ш
қанығу-шықанығу-шыылық,
лық, лық,
мкм2 % % %
%
Кернді Ұнғыма саны 19 21 4
лаборатАнықтағыштар саны 71 98 12
ор- Орташа мән 0,3 31,4 68 28
лық Өзгеру шегі 0,02-1,21-43 44-85 13-47
зерттеу 6
ГеофизиҰнғыма саны 12 14
калық Анықтағыштар саны 19 24
ЗерттеуОрташа мән 0,34 66
лер Өзгеру шегі 0,02-1, 48-85
0
Параметрлердің үлкен аралықта өзгеруі, өнімді қабаттың біршама
біртексіздігін көрсетеді. Өндірістік геофизика берілгендері бойынша контур
сыртындағы ұнғымалардағы суға қаныққан қабаттардың қарсыласу көрсеткіштері
мынандай:
І горизонтта – 5-6,7 омм;
ІІ горизонтта – 4,5-6,5 омм;
ІІІ горизонтта – 3,0-5,1 омм.
Сонымен бірге суға қаныққан қабаттардың 100% -ке суға қаныққандағы
қарсыласу көрсеткіші – 2,5-2,3 омм-ді көрсетеді, бұл қабатта қалдық
мұнайдың барлығын көрсетеді, яғни бұл мұнайға қаныққан қабатты шексіс сумен
шайса да, онда қалдық мұнай (қалдық мұнайға қанығушылық 25-30%-кем емес)
қалатының көрсетеді.
1.2.3 Қабаттар қалыңдықтары
Кеніштің ұнғымаларының комплекстік геофизикалық зерттеулері орта
юраның терригенді қимасының литологиялық дифференсациясын жүргізуге жететін
мәліметтер береді.
Коллекторларды анықтау кезінде зерттелініп отырған қиманы екі
компонентті деп қарауға болады: бірінші компоненті саздар, яғни коллектор
бола алмайтын жыныс, екіншісі құмдар, құмтастар, алевриттер және солардың
құрамалары, яғни коллектор бола алатын жыныстар. Саздар белгілі
геофизикалық көрсеткіштерге ие, сондықтан оларды стандартты каротаж
берілгендері бойынша да оңай анықтауға болады. Құмды – сазды жыныстар
қимасы геофизикалық мінездемелер бойынша үш түрге бөлінеді:
1 түр – ПС-тің максималды оң өзгерісі (αпс = 0,8-1,0), БК және БКЗ
дағы ең үлкен КС-тар. Бұндай қабаттар жоғары кеуектілік (30%-тен кем емес)
және өткізгіштік (1Д дейін) мәндеріне ие құм және құмтастар, аса сирек
уақытта сазды жыныстардан құралады. Бұндай қабаттар көбіне қалың болып
келеді, қалыңдығы 5м-ден кем болатын қабаттар аса сирек кездеседі.
2 түр – орташа геофизикалық мәндерге ие, яғни ПС өзгерісі орташа
(αпс = 0,4-0,6), КС оң амплитудалары кішіректеу. Литологиялық жағынан бұл
түрдің қабаттары құмтастар және алевролиттер жыныстарынан құралған,
саздануы 1 түрге қарағанда жиірек кездеседі. Кеуектілігі 30% шамасында, ал
өткізгіштігі- 100-500мД. Қабат қалыңдықтары да І түрге қарағанда жұқалау
болып келеді.
3 түр – геофизикалық мінездемелері саздікіне жақын болып келеді. ПС
өзгерістері кішкентай (αпс = 0,3-0,35), КС амплитудалары кішкентай,
микрозондтау қисықтарының оң жаққа қарай өсуі көрінбейді. Литологиялық
жағынан бұл түр қабаттары көбіне жіңішке қабатты саз, сазды алеврит және
құмтастардан тұрады. Бұл түрдің лабораториялық зерттеулермен анықталған
коллекторлық қасиеттері біршама жақсы көрінуі мүмкін, бірақ қабаттық
жағдайларда бұл түр қабаттары коллектор бола алмайды. Кейбір кезде бұлардың
қалыңдықтары 10 метр және одан да жоғары болуы мүмкін, бірақ көбіне 3
метрден аспайды.
1.2.3-1 суретінде ПС оң өзгерістері мен кеуектілік арасындағы байланыс
көрсетілген.
α,пс
1,0
0,8
0,6
0,4
0,2
0
10 20 30 40 50 m,%
Сурет 1.2.3-1 – Кеуектіліктен ПС оң өзгерісінің тәуелділігі
1 түрге ІІ горизонттың Г пачксы мен ІІІ горизонтты жатқызуға болады,
ал 2 түрге ІІ горизонттың А, Б, В пачкалары мен І және ІІІ горизонттарының
кейбір аудандарын жатқызуға болады.
1.2.3-1 кестесiнде кен орынының өнімді қабат қалыңдықтары берілген.
Өнімді қабат қалыңдықтары комплекстік геофизикалық зерттеулер бойынша
анықталған. Комплекстік зерттеулер арқасында мұнайға қаныққан қабаттар
интервалында өндірістік мәні жоқ мұнайға қаныққан қабатшалардың барлығы
анықталды. Ондай қабаттар өнімді қабаттың:
І горизонтта – 8% құрайды;
ІІ горизонт (А+Б+В) - 6% құрайды
Кесте 1.2.3-1 – Қабат қалыңдықтары
Қабат Атаулар Қабат аймағы (горизонт)
қалың-
дығы
мұнайлы Сулы-мұнайГазды-мұнаҚабат
лы йлы бойынша
І горизонт
Жалпы Орташа қалыңдық, м 11,3 23,0 12,2
Өзгеріс интервалы, м 1,4-22,6 20-26 1,4-26
Эффек-тивтОрташа қалыңдық, м 3,2 2,4 2,9
і Өзгеріс интервалы, м 0-6,3 0-5 0-6,3
ІІ горизонт, А+Б+В пачкалары
Жалпы Орташа қалыңдық, м 22,8 30,0 23,3
Өзгеріс интервалы, м 13,3-29,2 22,9-37,2 13,3-37,2
Эффек-тивтОрташа қалыңдық, м 9,9 8,5 10,2
і Өзгеріс интервалы, м 5,5-32 0-12 0-32
ІІ горизонт, Г пачкасы
Жалпы Орташа қалыңдық, м 27,0 25,1 26,8
Өзгеріс интервалы, м 8,9-45,2 8,0-39,4 8,0-45,2
Эффек-тивтОрташа қалыңдық, м 11,3 5,6 8,0
і Өзгеріс интервалы, м 4,6-21,1 0-15 0-21,1
ІІ горизонт(жіктелмеген)
Жалпы Орташа қалыңдық, м 47,6 52,7 52,3
Өзгеріс интервалы, м - 40,6-61,6 40,6-61,6
Эффек-тивтОрташа қалыңдық, м 24,2 22,6 22,7
і Өзгеріс интервалы, м 24-25,8 0-40 0-40
Кесте 1.2.3-1 жалғасы
ІІІ горизонт
Жалпы Орташа қалыңдық, м 18,4 16,0 17,9
Өзгеріс интервалы, м 8,6-30,0 10,2-26,6 8,6-30,0
Эффек-тивтОрташа қалыңдық, м 11,7 4,6 7,8
і Өзгеріс интервалы, м 0-27,5 0-17,7 0-27,5
ІІ горизонт (Г) - 4% құрайды,
ІІІ горизонтта - 3% құрайды.
Бұндай қабатшалар эффективті мұнайға қаныққын қабаттарды есептеулерде
сәйкес түзетулер арқылы алынып тасталды.
1.2.4 Қабат біртегсіздігінің көрсеткіштері.
Қабат біртексіздігі екі көрсеткіш бойынша алынды: құмайттылық
коэффициенті және қабаттың қабатшаларға бөліну коэффициенті.
Кеңқияқ кен орынының қабаттардың кұмайттылық және қабатшаларға бөліну
коэффициенттері 1.2.4-1 кестесiнде берілген.
Ең нашар құмдық коэффициенті І горизонтта, ал ең үлкен қабатшаларға
бөліну коэффициенті ІІ горизонтың оңтүстік қанатында, бұнда қабатшалар саны
10, тек ІІІ горизонтта барлық көрсеткіштер бойынша біршама біртекті.
Кесте 1.2.4-1 – Қабаттардың кұмайттылық және кабатшаларға бөліну
коэффициенттері
Ұнғыма Құмайттылық Қабатшаларға бөліну Біртексіздіктің
Саны коэффициенті коэффициенті басқа да
көрсеткіштері
Орташа Өзгеріс Орташа Өзгеріс энтропия
мәні коэф-фициентмәні коэф-фици
і енті
І горизонт, солтүстік қанат
37 0,37 0,2 2,8 0,14
І горизонт, оңтүстік қанат
346 0,48 0,2 4,1 0,22
ІІ горизонт, А+Б+В пачкалары, солтүстік қанат
62 0,51 0,25 6,4 0,27
ІІ горизонт, А+Б+В пачкалары, оңтүстік қанат
317 0,42 0,25 6,7 0,28
ІІ горизонт, Г пачкасы, солтүстік қанат
58 0,44 0,4 7,8 0,32
ІІ горизонт, Г пачкасы, оңтүстік қанат
310 0,59 0,24 6,4 0,26
ІІІ горизонт, солтүстік қанат
47 0,62 0,17 4,8 0,14
ІІІ горизонт, оңтүстік қанат
183 0,61 0,15 4,1 0,12
1.2.5 Қабаттардың ерекше қасиеттері
Қабаттық жыныстардың және сұйықтардың жылулық-физикалық қасиеттері.
Кеңқияқ кен орнының жылулық қасиеттерін зерттеу нысанына орта юраның өнімді
қабаттарынан алынған құм, құмтас, алеврит, саздардан тұратын керндері
алынды. Қабат сұйықтарының жылулық қасиеттері лабораториялық шартта
анықталған мұнай тығыздығы, қабат суының тығыздығы мен минералдылығы
негізіндегі теңдікпен есептелінді.
