Кәсіпорынның қаржылық нәтижелерінің есебі

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 86 бет
Таңдаулыға:

Табыс көлемі кәсіпорындар мен ұйымдардың өндірістік - шаруашылық қызметінің нәтижесіне баға беретін маңызды көрсеткіш. Ұйымның қаржылық шаруашылық қызметінің нәтижесіне баға берумен байланысты қорытынды есептің негізгі элементтері - табыс және шығын.

Шығындар - есепті кезеңдегі активтердің немесе олардың құнының кемуі және міндеттемелердің өсуі түріндегі экономикалық тиімділіктің азаюы болып табылады және бұл меншікті капитал мөлшерінің иеленушілер арасында өзара бөлінуінен тыс азаюына қарай әсер етеді.

Кіріс пен шығын есебінің нақтылы ұйымдастырылуы қорытынды қаржылық есептілігінің дұрыс құрастырылуына мүмкіндік береді. Ұұйымның тұрақтылық деңгейін басқару үшін қаржылық нәтижеснің есебі қажетті. Сондықтан да дипломдық жұмыстың тақырыбы өзекті.

Дипломдық жұмыстың мақсаты - шаруашылық қызметінің нәтижесін анықтайтын, қаржылық жағдайын сипаттайтын басты көрсеткіштер болып табылатын табыс және шығын категорияларының табиғатын анықтау, қаржылық нәтижені анықтау әдістерін және жалпы кәсіпорындардың табыстары мен шығындарының есебін ұйымдастыру ерекшеліктерін көрсету, оларға аудиторлық тексеру жүргізудің ерекшеліктерін зерттеу, сонымен қатар, ұйымдардың табыстылығын сипаттайтын негізгі көрсеткіштерді талдау мәселелерін қарастыру және табыстар мен шығындар есебін жүргізудің тиімділігін талдау жүргізу арқылы анықтау болып табылады.

Анықталған мақсаттарға жету үшін келесі міндеттер қойылды:

кәсіпорындардың табыстары мен шығындарының бухгалтерлік есебін жүргізуді оқып үйрену;
халықаралық қаржылық есеп стандарттарына көшу жағдайындағы табыстар мен шығындар есебіндегі өзгешеліктермен танысу;
кәсіпорындардың табыстары мен шығындарының түрлерін және оларды есепке алу әдістерін зерттеу;
табыстар мен шығындар есебі бойынша аудиторлық тексеруді ұйымдастырудың ерекшеліктерімен танысу;
кәсіпорынның табыстылығының және шығын көрсеткіштерін талдау.

Зерттеу жұмыстарын жүргізу барысында ««EFA - WOSTOK» ЖШС-нің қаржылық - шаруашылық қызметіне сипаттама беруші көрсеткіштер жүйесін қолданылды.

Тақырыпты тереңірек қарастыру мақсатында еліміздегі бухгалтерлік есеп жүйесінің ұйымдастырылуы мен жүзеге асырылуын айқындаушы маңызды нормативтік - құқықтық актілерге, соның ішінде, «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік» заң, «Халықаралық қаржылық қорытынды есеп стандарттары» және ұлттық «Бухгалтерлік есеп стандарттары», «Бухгалтерлік есептің типтік шоттар жоспары», нұсқаулары мен актілерінеге сүйендім.

1 Кәсіпорындар қызметінің қаржылық нәтижесінің сипаттамасы, оның маңызы және міндеттері

1. 1 «EFA - WOSTOK» ЖШС-ның қызметі мен негізгі көрсеткіштерін талдау

Бүгінде бухгалтерлік есебі басқару жүйесінде ең басты бір орын алады. Ол кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттап және басқарушылық шешімді қабылдау үшін негіз бола отырып, тұтынуды, таратуды, айналымды және басқа да өндіріс үрдістерін шынайы көрсетіп береді. Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есебі бухгалтерлік есеп cтандарттарында және субъектілердің қаржылық - шаруашылық қызметіндегі бухгалтерлік есеп шоттарының Бас есеп жоспарында бекітілген жалпы қағидалары мен ережелерінің негізінде құрылады және ол бүкіл алынған ақпараттарды пайдаланушылардың талабына, қызметтің құрылымына, ұйымның нысанына, айрықша ерекшелігіне есептің сәйкес келуін қамтамасыз етеді.

