Шағын биогаз қондырғысында қалдықтарды араластыру процесін жетілдіру жобасы

Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:

Ф. 7. 04. -08

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

М. ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН

МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

ТАЛБИДИНОВ Д.

Шағын биогаз қондырғысында қалдықтарды араластыру процесін жетілдіру жобасы

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА

5В080600 мамандығы- «Аграрлық техника және технология»

ШЫМКЕНТ, 2016

Ф. 7. 04-09

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

М. ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН

МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

КАФЕДРА Су ресурстары жерді пайдалану және агротехника

«Қорғауға жіберілді»

Кафедра меңгерушісі

т. ғ. к., доц. Кенжибаева Г. С.

“”2016 ж.

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА

Тақырыбы: «Шағын биогаз қондырғысында қалдықтарды араластыру процесін жетілдіру жобасы

5В080600 мамандығы-« Аграрлық техника және технология»

Орындаған Д. Талбидинов

Ғылыми жетекшісі т. ғ. к. доцент К. Баймаханов

ШЫМКЕНТ, 2016

Ф. 7. 04-10

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ

МИНИСТРЛІГІ

М. ӘУЕЗОВ АТЫНДАҒЫ ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН

МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҚ ҒЫЛЫМДАРЫ ЖОҒАРЫ МЕКТЕБІ

Су ресурстары жерден пайдалану және агротехника кафедрасы

Мамандығы 5В080600- Аграрлық техника және технология

«БЕКІТЕМІН»

Су ресурстары жерден пайдалану

және агротехника

Кафедра меңгерушісі Г. С. Кенжибаева

“”2015 ж.

Дипломдық жобаны орындауға

Т А П С Ы Р М А №

Студент Талбидинов Д. АП-12-3к2 тобы

Жоба тақырыбы: Шағын биогаз қондырғысында қалдықтарды араластыру процесін жетілдіру жобасы

Университет бойынша . 2015ж. № бекітілген бұйрық

Жобаны аяқтау мерзімі 24. 04. 2016ж.

Жобаны орындауға берілген мәліметтер: биогаз қондырғысында қалдықтарды араластыру процесін жетілдіру жобасы жайлы жалпы мәліметтер.

Дипломдық жобаны орындауға қатысты сұрақтар тізімі

1. Биогаз алудың тиімділігі

2. Биогаз алу тәсілдеріне сипаттама беру.

3. Әртүрлі малдан биогаз алу тәсілдері.

4. Биогаздың фермерлерге тиімділігі.

ДИПЛОМДЫҚ ЖОБА ЖАЗБАСЫНЫҢ МАЗМҰНЫ

№

Бөлімдер

Кеңесші Т. А. Ә қолы

№: 1

Бөлімдер: 2

Кеңесші Т. А. Ә қолы: 3

№: 1

Бөлімдер: Аналитикалық бөлім

Кеңесші Т. А. Ә қолы: Баймаханов К.

№: 2

Бөлімдер: Технологиялық бөлім

Кеңесші Т. А. Ә қолы: Баймаханов К

№: 3

Бөлімдер: Тіршілік қауіпсіздігі

Кеңесші Т. А. Ә қолы: Баймаханов К.

№: 4

Бөлімдер: Экология

Кеңесші Т. А. Ә қолы: Баймаханов К

№: 5

Бөлімдер: Экономика

Кеңесші Т. А. Ә қолы: Ибраимова С. С.

№: 6

Бөлімдер: Бизнес-жоспар

Кеңесші Т. А. Ә қолы: Ибраимова С. С.

Сызба материалдардың тізімі

1 Биогаз алу технологиясының сұлбасы

2. Әртүрлі үй жануарлары қалдықтарын өңдегенде бір тәулікте бөлінетін биогаз көлемі

3. Қарапайым биогаз қондырғысының сұлбасы

4. Биогаз қондырғысының сұлбасы

5. Техника-экономикалык көрсеткіш

Ұсынылған әдебиеттер

1. Ауланбергенов А. А . Сұйық қисадраны және суынды суларды ауасыз

метандық ашыту арқылы биогаз алу жолдары. - Бастау « Жаршы ». № 8, - 2003

2. Баддер В. и др. Биогаз (теория и практика) . М., Колос, -1982.

3. Баротфи И., Рафаи П. Энергосберегающие технологии и агрегаты на

животноводческих фермах/Пер. с венг. Э. Шандора, А. И. Залепукина. М. :

Агропромиздат, 1988-228с.

4. Дубровский В. С., Виестур У. Э. Метановые сбраживание сельскохозяйственных отходов. - Рига: Зинатне, 1988. -204с.

Тапсырманың берілген күні 1. 09. 2015 ж

Дипломдық жобаның ғылыми жетекшісі т. ғ. к. доцент К. Баймаханов

Тапсырманы орындауға алған студент Талбидинов Д.

Ф. 7. 04-11

Дипломдық жобаны орындауға

күнтізбелік кестесі

№

Бөлімдер

Орындалу

Орындау мерзімі

Тапсырма

берілген күн

Тапсырма

орындалған күн

Кеңесші қолы

№: 1

Бөлімдер: Кіріспе

Орындалу%: 5

Орындау мерзімі:

Тапсырмаберілген күн:

Тапсырмаорындалған күн:

Кеңесші қолы:

№: 2

Бөлімдер: Аналитикалық бөлім

Орындалу%: 15

Орындау мерзімі: 30 күн

Тапсырмаберілген күн: 30. 11. 2015

Тапсырмаорындалған күн: 25. 12. 2015

Кеңесші қолы:

№: 3

Бөлімдер: Технологиялық бөлім

Орындалу%: 40

Орындау мерзімі: 30 күн

Тапсырмаберілген күн: 5. 01. 2016

Тапсырмаорындалған күн: 5. 02. 2016

Кеңесші қолы:

№: 4

Бөлімдер: Тіршілік қауіпсіздігі

Орындалу%: 5

Орындау мерзімі: 10күн

Тапсырмаберілген күн: 5. 02. 2016

Тапсырмаорындалған күн: 15. 02. 2016

Кеңесші қолы:

№: 5

Бөлімдер: Экология

Орындалу%: 5

Орындау мерзімі: 10күн

Тапсырмаберілген күн: 15. 02. 2016

Тапсырмаорындалған күн: 25. 03. 2016

Кеңесші қолы:

№: 6

Бөлімдер: Экономика

Орындалу%: 10

Орындау мерзімі: 10күн

Тапсырмаберілген күн: 26. 03. 2016

Тапсырмаорындалған күн: 30. 03. 2016

Кеңесші қолы:

№: 7

Бөлімдер: Бизнес-жоспар

Орындалу%: 10

Орындау мерзімі: 20күн

Тапсырмаберілген күн: 30. 03. 2016

Тапсырмаорындалған күн: 15. 04. 2016

Кеңесші қолы:

№: 8

Бөлімдер: Қорытынды

Орындалу%: 5

Орындау мерзімі: 3күн

Тапсырмаберілген күн: 17. 04. 2016

Тапсырмаорындалған күн: 20. 04. 2016

Кеңесші қолы:

№: 9

Бөлімдер: Пайдаланған әдебиет

Орындалу%: 5

Орындау мерзімі: 4күн

Тапсырмаберілген күн: 21. 04. 2016

Тапсырмаорындалған күн: 25. 04. 2016

Кеңесші қолы:

№:

Бөлімдер: Жалпы

Орындалу%: 100

Орындау мерзімі:

Тапсырмаберілген күн:

Тапсырмаорындалған күн:

Кеңесші қолы:

Дипломдық жоба жетекшісі К. Баймаханов

Дипломдық жоба орындаушы Д. Талбидинов

Норма бақылау Г. С. Кенжибаева

Аннотация

Жоба тақырыбы: Шағын биогаз қондырғысында қалдықтарды араластыру процесін жетілдіру жобасы қарастырылған, студент Талбидинов Д., ғылыми жетекші т. ғ. к., доцент К. Баймаханов, қорғау мерзімі 2016ж

Дипломдық жобаның негізгі мақсаты қазіргі таңда шағын биогаз қондырғысында органикалық қалдықтарды өңдеуден шыққан сұйық қисадыраны ауасыз - қондырғыда, метантенкада, биореакторда өңдеу шаруашылықтың санитарлы-гигиеналық жағдайын жақсартуға, энергетикалық ахуалын дұрыстауға, органикалық таза тыңайтқыш алуға және экологиялық тепе-теңдігін, жұмысшылардың әлеуметтік тұрмыс жағдайын жақсартуға мүмкіндік жасайтындығы қарастырылды.

Шаруа қожалықтарында жасалынатын биоэнергетикалық қондырғы толық автоматтандырылған, араластыру және толтыруға рециркуляциялық насос арқылы жүргізілсе дайын болған метан газын жинау, компрессор, ресивер арқылы болса, температурасын бір қалыпты 50-55°С ұстау уақыт, температура, магнитті қосылғыш арқылы жүргізіледі. Көлемі 10м³ биореактордан 1, 7…2, 8м³ дейін метан алуға болады.

Дипломдық жоба 62 беттен, 3 суреттен, 9 кестеден тұрады.

Сонымен қатар дипломдық жобада еңбек қорғау, экология және бизнес жоспары қарастырылған.

Мазмұны

Норматив сілтемелер . . . 8

Анықтамалар . . . 9

Белгілер мен қысқартулар . . . 10

Кіріспе . . . 11

1Аналитикалық бөлім . . . 13

1. 1Дипломдық жоба тақырыбы бойынша әдебиеттерге шолу . . . 13

1. 2. Өркениетті елдердегі биогаз қондырғылары . . . 14

1. 3 Органикалық қалдықтарды биореакторға салу . . . 22

1. 4. Биореактордағы органикалық қалдықтарды араластыру . . . 24

1. 5. Араластыру процесінің инженерлік - техникалық есептеулері . . . 26

2 Биогаз қондырғысының техникалық параметрлерін анықтау . . . 29

2. 1. Биогаз қондырғысын теориялық есептеу негіздері . . . 29

3 Фермерлік шаруашылыққа арналған шағын биогаз қондырғысы . . . 33

3. 1. Биогаз қондырғысының технологиялық сұлбасы . . . 33

3. 2. Биогаз қондырғысының жұмыс істеу принціпі . . . 35

3. 3. Биогаз жүру процесін технологиялық өңдеу ерекшеліктері . . . 37

4 Биогаз технологиясының техникалық қауыпсіздігі . . . 40

5 Экология . . . 44

6 Биогаз қондырғысының экономикалық тиімділігі . . . 49

7 Бизнес жоспар . . . 53

Қорытынды . . . 60

Қолданылған әдебиеттер . . . 61

Нормативтік сілтемелер

Қазақстан Республикасының 2007 ж. 27 шілдедегі №389-1 «Білім туралы» Заңы;

Қазақстан Республикасының 2004ж. 9 қарашадағы №603-II «Техникалық реттеу» Заңы;

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 2 наурыздағы № 195 қаулысымен бекітілген жоғары кәсіптік білімнің білім беру бағдарламаларын іске асырушы ұйымдардың типтік ережелері;

МЖМБС 5. 03. 001-2004 Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты. Жоғары кәсіптік білім. Бакалавриат. Негізгі ережелері. (Қазақстан Республикасы Білім және ғылым Министрлігінің 23. 09. 2005 ж. №1, 18. 08. 2006ж. № 644 және №2, № 454 өзгерістері бар 2004ж. 30 сәуірдегі №380 бұйрығымен бекітілген) ;

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым Министрлігінің 2006ж. 7 қыркүйектегі №481 бұйрығымен бекітілген, білім беру ұйымдарында білім алушыларды ағымдағы бақылаудан, аралық және мемлекеттік қорытынды аттестациядан өткізу ережелері;

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым Министрлігінің 2007ж. 22 қарашасындағы № 566 бұйрығымен бекітілген кредиттік технология бойынша оқу үрдісін ұйымдастыру ережесі;

МЖМБС 5. 04. 020-2008 Қазақстан Республикасының мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты. Қазақстан Республикасының білім беру жүйесі. Жоғарғы оқу орындарында дипломдық жұмысты (жобаны) орындау ережесі. Негізгі ережелер. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым Министрлігінің 2008ж. 23 қаңтардағы №26 бұйрығымен бекітілген.

ҚР СТ 1. 5 - 2000 Қазақстан Республикасының мемлекеттік стандарттау жүйесі. Стандарттардың құрылуына, баяндалуына, ресімделуіне және мазмұнына қойылатын талаптар.

ҚР СТ 1. 12 - 2000 Нормативтік мәтіндік құжаттар. Құрылуына, баяндалуына, ресімделуіне және мазмұнына қойылатын жалпы талаптар.

ҚР СМЖ 01-2008 Құжатталған рәсім. Құжаттаманы басқару.

ҰС СМЖ 1. 1. 01 Ұйым стандарты. Сапа менеджменті жүйесінің құжаттамасын құру, баяндау және ресімдеу ережесі.

Анықтамалар

1. ҚР БжҒМ 2001 жылғы 11 наурыздағы №151 бұйрықпен бекітілген, Жоғарғы оқу орындарының қызметін ұйымдастыру ережелері. .

2. ҚР БжҒМ 2000 жылғы 12 шілдедегі №174 бұйрықпен бекітілген, Жоғарғы оқу орындарында білім алушыларды қорытынды аттестациялауды ұйымдастыру және өткізу тәртібі.

Белгілер мен қысқартулар

РМК - Республикалық Мемлекеттік Кәсіпорын;

ҚР СТ - Қазахстан Республикасының мемлекеттік стандарты;

ҚР - Казахстан Республикасы;

СБ - Сапа бойынша басшылық;

ҚР - СМЖ құжатталған рәсімі;

ИСО - Стандарттау бойынша Халықаралық Ұйым;

ӘОЖ - Әмбебап ондық жіктегіш;

СМЖ - Сапа менеджменті жүйесі;

ХЕҰ - Халықаралық еңбек ұйымының.

Кіріспе

Дәстүрсіз, қарапайым энергия қорларын пайдалану және терең мазмұнды түрде зерттеу қазіргі кезде актуалды мәселе болып отыр . Күнделікті қолданатын энергиядан басқа дәстүрсіз энергия көздеріне күн сәулесі мен жел энергиясы, табиғи термольді қоры, және елді мекендерден, мал қоралардан шығатын органикалық қалдықтарды өңдеу арқылы энергия алу болып табылады. Ескере кететін бір жағдай ауыл шаруашылығындағы фермалар мен мал шаруашылықтарынан шығатын сұйық қисадраны дер кезінде өңдеген кезде энергетикалық, агрохимиялық, экологиялық және социалды жағдайларды жақсартуға болады. Орындалып отырған жоба тақырыбының жаңалығы және практикалық маңыздылығы:

Біріншіден - сұйық қисадраны арнайы қондырғыға анаэробты, ауасыз кеңістікте ашытқанда биогаз бөлінеді, ол тегін энергия көзі.

Екіншіден - өңдеуден шыққан қиларды жоғары сапалы органикалық тыңайтқыш ретінде бірден егіс даласында пайдалануға болады. Ондағы органикалық элементтер сақталады да, арам шөп дәндері өңдеу көзінде түгел өледі.

Үшіншіден - мал қораларынан шыққан қи-садраны құбырлар арқылы биогаз қондырғысына жеткізіп, өңделген соң егіс даласына бірден шығарады. Бұрынғыдай олар 1-2 жыл фермалардың қи сақтау орындарында жинақталмайды. Сондықтан қоршаған орта былғанбайды, қидың жарамсыз иісінен, бактериялардың мал және адамдар түрлі ауруға шалдықпайды. Фермалардың экологиялық жағдай жақсарып, жұмысшылардың социалды тұрмысы өзгереді. Соңғы кездегі мал қиының қоршаған ортаға, әсеріне салық салуын ескерсек, биогаз қондырғысының қажеттілігі өте зор.

Биохимиялық процесстен бөлінген биогаз иіссіз көгілдір түсті. Оның жану жылуы 18-24 Дж/м ³ тең. Мысалыға көлемі 28 м ³ ыдыстағы биогаздың жану энергиясы 16, 8 м ³ табиғи газға, 20, 8 л мұнайға немесе 18, 4 л дизельдегі жанар майдың жану энергиясына тең. Биогазды отын ретінде тікелей пештерге

жағуға болады, бірақ құрамында көмір қышқыл газы болғандықтан газ плиткаларына арнайы өзгерістер жасау қажет.

Биогазды пайдалану арқылы электр энергиясын алуға да болады, ол үшін газды қолғалтқышта жағып, генератордан электр тоғын алады. Жылу энергиясының механикалық энергияға айналу коэффициенты 38%, немесе 1000 м ³ метанды жағу арқылы 2000 кВт/ электр энергиясын алуға болады. Биогазды маторға жанар майы ретінде пайдалануға болады, оның калориясы 6000 ккал/м ³ , октанды саны 110, тұтану температурасы 645 ⁰ С.

Ашыған метанға қи-садра, көң-тезек, шөп, картошканың қызылшаның сабақты жапырақтары және басқа да органикалық қалдықтар массаның тиімді ашуы үшін қолайлы және ылғалдығы 89-95% шамасында болуы тиіс.

Ғылыми зерттеулер және өзіміздің іздесітерге қарағанда, бір тонна құрғақ затты анаэробты процессте өңдеу арқылы шошқаның қи-садрасынан 500 м ³ биогаз немесе 360 кг шарты отын, ірі-қараның қи-садрасынан 450 м ³ биогаз немесе 321 кг шартты отын, құс саңғырығынан 650 м ³ биогаз немесе 428 кг шарты отын алуға болады.

Сондықтан да, дипломдық жобаның мақсаты ауылшаруашылығындағы органикалық және басқа қалдықтарды өңдеу арқылы метан газын және таза органикалық тыңайтқыш алу болып табылады.

Дипломалды іс-тәжрибесі ОҚО Мақтаарал ауданы Мырзакент ауылында өткізілді.

1 Аналитикалық бөлім

1. 1 Дипломдық жоба тақырыбы бойынша әдебиетке шолу

Биогаз қондырғыларын жасап пайдалану өнеркәсібі дамыған елдерде кеңінен қолданылады. Ал, Индия, Қытай, Вьетнамда және тағы басқа да ауа райы қолайлы жылы елдердің әрбір жеке үйлерінде бар. Олар өз-өздерін күнделікті тұрмысқа қажетті метанмен қамтамасыз етеді және өңделшен қи-садра шағын егістікті, бақшаны құналры тыңайтқышпен қамтамасыз етеді.

Америка Құрама Штатының ғалымдарының болжауы бойынша ауыл шаруашылығынан жыл сайын 2 млрд тоннаға дейін қи-садра алынады екен. Оның энергетикалық потенциалын жылумен бағалағанда 51 млн тонна бензинге тең. Мысалыға Американың 110 мың бас ірі қараға бордақылау комплексінен 5000 тоннадан аса қи-садра шығады. Оны өңдеп тазартқанда 43, 5 мың м ³ таза метан және протейінді мал азығы қосапасы және органикалық азоты мол тыңайтқыш алады.

Финляндияның “А. В. Энбом ” акционерлік қоғамы қи-садраны өңдейтін әртіүрлі 65; 120; 170м ³ көлемде қондырғылар шығарады. Мұндағы әр циклдің ұзақтығы 20 тәуліктей. Бір бірімен байланысқан технологиялық процессте толассыз биогаз алынады және оны күнделікті ферме қажеттілігіне пайдаланады. Қосымша энергия көздерін іздеп табу, оның ішінде биогазды пайдалану Венгрияда, Германияда, Чехтарда және басқа Европа елдерінде кеңінен қолданады.

Биотехнологиялық өңдеу жолымен газ алу, оны күнделікті шаруашылыққа пайдаланудың тағы бір үлкен жағы қуатты органикалық тыңайтқыш алу. Анаэробты ашыту кезінде арам шөптердің тұқымы өсу қабілеттігі толығымен жойылады және қуатты тыңайтқыш өсімдікке қажетті қоректі заттарды азот, фосфор, калий және басқа химиялық элементтерді толық сақтайды.

Қи-садраны өңдеу кезіндегі жүретін ең негізгі технологиялық процесс биогаз реакторында (метантенка) өтеді. Оның формасы, көлемі және орналасуы әр түрлі болады. Көп жағдайда формасы цилиндр тәрізді, көлемі өңдейтін қи-садра аумағына байланысты болады. Орналасуы көлденең, тік және жартылай қисайтылған болып келеді.

Биогазды алу тәсілдері өте көп, бірақ оны алу технологиялық процессі әлі күнге дейін басқарылмай келеді. Қи-садраны ашыту және газ алу көп уақыт жүреді, 20-25 тәулікке дейін. Осыған байланысты реактор өте үлкен көлемде болуы тиіс, немесе тоқтаусыз процесс болуы үшін бірнеше реактор қолданылады. Мысалы 20 мың м ³ биогазды алу үшін реактордың көлемі 20 мың м ³ болуы керек. Егер 1 м ³ темір бетонды реактордың құны 35-50 мың теңге болса, онда оның көлеміне көбейтсек өте көп қаржы керек болар еді. Реакторларды пайдалану тәжірибесіне қарағанда Қытайда, Индияда және басқа жылы елдерде бетоннан жасалынған метантенктер көп қолданады.

Метанның шығу технологиялық процессінің өнімділігін арттыру бір-бірімен байланысты көптеген факторлар арқылы жүреді, оның негіздеріне ашытылатын қи-садраның температурасы, ылғалдығы, араластыру тәсілдері, қоспа ашытқылар және де басқа факторлар жатады.

Микроорганизмдердің өсу жылдамдығына және негізгі биохимиялық реакциясының тез жүруіне әсер ететін басты фактор температура. Анаэробты ашу кезінде температураның диапазоны өте кең, табиғатта метанның пайда болуы 0 ден 97 ⁰ С температура арасында өтеді. Микроорганизмдердің тіршілік әрекеті үш температуралық зонаға бөлінеді: психофильді - 20 ⁰ С дейін; мезофильді 20 ⁰ С дан 40 ⁰ С дейін және термофильді 50 ⁰ С ден 70 ⁰ С дейін.

Органикалық заттардан газдың бөлініп шығып пайда болуына температураның әсерін өткен ғасырдың басында К. Имхоф пен И. С. Корольков бірінші болып зерттеулер жүргізген. Олар температура мен уақыт арасындағы байланысты анықтады және реакторды өнімділігімен ұштастырған.

Анаэробты (ауасыз) ашыту мына тиімді температура арасында өтеді - психофильді 15-17, мезофильді 33-35 және термофильді 53-55 ⁰ С. Реактордың өнімділігін арттыру үшін термофильді процессте жүргізіледі. Мұнда қи-садраны қыздыруға кететін энергия шығынын жалпы қондырғының құнын көбейтеді, ал психофильді және мезофильді процесстер ұзақ жүреді және метанның шығуы кемиді. Температура тұрақты болмай, көбейіп, не азайып кететін болса, көрсеткіші бар болғаны екі-бес градусқа артса биогаздың шығуы 10-15% кемиді.

Ашу процессінің тиімді өту үшін механикалық, гидравликалық және газды араластырушы қондырғы арқылы жүргізеді. Механикалық араластырушы негізінен кішігірім реакторларда, ал өте үлкен метантенкаларда гидравликалық араластыру әдістерін қолданады. Мұнда реактордағы қи-садраның ылғалдылығы 95-98% болғандықтан органикалық заттар тұнып рекактордың төменгі жағына отырады да, сұйықтар жоғарғы жағына жиналады. Бұл биогаз шығу процессін тездетуін және өнімділігін кемітеді. Осыған байланысты әр екі-үш сағатта араластырып отыру қажет.

Ашу процессін жақсарту үшін қи-садра 0, 1% дейін карбалидті, бір тонна субстратқа 20% алюминийдің гидроксид ертіндісін қосады. Міне, сонымен ментанның шығу жолына тағыда басқа факторлар қатысады және осылардың бәрін бір-бірімен үйлестіріп отырған жағдайда биогаз алу технологиялық жолы жақсарады.

1. 2. Тәуелсіз мемлекеттер достастығындағы биогаз қондырғыларына шолу

Қазіргі кезде Қазақтың ұлттық аграрлық университетінде шағын биогаз қондырғыларын жасау ғылыми ізденіс жұмыстары жүргізілуде. Олар шағын шаруа қожалықтарды, жеке үйлерді метан газымен қамтамасыз ету мақсатында жасалынады.

Мал шаруашылығы ағынынан биогаз өндірісінің технологиялық процесін автоматтандыруды қамтамасыз ететін және сапалы органикалық тыңайтқышты алатын биоэнергетикалық қондырғыларға сараптама жасалынды. Республикамыздың фермерлік шаруашылығында аз қуатты биогаздық қондырғының ендірілуі, жергілікті ауылдарды энергетикалық және экономикалық мәселелердің шешілуіне себепкер болады.

Запорож филиалының тәжірибие жасау шаруашылығына /ВИЭСХ/ өндірістік-биологиялық гумусты - газды қондырғыны пайдаланады. Оны 1000 сиырдан шыққан сұйық қи-садраны өңдеу арқылы 3175 тонн. сұйық тыңайтқыш және 81 760 м ³ биогазды жылына алады, ол дегеніміз жылына 80 тонна шартты отын. Украин мемлекетінің жағдайында мал фермасындағы 200 бас ірі-қарадан алынатын биогаз қондырғысының бағасы 40 мың сом құрды н/е бір бас мал үшін 200 сом. Қаржыны өтеу мерзімі екі жыл.

Сумск қаласының М. В. Фрунзе атындағы ірілендірілген ғылыми-өндірістік машина жасау заводында 1984 жылы «Биогаз-301Сң қондырғысын жасап, оны бірлестіктің көмекші шаруашылығын енгізілген. Ол 3000 бас шошқа фермасының қи-садрасын төсенішсіз түріндегісін, механикалық жинауды сумен араластыра жүргізіп өңдеуге арналған қондырғы. Бұл қондырғыны сондай-ақ ірі-қара комплексінде және құс фермасының қи-садраларын өңдеуде пайдалануға болады. Қондырғы ферманың бөлінбес бір бөлігі және ол технологиялық құрал-жабдықтар комплексінен тұрады да, бастапқы өңделмеген қилар дайындау операцияларымен, ашыту және ашыған массадан биогаз және сұйық және қатты органикалық тыңайтқыштар процессін алуды жүргізеді кесте 1.

Кесте 1-Тәжірибе үшін жасалынған биогаз қондырғысының қысқаша мәліметтер

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.