1.2.5-1 кестесiнде қабат жыныстарының және сұйықтарының жылулық және
физикалық қасиеттерінің орташа көрсеткіштері берілген. Одан қабаттардың
жылу өткізгіштік қасиеттері жақсы екенің көруге болады, бұл Кеңқияқ тұз
үсті кен орының жылулық әдіспен игеруге қолайлы жағдай.
Кесте 1.2.5-1 – Қабаттық жыныстардың және сұйықтардың жылулық-физикалық
қасиеттері
Атаулар Жыныстар Қабаттық
сұйықтар
коллек-тоқорша-ған мұнай Су
рлар орта
Стратиграфиялық қима Орта юра
Зерттелген үлгілер саны 6 3
Орташа тығыздық, кгм3 1900 1996 910 1020
Орташа Температура өткізгіштік 4,2×10-7 5,21×10-7 - -
мәндер коэффициенті, м2сек.
Жылуөткізгіштік 0,881 1,27 0,112 0,588
коэффициенті, Втм °С
Меншікті жылу- 1,1 1,2 1,95 4,2
сыйымдылық, кДжкг °С
1.3 Қабаттық сұйықтардың және газдардың құрамы мен қасиеттері
1.3.1 Қабат мұнайының физикалық-химиялық қасиеттері
Зерттеулер стандартты аппаратурада, ОСТ-қа сәйкес жүргізілген. Юра
және бор жүйелеріндегі мұнайлар ауыр мұнайлар түріне жатады, ал пермь және
триас жүйелерінің мұнайлары төмен тұтқырлы мұнайлар түріне жатады.
Қабаттық шарттағы юра және бор мұнайларының көрсеткіштері:
тұтқырлықтары 154-869 мПа.с арлығында, тығыздығы 0,8984-0,9116 гсм3,
қанығу қысымы 0,9-0,97 Мпа, газ факторы 1,22-2,72м3м3, бастапқы көлемдік
коэффициенті 1,011-1,032 [2].
Кесте 1.3.1-1 – Кен орнының қабаттық шарттағы мұнайының қасиеттері
Горизонт К1Һ Ю-ІІ Ю-ІІІ Т1-І Р2
Үлгіні алу уақыты 1965 1965-1968 1965-1968 1965 1965
Ұнғыма түбінің 15 18,8 20,0 20,6 22,8
температурасы, 0С
Қабат қысымы, Мпа 1,95 2,82 2,85 3,77 3,99
Қанығу қысымы, Мпа 0,9 0,96 0,97 1,11 1,78
Газ факторы, м3м3 1,22 2,72 2,4 2,23 3,75
Мұнайдың көлемдік 1,011 1,022 1,032 1,019 1,021
коэффициенті
Қабаттық мұнай 0,8984 0,9053 0,9116 0,8914 0,8760
тығыздығы, гсм3
Қабаттық мұнай 154,4 268,8 252,2 50,6 41,8
тұтқырлығы, мПа.с
Еріген газдардың негізгі компонентік құрамы (мольдік үлестері):
- Метан –91,97%
- Этан – 1,96%
- Пропан – 0,18%
- Бутан – 1,43%
- Пентан – 0,46%
- Гексан және одан жоғары – 0,04%
- Көмірқышқыл газдар – 1,78%
- Азот және инертті газдар – 0,5%
- Сероводород – жоқ.
1.3.2 Газсызданған мұнайдың физикалық-химиялық қасиеттері
Юра және бор жүйелерінің мұнайларының қасиеттері 1.3.2-1 кестесiнде
берілген.
Кесте 1.3.2-1 – Кен орынының газсызданған мұнайының физикалық-химиялық
қасиеттері
Қабат К1br К1Һ Ю-І Ю-ІІ Ю-ІІІ Т1-І Т1-ІІ Р2
Мұнай 0,928 0,904 0,913 0,914 0,915 0,897 0,880 0,876
тығыздығы, гсм3
Құрамы, күкірт0,792 0,542 0,702 0,622 0,651 0,715 0,826
%
Кесте 1.3.2-1 жалғасы
Қату -41,5 -42 -50 -37 -42 -14 -18 -37,5
температурасы, °С
Құрамындағы от-тегі2,445 2,024 1,45 2,82 3 0,8 0,43 1,569
мөлшері, мгг
Құрамындағы парафин0,129 0,302 0,086 0,467 0,263 1,9 2,9 0,64
мөлшері, мгг
Парафиндердің 43 51 43 52 51 52
балқу
температурасы, °С
Қайнау 162 116 134 160 172 111 114 86,3
температурасы, °С
Фракция-лық құрамы200°С 2 5,1
%
Клапан-затвор 75мм. Шартты ішкі 65мм
жүрісі ұзындығы диаметрі
Жұмыс қысымы 14МПа Жұмыс 3370С
температурасы
Өлшемдері 1775х1375х615мм Жалпы салмағы 780кг
1) Термотөзімді тығындағыш (тұмшалаушы) қондырғы. Саға мен полировкаланған
штангы аралығын тұмшалау үшін қолданылады, оның техникалық параметрлері:
- Температураға төзімділік шегі- 350°С,
- Жұмыстық қысымы -15МПа,
- Шартты ішкі диаметр – 25, 28мм.
3)Жылулық компенсатор. Бу айдау кезінде СКҚ тізбегінің және
термотөзімді пакердің зақымдануынан сақтау үшін қолданылатын қондырғы. Бу
айдау кезінде СКҚ тізбегінің жылулық ұлғаюы болады, яғни СКҚ ұзарады, осы
ұзаруды жою үшін компенсатор пайдаланылады. Компенсатордың техникалық
параметрлері:
- Шартты ішкі диаметрі – 76мм,
- Максималды сыртқы диаметрі – 138мм,
- Жұмыс істеу ұзындығы – 1500мм,
- Жалпы ұзындығы – 1950мм,
- Температураға төзімділік шегі- 300°С.
4) Ауырлатылған штангы. Мұнай өндіру процессі кезінде штангылардың
төменге жүрісі мұнай тұтқырлығы есебінен туындайтын қарсылыққа ұшырайды,
соның салдарынан штангылардың төменгі бөлігі горизонталь бағытта майысады,
бұл өндіру процессінің нашарлауына алып келеді. Осы тұтқырлық қарсыласын
жеңу үшін ауырлатылған штангылар комбинациясы технологиясы пайдаланылады.
Ұнғымаға керекті ауырлатылған штангылар саны мұнай тұтқырлығы, сорапты
түсіру тереңдігі мен сорап диаметріне байланысты анықталады. Кен орынындағы
орташа ұнғымаға, яғни мұнай тұтқырлығы 268 мПа·с, СКҚ диаметрі 76мм, сорап
диаметрі 44 мм, сорапты түсіру тереңдігі 250-300 м ұнғымаға біреуінің
салмағы 70 кг болатын 4 ауырлатылған штангы түсіру қажет. Ауырлатылған
штангы техникалық параметрлері:
- Штангы диаметрі – 38мм,
- Штангы ұзындығы – 8м,
- 1м штангы салмағы – 8,93кг.
5)Екіжақты (айдауға және өндіруге арналған) сорап. Бу-жылулық өндеу
әдісімен жұмыс істейтін ұнғымада периодты түрде айдау және өндіру жұмыстары
жүргізіліп тұрады. Егерде қалыпты сорап түрі пайдаланылса периодтты түрде
біресе айдауға , біресе өндіруге көшіріп тұру қажет, бұл экономикалық
жағынан тиімсіз. Сондықтан бу-жылулық өндеу әдісімен жұмыс істейтін
ұнғымада CYG-57TH маркалы екіжақты (айдауға және өндіруге арналған) сорап
пайдаланылады. Сораптың техникалық параметрлері:
- Сорап диаметрі – 57мм,
- Максимал сыртқы диаметрі – 71мм,
- Сәйкес СКҚ диаметрі – 76мм,
- Түсіру тереңдігінің шегі –2500м,
- Температураға төзімділік шегі – 300°С.
6)Термотөзімді пакер бу айдау ұнғымалары үшін арналған. Олар үлкен
температурада ұзақ уақыт құбыр аралығын тұмшалаған күйінде тұра алады.
Термотөзімді пакер құбыр аралығын тұмшалау арқылы жылу жоғалтуды максималды
түрде азайтады және шегендеу құбыры тізбегінің үлкен температура есебінен
ұлғаюын азайтады, яғни оның ұлғаю әсерінен зақымдануынан сақтайды.
Термотөзімді пакердің техникалық параметрлері:
- Пакер материалы – магниилі шойын,
- Тығыздағыш материалы – асборезеңкелік жұмсақ металл,
- Ішкі диаметрі – 82,5 мм,
- Сыртқы диаметрі – 152 мм,
- Температураға төзімділік шегі – 300°С,
- Ұстап тұру қысымы – 20 МПа,
- Ұстап тұру салмағы – 250-300 кН,
- Ұзындығы – 1976 мм,
- Салмағы – 61,2 кг,
- Пайдалану мерзімі – 3 жыл.
7) Сақтағыш құлып СКҚ мен фильтр аралығына салынады. Фильтр кұмға
тығындалып, қысылып қалған кезде СКҚ тізбегі алынбай қалады, ал күштеу
кезінде СКҚ тізбегі үзіліп кетуі мүмкін. Осындай жағдайда СКҚ тізбегін
үзбей алу үшін сақтағыш құлып қолданылады. Сақтағыш құлып белгілі бір күш
түсіргенде үзіліп кетеді. Сақтағыш құлыптың техникалық параметрлері:
- Сыртқы диаметрі – 80 мм,
- Ішкі диаметрі – 62 мм,
- Үзілу күші – 50 кН.
8)Кеңқияқ кен орнында мұнай өндіру процессі кезіндегі құм шығару
факторы өте үлкен. Бұл жиі құм тығыны мен қысып қалуға алып келеді. Соған
байланысты СКҚ түбіне құмға қарсы фильтр жалғанады. Фильтр тесігі 0,25 мм,
ал бір фильтр құбырының ұзындығы 2 м.
3.3 Қабатқа бу-жылу айдау әдісі арқылы игерудің есебі
Бастапқы берілгендер:
1) Өндеуге дейінгі ұнғыма шыгымы q0 = 6,95 м3тәу.
2) Орташа қабат қалыңдығы h = 9,9 м.
3) Қабат кеуектілігі m = 0,32.
4) Ұнғыма радиусы rұ =0,084м (шегендеу құбыр Ø168мм).
5) Ұнғыма мұнай өндіру радиусы rм =50м.
6) Қыздыру керек зона радиусы rқ = 10м.
7) Қабат жынысының жылусыйымдылығы Cқ = 2090 кДжм.К
8) Қабат суының жылусыйымдылығы Ссу =4242кДжм.К
9) Қабат мұнайының жылусыйымдылығы См = 1775кДжм.К
10) Конденсат жылусыйымдылығы Скон = 4190кДжм.К
11) Қабаттың мұнайға қанығу коэффициенті Sм = 0,6.
12) Будың ұнғыма түбіндегі температурасы Тбу = 528 К
13) Қабат температурасы Тқ = 292 К
14) Будың ұнғыма түбіндегі құрғақтылығы хбу = 0,6
15) Буға айналу жылуы і = 1600 кДжм.К
16) Буды айдау жылдамдығы Qқ = 69тнтәу.
17) Өндірілген өнімнің сулануы R=78%
18) Мұнай тығыздығы ρм = 0,920 тнм3
Табу керек:
1. Буды айдау мерзімін ?
2. Бу айдаудан кейінгі ұнғыма дебитін ?
3. Ұнғыманың өскен дебитпен жасау мерзімін ?
4. Бу айдау- өндіру циклының толық мерзімін ?
5. Бу – жылулық өндеу әдісімен өндірілген қосымша мұнай көлемін ?
6. Бір циклда айдалатын бу көлемін ?
7. Бу - мұнайлық факторды ?
Шешуі:
1. Қабаттың бу айдау мерзімі.
А) Қабаттың 1м-не бу шығының табамыз:
Qқ = 69 тн.тәу = 2875кгсағ.
Qқ.м. = Qқ h = 2875 9,9 = 290кгсағ.м
Б)Қабат энтальпиясының коэффициентін табу керек, ол мына формула
арқылы табылады[4]:
φ= π[ m (1 – Sсу) ρбу χбу + (1- m)Сқ]
(1)
бұндағы ρбу –бу тығыздығы, оны мына формуламен табамыз:
ρбу = ;
және ρқ.б - құрғақ бу тығыздығы, ол 19,69кгм3- ке тең, ал ρсу-су
тығыздығы.
ρбу = = 32,4 кгм3 (2)
ал Sсу – қабаттың суға қанығу коэффициенті, ол тең:
Sсу= 1- Sм = 1-0,6 =0,4 (3)
Осы (2) және (3) мәндерін (1) теңдігіне қойып, қабат энтальпиясының
коэффициентін табамыз:
φ= 3,14[ 0,32 (1 – 0,4) *32,4*0,6 + (1- 0,32)2090 ] = 918.
В) Qқ.м , φ және rқ мәндерін біле отырып, берілген номограмма (№6
графикалық бет) бойынша бу айдау мерзімін tбу анықтаймыз. Бұл номограмма
бес параллель шкаладан тұрады. Х шкаласы қосымша, сондықтан ол
градуирленбеген, ал қалған төрт логорифмдік шкалаға Qқ.м , φ, tбу және rқ
көрсеткіштері салынған. φ және rқ мәндерін түзу арқылы қосамыз, сол кезде
түзу х шкаласын А нүктесінде қиып өтеді. Содан кейін Qқ.м шкаласының сәйкес
мәнінен А нүктесі арқылы tбу шкаласына түзу жүргіземіз. tбу шкаласын қию
нүктесі іздеген мәніміз болып табылады, ол 11 тәулікке тең [4].
2. Бу айдаудан кейінгі ұнғыма дебиті.
Берілген график бойынша ұнғыманың орташа дебитін анықтаймыз. Бұл үшін
абцисс өсінен ln rм rқ =5010 = 1,7 мәніне сәйкес нүктені табамыз, содан
кейін оның вертикаль проекциясының сәйкес rм rұ қисығымен қиылысу нүктесін
табамыз[4]. Осы табылған нүктенің ординатаға горизонталь проекциясын
түсіріп, qқ q0 =2,1 қатынасын табамыз, яғни ұнғыманың бу айдағаннан
кейінгі тәуліктік дебиті:
qқ = 2,1×q0 = 2,1×6,95 = 14,7м3тәу.
соның ішіндегі мұнай дебиті:
qм = = = 3,212м3тәу.
Ұнғыманың өскен дебитпен жасау мерзімі.
Ұнғыманың өскен дебитпен жасау мерзімін төмендегі формула арқылы
табамыз[4]:
tэф. = * ln (4)
бұндағы Ссұй.- қабат сұйығының жылусыйымдылығы, ал Сқ.қ.- сұйыққа қаныққан
қабат жылусыйымдылығы:
Ссұй=Sм× Cм + Sсу×Cсу = 1775×0,6 + 4242×0,4 = 2762 кДжм3×К
Cқ.қ. = Cқ× (1 - m) + Cсүй ×m = 2090×0,68 + 2762×0,32 = 2305 кДжм3×К
Табылған мәндерді (4) формуласына қойып, tэф мәнің табамыз:
tэф. = ln = 129 * 1,44 = 186тәу.
4. Бу айдау- өндіру циклының толық мерзімі.
Бу айдау- өндіру циклының толық мерзімі:
Тц = Тд + Та + Тс + Тэ
Тц – бу-жылулық өндеу әдісімен жұмыс істейтін ұнғыма циклы.
Тд – ұнғыманы дайындау мерзімі, ол 5 тәулікке тең.
Та - бу айдау мерзімі, ол 11 тәулікке тең.
Тс – суыту (буды сіңдіру және қабаттағы температураны теңестіру)
мерзімі, ол 14 тәулікке тең.
Тэ – ұнғыманың бу айдаудан кейінгі өскен дебитпен жұмыс істеу мерзімі,
ол 186 тәулікке тең.
Толық цикл тең:
Тц = 5 + 11 + 14 + 186 = 216 тәу.
5. Бу – жылулық өндеу әдісімен өндірілген қосымша мұнай көлемі.
Бу – жылулық өндеу әдісімен өндірілген мұнай тең:
Qб.ц. = Тэ * qм = 186 * 3,212 = 597 м3
Қалыпты жағдайда өндірілген мұнай көлемі:
Qқ.ж. = Тц × = 216× = 330м3
Бу циклдік айдау арқылы қосымша өндірілген мұнай көлемі:
Qқ = Qб.ц. - Q.қ.ж. = 597-330 = 267 м3.
Мқ = ρм * Qқ = 0,920 * 267 = 246 тн.
8. Бір циклда айдалатын бу мөлшері.
Бір циклда айдалатын бу мөлшері тең:
Мбу = Qқ * tбу = 69 * 11 = 759тн.
9. Бу - мұнайлық факторы:
ω =Мқ Мбу = 246 759 = 0,32 ,
яғни әрбір айдалған 1тонна бу арқылы қосымша 0,32 тонна мұнай өндірілді.
4. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
4.1 Қеңқияқ тұз үсті кен орынының 2006ж. мұнай өндірісінің
экономикалық көрсеткіштері
2006 жылы Кеңқияқ кен орының оңтүстік қанатының шығыс бөлігі тұрақты
бу айдау арқылы, ал басқа бөліктері табиғи режиммен эксплуатацияланды. Жыл
бойына ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазақстан Республикасы үшін ең басты экономикалық мәселе материалдық –
техникалық базаны жасаудан маңызды роль ауыр индустрияға тиесілі, және оның
ішінде алдымен энергетика, қара металлургия, мұнай, газ, химия және
мұнайхимия өнеркәсіптері, машина жасау.
Қазіргі кезде материалдық өндірістің бірде – бір саласы мұнай мен газ
өнеркәсібінің өнімін пайдаланбай дами алмайды.
Мұнай мен газдың мұнайхимия өндірістерде шикізат ретінде қолданудың
өсуіне байланысты мұнай мен газ өнеркәсібінің ары қарай жетілуі
қарастырылған.
Өндіру тиімділігін жоғарлатуға рационалды игеру жүйелерін қолдану,
бұрғылау жұмыстарының технологиясын жетілдіру, олардың техникалық
жабдықталуын жақсарту, қабаттар мұнай бергіштігін арттырудың қазіргі жаңа
эдістерін кеңінен еңгізу жэне прогрессивтік технологиялық процестерді
пайдалану арқылы қол жеткізуге болады.
Қазіргі кезде бу айдау – мұнай кен орындарын пайдаланғанда
қолданылатын ең негізгі әдістердің бірі. Бу айдаудың әртүрлі артықшылықтары
мен кемшіліктері бар.
1966 жылы Кенкияқ кен орнын сынақтық игеру басталды.
1983 жылы Кенкияк кен орнын бу айдау арқылы игеру кезеңі басталды. Осы
жылы Союзтермнефть және ВНИИтермнефть институттары бірігіп жасаған
Кеңқияқ кен орының жылулық әдіспен игерудің технологиялық схемасы атты
жобаға сәйкес кен орынында үлкен масштабта бу айдау басталды.
1. ГЕОЛОГИЯЛЫҚ БӨЛІМ
1.1 Геологиялық құрылымының мінездемелері.
1.1.1 Жалпы мағлұматтары
Кеңқияқ мұнай кеніші Қазақстан Республикасының Ақтөбе обылысында
орналасқан. Кеніш Ақтөбе қаласынан 220 км, Темір қаласынан 70 км қашықтықта
оңтүстікке орын тепкен. Кенішке жақын орналасқан Кеңқияқ және Саркөл елді
мекені бар. Кеніш аумағын Темір өзені кесіп өтеді. Кеңқияқ кенішінен
Россияның Орск қаласына ұзындығы 115 км мұнай айдау құбыры тартылған.
Кеніштің тұз үсті мұнай комплексінің аумағы 2673,8 га ( 27,27 км2).
Географиялық жағдайы жазық, жартылай шөлейтті аймақ. Рельефі теңіз
деңгейінен 170-230 м биіктікте, жазық-қыратты. Ауа-райы қатаң континентік,
жазғы орташа температура плюс 34-40°С, қысқы орташа температура минус 35
–40°С. Желдің негізгі бағыттары шығыстан, оңтүстүк-шығыстан батысқа қарай.
Орташа жылдамдығы 5-6 мсек, кейбірде 28 мсек жылдамдыққа дейін қатты
желдер соғады. Қыста қардың орташа қалыңдығы 17 см, тоңның қалыңдығы 1,8м.
Жылдық ылғал көлемі 250 мм.
1932 жылы ашылған Кеңқияқ кұрылымында геологиялық барлау жұмыстары
1956 жылы басталды, бірінші мұнай ағыны 1959 жылы төменгі триас (К-34
ұнғымасы) және орта юра (К-17 ұнғымасы) екі құрылымдық-іздеу ұнғымаларынан
алынады. Сол жылдан бастап 1961 жылға дейін барлау- бұрғылау жұмыстары
жүргізіледі, соның ішінде барлығы 42 барлау ұнғымалары, 1 параметрлік
ұнғымасы және 21 құрылымдық-іздеу ұнғымалары бұрғылынады. Нәтижесінде
жоғарғы пермь, төменгі триас, орта юра және бор шөгінді кабаттарынан мұнай
кеніштері табылды.
Бұрғыланған ұнғымалар нәтижесі бойынша кен орынының мұнай қоры
есептелді, кейін 1962 жылы сол есептеулер КСРО ГКЗ-сінде В+С1+С 2
котегориялары бойынша 110,9 млн. тонна болып бекітілді.
1966 жылы кен орының сынақтық игеру басталды. Бұрғыланған 210
ұнғымалары нәтижесінде Ембімұнай жасаған дәлірек есептеулер бойынша мұнай
қоры көлемі өзгертіліп, 1970 жылы ЦКЗ МНП-да А+Б+С1+С2 котегориялары
бойынша 100,6 млн. тонна мөлшерінде бекітілді.
1.1.2 Стратиграфиясы
Кеңқияқ кен орнында төменгі пермнен жоғарғы бордың кампал ярусына
дейінгі қабаттың кимасы зерттелген [1].
Пермь жүйесі – жоғарғы және төменгі бөлімдерден тұрады. Төменгі
бөлімінде кунгур ярусы ашылған, оның құрамынан құрлымның тұз ядросын
құрайтын галоген қалыңдығы және терригенді сульфатты қалыңдық ерекшеленеді.
Кунгур ярусының қабат қалыңдығы 2639м.
Жоғарғы пермь – қабат қалыңдығы 0-ден 134 метрге дейін ауытқитын
терригенді калыңдықтан тұрады, құрамынан конгломератты өнімді қабаттары
ерекшеленеді.
Төменгі триас – саз, кұм, құмтас, алевролит, конгломерат және әктас
жыныстарынан тұратын қабаттардан құралған. Төменгі триаста кұм және
құмтастардан құралған екі мұнайлы қабат (І және ІІ) ерекшеленеді. Төменгі
триас кабат қалыңдығы кен орынының орталығында 0-ден бастап қанаттарында
390 м-ге өзгереді.
Юра жүйесі – шайып кеткен және қабыршықталмаған төменгі триас бетіне
үлкен бұрышпен және стратиграфиялық үйлесімсіздікпен орналасқан кұмдақты-
сазды шөгінділерден тұрады. Орта юраның тілігінің көп бөлігі құм, аз
цементтелген құмтас , алеврит, алевролит жыныстарынан тұрады, олар Ю-І; Ю-
ІІ; Ю-ІІІ (төменнен жоғары қарай) мұнайлы үш горизонтқа бөлінеді.
Бор жүйесі – төменгі бор тілігінен готерив, баррем, апт және альб
ярустары бөлінеді. Саз, мергель, әктас және теңіз құмтастарынан құралған
готерив ярусы орта юранының шайып кеткен бетіне орналасқан және теңіз
құмтастарының қабатшалары готерив өнімді қабатын құрайды. Готерив қабат
қалыңдығы 31-56 м.
Баррем ярусы қабат калыңдығы 20 метрге дейін баратын кұм және
құмтастардан тұратын қабаттан басталады(баррем өнімді қабаты). Одан жоғары
қарай арасында кұм қабатшалары кездесетін саз қабаты орналасқан. Ярус
қалыңдығы 82 метрге дейін.
Апт және альб шөгінділері негізінен саз, құм, құмтас, алевролит
жыныстарынан тұрады. Апт ярусының қалыңдығы 30-68 м, альб ярусының
қалыңдығы 152 метрге дейін.
Кеңқияқ кенішінің мезозой қимасы жоғарғы бор жүйесінің кұмдақты-сазды
жыныстардан тұратын сантон және кампан ярустарымен тұйықталады. Сантон
ярусының қалыңдығы 37 метрге дейін, кампан ярусының қалыңдығы 0-40 метрге
дейін.
Кайназой шөгінділері – сары-қоңыр саздақ, құмдардан және алевриттерден
тұрады, калыңдығы кейбір жерлерде 60 метрге дейін жетеді.
1.1.3 Тектоникасы
Кеңқияқ құрылымы Орал-Ембі тұз күмбезіне тән кунгур тұз ядросы бар
күмбезді брахиантиклинальдан тұрады. Кеніш құрылысын геологиялық қима мен
құрылымдық картадан көруге болады (№1 және №2 графикалық бет).
Орта юра шөгінділерінде қатпар ауданы 8,5×4,5км. Оның солтүстік
қанаты жазықтау келген- 2°-4°, ал оңтүстік қанатының құлау бұрыштары
шығысында 2°-3° бастап, батысында 7°-қа дейін өзгереді.
Грабеннің түсу амплитудасы орталық бөлігінде 50 метрге жетеді.
Грабенді шектейтін лықсымалар көптеген ұнғымалар қимасында жақсы көрінеді
және бұрғыланған аудан аймағында жеткілікті сенімді түрде
трассировкаланады.
Лықсыма жазықтықтары бір-біріне қарама-қарсы 45°-50° бұрышпен құлайды
және орта юраның төменінде амплитудасы үлкен, сондықтан ол триас
шөгіндісіне дейін түседі. Құрылымның солтүстік лықсымасы оңтүстігімен
бірігеді. Онда орта юраның жамылғысында грабенді шектейді. Батыс бағытта
грабенді шектеу құрылымның батыс переклиналінде жүрген. Юра қабаты
шөгінділері оңтүстік қанатының шығыс бөлігінде аз амплитудалы (3-10 м)
диаганалді лықсымалармен бөлінген. Олар грабеннің оңтүстік лықсымасында
салаланып бөлініп, шамамен 2 км-ден кейін бірігеді, осылай құрлым сынасын
шектейді. Оңтүстік қанаттың орталық бөлігі грабенге жақын жерден кішігірім
көлденең лықсымалармен шиеленіскен, оны изогипстер бойынша көруге болады.
Олардың амплитудасы 3-5 м, ал ұзындықтары жүздеген метр. Аз амплитудалы
қабат ажыраулары солтүстік қанатта (әсіресе №622, 769 ұнғымаларының
аумағында) және грабенде де кездеседі. Бірақ бұндай қабат ажыраулары
экранадаушы бола алмайды, сондықтан олар кен орның игеруге үлкен кедергі
келтірмейді.
1.1.4 Орта юра қабаттарының литологиялық-петрографиялық мінездемелері
Орта юраның І, ІІ, ІІІ горизонттары кезектесіп орналасқан құм, құмтас,
алевролит, саз жыныстарынан құралған. Коллектор-жыныстар ролін құмдар,
нашар цементтелген құмтастар, алевриттер мен алевролиттер атқарады. Бұлар
олигомигті (кварц 80-90%; далалық шпат – 5-10%; жыныс сынықтары – 3-5%;
слюда – 2-5%), нашар сортталған (сортталу коэффициент – 5-7%). Цемент түрі
– біртекті емес – кеуекті.
- Құм және құмтастар құрамы көбіне ұсақ түйіршікті құмды (37-42%),
алевритті (17-29%), сазды (23-26%), әлсіз әктасталған (1,3-2,2%).
- Алевриттер құрамы (алеврит-50-65%), құмды(17-21%), сазды(25-34%),
әлсіз әктасталған (1,2-5,4%).
- Коллектор – жыныстарды цементтеуші зат саздар негізінен коаланиттен
және хлорит, гидрослюда, монтмориллониттен тұрады.
Орта юраның өнімді горизонттарының коллекторлары кеуекті коллекторлар
түріне жатады. Коллекторладың литологиялық-петрографиялық мінездемелері
туралы мәліметтер 1.1.4-1.1 – 1.1.4.-1.3 кестелерiнде көрсетілген.
Кесте 1.1.4-1.1 – І горизонт коллекторларының литологиялық-
петрографиялық мінездемелері
Атауы Жыныс атауы
а) Терригенді коллекторлар құмтас алевролит
Фракциялық құрамының бүкіл жыныстарға
проценттік қатынасы,
соның ішінде: ерімейтін қалдық 97,8 94,46
еритін тұздар
карбонаттар 2,2 5,54
Ерімейтін қалдықтағы размерлік фракция
құрамының бүкіл жыныстарға проценттік
қатынасы,
соның ішінде: 0,5 мм.
0,5-0,25 мм. 0,06 0,01
1,2 0,19
Кесте 1.1.4-1.1 жалғасы
0,25-01мм. 41,64 11
0,05-0,01мм. 28,6 48,6
0,01мм. 26,3 34,66
Жыныстың сынған бөлшектер бөлігінің
минералдық құрамы,
соның ішінде: кварц 80-90
далалық шпат 10-5
жыныс сынықтары 5-3
слюдалар 5-2
Сортталу коэффициенті 5,7 4,8
Кеуектер размері (микрон) 10-75 10-30
Ерімейтін бөлігінің бүкіл жыныстарға
проценттік қатынасы
1 м3 жыныстағы жарықшақтар саны
1 м3 жыныстағы жарықшақтар размері
Кесте 1.4-1.2 – ІІ горизонт коллекторларының литологиялық-
петрографиялық мінездемелері
Атауы Жыныс атауы
а) Терригенді коллекторлар Құмтас алевролит
Фракциялық құрамының бүкіл жыныстарға
проценттік қатынасы,
соның ішінде: ерімейтін қалдық 98,2 98,8
еритін тұздар
карбонаттар 1,8 1,2
Кесте 1.4-1.2 жалғасы
Ерімейтін қалдықтағы размерлік фракция
құрамының бүкіл жыныстарға проценттік
қатынасы,
соның ішінде: 1мм 0,6 0,09
0,5мм. 1,2 0,1
0,5-0,25мм. 10 0,3
0,25-01мм. 40,6 9,3
0,1-0,05мм.
0,05-0,01мм. 23 64
0,01мм. 22,8 25
Жыныстың сынған бөлшектер бөлігінің
минералдық құрамы,
соның ішінде: кварц 80-90
далалық шпат 10-5
жыныс сынықтары 5-3
слюдалар 5-2
Сортталу коэффициенті 5,2 4,1
Кеуектер размері (микрон) 10-75 10-30
Ерімейтін бөлігінің бүкіл жыныстарға
проценттік қатынасы
1м3 жыныстағы жарықшақтар саны
1м3 жыныстағы жарықшақтар размері
Кесте 1.1.4-1.3 – ІІІ горизонт коллекторларының литологиялық-
петрографиялық мінездемелері
Атауы Жыныс атауы
а) Терригенді коллекторлар Құмтас алевролит
Фракциялық құрамының бүкіл жыныстарға
проценттік қатынасы,
соның ішінде: ерімейтін қалдық 98,7 98
еритін тұздар
карбонаттар 1,3 2
Ерімейтін қалдықтағы размерлік фракция
құрамының бүкіл жыныстарға проценттік
қатынасы,
соның ішінде: 1мм 0,5 0
0,5мм. 2,4 0,09
0,5-0,25мм. 18,5 3,7
0,25-01мм. 36,9 16,6
0,1-0,05мм. 16,9 47,48
0,05-0,01мм.
0,01мм. 23,5 29,8
Жыныстың сынған бөлшектер бөлігінің
минералдық құрамы,
соның ішінде: кварц 80-90
далалық шпат 10-5
жыныс сынықтары 5-3
слюдалар 5-2
Сортталу коэффициенті 6,8 4,3
Кеуектер размері (микрон) 10-50 10-30
Ерімейтін бөлігінің бүкіл жыныстарға
проценттік қатынасы
1.1.5 Коллекторлардың орналасу ерекшеліктері
Ұнғымалар қималарын корреляциялау арқылы юра өнімді қабаттарында үш
өнімді (І, ІІ, ІІІ) горизонттың барлығы анықталды. Бұған қоса ІІ горизонтта
4 коллекторлі пачкалары айқын бөлінеді (А,Б,В және Г).
І горизонт коллекторлары кен орынының ауданы бойынша біртегіс емес
таралған. Солтүстік қанатта олардың тиімді қабат калыңдығы бар болғаны – 5
м шамасында. І горизонт коллекторы оңтүстік қанаттарда жақсы дамыған. Жақсы
дамыған учаске №531, 532 ұнғымаларының аумағынан басталып шығысқа №250
ұнғымасының аумағына дейін созылып жатыр. Бұнда І горизонттың тиімді қабат
қалыңдығы 30 метрге дейін, ал мұнайға қаныққан қабат қалыңдығы 23 метрге
дейін жетеді.
ІІ горизонттың А пачкасының коллекторлары солтүстік қанаттың батыс
бөлігінен бастап шығысқа карай Б пачкасымен біріккен жерлерге дейін
анықталған. Бірігу аумағының шекарасы №457, 39 ұнғымаларының қасынан өтіп
жатыр. Солтүстік қанаттағы Ю-4 ұнғымасының аумағында А және Б пачкалары
линзаланған. Кен орнының көпшілік аумағында А пачкасының тиімді қабаты 2-5
м шегінде, тек кейбір бөліктерінде ғана 6 метрден асады.
ІІ горизонттың Б пачкасы А пачкасы тектес оңтүстік және солтүстік
қанаттарда жақсы дамыған. В пачкасының тиімді қабаты – 4 метрге дейін, тек
кейбір бөлек кішігірім аудандарда ғана 6 метрге дейін дамыған.
ІІ горизонттың В пачкасы солтүстік қанатта А және Б пачкалары тектес
дамыған, ал оңтүстік қанатта батыс және орталық бөіктерінен бастап
коллектордың қатты сазданған аудандарына шейін дамыған. В пачкасының бұл
аумағы кеніш ауданың солтүстіктен оңтүстікке дейін кесіп өтіп жатыр, ені
250 метрден 1700м аралығында өзгеріп жатыр. В пачкасының тиімді қабат
қалыңдығы солтүстік және оңтүстік қанаттарының көпшілік бөліктерінде- 4 м
шамасында, бірақ солтүстік қанаттың №765, 804, 805 ұнғымалары және оңтүстік
қанаттың Г-12, 140 ұнғымалары аумақтарында 9,5-13,4 метрге дейін жетеді.
Солтүстік қанаттың шығысында ІІ горизонт қимасы қатты өзгереді. А, Б және В
пачкалары бірігіп кетіп жатыр.
ІІ горизонттың Г пачкасы оңтүстік қанаттың шығыс бөлігінен басқа
құрылымның барлық жерінде дамыған. Г пачкасының коллекторлары құрылым
ауданы бойынша біртегіс емес дамыған. Тиімділік қабатының қалыңдығының
орташа көрсеткіші 10м-ге дейін. Г пачкасы солтүстік қанаттың шығыс
бөлігінде (тиімді қабат қалыңдығы – 19,5 метрге дейін) және батыс
бөлігінде(тиімді қабат қалыңдығы – 21 метрге дейін) жақсы дамыған.
ІІ горизонт оңтүстік қанаттың шығыс бөлігінде пачкаларға бөлінбеген,
біртұтас, сондықтан бұнда тиімді қабат қалыңдығы өте күшті дамыған –
57метрге дейін, ал мұнайға қаныққан қабат қалыңдығы 40-44 метрге дейін
жетеді.
ІІІ горизонт ІІ горизонттан қалыңдығы 0-ден бастап ондаған метрге
дейін өзгеретін саз қабатшасымен бөлінген.
ІІІ горизонт тиімді қабат қалыңдығы кен орнының көпшілік аудандарында
10 метрден аспайды.
1.1.6 Мұнай кеніштерінің құрылысы
Орта юраның І; ІІ; ІІІ горизонттарының мұнай кеніштері тектоникалық
және литологиялық линзаланған қабаттық, күмбездік кеніштер түріне жатады.
Мұнай мен су контактісі күрделілігімен назар аудартады, бір блок
шегінде су-мұнай шегі (СМШ) белгілері әртүрлі деңгейде болуы және СМШ
белгісінен жоғары тұрған қабатшалардың суға қанығуы соған дәлел. Бұған
себеп қабат біртексіздігі (ірілі-ұсақты бұзылыстар) болып табылады.
СМШ белгілері геофизикалық материалдарды интерпретациялаудың
берілгендері және контур сыртындағы барлау-бақылау ұнғымаларын сынақтық
пайдалану нәтижелері арқасында анықталған.
1.2 Қабаттардың негізгі параметрлері
1.2.1 Негізгі петрофизикалық тәуелділіктер
Қабаттардың физикалық параметрлерін анықтау үшін 44 барлау, құрлымдық-
іздеу және 4 бағалау ұнғымаларының керндері пайдаланылды. Барлығы әртүрлі
ұйымдармен 1167 керн үлгілері анализденген [2].
Стандартты түрде жасалынған керндердің лабораториялық анализінің
берілгендері, сонымен бірге капиллярлық қысым қисықтарын түсіру бойынша
және электрлік қасиеттерін зерттеулер нәтижесінде жыныстардың корреляциялық
тәуелділіктері құрылған (сурет – 1.2-1 – 1.4.).
КмД КмД
1000 1000
100 100
10 10
1 1
0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 (0 0
0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 m
Сурет 1.2.-1
Сурет 1.2.-2
Өткізгіштіктің (К) қалдық Өткізгіштіктің (К)
кеуектілік-
сулануға ((0 ) тәуелділігі. ке (m)
тәуелділігі.
КнКв (0
1,0 1,0
0,8 0,8
0,6 0,6
0,4 0,4
0,2 0,2
0 0
0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 (0 0 0,2
0,4 0,6 0,8 1,0 fв
Сурет 1.2.-3
Сурет 1.2.-4
Мұнай (Кн) мен судың (Кв) салыс- Өнімнінің сулануының
(fв)
тырмалы фазалық өткізілімдігі. жалпы сулануға ((0)
тәуелділігі.
Орта юраның өндірістік-өнімді қабаттарының физикалық параметрлерінің
көрсеткіштері мынандай: өткізгіштік – 0,020 мкм2 кем емес,
кеуектілік - 21 % кем емес,
саздануы - 37 % кем емес,
қалдық суға қанығушылық-0,56 кем емес,
қарсыласуының үлкеюі коэффициенті – 3,1 кем емес.
1.2.2 Коллекторлардың кеуектілігі, өткізгіштігі, бастапқы және
қалдық мұнайға қанығушылығы.
1.2.2- 1~ 4 кестелерiнде әртүрлі әдістермен анықталған қабаттардың
кеуектілік, өткізгіштік, бастапқы және қалдық мұнайға қанығушылық
көрсеткіштері берілген.
Жалпылай алғанда Кеңқияқ кен орынының юра өнімді қабаттарының
коллекторлары жоғары сыйымдылық және өткізгіштік қасиеттеріне ие.
Кесте 1.2.2.-1 - Орта юра І горизонтының қабат параметрлерінің
мінездемелері.
Өткіз-гКеуек-тБастапқы Қалдық Газға
іштік, ілік, мұнайға мұнайға қанығу-ш
қанығу-шықанығу-шыылық,
лық, лық,
мкм2 % % %
%
Кернді Ұнғыма саны 8 12 4
лаборатАнықтағыштар саны 42 79 14
ор- Орташа мән 0,15 33 59 40
лық Өзгеру шегі 0,02-0,21,0-4044-75 30-52
зерттеу 967 ,7
ГеофизиҰнғыма саны 11 16
калық Анықтағыштар саны 23 37
зерттеуОрташа мән 017 54
лер Өзгеру шегі 0,03-0, 45,5-71
63
Кесте 1.2.2.-2 – Орта юра ІІ горизонты А, Б, В пачкаларының қабат
параметрлерінің мінездемелері.
Өткіз-гКеуек-тБастапқы Қалдық Газға
іштік, ілік, мұнайға мұнайға қанығу-ш
қанығу-шықанығу-шыылық,
лық, лық,
мкм2 % % %
%
Кесте 1.2.2.-2 жалғасы
Кернді Ұнғыма саны 15 22 6
лаборатАнықтағыштар саны 51 122 18
ор- Орташа мән 0,22 33 68 30
лық Өзгеру шегі 0,02-1,21-43 44-80 8-68
зерттеу 0
ГеофизиҰнғыма саны 15 20
калық Анықтағыштар саны 23 43
ЗерттеуОрташа мән 0,27 68
лер Өзгеру шегі 0,032-0 50-83
,9
Кесте 1.2.2.-3 – Орта юра ІІ горизонты Г пачкасының қабат
параметрлерінің мінездемелері.
Өткіз-гКеуек-тБастапқы Қалдық Газға
іштік, ілік, мұнайға мұнайға қанығу-ш
қанығу-шықанығу-шыылық,
лық, лық, %
мкм2 % % %
Кернді Ұнғыма саны 15 21 6
лабора-Анықтағыштар саны 82 134 43
торлық Орташа мән 0,368 33 71 20
зерттеуӨзгеру шегі 0,02-2,21-46 44-90 10-73
0
ГеофизиҰнғыма саны 18 19
ка-лық Анықтағыштар саны 28 39
ЗерттеуОрташа мән 0,38 69
лер Өзгеру шегі 0,05 52-92
Кесте 1.2.2.-4 – Орта юра ІІІ горизонтының қабат параметрлерінің
мінездемелері
Өткіз-гКеуек-тБастапқы Қалдық Газға
іштік, ілік, мұнайға мұнайға қанығу-ш
қанығу-шықанығу-шыылық,
лық, лық,
мкм2 % % %
%
Кернді Ұнғыма саны 19 21 4
лаборатАнықтағыштар саны 71 98 12
ор- Орташа мән 0,3 31,4 68 28
лық Өзгеру шегі 0,02-1,21-43 44-85 13-47
зерттеу 6
ГеофизиҰнғыма саны 12 14
калық Анықтағыштар саны 19 24
ЗерттеуОрташа мән 0,34 66
лер Өзгеру шегі 0,02-1, 48-85
0
Параметрлердің үлкен аралықта өзгеруі, өнімді қабаттың біршама
біртексіздігін көрсетеді. Өндірістік геофизика берілгендері бойынша контур
сыртындағы ұнғымалардағы суға қаныққан қабаттардың қарсыласу көрсеткіштері
мынандай:
І горизонтта – 5-6,7 омм;
ІІ горизонтта – 4,5-6,5 омм;
ІІІ горизонтта – 3,0-5,1 омм.
Сонымен бірге суға қаныққан қабаттардың 100% -ке суға қаныққандағы
қарсыласу көрсеткіші – 2,5-2,3 омм-ді көрсетеді, бұл қабатта қалдық
мұнайдың барлығын көрсетеді, яғни бұл мұнайға қаныққан қабатты шексіс сумен
шайса да, онда қалдық мұнай (қалдық мұнайға қанығушылық 25-30%-кем емес)
қалатының көрсетеді.
1.2.3 Қабаттар қалыңдықтары
Кеніштің ұнғымаларының комплекстік геофизикалық зерттеулері орта
юраның терригенді қимасының литологиялық дифференсациясын жүргізуге жететін
мәліметтер береді.
Коллекторларды анықтау кезінде зерттелініп отырған қиманы екі
компонентті деп қарауға болады: бірінші компоненті саздар, яғни коллектор
бола алмайтын жыныс, екіншісі құмдар, құмтастар, алевриттер және солардың
құрамалары, яғни коллектор бола алатын жыныстар. Саздар белгілі
геофизикалық көрсеткіштерге ие, сондықтан оларды стандартты каротаж
берілгендері бойынша да оңай анықтауға болады. Құмды – сазды жыныстар
қимасы геофизикалық мінездемелер бойынша үш түрге бөлінеді:
1 түр – ПС-тің максималды оң өзгерісі (αпс = 0,8-1,0), БК және БКЗ
дағы ең үлкен КС-тар. Бұндай қабаттар жоғары кеуектілік (30%-тен кем емес)
және өткізгіштік (1Д дейін) мәндеріне ие құм және құмтастар, аса сирек
уақытта сазды жыныстардан құралады. Бұндай қабаттар көбіне қалың болып
келеді, қалыңдығы 5м-ден кем болатын қабаттар аса сирек кездеседі.
2 түр – орташа геофизикалық мәндерге ие, яғни ПС өзгерісі орташа
(αпс = 0,4-0,6), КС оң амплитудалары кішіректеу. Литологиялық жағынан бұл
түрдің қабаттары құмтастар және алевролиттер жыныстарынан құралған,
саздануы 1 түрге қарағанда жиірек кездеседі. Кеуектілігі 30% шамасында, ал
өткізгіштігі- 100-500мД. Қабат қалыңдықтары да І түрге қарағанда жұқалау
болып келеді.
3 түр – геофизикалық мінездемелері саздікіне жақын болып келеді. ПС
өзгерістері кішкентай (αпс = 0,3-0,35), КС амплитудалары кішкентай,
микрозондтау қисықтарының оң жаққа қарай өсуі көрінбейді. Литологиялық
жағынан бұл түр қабаттары көбіне жіңішке қабатты саз, сазды алеврит және
құмтастардан тұрады. Бұл түрдің лабораториялық зерттеулермен анықталған
коллекторлық қасиеттері біршама жақсы көрінуі мүмкін, бірақ қабаттық
жағдайларда бұл түр қабаттары коллектор бола алмайды. Кейбір кезде бұлардың
қалыңдықтары 10 метр және одан да жоғары болуы мүмкін, бірақ көбіне 3
метрден аспайды.
1.2.3-1 суретінде ПС оң өзгерістері мен кеуектілік арасындағы байланыс
көрсетілген.
α,пс
1,0
0,8
0,6
0,4
0,2
0
10 20 30 40 50 m,%
Сурет 1.2.3-1 – Кеуектіліктен ПС оң өзгерісінің тәуелділігі
1 түрге ІІ горизонттың Г пачксы мен ІІІ горизонтты жатқызуға болады,
ал 2 түрге ІІ горизонттың А, Б, В пачкалары мен І және ІІІ горизонттарының
кейбір аудандарын жатқызуға болады.
1.2.3-1 кестесiнде кен орынының өнімді қабат қалыңдықтары берілген.
Өнімді қабат қалыңдықтары комплекстік геофизикалық зерттеулер бойынша
анықталған. Комплекстік зерттеулер арқасында мұнайға қаныққан қабаттар
интервалында өндірістік мәні жоқ мұнайға қаныққан қабатшалардың барлығы
анықталды. Ондай қабаттар өнімді қабаттың:
І горизонтта – 8% құрайды;
ІІ горизонт (А+Б+В) - 6% құрайды
Кесте 1.2.3-1 – Қабат қалыңдықтары
Қабат Атаулар Қабат аймағы (горизонт)
қалың-
дығы
мұнайлы Сулы-мұнайГазды-мұнаҚабат
лы йлы бойынша
І горизонт
Жалпы Орташа қалыңдық, м 11,3 23,0 12,2
Өзгеріс интервалы, м 1,4-22,6 20-26 1,4-26
Эффек-тивтОрташа қалыңдық, м 3,2 2,4 2,9
і Өзгеріс интервалы, м 0-6,3 0-5 0-6,3
ІІ горизонт, А+Б+В пачкалары
Жалпы Орташа қалыңдық, м 22,8 30,0 23,3
Өзгеріс интервалы, м 13,3-29,2 22,9-37,2 13,3-37,2
Эффек-тивтОрташа қалыңдық, м 9,9 8,5 10,2
і Өзгеріс интервалы, м 5,5-32 0-12 0-32
ІІ горизонт, Г пачкасы
Жалпы Орташа қалыңдық, м 27,0 25,1 26,8
Өзгеріс интервалы, м 8,9-45,2 8,0-39,4 8,0-45,2
Эффек-тивтОрташа қалыңдық, м 11,3 5,6 8,0
і Өзгеріс интервалы, м 4,6-21,1 0-15 0-21,1
ІІ горизонт(жіктелмеген)
Жалпы Орташа қалыңдық, м 47,6 52,7 52,3
Өзгеріс интервалы, м - 40,6-61,6 40,6-61,6
Эффек-тивтОрташа қалыңдық, м 24,2 22,6 22,7
і Өзгеріс интервалы, м 24-25,8 0-40 0-40
Кесте 1.2.3-1 жалғасы
ІІІ горизонт
Жалпы Орташа қалыңдық, м 18,4 16,0 17,9
Өзгеріс интервалы, м 8,6-30,0 10,2-26,6 8,6-30,0
Эффек-тивтОрташа қалыңдық, м 11,7 4,6 7,8
і Өзгеріс интервалы, м 0-27,5 0-17,7 0-27,5
ІІ горизонт (Г) - 4% құрайды,
ІІІ горизонтта - 3% құрайды.
Бұндай қабатшалар эффективті мұнайға қаныққын қабаттарды есептеулерде
сәйкес түзетулер арқылы алынып тасталды.
1.2.4 Қабат біртегсіздігінің көрсеткіштері.
Қабат біртексіздігі екі көрсеткіш бойынша алынды: құмайттылық
коэффициенті және қабаттың қабатшаларға бөліну коэффициенті.
Кеңқияқ кен орынының қабаттардың кұмайттылық және қабатшаларға бөліну
коэффициенттері 1.2.4-1 кестесiнде берілген.
Ең нашар құмдық коэффициенті І горизонтта, ал ең үлкен қабатшаларға
бөліну коэффициенті ІІ горизонтың оңтүстік қанатында, бұнда қабатшалар саны
10, тек ІІІ горизонтта барлық көрсеткіштер бойынша біршама біртекті.
Кесте 1.2.4-1 – Қабаттардың кұмайттылық және кабатшаларға бөліну
коэффициенттері
Ұнғыма Құмайттылық Қабатшаларға бөліну Біртексіздіктің
Саны коэффициенті коэффициенті басқа да
көрсеткіштері
Орташа Өзгеріс Орташа Өзгеріс энтропия
мәні коэф-фициентмәні коэф-фици
і енті
І горизонт, солтүстік қанат
37 0,37 0,2 2,8 0,14
І горизонт, оңтүстік қанат
346 0,48 0,2 4,1 0,22
ІІ горизонт, А+Б+В пачкалары, солтүстік қанат
62 0,51 0,25 6,4 0,27
ІІ горизонт, А+Б+В пачкалары, оңтүстік қанат
317 0,42 0,25 6,7 0,28
ІІ горизонт, Г пачкасы, солтүстік қанат
58 0,44 0,4 7,8 0,32
ІІ горизонт, Г пачкасы, оңтүстік қанат
310 0,59 0,24 6,4 0,26
ІІІ горизонт, солтүстік қанат
47 0,62 0,17 4,8 0,14
ІІІ горизонт, оңтүстік қанат
183 0,61 0,15 4,1 0,12
1.2.5 Қабаттардың ерекше қасиеттері
Қабаттық жыныстардың және сұйықтардың жылулық-физикалық қасиеттері.
Кеңқияқ кен орнының жылулық қасиеттерін зерттеу нысанына орта юраның өнімді
қабаттарынан алынған құм, құмтас, алеврит, саздардан тұратын керндері
алынды. Қабат сұйықтарының жылулық қасиеттері лабораториялық шартта
анықталған мұнай тығыздығы, қабат суының тығыздығы мен минералдылығы
негізіндегі теңдікпен есептелінді.
1.2.5-1 кестесiнде қабат жыныстарының және сұйықтарының жылулық және
физикалық қасиеттерінің орташа көрсеткіштері берілген. Одан қабаттардың
жылу өткізгіштік қасиеттері жақсы екенің көруге болады, бұл Кеңқияқ тұз
үсті кен орының жылулық әдіспен игеруге қолайлы жағдай.
Кесте 1.2.5-1 – Қабаттық жыныстардың және сұйықтардың жылулық-физикалық
қасиеттері
Атаулар Жыныстар Қабаттық
сұйықтар
коллек-тоқорша-ған мұнай Су
рлар орта
Стратиграфиялық қима Орта юра
Зерттелген үлгілер саны 6 3
Орташа тығыздық, кгм3 1900 1996 910 1020
Орташа Температура өткізгіштік 4,2×10-7 5,21×10-7 - -
мәндер коэффициенті, м2сек.
Жылуөткізгіштік 0,881 1,27 0,112 0,588
коэффициенті, Втм °С
Меншікті жылу- 1,1 1,2 1,95 4,2
сыйымдылық, кДжкг °С
1.3 Қабаттық сұйықтардың және газдардың құрамы мен қасиеттері
1.3.1 Қабат мұнайының физикалық-химиялық қасиеттері
Зерттеулер стандартты аппаратурада, ОСТ-қа сәйкес жүргізілген. Юра
және бор жүйелеріндегі мұнайлар ауыр мұнайлар түріне жатады, ал пермь және
триас жүйелерінің мұнайлары төмен тұтқырлы мұнайлар түріне жатады.
Қабаттық шарттағы юра және бор мұнайларының көрсеткіштері:
тұтқырлықтары 154-869 мПа.с арлығында, тығыздығы 0,8984-0,9116 гсм3,
қанығу қысымы 0,9-0,97 Мпа, газ факторы 1,22-2,72м3м3, бастапқы көлемдік
коэффициенті 1,011-1,032 [2].
Кесте 1.3.1-1 – Кен орнының қабаттық шарттағы мұнайының қасиеттері
Горизонт К1Һ Ю-ІІ Ю-ІІІ Т1-І Р2
Үлгіні алу уақыты 1965 1965-1968 1965-1968 1965 1965
Ұнғыма түбінің 15 18,8 20,0 20,6 22,8
температурасы, 0С
Қабат қысымы, Мпа 1,95 2,82 2,85 3,77 3,99
Қанығу қысымы, Мпа 0,9 0,96 0,97 1,11 1,78
Газ факторы, м3м3 1,22 2,72 2,4 2,23 3,75
Мұнайдың көлемдік 1,011 1,022 1,032 1,019 1,021
коэффициенті
Қабаттық мұнай 0,8984 0,9053 0,9116 0,8914 0,8760
тығыздығы, гсм3
Қабаттық мұнай 154,4 268,8 252,2 50,6 41,8
тұтқырлығы, мПа.с
Еріген газдардың негізгі компонентік құрамы (мольдік үлестері):
- Метан –91,97%
- Этан – 1,96%
- Пропан – 0,18%
- Бутан – 1,43%
- Пентан – 0,46%
- Гексан және одан жоғары – 0,04%
- Көмірқышқыл газдар – 1,78%
- Азот және инертті газдар – 0,5%
- Сероводород – жоқ.
1.3.2 Газсызданған мұнайдың физикалық-химиялық қасиеттері
Юра және бор жүйелерінің мұнайларының қасиеттері 1.3.2-1 кестесiнде
берілген.
Кесте 1.3.2-1 – Кен орынының газсызданған мұнайының физикалық-химиялық
қасиеттері
Қабат К1br К1Һ Ю-І Ю-ІІ Ю-ІІІ Т1-І Т1-ІІ Р2
Мұнай 0,928 0,904 0,913 0,914 0,915 0,897 0,880 0,876
тығыздығы, гсм3
Құрамы, күкірт0,792 0,542 0,702 0,622 0,651 0,715 0,826
%
Кесте 1.3.2-1 жалғасы
Қату -41,5 -42 -50 -37 -42 -14 -18 -37,5
температурасы, °С
Құрамындағы от-тегі2,445 2,024 1,45 2,82 3 0,8 0,43 1,569
мөлшері, мгг
Құрамындағы парафин0,129 0,302 0,086 0,467 0,263 1,9 2,9 0,64
мөлшері, мгг
Парафиндердің 43 51 43 52 51 52
балқу
температурасы, °С
Қайнау 162 116 134 160 172 111 114 86,3
температурасы, °С
Фракция-лық құрамы200°С 2 5,1
%
Клапан-затвор 75мм. Шартты ішкі 65мм
жүрісі ұзындығы диаметрі
Жұмыс қысымы 14МПа Жұмыс 3370С
температурасы
Өлшемдері 1775х1375х615мм Жалпы салмағы 780кг
1) Термотөзімді тығындағыш (тұмшалаушы) қондырғы. Саға мен полировкаланған
штангы аралығын тұмшалау үшін қолданылады, оның техникалық параметрлері:
- Температураға төзімділік шегі- 350°С,
- Жұмыстық қысымы -15МПа,
- Шартты ішкі диаметр – 25, 28мм.
3)Жылулық компенсатор. Бу айдау кезінде СКҚ тізбегінің және
термотөзімді пакердің зақымдануынан сақтау үшін қолданылатын қондырғы. Бу
айдау кезінде СКҚ тізбегінің жылулық ұлғаюы болады, яғни СКҚ ұзарады, осы
ұзаруды жою үшін компенсатор пайдаланылады. Компенсатордың техникалық
параметрлері:
- Шартты ішкі диаметрі – 76мм,
- Максималды сыртқы диаметрі – 138мм,
- Жұмыс істеу ұзындығы – 1500мм,
- Жалпы ұзындығы – 1950мм,
- Температураға төзімділік шегі- 300°С.
4) Ауырлатылған штангы. Мұнай өндіру процессі кезінде штангылардың
төменге жүрісі мұнай тұтқырлығы есебінен туындайтын қарсылыққа ұшырайды,
соның салдарынан штангылардың төменгі бөлігі горизонталь бағытта майысады,
бұл өндіру процессінің нашарлауына алып келеді. Осы тұтқырлық қарсыласын
жеңу үшін ауырлатылған штангылар комбинациясы технологиясы пайдаланылады.
Ұнғымаға керекті ауырлатылған штангылар саны мұнай тұтқырлығы, сорапты
түсіру тереңдігі мен сорап диаметріне байланысты анықталады. Кен орынындағы
орташа ұнғымаға, яғни мұнай тұтқырлығы 268 мПа·с, СКҚ диаметрі 76мм, сорап
диаметрі 44 мм, сорапты түсіру тереңдігі 250-300 м ұнғымаға біреуінің
салмағы 70 кг болатын 4 ауырлатылған штангы түсіру қажет. Ауырлатылған
штангы техникалық параметрлері:
- Штангы диаметрі – 38мм,
- Штангы ұзындығы – 8м,
- 1м штангы салмағы – 8,93кг.
5)Екіжақты (айдауға және өндіруге арналған) сорап. Бу-жылулық өндеу
әдісімен жұмыс істейтін ұнғымада периодты түрде айдау және өндіру жұмыстары
жүргізіліп тұрады. Егерде қалыпты сорап түрі пайдаланылса периодтты түрде
біресе айдауға , біресе өндіруге көшіріп тұру қажет, бұл экономикалық
жағынан тиімсіз. Сондықтан бу-жылулық өндеу әдісімен жұмыс істейтін
ұнғымада CYG-57TH маркалы екіжақты (айдауға және өндіруге арналған) сорап
пайдаланылады. Сораптың техникалық параметрлері:
- Сорап диаметрі – 57мм,
- Максимал сыртқы диаметрі – 71мм,
- Сәйкес СКҚ диаметрі – 76мм,
- Түсіру тереңдігінің шегі –2500м,
- Температураға төзімділік шегі – 300°С.
6)Термотөзімді пакер бу айдау ұнғымалары үшін арналған. Олар үлкен
температурада ұзақ уақыт құбыр аралығын тұмшалаған күйінде тұра алады.
Термотөзімді пакер құбыр аралығын тұмшалау арқылы жылу жоғалтуды максималды
түрде азайтады және шегендеу құбыры тізбегінің үлкен температура есебінен
ұлғаюын азайтады, яғни оның ұлғаю әсерінен зақымдануынан сақтайды.
Термотөзімді пакердің техникалық параметрлері:
- Пакер материалы – магниилі шойын,
- Тығыздағыш материалы – асборезеңкелік жұмсақ металл,
- Ішкі диаметрі – 82,5 мм,
- Сыртқы диаметрі – 152 мм,
- Температураға төзімділік шегі – 300°С,
- Ұстап тұру қысымы – 20 МПа,
- Ұстап тұру салмағы – 250-300 кН,
- Ұзындығы – 1976 мм,
- Салмағы – 61,2 кг,
- Пайдалану мерзімі – 3 жыл.
7) Сақтағыш құлып СКҚ мен фильтр аралығына салынады. Фильтр кұмға
тығындалып, қысылып қалған кезде СКҚ тізбегі алынбай қалады, ал күштеу
кезінде СКҚ тізбегі үзіліп кетуі мүмкін. Осындай жағдайда СКҚ тізбегін
үзбей алу үшін сақтағыш құлып қолданылады. Сақтағыш құлып белгілі бір күш
түсіргенде үзіліп кетеді. Сақтағыш құлыптың техникалық параметрлері:
- Сыртқы диаметрі – 80 мм,
- Ішкі диаметрі – 62 мм,
- Үзілу күші – 50 кН.
8)Кеңқияқ кен орнында мұнай өндіру процессі кезіндегі құм шығару
факторы өте үлкен. Бұл жиі құм тығыны мен қысып қалуға алып келеді. Соған
байланысты СКҚ түбіне құмға қарсы фильтр жалғанады. Фильтр тесігі 0,25 мм,
ал бір фильтр құбырының ұзындығы 2 м.
3.3 Қабатқа бу-жылу айдау әдісі арқылы игерудің есебі
Бастапқы берілгендер:
1) Өндеуге дейінгі ұнғыма шыгымы q0 = 6,95 м3тәу.
2) Орташа қабат қалыңдығы h = 9,9 м.
3) Қабат кеуектілігі m = 0,32.
4) Ұнғыма радиусы rұ =0,084м (шегендеу құбыр Ø168мм).
5) Ұнғыма мұнай өндіру радиусы rм =50м.
6) Қыздыру керек зона радиусы rқ = 10м.
7) Қабат жынысының жылусыйымдылығы Cқ = 2090 кДжм.К
8) Қабат суының жылусыйымдылығы Ссу =4242кДжм.К
9) Қабат мұнайының жылусыйымдылығы См = 1775кДжм.К
10) Конденсат жылусыйымдылығы Скон = 4190кДжм.К
11) Қабаттың мұнайға қанығу коэффициенті Sм = 0,6.
12) Будың ұнғыма түбіндегі температурасы Тбу = 528 К
13) Қабат температурасы Тқ = 292 К
14) Будың ұнғыма түбіндегі құрғақтылығы хбу = 0,6
15) Буға айналу жылуы і = 1600 кДжм.К
16) Буды айдау жылдамдығы Qқ = 69тнтәу.
17) Өндірілген өнімнің сулануы R=78%
18) Мұнай тығыздығы ρм = 0,920 тнм3
Табу керек:
1. Буды айдау мерзімін ?
2. Бу айдаудан кейінгі ұнғыма дебитін ?
3. Ұнғыманың өскен дебитпен жасау мерзімін ?
4. Бу айдау- өндіру циклының толық мерзімін ?
5. Бу – жылулық өндеу әдісімен өндірілген қосымша мұнай көлемін ?
6. Бір циклда айдалатын бу көлемін ?
7. Бу - мұнайлық факторды ?
Шешуі:
1. Қабаттың бу айдау мерзімі.
А) Қабаттың 1м-не бу шығының табамыз:
Qқ = 69 тн.тәу = 2875кгсағ.
Qқ.м. = Qқ h = 2875 9,9 = 290кгсағ.м
Б)Қабат энтальпиясының коэффициентін табу керек, ол мына формула
арқылы табылады[4]:
φ= π[ m (1 – Sсу) ρбу χбу + (1- m)Сқ]
(1)
бұндағы ρбу –бу тығыздығы, оны мына формуламен табамыз:
ρбу = ;
және ρқ.б - құрғақ бу тығыздығы, ол 19,69кгм3- ке тең, ал ρсу-су
тығыздығы.
ρбу = = 32,4 кгм3 (2)
ал Sсу – қабаттың суға қанығу коэффициенті, ол тең:
Sсу= 1- Sм = 1-0,6 =0,4 (3)
Осы (2) және (3) мәндерін (1) теңдігіне қойып, қабат энтальпиясының
коэффициентін табамыз:
φ= 3,14[ 0,32 (1 – 0,4) *32,4*0,6 + (1- 0,32)2090 ] = 918.
В) Qқ.м , φ және rқ мәндерін біле отырып, берілген номограмма (№6
графикалық бет) бойынша бу айдау мерзімін tбу анықтаймыз. Бұл номограмма
бес параллель шкаладан тұрады. Х шкаласы қосымша, сондықтан ол
градуирленбеген, ал қалған төрт логорифмдік шкалаға Qқ.м , φ, tбу және rқ
көрсеткіштері салынған. φ және rқ мәндерін түзу арқылы қосамыз, сол кезде
түзу х шкаласын А нүктесінде қиып өтеді. Содан кейін Qқ.м шкаласының сәйкес
мәнінен А нүктесі арқылы tбу шкаласына түзу жүргіземіз. tбу шкаласын қию
нүктесі іздеген мәніміз болып табылады, ол 11 тәулікке тең [4].
2. Бу айдаудан кейінгі ұнғыма дебиті.
Берілген график бойынша ұнғыманың орташа дебитін анықтаймыз. Бұл үшін
абцисс өсінен ln rм rқ =5010 = 1,7 мәніне сәйкес нүктені табамыз, содан
кейін оның вертикаль проекциясының сәйкес rм rұ қисығымен қиылысу нүктесін
табамыз[4]. Осы табылған нүктенің ординатаға горизонталь проекциясын
түсіріп, qқ q0 =2,1 қатынасын табамыз, яғни ұнғыманың бу айдағаннан
кейінгі тәуліктік дебиті:
qқ = 2,1×q0 = 2,1×6,95 = 14,7м3тәу.
соның ішіндегі мұнай дебиті:
qм = = = 3,212м3тәу.
Ұнғыманың өскен дебитпен жасау мерзімі.
Ұнғыманың өскен дебитпен жасау мерзімін төмендегі формула арқылы
табамыз[4]:
tэф. = * ln (4)
бұндағы Ссұй.- қабат сұйығының жылусыйымдылығы, ал Сқ.қ.- сұйыққа қаныққан
қабат жылусыйымдылығы:
Ссұй=Sм× Cм + Sсу×Cсу = 1775×0,6 + 4242×0,4 = 2762 кДжм3×К
Cқ.қ. = Cқ× (1 - m) + Cсүй ×m = 2090×0,68 + 2762×0,32 = 2305 кДжм3×К
Табылған мәндерді (4) формуласына қойып, tэф мәнің табамыз:
tэф. = ln = 129 * 1,44 = 186тәу.
4. Бу айдау- өндіру циклының толық мерзімі.
Бу айдау- өндіру циклының толық мерзімі:
Тц = Тд + Та + Тс + Тэ
Тц – бу-жылулық өндеу әдісімен жұмыс істейтін ұнғыма циклы.
Тд – ұнғыманы дайындау мерзімі, ол 5 тәулікке тең.
Та - бу айдау мерзімі, ол 11 тәулікке тең.
Тс – суыту (буды сіңдіру және қабаттағы температураны теңестіру)
мерзімі, ол 14 тәулікке тең.
Тэ – ұнғыманың бу айдаудан кейінгі өскен дебитпен жұмыс істеу мерзімі,
ол 186 тәулікке тең.
Толық цикл тең:
Тц = 5 + 11 + 14 + 186 = 216 тәу.
5. Бу – жылулық өндеу әдісімен өндірілген қосымша мұнай көлемі.
Бу – жылулық өндеу әдісімен өндірілген мұнай тең:
Qб.ц. = Тэ * qм = 186 * 3,212 = 597 м3
Қалыпты жағдайда өндірілген мұнай көлемі:
Qқ.ж. = Тц × = 216× = 330м3
Бу циклдік айдау арқылы қосымша өндірілген мұнай көлемі:
Qқ = Qб.ц. - Q.қ.ж. = 597-330 = 267 м3.
Мқ = ρм * Qқ = 0,920 * 267 = 246 тн.
8. Бір циклда айдалатын бу мөлшері.
Бір циклда айдалатын бу мөлшері тең:
Мбу = Qқ * tбу = 69 * 11 = 759тн.
9. Бу - мұнайлық факторы:
ω =Мқ Мбу = 246 759 = 0,32 ,
яғни әрбір айдалған 1тонна бу арқылы қосымша 0,32 тонна мұнай өндірілді.
4. ЭКОНОМИКАЛЫҚ БӨЛІМ
4.1 Қеңқияқ тұз үсті кен орынының 2006ж. мұнай өндірісінің
экономикалық көрсеткіштері
2006 жылы Кеңқияқ кен орының оңтүстік қанатының шығыс бөлігі тұрақты
бу айдау арқылы, ал басқа бөліктері табиғи режиммен эксплуатацияланды. Жыл
бойына ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz