Әлеуметтік коммуникацияның журналистік, психологиялық, философиялық, семиотикалық табиғаты
1.Әлеуметтану ғылым ретінде.
2. Әлеуметану және қоғам туралы басқа ғылымдар.
3. Әлеуметтік коммуникация жайлы зерттеулер.
Негізгі бөлім.
1.Әлеуметтік коммуникацияның журналистік табиғаты.
2.Әлеуметттік коммуникацияның психологиялық табиғаты.
3.Әлеуметтік коммуникацияның философиялық табиғаты.
2.Әлеуметттік коммуникацияның семиотикалық табиғаты
Қорытынды.
2. Әлеуметану және қоғам туралы басқа ғылымдар.
3. Әлеуметтік коммуникация жайлы зерттеулер.
Негізгі бөлім.
1.Әлеуметтік коммуникацияның журналистік табиғаты.
2.Әлеуметттік коммуникацияның психологиялық табиғаты.
3.Әлеуметтік коммуникацияның философиялық табиғаты.
2.Әлеуметттік коммуникацияның семиотикалық табиғаты
Қорытынды.
Әлеуметтану 19 ғасырдың аяғында алғаш рет социология ілімі ретінде пайда болған. Ол латынның «социетас» -«қоғам», гректің «логос»- «ілім» деген сөзінен шыққан. Қоғамды көптеген тарих, саясаттану, педагогика, құқықтану, философия, семиотика, сынды көптеген ғылымдар зерттейді. Әр ғылым белгілі бір қатынасты: саясаттану-саяси қатынастарды зерттесе, Әлеуметтану-әлеуметтік өмірін зерттейді. Қоғамның әлеуметтік өмірі- жекелеген адамдар мен әлеуметтік қауымдастықтар арасындағы әлеуметтік байланыс пен қарым-қатынас және әрекет. Әлеуметтік қауымдастықтарға түрлі топтар, ұжымдар, ұлттар жатады. Яғни әлеуметтану- адамдардың қоғамдағы өзара әрекет ету тәртібі, мінез-құлқы туралы ғылым. Яғни адамдардың әртүрлі қауымдастықтарындағы өзара қарым-қатынастарының жалпы заңдылықтарын зерттейді. әлеуметтанудың объектісі: қоғам туралы басқа ғылымдар нені зерттесе, ол да соны зерттейді.
Әлеуметтанудың негізгі ұғымдарына: әлеуметтік қауымдастық, әлеуметтік жүйе, әлеуметтк құрылым, әлеуметтік ұйым, әлеуметтік топ, әлеуметтік әрекет, әлеуметтік мінез-құлық, әлеуметтік әділеттілік, әлеуметтік еркіндік т.б.
Әлеуметтану заңдары- қоғамның, әлеуметтік қауымдастықтың және тұлғалардың өзара әрекеттесуі мен іс-қимыл заңдары.Оларға әлеуметтік дифференциация, интеграция( бөліну мен бірігу), әлеуметтік қозғалыс(мобильділік), ииндивидті әлеуметтендіру, қоғамды урбанизациялау(мемлекетте қала тұрғындарының көбеюі,) қоғамдық өмірді интернационализациялау( ұлтаралық қатынастардың нығаюы) жатады. Яғни жалпы әлеуметтану- бүкіл қоғам деңгейіндегі, ал, жеке әлеуметтану-қоғамдық қатынастардың саласына ғана қатысты заңдылықтарды зерттейді.
Әлеуметтанудың үш қызметі бар: танымдық, ол зерттеу, әсіресе эмпирикалық зерттеу, негізінде білім береді; саяси қызмет, бұл жағдайда әлеуметтану саясаткерлерге қоғамды билеуге, меңгеруге көмектеседі; тәрбиелік қызметінде, әлеуметтану халықты идеологиялық жағынан тәрбиелеуге көмектеседі.Ал қазіргі таңда ол қоғамда дұрыс әлеуметтік саясаттың жетілуіне, жасалуына, қоғамды билеуге, реформалар мен сайлауды т.б. табысты өткізуге көмектеседі.
Әлеуметтанудың негізгі ұғымдарына: әлеуметтік қауымдастық, әлеуметтік жүйе, әлеуметтк құрылым, әлеуметтік ұйым, әлеуметтік топ, әлеуметтік әрекет, әлеуметтік мінез-құлық, әлеуметтік әділеттілік, әлеуметтік еркіндік т.б.
Әлеуметтану заңдары- қоғамның, әлеуметтік қауымдастықтың және тұлғалардың өзара әрекеттесуі мен іс-қимыл заңдары.Оларға әлеуметтік дифференциация, интеграция( бөліну мен бірігу), әлеуметтік қозғалыс(мобильділік), ииндивидті әлеуметтендіру, қоғамды урбанизациялау(мемлекетте қала тұрғындарының көбеюі,) қоғамдық өмірді интернационализациялау( ұлтаралық қатынастардың нығаюы) жатады. Яғни жалпы әлеуметтану- бүкіл қоғам деңгейіндегі, ал, жеке әлеуметтану-қоғамдық қатынастардың саласына ғана қатысты заңдылықтарды зерттейді.
Әлеуметтанудың үш қызметі бар: танымдық, ол зерттеу, әсіресе эмпирикалық зерттеу, негізінде білім береді; саяси қызмет, бұл жағдайда әлеуметтану саясаткерлерге қоғамды билеуге, меңгеруге көмектеседі; тәрбиелік қызметінде, әлеуметтану халықты идеологиялық жағынан тәрбиелеуге көмектеседі.Ал қазіргі таңда ол қоғамда дұрыс әлеуметтік саясаттың жетілуіне, жасалуына, қоғамды билеуге, реформалар мен сайлауды т.б. табысты өткізуге көмектеседі.
-1.Әлеуметтану. Ж.Н. Сәрсенова. «Нұр-Принт», Алматы, 2010
-2.Әлеуметтік психология. Н.Сн.Ахтаева, А.І.Әбдіғапбарова, З.Н.Бекбаева, «Қазақ Университеті», 2007.
3. Әлеуметтік философия.Хрестоматия. Аудармасы-Әбішев.Қ., Ерғалиев.І.,»Ғылым», Алматы, 1996.
4. Қарым-қатынас психологиясы. Елеусізова Сәуле. «Рауан», Алматы, 1995
-Халықаралық журналистиканың дамуы, Төрегелді Бекниязов, «Қазақ Университеті», Алматы,2003
5. Ұлттық қатынастардың дамуы. Р.Әбсаттаров, «Қазақстан», Алматы,1982
6. Жалпы психогия,Алдамұратов.Ә., «Білім», Алматы,1996
7. Қазақ халқының филдософиясының мұрасы, Ә.Н. Нысанбаев,Қ. Жамалов, Қ.Құрманәлиева, Қ.Әбішев, Қ. Сағиқызы, Ж,Молдабеков, Н. Байтенова, С.Нұрмұратов, Е.Масанов, «Аударма», Астана, 2006
8. Макрознак: структура, семантика, прагматика. Г.Ю.Аманбаева, Алматы,2005
9. Әлеуметтану және саясаттану түсіндірме сөздігі. Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2006. - 569 б.