Шаруашылық жүргізудің қазіргі жағдайында шаруашылық жүргізуші субъектінің күрделі экономикалық тетігін нақты, жақсы жолға қоймайынша және сенімді ақпаратсыз басқару жүйесін іс жүзінде жүзеге асыру мүмкін емес. Экономиканың барлық саласындағы кәсіпорындардың иелері мен еңбек ұжымдары шикізат пен материалдарды ұқыпты жұмсауға, өндіріс қалдықтарын азайтуға, ысырапты жоюға, бәсекеге жарамды өнімдерін өндіруге (ұлғайтуға), оның сапасын көтеруге, өзіндік құнын төмендетуге, қоршаған ортаны сақтауға мүдделі. Бұл орайда, кәсіпорынның материалдық құндылықтарын, ақша қаражаттарын және басқа да ресурстарын заңсыз және тиімсіз жұмсауға және тонауға қарсы күресте бухгалтерлік есептің маңызы мен мәнін айрықша бағаламауға болмайды [2] .

Есепке алынған ақпараттардың көмегімен шаруашылық жүргізуші субъектілердің және олардың құрылымдық бөлімшелерінің қызметін жедел баскару үшін, экономикалық болжамдар мен ағымдық жоспарлар жасау үшін, сөйтіп, ел экономикасының даму заңдылықтарын зерделеу және зерттеу экономикалық тетіктің бірі ретінде пайдаланады.

Экономика саласындағы мамандар, оның ішінде, бірінші кезекте, бухгалтерлер есепке алудың және есеп берудің барлық жүйесін жақсы білулері, оларды оңайлатуды қарастыру қажет, субъект қызметін бухгалтерлік және салықтық есепке алуды ұйымдастырудың ережелерін, нұсқауларын және басқа нормативтік актілерін қатаң сақтаулары керек.

Қазақстан Республикасының аймағында әрекет етіп тұрған барлық субъектілерге (Қазақстан Республикасының аймағында тіркелген резиденттік емес өкілдіктер мен филиалдар, заңды тұлғалар, кәсіпкерлік қызметпен шұғылданатын жеке тұлғалар) қаржылық есеп беруді және бухгалтерлік есепті жүргізу міндеттілігі жүктеледі.

Сот алдында жауап беретін және сотқа шағымдана алатын, өз атынан жеке мүліктік емес және мүліктік құқын жүзеге асыра алатын, сол мүліктерді өз қалауынша оперативтік тұрғыда басқара алатын немесе шаруашылықты жүргізуге меншік құқығы бар ұйымдарды заңды тұлғалар деп атайды немесе солай деп танылады.

Заңды тұлға коммерциялық та, коммерциялық емес те болуы мүмкін, біріншісінің мақсаты барынша табыс табу және оны өз қалауынша тарата алады, ал екіншісінің өз қалауынша табыс табу мүмкіндігі де және таза табысын өз қатысушыларының арасында бөлу жағдайы да шектелген.

Коммерциялық ұйымдар тек келесідей нысанда құрылуы мүмкін:

шаруашылық серіктестіктер;
акционерлік қоғамдар;
мемлекеттік кәсіпорындар.

Коммерциялық емес ұйымдар заң актілерімен қаралған діни бірлестіктерден, қоғамдық қорлардан, акционерлік қоғамдардан, қоғамдық бірлестіктерден және тағы басқа ұйымдық нысандарынан құрылуы мүмкін. Шаруашылық жүргізуші субъект қызметінің мақсаттарын оның меншік иесі белгілейді. Ол егер заңмен тыйым салынбаса және субъектінің жарғысына жауап беретін болса, онда ол кез келген қызмет түрін жүзеге асыруына болады.

Мүлікті басқаруға уәкілетті органдар, басқа заңды және жеке тұлғалар субъектінің құрылтайшылары бола алады. Шаруашылық жүргізуші субъектіні бір немесе бірнеше құрылтайшылар құрып, ол мемлекеттік тіркеуден өткен күннен бастап заңды тұлға құқығына ие болуы мүмкін. Меншік иесінің рұқсатымен шаруашылық жүргізуші субъект заңды тұлға құқығы бар еншілес субъектілерді, сондай-ақ филиалдар, өкілдіктер, бөлімдер және басқа да ерекшеленген бөлімшелер құра алады.

Субъектінің құрылтайшылары (акционерлері) бекіткен жарғы негізінде қызмет етеді. Жарғының мазмұны заңға қайшы келмеуі керек. Жарғыда шаруашылық жүргізуші субъектілерінің түрлері, оның атауы, орналасқан жері, қызметінің мәні мен мақсаттары, басшысының өкілеттіктері, басқару және бақылау органдары, олардың кабілеттілігі, субъектінің мүлікті қалыптастыру және табысты бөлу тәртібі, қайта құру және қызметін тоқтату тәртібі белгіленеді. Жарғыда сондай-ақ құрылтайшылар, субъект әкімшілігі мен оның еңбек ұжымдарының арасындағы қарым-қатынастары да белгіленеді.

Негізгі қорлар мен айналым қаражаттары, сондай-ақ субъектінің дербес балансында көрсетілетін құндылықтары (мүліктері) субъектінің мүлкін құрайды. Субъектінің мүлкін қалыптастырушы көзі болып мыналар саналады: құрылтайшылардың ақшалай, материалдық және басқа да жарналары (үлестері) ; қызмет нәтижесінен алынған табыстары; бағалы қағаздардан түскен табыстары; банктер мен басқа несие берушілердің кредиттері; бюджеттен берілген күрделі салымдары және демеу қаражаттары; қайтарусыз немесе қайырымдылық жарналары; ұйымдардың, кәсіпорындардың және азаматтардың құрбандықтары; Қазақстан Республикасы заңдары тыйым салмайтын өзге де табыс көздері [3] .

Мемлекет қолданылып жүрген заңдарға сәйкес субъектінің мүліктік құқықтарын қорғауға кепілдік береді. Қазақстан Республикасы заңдарында қарастырылған жағдайларды қоспағанда, мемлекеттік меншік иесінің немесе оның уәкілетті органының келісімінсіз субъектіден оның негізгі қорларын, айналым қаражаттарын және олардың пайдалануындағы басқа да мүліктерін алуына жол берілмейді.

Субъектіні басқару оның меншік иесінің жарғысына сәйкес ұйымдастырылады. Субъект басқарудың құрылымын, штаттарын, еңбекақы төлеудің жүйесін және тағы басқа мәселелерін дербес анықтай алады.

Субъектінің еңбек ұжымы еңбек келісім-шартының негізінде, сондай-ақ кәсіпорын иесі мен жұмыскерлердің еңбек қатынасын реттейтін басқа да келісім шарттарының нысанында, өз еңбегімен қатысушы азаматтарынан тұрады. Еңбек ұжымы меншік иесімен және әрбір жұмыс істейтін қызметкерлердің мүддесімен үйлесуін қамтамасыз етуі керек [4] .

«EFA - WOSTOK» ЖШС-і өз қызметін дербес жоспарлайды және даму болашағын, материалдық-техникалық жағдайын қамтамасыз етумен қатар, ол күрделі құрылысын да белгілейді. Ол өз өнімін, жұмысы мен қызметтерін Қазақстан Республикасы заңдарында анықталған жағдайларды қоспағанда, өз бетінше белгілеген бағасына немесе шарттардың негізінде сата алады.

«EFA - WOSTOK» ЖШС-і 2005 жылы 23 қыркүйек айынды шаруашылық жүргізуші субъект ретінде тіркелген. ЖШС-тің жарғысы 2005 жылдың 26 қыркүйегінде мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі Алматы қалалық территориялық комитетінің № 965 қаулысымен бекітілген. ЖШС заңды тұлға болып табылады және ол өз қызметін Қазақстан Республикасының заңдарымен өзінің жарғысына сәйкес жүргізеді.

«EFA - WOSTOK» ЖШС басқарушылық құрылымын төмендегі 1- суреттетен көруге болады.

Сурет-1. «EFA - WOSTOK» ЖШС-ның басқарушылық құрылымы

«EFA - WOSTOK» ЖШС Aлпров Trade ЖШС, Гелиос ЖШС, DXL Интернейшнал ЖШС, Терренкур Астана ЖШС, AlliANZ Euro Group ЖШС, Авуар Транс ЖШС, ASTARTA GROUP, EXIM STROI - EXPO, Крос Фосад ЖШС кәсіпорындарымен қызмет жасайды.

«EFA - WOSTOK» ЖШС-тің қаржылық және өндірістік қызметі шаруашылық даралық негізінде жүзеге асады. «EFA - WOSTOK» ЖШС-тің өзінің жеке (дара) балансы, банктерде есеп айрысу және өзге де шоттары, орысша қазақша аталуы жазылған мөрі бар.

«EFA - WOSTOK» ЖШС қызметінің мақсаты - пайда тауып, оны құрылтайшылардың мүддесінде, өндірісті дамытуға, кәсіпорын ұжымының жағдайын жақсартуға пайдалану және құрылыс материалдарын, бұйымдары, құрылымдардың және құралдардың өдірісіне байланысты қызмет түрімен айналысады.

Жұмысшылар саны 50 адамды құрайды. Кәсіпорынның жарғылық капиталы 11 (бір жүз он мың) тенге мөлшерінде белгіленді.

«EFA - WOSTOK» ЖШС- ның қызметі мен негізгі көрсеткіштерін талдау жасау үшін келесі 1-кестеде көрсетілген.

1-кесте

«EFA - WOSTOK» ЖШС -тің салыстырмалы талдамалық балансының талдауы

мың теңге

№

Көрсеткіштер

Абсолютті көлемі

Меншiктi салмақ, %

Ауытқуы (+, -)

2010 жыл

2011 жыл

2010 жыл

2011 жыл

мың теңге

меншiктi салмақ

№: 1

Көрсеткіштер: Қысқа мерзімді активтер

Абсолютті көлемі: 24875

Меншiктi салмақ, %: 28750

Ауытқуы (+, -): 52, 43

48, 92

3875

-3, 51

№: 2

Көрсеткіштер: Ұзақ мерзімді активтер

Абсолютті көлемі: 22569

Меншiктi салмақ, %: 30019

Ауытқуы (+, -): 47, 57

51, 07

7432

3, 5

№: 3

Көрсеткіштер: Жиыны (1жол + 2жол)

Абсолютті көлемі: 47444

Меншiктi салмақ, %: 58769

Ауытқуы (+, -): 100

100

11325

№: 4

Көрсеткіштер: Қысқа мерзімді міндеттемелер

Абсолютті көлемі: 29740

Меншiктi салмақ, %: 15395

Ауытқуы (+, -): 62, 68

26, 19

-14345

-36, 48

№: 5

Көрсеткіштер: Ұзақ мерзімді міндеттемелер

Абсолютті көлемі: 16686

Меншiктi салмақ, %: 30331

Ауытқуы (+, -): 35, 17

51, 62

13645

16, 45

№: 6

Көрсеткіштер: Капитал

Абсолютті көлемі: 1018

Меншiктi салмақ, %: 13043

Ауытқуы (+, -): 2, 15

22, 19

12025

20, 04

№: 7

Көрсеткіштер: Жиыны (3жол + 4жол+5жол)

Абсолютті көлемі: 47444

Меншiктi салмақ, %: 58769

Ауытқуы (+, -): 100

100

11325

Ескерту: «EFA - WOSTOK» ЖШС ақпарат көзінен алынды

«EFA - WOSTOK» ЖШС -тің салыстырмалы талдамалық балансының талдауының 1-кестедегі деректері 2011 жылды 2010 жылмен салыстырғанда қысқа мерзімді активтер активтердің жалпы көлемі өскендіктен 24875 мың теңгеден 28750 мың теңгеге дейін өскенін және 3875 мың теңгені құрағанын көруге болады, бірақ жалпы активтердің ішіндегі үлесі 3, 51 пайызға төмендеген. Ұзақ мерзімді активтер жалпы активтердің ішіндегі үлесі де көлемі де біршама жоғарлаған, яғни 47, 57 пайызбен 51, 07 пайыз аралығында көтеріліп, ол 7432 мың теңгені құрайды.

Ал қысқа мерзімді міндеттемелері айтарлықтай біраз 14345 мың теңгеге азайған, бұл 36, 48%, бірақ ұзақ мерзімді міндеттемелері 16, 45% көбейген, капиталы 20, 04% өскен, ол 12025 мың теңгені құрайды. Біз бұл таладаудан «EFA - WOSTOK» ЖШС-нің 2010 жылға қарағанда 2011 жылы аса көп болмаса да біраз табысты болғанын көре аламыз.

EFA - WOSTOK» ЖШС-тің бухгалтерлік есебі толығымен компьютерлендірілген. Машинограммалары журнал - ордерлік қағида бойынша құрылған.

«EFA - WOSTOK» ЖШС-ның қаржы - шаруашылық қызмет туралы есеп беруі халықаралық қаржылық есептіліктің №1 «Қаржылық есептілікті ұсыну» -деп аталатын стандартында және Қазақстан Республикасының 2007 жылының 28-ақпанындағы «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік» - деп аталатын № 234-III заңының негізінде дайындалып Қазақстан Республикасы қаржы министрлігінің 21 маусым 2008 жылғы № 217 бұйрығымен бекітілген №2 «Ұлттық қаржылық есептілік» деп аталатын стандартында қарастырылған [1] .

Кәсіпорынның қаржылық жағдайының тұрақтылығы активтерге қаржылық ресурстардың салудың дұрыстығына және мақсатқа байланысты. Кәсіпорынның жұмыс істеу кезінде активтердің шамалары да, олардың құрылысы да тұрақты өзгерістерге ұшырайды.

Талдау ақпараттардың көмегімен ұйымның қызметін жедел баскару үшін, экономикалық болжамдар мен ағымдық жоспарлар жасау үшін, ел экономикасының даму заңдылықтарын зерделеу және зерттеу экономикалық тетіктің бірі ретінде пайдаланады.

1. 2 Кәсіпорынның бухгалтерлік есеп жүйесі мен есеп саясаты

Қазақстанның бухгалтерлік есеп стандарттарында және ол бойынша жасалған әдістемелік ұсыныстарында басқарушылық пен қаржылық есебін жүргізудің қоғамдық тұрғысынан танылған тәсілдері мен әдістері, ережелері мен қағидалары белгіленген, онда әрбір кәсіпорындардың техникалық базасына, олардың шешетін міндеттемелерінің күрделілігіне, басқарушы қызметкерлердің біліктілігіне қарап нақтыланған.

Кәсіпорынның бастапқы бақылауын жүзеге асыру үшін таңдап алынған тәсілдер жиынтығы, құндық өлшемдері, ағымдағы топтастыруы және бухгалтерлік есептегі шаруашылық қызметіне жасалған қорытынды шолу фактілері кәсіпорынның есептік саясатында көрініс табуы тиіс. Басқаша айтқанда, есептік саясат - бұл бухгалтерлік есептің әдісін жүзеге асыратын тетігі. Бухгалтерлік есеп жүйесін жүргізудің жалпы қағидасы мен ережесі нормативтік-құқықтық құжаттарда белгіленген.

Пайдаланатын есеп саясатының басты міндеті мен негізгі арналымы - кәсіпорынның қызметін барынша пара-пар көрсету, іс мүддесі үшін осы қызметтің тиімділігін реттеу мақсатында толық, объективті және шынайы ақпаратпен қалыптастыру.

Бухгалтерлік есеп принциптері бойынша кәсіпорынның есеп саясаты деп ұйымның бухгалтерлік есепті жүргізу әдістері мен тәсілдерінің жиынтығын, яғни алғашқы бақылау, құндық өлшеу, ағымдағы топтау мен шаруашылық (жарғылық және басқа) қызметтің фактілерін жинақтап қорытындылау жолдарын айтады.

Бухгалтерлік есепті жүргізу әдістеріне шаруашылық қызмет фактілерін топтау мен бағалау әдістері, активтердің құнын есептеу, құжат айналымын қабылдауды ұйымдастыру, түгендеу (инвентаризациялау), бухгалтерлік есепшоттарын қолдану әдістері, бухгалтерлік есептің тіркелім жүйесі, мәліметті өндеу мен басқа да сәйкес әдістер мен амалдар кіреді.

Есеп саясаты - бұл ұйым қаржы есептілігін дайындау және ұсыну үшін қолданатын нақты қағидаттар, негіздер, келісімдер, ережелер және практика.

Кез келген ұйымның өзінің қызметін іске асыру үшін таңдап бекіткен есеп саясаты толықтылық, уақыттылық, сақтық, қарама қайшылықсыздығы мен орындылық талаптарына сай болу қажет.

Толықтылық. Кәсіпорынның таңдап алған есеп саясаты оның есептеу жолын толық қамтамасыз етуі керек.

Уақыттық. Кәсіпорының шаруашылық әрекетінің фактілері бухгалтерлік есеп пен беруде уақытында көрініс табуы қажет. Ешқандай операциялар бухгалтерлік есеп шоттарында тіркеу барысында кешіктірілмейді немесе орындалмай тұрып есепке алынбайды.

Сақтық. Қолданылатын есеп әдістері бухгалтерлік есепке алынуға тиісті кірістер мен табыстарға қарағанда, жасырын резервтердің жасалуына жол бермей, шығындар мен міндеттемелерді айқын бейнелеуге дайын болуды қамтамасыз ету керек, яғни есепке алынған немесе алуға нақтылы мүмкіндік (кепілдік) бар болатын кірістер алынады.

Қарама-қайшылықсыздығы . Есептің таңдалынған әдістері әр айдың соңғы күнтізбелік күніне айналымның талдамалық есебі мен шоттар бойынша қалдықтардың синтетикалық есеп мәліметтерінің теңдігін қамтамасыз етіп отыруы қажет.

Орындылық. Кәсіпорынның есеп саясаты бухгалтерлік есепті орынды және үнемді жүргізуді қамтамасыз етуі керек.

Есеп саясатының мазмұны. Кәсіпорынның есеп саясаты сол кәсіпорында қолданылатын бухгалтерлік есеп жүйесінің тұтастығын және оны құраушы әдістемелік, техникалық, ұйымдастырушылық жақтардың барлығын қамтиды.

Есеп саясатының әдістемелік жағына мына элементтер кіреді: мүлік пен міндеттемелерді бағалау әдістері, мүліктің әрбір түрлері бойынша амортизация (тозу) есептеу әдістері, табысты (түсімді) есептеу әдістері және тағы сол сияқты.

Осылайша белгіленген заңға сәйкес кез келген заңды тұлға болып табылатын ұйым өзінің есеп саясатын құрастырған уақытта төменде аталған бухгалтерлік есептің негізгі әдістемелік аспектілерін айқындауы қажет.

негізгі құралдарына амортизациялық аударым сомасын есептеу әдістері;
материалдық емес активтеріне амортизациялық аударым сомасы есептеу және оларды есептеп шығару жолдары;
шығындарды топтау мен өндіріс шығындарына жатқызу (апару) әдістері;
өндіріс шығындарын және өнімнің өзіндік құнын есептеу, яғни калькуляциялау жүйесі;
жанама шығындарды анықтау және оларды объектілер арасында тарату әдісі;
дайын өнімдерді кіріске алудың есебі;
аяқталмаған өндірісті анықтау және бағалау және бағалау жолдары;
материалдық қорларды бағалау әдістері;
негізгі құралдарды жөндеу бойынша шығындар есебін ұйымдастыру;

Өнімнің бір ғана түрін өндіретін кәсіпорындардың бухгалтерлік балансында аяақталмаған өндіріс нақты жұмсалған шығындар бойынша есептеледі.

«Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы» Қазақстан Республикасының заңы бойынша кәсіпорындардағы бухгалтерлік есепте қолданылатын тіркелімдердің мазмұны мен бухгалтерлік ішкі есеп мәліметтері коммециялық құпия болып табылады [6] .

Есеп саясатын дайындау. Оны дайындаумен кәсіпорынның бас бухгалтері немесе арнайы есеп (экономикалық) бөлімі айналысады. Дайындалған есеп саясатын кәсіпорынның басшысы өзінің бұйрығымен немесе өкімімен бекітеді.

Бұйрықтың құрамында есеп саясатын есеп беру жылына қабылданған барлық пункттерінің мазмұны толық ашылып жазылады. Сонымен қатар әр пунктке тоқтала келіп қандай нормативтік құжат бойынша немесе қандай заң негізінде есеп саясатының дайындалғандығы көрсетіледі. Қазақстан Республикасының заңдарымен қатар есеп саясатын дайындауда ұйымның ішкі құжаттары негізге алынған болса (лауазымды тұлғалар туралы, ішкі ережелер, бұйрықтар мен өкімдер тағы да басқа) міндетті түрде ол туралы түсініктеме берілуі қажет.

Кәсіпорынның есеп саясатына енгізілген өзгертулер осы ұйымның басқару құжаттарымен, яғни бұйрық, өкім немесе қаулыларымен ресімделуі қажет. Ұйымның қабылдап бекіткен есеп саясаты сол кәсіпорынның қызмет атқаруы барысында қолданылады. Оған өзгеріс енгізу мынадай жағдайларда жүргізізілу мүмкін:

Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы заңының өзгеруіне сәйкес;
бухгалтерлік есеп бойынша нормативтік актілердің өзгеруі салдарынан;
жаңа бухгалтерлік есеп стандартына көшуге байланысты және т. б.

Кәсіпорынның бухгалтерлік есепті жүргізу жолдары ұйымның есеп саясатының дайындарған кезінде таңдалып алынады. Бұл есеп саясаты кәсіпорынның барлық құрылымдық бөлімшелерінде олардың орналасқан орындарына қарамастан қолданылады. Ұйымның филиалдарының, еншілес және тәуелді серіктестерінің және тағы басқа бөлімшелерінің өзіндік бухгалтерлік есеп жолдарын жүргізуіне, яғни басқа есеп саясатын тағайындауына құқығы жоқ.

Бас кәсіпорын қаржылық қызметінің бөлімшелерінің есеп саясатындағы болған өзгерістер туралы алдын ала қамтамасыз етуі қажет.

Ұйымдардың түсініктеме жазуларына жыл бойы орындалған жұмыстар бойынша жасалынған қаржылық талдаудың мәтінімен қатар бухгалтерлік қорытынды есеп туралы шығарылған шешімі және бөлу тәртібі жазылады. Сонымен қатар осы түсініктеме жазуда кәсіпорынның келесі жылға қабылдаған есеп саясаты (егер оған, яғни есеп беру жылына өзгерістер енгізілген болса) жазылады.

Есеп саясатын негіздеу және таңдау кезінде барынша жалпы танылған талаптар мен қағидалар басшылыққа алынады және оны сақтаған жағдайда кәсіпорын үшін де, жалпы республика бойынша да шаруашылық жағдайына бейімделген есеп саясатын қалыптастыру мүмкіндігі туады.

Атап айтқанда, есеп саясатын әзірлеген кезде кәсіпорын өз мүліктері мен міндеттемелерінен бөліп көрсетуі тиіс (яғни, мүліктік жеке дараланған қағидасы бойынша), кәсіпорын өзінің көз жетерлік болашақ кезеңінде өз қызметін жалғастыруды көздейтін болса, яғни өз қызметін тоқтату жөнінде ниетінің жоқтығын білдірсе, онда толассыздық, үздіксіздік қағидасын сақтағаны болып табылады, кәсіпорын өзі таңдап алған бухгалтерлік есепті жүргізудің тәсілін жүйелі пайдаланып, тек тиімді түзетулерді ғана жасап отырса, онда ол жүйелілік қағидасын сақтағаны, ал егерде кәсіпорында орын алған барлық шаруашылық фактілерін сол кезеңіне жатқызатын болса, онда мерзімділігі анықталған (белгіленген) қағидасын ұстанғаны болып табылады. Бұдан басқа, мынадай талаптарды да ұстағаны жөн, атап айтқанда:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.