Бейімбет Майлин. (жазушы)

Кіріспе
Қолданылған әдебиеттер

Бейімбет- қазақ әдебиетінің тарихында орны ерекше жазушы. Ең алдымен Биағаңдай еңбекшіл, қарапайым жазушыны табу қиын. Аз өмірінде артына мол мұра қалдырған оның толық жазып үлгермеген қолжазбаларының өзі 5-6 романдық материал екен.
Біздің қолымызда орталық мұрағаттан алынған Б. Майлиннің істеген қызметі көрсетіліп, 1935 жылы 3 шілдеде толтырылған «Трудовой список» деген құжат бар. Оның мамандығы деген графасында «журналист» деп көрсетілген, «член ВКП(б)» деген сөздің асты сызылған. Еңбек стажы 1919 жылдан ғана бастап жазылыпты. Қызметін көрсететін бетін оқып қарағанда, нені байқаймыз? Толтыру тәртібімен келтірейік:
1. 1919, сент. Инструктор Куст. Губоно
2. 1922, июль. Секретарь газ. «Энбекши казах»
3. 1923, июль. Зам. Редактора газеты «Аул»
4. 1925, март. Зам. Редактора газеты «Энбекши казах»
5. 1927, янв. Зам. Редактора газеты «Аул. тили»
6. 1929, февр. Редактор журн. Казиздата
7. 1930, апр. Переведен на должность редактора- методиста Казиз.
8. 1930, июль. Переведен на должность зав. Издат. Отделом.
Б. Майлиннің өмір жолын және қаламгерлігін зерттеп жүрген құжаттың үстірт толтырылғанын байқау қиын емес.
Ең алдымен Бейімбет «Ғалиядан» кеткеннен 1919 жылдың қыркүйегіне дейін қайда жүрген деген сұрақтың тууы заңды. Бос өарап жүрген бе деген пікір де болуы ықтимал. Ештеңе істемей, қол қусырып жүру- Бейімбетке жат мінез.

1. Бейімбет Майлиннің шығармалар жинағы
2. Бейісқұлов Тоқтар «Бейімбетті кім атқан?» (Алматы 2000ж. 20-66 бет).
3. www.google.kz

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Бейімбет Майлин

Бейімбет- қазақ әдебиетінің тарихында орны ерекше жазушы. Ең алдымен
Биағаңдай еңбекшіл, қарапайым жазушыны табу қиын. Аз өмірінде артына мол
мұра қалдырған оның толық жазып үлгермеген қолжазбаларының өзі 5-6 романдық
материал екен.
Біздің қолымызда орталық мұрағаттан алынған Б. Майлиннің істеген
қызметі көрсетіліп, 1935 жылы 3 шілдеде толтырылған Трудовой список деген
құжат бар. Оның мамандығы деген графасында журналист деп көрсетілген,
член ВКП(б) деген сөздің асты сызылған. Еңбек стажы 1919 жылдан ғана
бастап жазылыпты. Қызметін көрсететін бетін оқып қарағанда, нені байқаймыз?
Толтыру тәртібімен келтірейік:
1. 1919, сент. Инструктор Куст. Губоно
2. 1922, июль. Секретарь газ. Энбекши казах
3. 1923, июль. Зам. Редактора газеты Аул
4. 1925, март. Зам. Редактора газеты Энбекши казах
5. 1927, янв. Зам. Редактора газеты Аул. тили
6. 1929, февр. Редактор журн. Казиздата
7. 1930, апр. Переведен на должность редактора- методиста Казиз.
8. 1930, июль. Переведен на должность зав. Издат. Отделом.
Б. Майлиннің өмір жолын және қаламгерлігін зерттеп жүрген құжаттың
үстірт толтырылғанын байқау қиын емес.
Ең алдымен Бейімбет Ғалиядан кеткеннен 1919 жылдың қыркүйегіне дейін
қайда жүрген деген сұрақтың тууы заңды. Бос өарап жүрген бе деген пікір де
болуы ықтимал. Ештеңе істемей, қол қусырып жүру- Бейімбетке жат мінез.
Көптеген дәлелді деректерге қарағанда, Б.Майлин осы екі арада бірнеше
жерде мұғалім болып істеген. Т.Нұртазиннің Бейімбет Майлиннің
творчествосы кітабында жазылғандай, Бейімбет мұғалімдікті әуелі Тройцкіге
жақын Сарой болысының 4-ауылында жаңадан ашылған мектепте жасайды. Қарағыз
елінде Сағымбаев Несілбек деген кісінің үйінде ашылған мектепте мұғалім
болады. Ал 1918 жылдан бастап ол өз еліндегі Аөжігіт ауылында мұғалімдік
етеді, осы жерде мектеп ашып, негізін қалайды. Ғалия медресесінде алған
білім сол кезде үлкен қажетіне жарады.
Б.Майлин 1919 жылы ауылында мұғалім болып істеп жүрген. Өазаө тілінен
сабақ берген. Біраздан бері бір ой мазалап, әуреге түсуде. Оқушыларға
тақпақ жаттатып, домбырамен ән айтқызуды, шағын күлдіргі пьеса жазып, жұрт
алдында өойып беруді көксейді. Сарой болысының 4-ауылында жаңа мектеп
ашылуына орай той өтіп, онда Уазифа медресесінің шәкірттерінің берген
концерті, жерлесі Серке Өожамқұловтың өзінің Мұсылмандық белгісі өлеңін
мәнерлеп оқығаны көкейден кетпейді. Пьеса жазбақ ойын жолдастарына айтып,
ақылдасады. Ауыл сахнасына шығарсақ деген пікірін білдіреді. Өз ойынша,
пьесада бір келіншектің ролі болуы керек. Оны кім ойнайды? Оқып жүрген
қыздардың біріне ойнатсақ, бәлеге қаламыз. Шайтан ойынын ойнатып,
қыздарымызды бұзады дап мектепке жібермей қояды,- деп, тұйыққа беріле
береді. Оның есіне өлеңдерін жаттатып айтқызып жүрген Елубай түседі, оның
қыз киімін киіп бір үйге келгенде, ешкімнің танымай қалғанын, отырған
адамдардың таңданып, таңдай қаққанын естіген. Қыз ролін осы Елубай атқарады
деп, оны қолқалайды. Әйет- Тобыл бойында өткен жанында көрсетілген сол
шағын пьесадағы Елубай Өмірзақовтың дебюті табысты өткені соншама, оның
әйел кейіпіне түсіп орындағанын бірде бір жан сезбеген, күмән келтірмеген.
Артынан Әйел болып ойнаған Өмірзақтың баласы Елубай деп хабарлағанда,
ақсақалдар Әлгі бала емізген әйел ғой, о тоба, тоба! деп жағаларын
ұстаған.
Бұл пьесаны қойғанда, оның әсері қалай болатынын Б.Майлиннің өзі де
толық сезінбеген шығар. Бүгінгі биіктен қарасақ, бірнеше маңызын аңғара
аламыз. Біріншіден, Б.Майлин ауылға, мектепке өнер, мәдениет жағынан жаңа
бір леп әкелді, самарқау сезімді оятуға талпыныс жасады, екіншіден, өлең,
мақала, хабарлар жазып жүрген өзінің драматургиядағы алғашқы қадамын
жасады, бұл жанрда да қаламгерлік мүмкіншілігін байқады, үшіншіден, Ерубай
Өмірзақовтай дарынның тот басыпң тоқырап қалмауы үшін, үлкен өнер жолына
түсуі үшін қанатын қақтырды, демеп жіберді десе де болады, сол Елубай
әртістік жолға түсіп, еліміздің белді, белгілі, атақ-даңқы кең тарған өнер
қайраткері болып шықты.
Ұстаздық жол Бейімбетке абырой әпермесе, беделін түсірген жоқ.
Ғалым С.Ордалиев Қостанай өңірін аралаған бір жылы төмендегідей
деректерді жазып алған екен: Бейімбет 1920 жылдың басында біраз уақыт сол
кездегі губерниялық оқу бөлімінің Дамбар болысы бойынша инспекторы қызметін
атқарған. 1920 жылдың жазында Дамбар болысының сайлауы жүргізіледі.
Болыстыққа жастардан Сапар Баймұхамедов сайланады да, Бейімбет оқу
бөлімінің меңгерушісі болады. 1921 жылы болыстық қайта сайлауда жұрт
Бейімбетті болыстың орынбасарына сайлайды (Бейімбет туралы соңғы
деректер. Қазақ әдебиеті, 1961, 22 желтоқсан.)
1922 жылы жазда Қостанайда аз ұлттар инструкторларының алғашқы
конференциясы өткен. Оның жұмысына қатысқан Б.Майлин президиум құрамына
сайланып, хатшылық еткен. Ол конференция шешімін әзірлеуге белсене қатысып,
мәжіліс хаттамасын дайындаған әрі аударған.
Сол жылы маусым айында Денисоф аудандық конференциясыа Дамбар
болысынан делегат болып барды. Шешуші дауысқа ие 57 делегаттың бірі-
Бейімбет Майлин. Ал оған берілген мандатта былай деп жазылған:
Предьявитель сего есть действительно делегат, избранный на Денисовскую
районную конференцию на 25 июня 1922 года, Майлин Бимухамед, что подписями
и приложением печати удостоверяется. Сонымен, Б.Майлин- оқу ісін, мектеп
жұмысын жандандырып, жақсы жолға қоюға белсене қатысқан қызметкер. Бұл
кезде ол әрі ақын, әрі журналист ретінде аты шығып жүрген. Сөйтіп 1922
жылдың жазына дейін жеткен Б.Майлин Еңбекші қазақ газетіне қызметке
шақырылады.
Ал мұның алдында бірнеше елеулі өзгерістер болды. Олардың бірі- 1917
жылғы ақпан төңкерісі. Оған үміт арта қараған Бейімбет қазақ даласына енді
бостандық келді деп түсінеді де, Қырда өлеңінде Сергіді жас жүрегім
дерті басқан, Құл басым азат болып, көңіл тасқан десе, Қазаққа деген
өлеңінде:
Іздеген күн өзі келді алдыңа,
Зарлағаның бекер босқа қалды ма?
Туды теңдік: баймен қатар жарлыңа,-
деп, қуанышын жасырмай сездірді. Кейін бұл өлеңдері өзіне соққы болып
тиді. Артынша, сол жылдың қазан айында шыққан Сьез деген өлеңінде халық
тұрмысында жақсы өзгерістер болмағанына қынжылып, ашына сынағаны
ескерілмеді.
Халқының, әсіресе кедей- жалшылардың жайына алаңдаған Б.Майлин
Алашорда басында тұрған азаматтарға да сенім білдірді. Әсіресе, Ғалия
медресесінде А.Байтұрсыновпен кездесуі, одан кейін Қазақ газетінде
өлеңдерінің басылып тұруы, сөз жоқ, Бейімбет ойына жақсы пікір орнықтырды.
Тұңғыш басылым бетін көріп, жарыққа шыққан Ыштат деген өлеңінің осы
Қазақ газеті тұсауын кесті. Өлең 19174 жылдың 16 желтоқсандағы санында
берілген. Бұдан кейінгі кезде осы басылымда Бейімбеттің Жазғы кеш, Жазғы
қыбыр, Ұлу, Қазаққа, Алашордаға өлеңдері, Айқап ойыңызда бар ма?,
Дамбар елінің шаруасы, Қазақ әдебиет кеші деген мақалалары басылған.
1913 жылдың 2 ақпанынан 1918 жылдың қыркүйегіне дейін өмір сүрген Қазақ
газетіне Бейімбеттің реніші болған жоқ. Жас кезінде Б.Майлин Абай өлеңдері
мен А.Байтұрсыновтың Қырық мысалынқолына түсіріп оқыса, оның ұлтжанды
болмауына, халқына қайтсем де көмек беремін деп ой кешпеуіне әсер етпеді
дейсіз бе?
Міне, сондықтан А.Байтұрсынов Қостанайға 1918 жылы келіп, қазақ
жастарынан алашорда сапына кісі алу жөнінде тізім жасағанда, Б:Майлиннің
жазылуы тегін емес. Бұл- болған жағдай, бұлтартпас шындық. Алашордаға
қолдау көрсеткені өлеңдерінде, басқа туындыларында көрініс тапты. Қазақ
газетінде жарық көрген Алашордаға, Сарыарқа газетінде жарияланған
Алдаспаспыз, Комиссардың жолдасы тағы басқа туындыларында алаш
қозғалысын қуаттап жазды. 1918 жылы Семейде қазақ жігіттерінен құрылған
милицияны басқарған мұғалімдер семинариясының оқушысы Қазы
Нұрмұхамбетұлының қызылдармен қақтығыста оққа ұшқаны туралы жазған Тұңғыш
құрбан мақаласында Ұлтшылдығын көрсетті, ұлтының жолында жанын құрбан
қылды,- деп мақтана көрсетті. Жас азамат газетінде жарияланған Еліме
деген өлеңінде:
Елім-ау, бір сен үшін міндім атқа,
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.