10. Агафонов А. Ю. Человек как смысловая модель мира. — Са¬мара: Изд. дом «Бахрах—М», 2000. — 336 с.
11. Бурдье П. Начала. ― М., 1994. ― С. 181―207.
12. Знаков В. В. Понимание в познании и общении. — М.: Ин-т психологии РАН, 1994. ― 237 с.
13. Конецкая В. П. Социология коммуникации: Учебник. — М.: Междунар. ун-т бизнеса и управления, 1997. — 304 с.
14. Лосев А. Ф. Проблема смысла и реалистическое искусство. — М.: Искусство, 1995. ― 320 с.
15. Павиленис Р. И. Проблема смысла. Современный логико-философский анализ языка. — М.: Мысль. 1983. — 286 с.
16. Петров Л. В. Массовая коммуникация и культура. Введе¬ние в теорию и историю. — СПб., 1999. — С. 15—34.
17. Соколов А. В. Введение в теорию социальной коммуника¬ции. ― СПб., 1996. ― С. 17 ―43; 201 ―228.
18. Чернышев С. Б. Смысл. Периодическая система его элемен¬тов. ― М., 1993. ― 223 с.
-2.Әлеуметтік психология. Н.Сн.Ахтаева, А.І.Әбдіғапбарова, З.Н.Бекбаева, «Қазақ Университеті», 2007.
3. Әлеуметтік философия.Хрестоматия. Аудармасы-Әбішев.Қ., Ерғалиев.І.,»Ғылым», Алматы, 1996.
4. Қарым-қатынас психологиясы. Елеусізова Сәуле. «Рауан», Алматы, 1995
-Халықаралық журналистиканың дамуы, Төрегелді Бекниязов, «Қазақ Университеті», Алматы,2003
5. Ұлттық қатынастардың дамуы. Р.Әбсаттаров, «Қазақстан», Алматы,1982
6. Жалпы психогия,Алдамұратов.Ә., «Білім», Алматы,1996
7. Қазақ халқының филдософиясының мұрасы, Ә.Н. Нысанбаев,Қ. Жамалов, Қ.Құрманәлиева, Қ.Әбішев, Қ. Сағиқызы, Ж,Молдабеков, Н. Байтенова, С.Нұрмұратов, Е.Масанов, «Аударма», Астана, 2006
8. Макрознак: структура, семантика, прагматика. Г.Ю.Аманбаева, Алматы,2005
9. Әлеуметтану және саясаттану түсіндірме сөздігі. Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2006. - 569 б.
10. Агафонов А. Ю. Человек как смысловая модель мира. — Са¬мара: Изд. дом «Бахрах—М», 2000. — 336 с.
11. Бурдье П. Начала. ― М., 1994. ― С. 181―207.
12. Знаков В. В. Понимание в познании и общении. — М.: Ин-т психологии РАН, 1994. ― 237 с.
13. Конецкая В. П. Социология коммуникации: Учебник. — М.: Междунар. ун-т бизнеса и управления, 1997. — 304 с.
14. Лосев А. Ф. Проблема смысла и реалистическое искусство. — М.: Искусство, 1995. ― 320 с.
15. Павиленис Р. И. Проблема смысла. Современный логико-философский анализ языка. — М.: Мысль. 1983. — 286 с.
16. Петров Л. В. Массовая коммуникация и культура. Введе¬ние в теорию и историю. — СПб., 1999. — С. 15—34.
17. Соколов А. В. Введение в теорию социальной коммуника¬ции. ― СПб., 1996. ― С. 17 ―43; 201 ―228.
18. Чернышев С. Б. Смысл. Периодическая система его элемен¬тов. ― М., 1993. ― 223 с.
Әлеуметтік коммуникацияның журналистік, психологиялық, философиялық,
семиотикалық табиғаты.
1.Әлеуметтану ғылым ретінде.
2. Әлеуметану және қоғам туралы басқа ғылымдар.
3. Әлеуметтік коммуникация жайлы зерттеулер.
Негізгі бөлім.
1.Әлеуметтік коммуникацияның журналистік табиғаты.
2.Әлеуметттік коммуникацияның психологиялық табиғаты.
3.Әлеуметтік коммуникацияның философиялық табиғаты.
2.Әлеуметттік коммуникацияның семиотикалық табиғаты
Қорытынды.
Әлеуметтану 19 ғасырдың аяғында алғаш рет социология ілімі ретінде
пайда болған. Ол латынның социетас -қоғам, гректің логос- ілім
деген сөзінен шыққан. Қоғамды көптеген тарих, саясаттану, педагогика,
құқықтану, философия, семиотика, сынды көптеген ғылымдар зерттейді. Әр
ғылым белгілі бір қатынасты: саясаттану-саяси қатынастарды зерттесе,
Әлеуметтану-әлеуметтік өмірін зерттейді. Қоғамның әлеуметтік өмірі-
жекелеген адамдар мен әлеуметтік қауымдастықтар арасындағы әлеуметтік
байланыс пен қарым-қатынас және әрекет. Әлеуметтік қауымдастықтарға түрлі
топтар, ұжымдар, ұлттар жатады. Яғни әлеуметтану- адамдардың қоғамдағы
өзара әрекет ету тәртібі, мінез-құлқы туралы ғылым. Яғни адамдардың әртүрлі
қауымдастықтарындағы өзара қарым-қатынастарының жалпы заңдылықтарын
зерттейді. әлеуметтанудың объектісі: қоғам туралы басқа ғылымдар нені
зерттесе, ол да соны зерттейді.
Әлеуметтанудың негізгі ұғымдарына: әлеуметтік қауымдастық, әлеуметтік жүйе,
әлеуметтк құрылым, әлеуметтік ұйым, әлеуметтік топ, әлеуметтік әрекет,
әлеуметтік мінез-құлық, әлеуметтік әділеттілік, әлеуметтік еркіндік т.б.
Әлеуметтану заңдары- қоғамның, әлеуметтік қауымдастықтың және тұлғалардың
өзара әрекеттесуі мен іс-қимыл заңдары.Оларға әлеуметтік дифференциация,
интеграция( бөліну мен бірігу), әлеуметтік қозғалыс(мобильділік),
ииндивидті әлеуметтендіру, қоғамды урбанизациялау(мемлекетте қала
тұрғындарының көбеюі,) қоғамдық өмірді интернационализациялау( ұлтаралық
қатынастардың нығаюы) жатады. Яғни жалпы әлеуметтану- бүкіл қоғам
деңгейіндегі, ал, жеке әлеуметтану-қоғамдық қатынастардың саласына ғана
қатысты заңдылықтарды зерттейді.
Әлеуметтанудың үш қызметі бар: танымдық, ол зерттеу, әсіресе
эмпирикалық зерттеу, негізінде білім береді; саяси қызмет, бұл жағдайда
әлеуметтану саясаткерлерге қоғамды билеуге, меңгеруге көмектеседі;
тәрбиелік қызметінде, әлеуметтану халықты идеологиялық жағынан тәрбиелеуге
көмектеседі.Ал қазіргі таңда ол қоғамда дұрыс әлеуметтік саясаттың
жетілуіне, жасалуына, қоғамды билеуге, реформалар мен сайлауды т.б.
табысты өткізуге көмектеседі.
2. Әлеуметтану және қоғам туралы басқа ғылымдар.
Әлеуметттану ғылымының қоғамдық ғылымдар арасында алатын орны,
атқаратын қызметі бар. Басқа ғылымдармен салыстырғанда әлеуметтану қоғамдық
өмірдің бір ғана саласын қарастырмайды. Ол қоғамды тұтас организм, жүйе
ретінде алып, қоғамды бүкіл қатынастардың жүйесі ретінде және жекелеген
салаларын сол жүйенің бөлімдері ретінде қарасытрады.
Экономикалық ғылымдар-экономикалық қатынастарды зерттейді. Ал әлеуметтану-
адамдардың әр түрлі топтардың өкілдері ретіндегі өзара қарым-қатынастарын
әлеуметтік тұрғыда зерттейді.
Әлеуметтану және құқық. Әлеуметтану құқықы, құқықтық қатынастарды
өздігінен, жеке емес, бүкіл қоғамдық өмірдің, бүтіннің бөлшегі ретінде
қарастырады. Құқық адамдардың өмірін заң тұрғысынан реттейді. Әлеуметтану
адам өміріне, олардың қарым-қатынастарына құқықтық зерттеудің қалай әсер
ететінін зерттейді. Әлеуметтану аталған салада әлеуметтік заңдылықтардың
өзіндік ерекшеліктерінің көріністерін зертейді, өзінің алдына құқыққа және
құқықтың әлеуметтік рөліне, институттар мен ұйымдардың әлеуметтік
қатынастардың әлеуметтік факторлардың әсерін айқындау мақсатын қояды.
Әлеуметтану және тарих. Олардың ортақ жақтары көп. Екеуі де қоғамды
тұтастай зерттейді өмірдің фактілеріне сүйенеді. Әйтсе де екеуі бөлек
ғылым. Ғалымдар тарихты жекелеуші ғылым деп атайды. Әлеуметтану өткен мен
бүгіннің әлеуметтік тәжірибесін жинақтап, шолып және әлеуметтік
құбылыстардың , процестердің заңдылығын, типтік байланыстарын теориялық
ғылым ретінде бөліп көрсетеді. Егер тарих қоғамдыөқ өмірдің көрінісінің
барлық түрлерін, тараптарын, салаларын оқып, нақтылай зерттесе, әлеуметтану
қоғамның тек әлеуметтік қатынастарын зерттейді. Сондықтан әлеуметтанудың
зерттеу объектісі тарихтың зерттей объектісінен тарлау.
Әлеуметтану және саясаттану. Олардың байланысы саясат әлеуметтануы деген
пән өмірінде тығыз көрінеді. Алайда әлеуметтану әлеуметтік өмірді, ал
саясаттану саяси өмірді зерттейді. Әлеуметтану әлеуметтік мәртебені,
құрылымды, саясаттану жеке адамның құқығы мен міндеттерін, саяси ұйымдар
мен мемлекетте және басқа әлеуметтік институттарға қарым-қатынасты
зерттейді.
Әлеуметтану және философия. Әлеуметтану құқыққа, тарихқа, саясаттану және
тағы басқа қоғам туралы ғылымдарға әдіс береді. Сондықтан әлеуметтанудың
әдістемелік орны жоғары. Және философияға сүйенеді, оған тәуелді. Философия
әлеуметтану үшін жалпы заңдарды, теорияларды тұжырымдай береді, ал
әлеуметтану философияға қоғам өмірі жайлы фактілерге негізделген нақты
материалдар береді.
Әлеуметтану және психология:
Әлеуметтану және семиотика:
Әлеуметтану және журналистика:
3.Әлеуметтанудың пайда болуы.
Социология терминін француз философы, позитивизм философиясының негізін
салушылардың бірі, Огюст Конт(1798-1857) енгізді. Әлеуметтануды ол
алғашында әлеуметтік физика деп атады, ол жеке тұлға мен қоғамды
зерттейді деді.
Қоғам-тірі организм. Оның өмірінде отбасы, мемлекет, дін маңызды рөл
атқарады. Мемлекет тәртіп үшін қажет, ал дін тәртіптің рухани негізін
құрайды. Ол позитивті дінді жақтайды, құдай орнына адамзатты қояды.
Әлеуметтану бақылауға негізделген ерекше ғылым деп түсіндірді ол.
Әлеуметтану әлеуметтік статика мен әлеуметтік динамикаға бөлінеді.
Әлеуметтік статика әлеуметтік әлеуметтік жүйелердің өмір сүру жағдайлары
мен жұмыс істеу заңдылықтарын тексереді. Әлеуметтік динамика әлеуметтік
жүйелердің дамуы мен өзгеру заңдылықтарын дамуы мен өзгеру заңдарын
зерттейді. Конттың әлеуметтік динамикасы-прогресс ілімі, ал әлеуметтік
статикасы тәртіп ілімі. Ол альтруизм ілімін үгіттейді, және сол атауды
енгізді. Альтруизмше: Өзің үшін емес, өзге адам үшін өмір сүр!. Әр түрлі
топтар, қоғам және индивидтердің қарым-қатынасында негізгісі қоғамдық қарым-
қатынастар болуға тиісті.
Гербенрт Спенсер( 1820-1903), ағылшын ойшылы, Конт ілімін жалғастырушы. Ол
әлеуметтанудың: жүйелі тәсіл, әлеуметтік жүйе, әлеуметтік құрылым,
әлеуметтік функция, әлеуметтік институт, әлеуметтік тексеру немесе
бақылау, секілді ұғымдарын зерттеді. Ол әлеуметтанудағы құрылымдық-
функциялық тәсілдің негізін салды.
Оның қоғамды организм ретінде түсіндіруі, әлеуметтік дамудан туындаған.
Осыған орай ол биологиялық ағза мен әлеуметтік ағза арасындағы бірнеше
ұқсастықты анықтап шықты. Яғни:
1) қоғам биологиялық организм сияқты өзінің дамуы барысында көлемі жағынан
өсіп ұлғаяды( мысалы ұсақ мемлекттің ірі империяға айналуы),
2) Организм құрылымы биологиялық эволюция процесі барысында қалай
күрделенетін болса, қоғамның да өсу деңгейәне сәйкес оның құрылым
күрделіленеді. 3) биологиялық іспетті әлеуметтік организм құрылымының
жіктелуі функцияларыныңі жіктелуімен қатар жүреді.
4) Эволюция процесінде биологиялық және әлеуметтік организмдердің
құрылымдары мен функцияларындағы жіктеліс олардың өзара әрекетінің
өсуімен қатар жүреді. 5) қоғам мен биологиялық организм ұқсастығын басқаша,
өңін айналдырып қарасақ, онда әр организмнің өзі қоғам, өйткені қоғамның
өзі жеке адамдардан құралған.
Маркстік әлеуметтануды Карл Маркс(1818-1883) пен Фридрих Энгельс (1820-
1895) дамытты. Олар қоғамды әлеуметтік жүйе ретінде танып, білудің бірден-
бір ғылыми ілімін жасай берді, қоғамдық формация ұғымын тұжырымдады.
Қоғамдық материалдық-экономикалық негізін терең зерттеді. Олар қоғамды
даму үстіндегі табиғи-тарихи процесс ретінде қарастырды, таптар туралы,
қоғамдық әлеуметтік қақтығыс туралы ілім жасады.
Маркстік әлеуметтанудың негізгі ережелеріне келесі прайымдаулар жатады:
1)Экономиканың басқарушы рөлі. Материалдық өндіріс-қоғамның өмір сүруінің
жіне дамуының негізі.
2)Қоғамның саяси күшінің маңызы-пролетарият, және жұмысшылар табы деп
саналады. Олар болашақта біртіндеп дойылады, Капитализм- коммунизмге,
тапсыз қоғамға айналады деді.
Эмиль Дюркгейм.( 1858-1917), француз әлеуметтану мектебінің негізін салушы,
әлеуметтану пәні мен оның әдісіне көп көңіл бөлген. Оның көзқарастарын
социологизм деп атады. Себебі ол әлеуметтік нәрсенің өзіне тән белгісіне,
ерекшелігіне көңіл бөліп, әлеуметтану пәнінің ерекшелігін көрсетті.
Әлеуметтану пәні- индивидпен бөлек өмір сүретін және оған қатысты
объективті(тәуелсіз) күшке ие әлеуметтік фактілер.Ол Әлеуметтік
фактілерді заттар секілді қарастыру керек деген.
Макс Вебер( 1834-1920) неміс әлеуметтанушысы, экономист, тарихшы. Қоғамдық
өмір жеке адамдырдың әрекетінен тұрады деп тұжырымдады. Оның ойынша
теориялық әлеуметтанудың пәні тек қана әлеуметтік әрекет болуы шарт,
әлеуметтану әлеуметтік әрекеттер туралы ғылым. Бұл ғылым әлеуметтік
әрекетті түсініп, оның себептерін ұғындыруы қажет. Бірақ субъектінің
әрекетке өз дегенін қосуы нәтижесәнде ғана адамның әрбір қимылы белгілі бір
мағынаға ие болады.
Питирим Александрович Сорокин (1889-1968) белгілі АҚШ әлеуметтанушысы. Ол
өмірінің соңына дейін АҚШ та тұрып, Төңкеріс әлеуметтануы, Әлеуметтік
мобильділік сынды еңбектерін жазды.
Әлеуметтік коммуникация зерттеудің пәні ретінде
19 ғасырдың ортасында әлеуметтанудың негізін қалаушылары О.Конт пен
Г.Спенсер өз еңбектерінде әлеуметтік коммуникация жайлы айтпаған. Сонда
коммуникациясыз ешқандай қоғам болмайтын сияқты еді. Ал сол ғасырдығ
аяғында пайда болған психология адамдар арасындағы қарым қатынасқа емес,
түсінісуге емес, көбіне интроспецияға яғни бихевилоризмге көңіл аударды.
Осы уақытта кітап мәдениеті: яғни газет журналдар шығып, телеграф пен
телефон, аял ғасыр аяғында кино мен радио пайда болды. Алайда ғалымдар бұл
коммуникациялық құралдарға көңіл бөлмеді, оладың даму барысындағы
әлеуметтік рөлін байқамады.
Тек бірінші дүниежүзілік соғыстан соң ғана тіл білімінде ғылыми революция
болды. Ф.де Соссюрдың семиологиялық ойлары коммуникацияның негізін қалады.
Ал телевидение мен компьютердің пайда болуымен әлеуметтік коммуникацияның
маңызы жоғарылады. Осы уақыттарда қоғамды кітаптан, театрға барудан көрі
сериалдар мен видеофильмдер қатты қызықтырды.
Ал батыстың кәсіпкерлер мен саясаткерлері жаңа мүмкіндіктерге қол жеткізе
бастады.Жаңа технологиялардың арқасында жарнама беру оны жандандыруды
қолға алды.
Осы уақыттарда имиджмейкерлер мен жарнама саласында жұмыс істейтіндерге
деген сұраныс көбейді.
Әлеумекттік коммуникация саласында жиырмасыншы ғасырдың жетістіктеріне
баға бере отырып коммуникативтік қиындықтар тек социология, психология,
әлеуметтік пчихология, мәдениеттану, әлеуметттік философия сынды
ғылымдардың бір бөлігі ретінде қалыптаса бастады.
Коммуникация термині техникалық та, биологиялық ғылымдарда да қолданылады.
Бірақ көбінесе қарапайым төмендегідей коммуникацияның схемасы жайында
айтылады.
сурет. 1.1. Коммуникацияның қарапайым схемасы
Бұл схема бізге коммуникацияда кем дегенде үш қатысушысы болу керектігін
көрсетеді. Олар: жіберетін субъект(коммуникант), жіберілетін объект(хат,
ақпарат), Қабылдаушы субъект(реципиент). Яғни коммуникация субъекттер
арасындағы қарым қатынастың әртүрлілігі.
Қарым қатынас әлеуметтік байланыстың негізгі құралы.
Әр мекемеде кез-келген жұмыскерге басқалармен қарым-қатынасқа түсуге тура
келеді. Қазіргі кезде қарым-қатынас иерархиялық немесе авторитарлық
көзқараспен емес, әріптестік көзқараспен ерекшеленуі тиіс. Яғни
бұйрықтарды, айыптауларды болдырмау, шексіз пікірталастарға жол бермеу
шарт. Коммуникациялар процесін дұрыс құру үшін қызметкердің тұлға
психологиясы саласында бастапқы білімі болуы шарт.
Яғни: базалық психологиялық нұсқауларды әңгіме барысында коммуникация
процесін дұрыс құруы шарт; тұлғааралық коммуникациялар теориясының
негіздері әңгіме үшін өзекті сәт;
Әңгіме жүргізу этикасы, яғни қызметкер кәсіби талаптар мен орын алған
тәжірибеге қарай қызметкер мен тапсырыс беруші арасындағы базалық өзара
қарым-қатынас қағидаларын ұстануы қажет.
Жұмыс процесінде де, жеке өмірде де біз қарым-қатынаста боламыз. Немесе
тұлғааралық коммуникацияға түсеміз.Коммуникация өзара түсінушілікке
әкелетін екі жақты ақпарат алмасу процесі. Егер адамдар өзара түсінушілікке
келмесе, онда коммуникация орындалмаған болып табылады. Коммуникацияның
сәтті болуы үшін адамдардың сізді түсінгені, қалай қабылдағаны, мәселеге
қалай қарайтыны туралы кері байланыс алу қажет. Сарапшы үшін
коммуникациялар процесін дұрыс құра білу маңызды. Ол үшін коммуникацияның
негізгі заңдарын білуі қажет.
Бірінші заң. Шындық жіберушінің нені хабарлап отырғанында емес,алушының
нені түсінгенінде жатыр.
Екінші заң. Егер алушы хабарламаны дұрыс түсінбесе, кінә жіберушіге
тағылады.
Үшінші заң. Коммуникация процесіндегі қарым-қатынас құрылымы процеситің
қандай сатылардан өтетініне байланысты.
Төртінші заң. Мазмұн деңгейінде және қарым- қатынас деңгейінде ақпаратты
қабылдарудың түрлі тәсілдері пайдаланыалады.
Коммуникацияның нашар болу себептері:
Стереотиптер жеке адамдар немесе жағдайлар туралы қалыптасқан ой-пікірлер
нәтижесінде адамдарды, жағдайларды, мәселелерді түсіну және объективті
талдау қиын болады;
Өзінің көзқарасына қарсы келетін пікірлерді қабылдамау, оларға қарсы болу;
Адамдар арасындағы жаман қарым- қатынас, нәтижесінде басқа адамды өз
ойыңыздың дұрыстығына сендіре алмау пайда болады;
Өз ойын білдірудегі қателіктер, мысалы, логиканың жоқ болуы, дұрыс емес
сөздерді қолдану, қарым- қатынастың күрделілігі
Қарым-қатынас тактикасы мен стратегиясың дұрыс болмауы.
Біз жоғарыда әлеуметтану сөзіне тоқталғанбыз және ол - адамдардың
қоғамдағы өзара әрекет ету тәртібі, мінез-құлқы туралы ғылым дегенбіз. Яғни
адамдардың әртүрлі қауымдастықтарындағы өзара қарым-қатынастарының жалпы
заңдылықтарын зерттейді. Ал қарым қатынас қоғамдық өмірде тілдесу арқылы
жүзеге асады.
Әлеуметтік коммуникацияның псиологиялық табиғаты.
Адамдар арасындағы қарым қатынас және өзара тілдесудің әлеуметтік
психологиялық сипаты.
Адамдардың бірін бірі білмейінше, түсінбейінще, қатынасқа түсуі қиын. Әр
адам өз қалауы бойынша әрекет етеді. Және айналдасындағылар да сол бойынша
әрекет етеді.Әрбір адам еш танымсыз әлеуметтік құрылымға бейімделеді.
Әлеуметтік құрылым үздіксіз әрекет етуден тұрады.
Психология ғылымының кез-келген мәселесі адамның жан дүниесінің сырымен,
қоғам мен әлеуметтік өмірдің сан алуан салаларымен тығыз байланысты. Соңғы
жылдары психологтар мен социолог мамандардың көңіл бөліп отырған
мәселелерінің бірі адамдар арасындағы қарым-қатынас жасауының құпиясы неде?
Қарым-қатынас жасау ақылды адамға ғана тән қасиет. Және ол адамның тіршілік
бейнесі мен мәдени өмірінде күнделікті қажеттіліктерін қанағаттандыратын
тұрақты шарт.
Егер адамдар өзара тілдесіп, қарым-қатынас жасамаса, онда оның өмірінің еш
мәнісі болмас еді. Алайда адамдардың күнделікті өмірдегі кәсіптік саладағы
өзара тілдесіп қарым қатынас жасауының оның рухани өмірі мен тіршілік
бейнесінің қалыпты дамуына қаншалықты әсер ететінін жете түсінуге болады.
Егер ұстаздық қызметтегі адам шәкірттерімен тілдеспесе, оларға жеткізетін
мәліметтерді доғаратын болса, егер белгілі бір ұйымда басшылығы
қарамағындағы адамдармен тілдеспесе, пікір алыспаса, сондай ақ
журналисттер халыққа ақпарат таратпаса, жинамаса т.б. онда сол мамандық
саласында істейтін адамдардың бәрі де рухани жағынан өсіп жетіліп , өз
мұқтаждықтарын қанағаттандыра алмай әрқилы тоқырауға ұшырар еді.
Сондықтан әрбір маман мен кәсіпкер, ұстаз бен жетекші,жұмысшы мен бастық,
бизнесмен мен Конгресс мүшесі, депутат пен сайлаушы бұлардың бәрі
тіршілікте өз қызметі саласында үнемі бір -бірімен тілдесіп пікір алысып
қарым -қатынас жасайды.
Адамдар арасында қарым- қатынас жасауда аса қажетті шарттың бірі
-сйлеушінің өз ой- пікірін өзгелерге қалайда жеткізіп, оларға әсер етуді
көздесе, ал тыңдаушылардың қарым- қатынас орнатудағы сөйлеуші жақтың ой
-пікірін дұрыс ұғынып оны іс жүзіне асыра білу мәдениеттілігіне байланысты.
Яғни қарым- қатынас ол өнер. Қатынас жасау, өзгелермен тіл табысу әр
адамның өмір тәжірибесіне , біліміне, тапқырлығына, ақыл- ойына байланысты
жүзеге асады. Тіл табысып өзгелермен қатынас орнату адамның өзінің талап
тілегін , ынта- ықыласын, көзқаоасын жете түсінуін талап етеді. Қатынас
нәтижесінде адамның өзгелерге деген қамқорлығы, жан ашу сезімі, гуманистік
көзқарасы қалыптасады.
Тілдесу арқылы адамдар өзара қарым- қатынас жасап, бір- біріне білдірмек
болған ойын жеткізіп, пікір алысады. Сөйтіп оларды арасында тұрақты қарым
-қатынас орнайды.
Қазақстандық БАҚ проблемалары және коммуникацияның әлеуметтік,
психологиялық қырлары
Бүгінгі таңда масс-медия әлеуеті мемлекеттік деңгейден жоғары көтеріліп,
халықаралық, тіптен жаһандық сипат ала бастады. Коммуникацияның соңғы
жетістігі болып саналатын ғаламтор ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
семиотикалық табиғаты.
1.Әлеуметтану ғылым ретінде.
2. Әлеуметану және қоғам туралы басқа ғылымдар.
3. Әлеуметтік коммуникация жайлы зерттеулер.
Негізгі бөлім.
1.Әлеуметтік коммуникацияның журналистік табиғаты.
2.Әлеуметттік коммуникацияның психологиялық табиғаты.
3.Әлеуметтік коммуникацияның философиялық табиғаты.
2.Әлеуметттік коммуникацияның семиотикалық табиғаты
Қорытынды.
Әлеуметтану 19 ғасырдың аяғында алғаш рет социология ілімі ретінде
пайда болған. Ол латынның социетас -қоғам, гректің логос- ілім
деген сөзінен шыққан. Қоғамды көптеген тарих, саясаттану, педагогика,
құқықтану, философия, семиотика, сынды көптеген ғылымдар зерттейді. Әр
ғылым белгілі бір қатынасты: саясаттану-саяси қатынастарды зерттесе,
Әлеуметтану-әлеуметтік өмірін зерттейді. Қоғамның әлеуметтік өмірі-
жекелеген адамдар мен әлеуметтік қауымдастықтар арасындағы әлеуметтік
байланыс пен қарым-қатынас және әрекет. Әлеуметтік қауымдастықтарға түрлі
топтар, ұжымдар, ұлттар жатады. Яғни әлеуметтану- адамдардың қоғамдағы
өзара әрекет ету тәртібі, мінез-құлқы туралы ғылым. Яғни адамдардың әртүрлі
қауымдастықтарындағы өзара қарым-қатынастарының жалпы заңдылықтарын
зерттейді. әлеуметтанудың объектісі: қоғам туралы басқа ғылымдар нені
зерттесе, ол да соны зерттейді.
Әлеуметтанудың негізгі ұғымдарына: әлеуметтік қауымдастық, әлеуметтік жүйе,
әлеуметтк құрылым, әлеуметтік ұйым, әлеуметтік топ, әлеуметтік әрекет,
әлеуметтік мінез-құлық, әлеуметтік әділеттілік, әлеуметтік еркіндік т.б.
Әлеуметтану заңдары- қоғамның, әлеуметтік қауымдастықтың және тұлғалардың
өзара әрекеттесуі мен іс-қимыл заңдары.Оларға әлеуметтік дифференциация,
интеграция( бөліну мен бірігу), әлеуметтік қозғалыс(мобильділік),
ииндивидті әлеуметтендіру, қоғамды урбанизациялау(мемлекетте қала
тұрғындарының көбеюі,) қоғамдық өмірді интернационализациялау( ұлтаралық
қатынастардың нығаюы) жатады. Яғни жалпы әлеуметтану- бүкіл қоғам
деңгейіндегі, ал, жеке әлеуметтану-қоғамдық қатынастардың саласына ғана
қатысты заңдылықтарды зерттейді.
Әлеуметтанудың үш қызметі бар: танымдық, ол зерттеу, әсіресе
эмпирикалық зерттеу, негізінде білім береді; саяси қызмет, бұл жағдайда
әлеуметтану саясаткерлерге қоғамды билеуге, меңгеруге көмектеседі;
тәрбиелік қызметінде, әлеуметтану халықты идеологиялық жағынан тәрбиелеуге
көмектеседі.Ал қазіргі таңда ол қоғамда дұрыс әлеуметтік саясаттың
жетілуіне, жасалуына, қоғамды билеуге, реформалар мен сайлауды т.б.
табысты өткізуге көмектеседі.
2. Әлеуметтану және қоғам туралы басқа ғылымдар.
Әлеуметттану ғылымының қоғамдық ғылымдар арасында алатын орны,
атқаратын қызметі бар. Басқа ғылымдармен салыстырғанда әлеуметтану қоғамдық
өмірдің бір ғана саласын қарастырмайды. Ол қоғамды тұтас организм, жүйе
ретінде алып, қоғамды бүкіл қатынастардың жүйесі ретінде және жекелеген
салаларын сол жүйенің бөлімдері ретінде қарасытрады.
Экономикалық ғылымдар-экономикалық қатынастарды зерттейді. Ал әлеуметтану-
адамдардың әр түрлі топтардың өкілдері ретіндегі өзара қарым-қатынастарын
әлеуметтік тұрғыда зерттейді.
Әлеуметтану және құқық. Әлеуметтану құқықы, құқықтық қатынастарды
өздігінен, жеке емес, бүкіл қоғамдық өмірдің, бүтіннің бөлшегі ретінде
қарастырады. Құқық адамдардың өмірін заң тұрғысынан реттейді. Әлеуметтану
адам өміріне, олардың қарым-қатынастарына құқықтық зерттеудің қалай әсер
ететінін зерттейді. Әлеуметтану аталған салада әлеуметтік заңдылықтардың
өзіндік ерекшеліктерінің көріністерін зертейді, өзінің алдына құқыққа және
құқықтың әлеуметтік рөліне, институттар мен ұйымдардың әлеуметтік
қатынастардың әлеуметтік факторлардың әсерін айқындау мақсатын қояды.
Әлеуметтану және тарих. Олардың ортақ жақтары көп. Екеуі де қоғамды
тұтастай зерттейді өмірдің фактілеріне сүйенеді. Әйтсе де екеуі бөлек
ғылым. Ғалымдар тарихты жекелеуші ғылым деп атайды. Әлеуметтану өткен мен
бүгіннің әлеуметтік тәжірибесін жинақтап, шолып және әлеуметтік
құбылыстардың , процестердің заңдылығын, типтік байланыстарын теориялық
ғылым ретінде бөліп көрсетеді. Егер тарих қоғамдыөқ өмірдің көрінісінің
барлық түрлерін, тараптарын, салаларын оқып, нақтылай зерттесе, әлеуметтану
қоғамның тек әлеуметтік қатынастарын зерттейді. Сондықтан әлеуметтанудың
зерттеу объектісі тарихтың зерттей объектісінен тарлау.
Әлеуметтану және саясаттану. Олардың байланысы саясат әлеуметтануы деген
пән өмірінде тығыз көрінеді. Алайда әлеуметтану әлеуметтік өмірді, ал
саясаттану саяси өмірді зерттейді. Әлеуметтану әлеуметтік мәртебені,
құрылымды, саясаттану жеке адамның құқығы мен міндеттерін, саяси ұйымдар
мен мемлекетте және басқа әлеуметтік институттарға қарым-қатынасты
зерттейді.
Әлеуметтану және философия. Әлеуметтану құқыққа, тарихқа, саясаттану және
тағы басқа қоғам туралы ғылымдарға әдіс береді. Сондықтан әлеуметтанудың
әдістемелік орны жоғары. Және философияға сүйенеді, оған тәуелді. Философия
әлеуметтану үшін жалпы заңдарды, теорияларды тұжырымдай береді, ал
әлеуметтану философияға қоғам өмірі жайлы фактілерге негізделген нақты
материалдар береді.
Әлеуметтану және психология:
Әлеуметтану және семиотика:
Әлеуметтану және журналистика:
3.Әлеуметтанудың пайда болуы.
Социология терминін француз философы, позитивизм философиясының негізін
салушылардың бірі, Огюст Конт(1798-1857) енгізді. Әлеуметтануды ол
алғашында әлеуметтік физика деп атады, ол жеке тұлға мен қоғамды
зерттейді деді.
Қоғам-тірі организм. Оның өмірінде отбасы, мемлекет, дін маңызды рөл
атқарады. Мемлекет тәртіп үшін қажет, ал дін тәртіптің рухани негізін
құрайды. Ол позитивті дінді жақтайды, құдай орнына адамзатты қояды.
Әлеуметтану бақылауға негізделген ерекше ғылым деп түсіндірді ол.
Әлеуметтану әлеуметтік статика мен әлеуметтік динамикаға бөлінеді.
Әлеуметтік статика әлеуметтік әлеуметтік жүйелердің өмір сүру жағдайлары
мен жұмыс істеу заңдылықтарын тексереді. Әлеуметтік динамика әлеуметтік
жүйелердің дамуы мен өзгеру заңдылықтарын дамуы мен өзгеру заңдарын
зерттейді. Конттың әлеуметтік динамикасы-прогресс ілімі, ал әлеуметтік
статикасы тәртіп ілімі. Ол альтруизм ілімін үгіттейді, және сол атауды
енгізді. Альтруизмше: Өзің үшін емес, өзге адам үшін өмір сүр!. Әр түрлі
топтар, қоғам және индивидтердің қарым-қатынасында негізгісі қоғамдық қарым-
қатынастар болуға тиісті.
Гербенрт Спенсер( 1820-1903), ағылшын ойшылы, Конт ілімін жалғастырушы. Ол
әлеуметтанудың: жүйелі тәсіл, әлеуметтік жүйе, әлеуметтік құрылым,
әлеуметтік функция, әлеуметтік институт, әлеуметтік тексеру немесе
бақылау, секілді ұғымдарын зерттеді. Ол әлеуметтанудағы құрылымдық-
функциялық тәсілдің негізін салды.
Оның қоғамды организм ретінде түсіндіруі, әлеуметтік дамудан туындаған.
Осыған орай ол биологиялық ағза мен әлеуметтік ағза арасындағы бірнеше
ұқсастықты анықтап шықты. Яғни:
1) қоғам биологиялық организм сияқты өзінің дамуы барысында көлемі жағынан
өсіп ұлғаяды( мысалы ұсақ мемлекттің ірі империяға айналуы),
2) Организм құрылымы биологиялық эволюция процесі барысында қалай
күрделенетін болса, қоғамның да өсу деңгейәне сәйкес оның құрылым
күрделіленеді. 3) биологиялық іспетті әлеуметтік организм құрылымының
жіктелуі функцияларыныңі жіктелуімен қатар жүреді.
4) Эволюция процесінде биологиялық және әлеуметтік организмдердің
құрылымдары мен функцияларындағы жіктеліс олардың өзара әрекетінің
өсуімен қатар жүреді. 5) қоғам мен биологиялық организм ұқсастығын басқаша,
өңін айналдырып қарасақ, онда әр организмнің өзі қоғам, өйткені қоғамның
өзі жеке адамдардан құралған.
Маркстік әлеуметтануды Карл Маркс(1818-1883) пен Фридрих Энгельс (1820-
1895) дамытты. Олар қоғамды әлеуметтік жүйе ретінде танып, білудің бірден-
бір ғылыми ілімін жасай берді, қоғамдық формация ұғымын тұжырымдады.
Қоғамдық материалдық-экономикалық негізін терең зерттеді. Олар қоғамды
даму үстіндегі табиғи-тарихи процесс ретінде қарастырды, таптар туралы,
қоғамдық әлеуметтік қақтығыс туралы ілім жасады.
Маркстік әлеуметтанудың негізгі ережелеріне келесі прайымдаулар жатады:
1)Экономиканың басқарушы рөлі. Материалдық өндіріс-қоғамның өмір сүруінің
жіне дамуының негізі.
2)Қоғамның саяси күшінің маңызы-пролетарият, және жұмысшылар табы деп
саналады. Олар болашақта біртіндеп дойылады, Капитализм- коммунизмге,
тапсыз қоғамға айналады деді.
Эмиль Дюркгейм.( 1858-1917), француз әлеуметтану мектебінің негізін салушы,
әлеуметтану пәні мен оның әдісіне көп көңіл бөлген. Оның көзқарастарын
социологизм деп атады. Себебі ол әлеуметтік нәрсенің өзіне тән белгісіне,
ерекшелігіне көңіл бөліп, әлеуметтану пәнінің ерекшелігін көрсетті.
Әлеуметтану пәні- индивидпен бөлек өмір сүретін және оған қатысты
объективті(тәуелсіз) күшке ие әлеуметтік фактілер.Ол Әлеуметтік
фактілерді заттар секілді қарастыру керек деген.
Макс Вебер( 1834-1920) неміс әлеуметтанушысы, экономист, тарихшы. Қоғамдық
өмір жеке адамдырдың әрекетінен тұрады деп тұжырымдады. Оның ойынша
теориялық әлеуметтанудың пәні тек қана әлеуметтік әрекет болуы шарт,
әлеуметтану әлеуметтік әрекеттер туралы ғылым. Бұл ғылым әлеуметтік
әрекетті түсініп, оның себептерін ұғындыруы қажет. Бірақ субъектінің
әрекетке өз дегенін қосуы нәтижесәнде ғана адамның әрбір қимылы белгілі бір
мағынаға ие болады.
Питирим Александрович Сорокин (1889-1968) белгілі АҚШ әлеуметтанушысы. Ол
өмірінің соңына дейін АҚШ та тұрып, Төңкеріс әлеуметтануы, Әлеуметтік
мобильділік сынды еңбектерін жазды.
Әлеуметтік коммуникация зерттеудің пәні ретінде
19 ғасырдың ортасында әлеуметтанудың негізін қалаушылары О.Конт пен
Г.Спенсер өз еңбектерінде әлеуметтік коммуникация жайлы айтпаған. Сонда
коммуникациясыз ешқандай қоғам болмайтын сияқты еді. Ал сол ғасырдығ
аяғында пайда болған психология адамдар арасындағы қарым қатынасқа емес,
түсінісуге емес, көбіне интроспецияға яғни бихевилоризмге көңіл аударды.
Осы уақытта кітап мәдениеті: яғни газет журналдар шығып, телеграф пен
телефон, аял ғасыр аяғында кино мен радио пайда болды. Алайда ғалымдар бұл
коммуникациялық құралдарға көңіл бөлмеді, оладың даму барысындағы
әлеуметтік рөлін байқамады.
Тек бірінші дүниежүзілік соғыстан соң ғана тіл білімінде ғылыми революция
болды. Ф.де Соссюрдың семиологиялық ойлары коммуникацияның негізін қалады.
Ал телевидение мен компьютердің пайда болуымен әлеуметтік коммуникацияның
маңызы жоғарылады. Осы уақыттарда қоғамды кітаптан, театрға барудан көрі
сериалдар мен видеофильмдер қатты қызықтырды.
Ал батыстың кәсіпкерлер мен саясаткерлері жаңа мүмкіндіктерге қол жеткізе
бастады.Жаңа технологиялардың арқасында жарнама беру оны жандандыруды
қолға алды.
Осы уақыттарда имиджмейкерлер мен жарнама саласында жұмыс істейтіндерге
деген сұраныс көбейді.
Әлеумекттік коммуникация саласында жиырмасыншы ғасырдың жетістіктеріне
баға бере отырып коммуникативтік қиындықтар тек социология, психология,
әлеуметтік пчихология, мәдениеттану, әлеуметттік философия сынды
ғылымдардың бір бөлігі ретінде қалыптаса бастады.
Коммуникация термині техникалық та, биологиялық ғылымдарда да қолданылады.
Бірақ көбінесе қарапайым төмендегідей коммуникацияның схемасы жайында
айтылады.
сурет. 1.1. Коммуникацияның қарапайым схемасы
Бұл схема бізге коммуникацияда кем дегенде үш қатысушысы болу керектігін
көрсетеді. Олар: жіберетін субъект(коммуникант), жіберілетін объект(хат,
ақпарат), Қабылдаушы субъект(реципиент). Яғни коммуникация субъекттер
арасындағы қарым қатынастың әртүрлілігі.
Қарым қатынас әлеуметтік байланыстың негізгі құралы.
Әр мекемеде кез-келген жұмыскерге басқалармен қарым-қатынасқа түсуге тура
келеді. Қазіргі кезде қарым-қатынас иерархиялық немесе авторитарлық
көзқараспен емес, әріптестік көзқараспен ерекшеленуі тиіс. Яғни
бұйрықтарды, айыптауларды болдырмау, шексіз пікірталастарға жол бермеу
шарт. Коммуникациялар процесін дұрыс құру үшін қызметкердің тұлға
психологиясы саласында бастапқы білімі болуы шарт.
Яғни: базалық психологиялық нұсқауларды әңгіме барысында коммуникация
процесін дұрыс құруы шарт; тұлғааралық коммуникациялар теориясының
негіздері әңгіме үшін өзекті сәт;
Әңгіме жүргізу этикасы, яғни қызметкер кәсіби талаптар мен орын алған
тәжірибеге қарай қызметкер мен тапсырыс беруші арасындағы базалық өзара
қарым-қатынас қағидаларын ұстануы қажет.
Жұмыс процесінде де, жеке өмірде де біз қарым-қатынаста боламыз. Немесе
тұлғааралық коммуникацияға түсеміз.Коммуникация өзара түсінушілікке
әкелетін екі жақты ақпарат алмасу процесі. Егер адамдар өзара түсінушілікке
келмесе, онда коммуникация орындалмаған болып табылады. Коммуникацияның
сәтті болуы үшін адамдардың сізді түсінгені, қалай қабылдағаны, мәселеге
қалай қарайтыны туралы кері байланыс алу қажет. Сарапшы үшін
коммуникациялар процесін дұрыс құра білу маңызды. Ол үшін коммуникацияның
негізгі заңдарын білуі қажет.
Бірінші заң. Шындық жіберушінің нені хабарлап отырғанында емес,алушының
нені түсінгенінде жатыр.
Екінші заң. Егер алушы хабарламаны дұрыс түсінбесе, кінә жіберушіге
тағылады.
Үшінші заң. Коммуникация процесіндегі қарым-қатынас құрылымы процеситің
қандай сатылардан өтетініне байланысты.
Төртінші заң. Мазмұн деңгейінде және қарым- қатынас деңгейінде ақпаратты
қабылдарудың түрлі тәсілдері пайдаланыалады.
Коммуникацияның нашар болу себептері:
Стереотиптер жеке адамдар немесе жағдайлар туралы қалыптасқан ой-пікірлер
нәтижесінде адамдарды, жағдайларды, мәселелерді түсіну және объективті
талдау қиын болады;
Өзінің көзқарасына қарсы келетін пікірлерді қабылдамау, оларға қарсы болу;
Адамдар арасындағы жаман қарым- қатынас, нәтижесінде басқа адамды өз
ойыңыздың дұрыстығына сендіре алмау пайда болады;
Өз ойын білдірудегі қателіктер, мысалы, логиканың жоқ болуы, дұрыс емес
сөздерді қолдану, қарым- қатынастың күрделілігі
Қарым-қатынас тактикасы мен стратегиясың дұрыс болмауы.
Біз жоғарыда әлеуметтану сөзіне тоқталғанбыз және ол - адамдардың
қоғамдағы өзара әрекет ету тәртібі, мінез-құлқы туралы ғылым дегенбіз. Яғни
адамдардың әртүрлі қауымдастықтарындағы өзара қарым-қатынастарының жалпы
заңдылықтарын зерттейді. Ал қарым қатынас қоғамдық өмірде тілдесу арқылы
жүзеге асады.
Әлеуметтік коммуникацияның псиологиялық табиғаты.
Адамдар арасындағы қарым қатынас және өзара тілдесудің әлеуметтік
психологиялық сипаты.
Адамдардың бірін бірі білмейінше, түсінбейінще, қатынасқа түсуі қиын. Әр
адам өз қалауы бойынша әрекет етеді. Және айналдасындағылар да сол бойынша
әрекет етеді.Әрбір адам еш танымсыз әлеуметтік құрылымға бейімделеді.
Әлеуметтік құрылым үздіксіз әрекет етуден тұрады.
Психология ғылымының кез-келген мәселесі адамның жан дүниесінің сырымен,
қоғам мен әлеуметтік өмірдің сан алуан салаларымен тығыз байланысты. Соңғы
жылдары психологтар мен социолог мамандардың көңіл бөліп отырған
мәселелерінің бірі адамдар арасындағы қарым-қатынас жасауының құпиясы неде?
Қарым-қатынас жасау ақылды адамға ғана тән қасиет. Және ол адамның тіршілік
бейнесі мен мәдени өмірінде күнделікті қажеттіліктерін қанағаттандыратын
тұрақты шарт.
Егер адамдар өзара тілдесіп, қарым-қатынас жасамаса, онда оның өмірінің еш
мәнісі болмас еді. Алайда адамдардың күнделікті өмірдегі кәсіптік саладағы
өзара тілдесіп қарым қатынас жасауының оның рухани өмірі мен тіршілік
бейнесінің қалыпты дамуына қаншалықты әсер ететінін жете түсінуге болады.
Егер ұстаздық қызметтегі адам шәкірттерімен тілдеспесе, оларға жеткізетін
мәліметтерді доғаратын болса, егер белгілі бір ұйымда басшылығы
қарамағындағы адамдармен тілдеспесе, пікір алыспаса, сондай ақ
журналисттер халыққа ақпарат таратпаса, жинамаса т.б. онда сол мамандық
саласында істейтін адамдардың бәрі де рухани жағынан өсіп жетіліп , өз
мұқтаждықтарын қанағаттандыра алмай әрқилы тоқырауға ұшырар еді.
Сондықтан әрбір маман мен кәсіпкер, ұстаз бен жетекші,жұмысшы мен бастық,
бизнесмен мен Конгресс мүшесі, депутат пен сайлаушы бұлардың бәрі
тіршілікте өз қызметі саласында үнемі бір -бірімен тілдесіп пікір алысып
қарым -қатынас жасайды.
Адамдар арасында қарым- қатынас жасауда аса қажетті шарттың бірі
-сйлеушінің өз ой- пікірін өзгелерге қалайда жеткізіп, оларға әсер етуді
көздесе, ал тыңдаушылардың қарым- қатынас орнатудағы сөйлеуші жақтың ой
-пікірін дұрыс ұғынып оны іс жүзіне асыра білу мәдениеттілігіне байланысты.
Яғни қарым- қатынас ол өнер. Қатынас жасау, өзгелермен тіл табысу әр
адамның өмір тәжірибесіне , біліміне, тапқырлығына, ақыл- ойына байланысты
жүзеге асады. Тіл табысып өзгелермен қатынас орнату адамның өзінің талап
тілегін , ынта- ықыласын, көзқаоасын жете түсінуін талап етеді. Қатынас
нәтижесінде адамның өзгелерге деген қамқорлығы, жан ашу сезімі, гуманистік
көзқарасы қалыптасады.
Тілдесу арқылы адамдар өзара қарым- қатынас жасап, бір- біріне білдірмек
болған ойын жеткізіп, пікір алысады. Сөйтіп оларды арасында тұрақты қарым
-қатынас орнайды.
Қазақстандық БАҚ проблемалары және коммуникацияның әлеуметтік,
психологиялық қырлары
Бүгінгі таңда масс-медия әлеуеті мемлекеттік деңгейден жоғары көтеріліп,
халықаралық, тіптен жаһандық сипат ала бастады. Коммуникацияның соңғы
жетістігі болып саналатын ғаламтор ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz