Ыбырай Алтынсарин және қазақтың салт-дәстүрлері
1. Дала қоңырауы. Ыбырай.
2. Қазақтың салт.дәстүрлеріндегі келеңсіз жайттар
3. Қазақ қоғамын нығайтудағы маңызды әдет.ғұ.рыптар
4. Ыбырайдың салт.дәстүрді зерттеудегі негізгі мақ.саты
2. Қазақтың салт.дәстүрлеріндегі келеңсіз жайттар
3. Қазақ қоғамын нығайтудағы маңызды әдет.ғұ.рыптар
4. Ыбырайдың салт.дәстүрді зерттеудегі негізгі мақ.саты
Әр халықтың болашаққа бет алған тарихи даму жолында жарық жұлдыздай болып бағыт –бағдар сілтеген сол ұлттың, халықтың тарихында мәңгілік есімдері ерекше аталатын зор тұлғалары болатыны анық.
Мәселен есімі мен еңбегі барша халыққа қымбатты, сахараның данышпан перзенті бар, ол-тұңғыш ағартушы педагог-жазушы Ыбырай Алтынсарин бүгінде «дала қоңырауы» атанып отырған қазақтың тұңғыш ағартушы –тәлімгері, ғалым әрі этнограф-публицист Ыбырай Алтынсариннің келешек ұрпағына қалдырған мұрасы ұлан –ғайыр, ұшан теңіз.
Небәрі жарты ғасырға жуық өмір кешкен ұстаздың өнегелі еңбегі бүгінгі күнде жан жақты зерттеліп, туған халқының керегіне жарауда.
Ыбырай Алтынсарин-қазақ халқының рухани, мәдени өмірінде өшпес мұра қалдырып, сарқылмайтын білім бұлағын ашқан аяулы азаматы.
Ыбырай Алтынсаринді танып –білу оның өмір сүрген заманынан, өскен ортасынан алған тәлім тәрбиесінен басталады.
Ыбырай Алтынсарин саналы өмірін оқытушылық, ағартушылық жолына жұмсады. Ол тұңғыш рет ана тілінде дүние тану мектебін ашып, оның тұңғыш мұғалімі болды, қазақ тілінде әліппе жазды, алғаш рет ана тілінде оқулық-хрестоматия шығарды.Ұлы ағартушы ұстаз мектеп ашу және оны жақсы мұғалімдермен қамтамасыз ету ісіне баса мән берумен бірге, сол мектептер мен мұғалімдердің хал-жағдайларына, тұрмысына, шаруашылық істеріне де ерекше көңіл боліп отырған. Бұл жөнінде ол: «Мектептің шаруашылық жағдайлары жаман болса, оның ісі еш уақытта да оңға баспайды, пайдалы еш нәрсе бермейді, оның оқушылары да оқытушылары да істен күдер үзіп кетеді» деп жазды. Ұстаздың бұл сөздері осы уақытта дейін өзінің маңызын, актуалдығын жоғалтпай келеді. Өйткені қазірдің өзінде жоғары білімді ұстаздар дайындау, оқушыларға сапалы білім беру мәселелері күн тәртібіндеі тұрған мәселелердің қатарында тұр.
Мәселен есімі мен еңбегі барша халыққа қымбатты, сахараның данышпан перзенті бар, ол-тұңғыш ағартушы педагог-жазушы Ыбырай Алтынсарин бүгінде «дала қоңырауы» атанып отырған қазақтың тұңғыш ағартушы –тәлімгері, ғалым әрі этнограф-публицист Ыбырай Алтынсариннің келешек ұрпағына қалдырған мұрасы ұлан –ғайыр, ұшан теңіз.
Небәрі жарты ғасырға жуық өмір кешкен ұстаздың өнегелі еңбегі бүгінгі күнде жан жақты зерттеліп, туған халқының керегіне жарауда.
Ыбырай Алтынсарин-қазақ халқының рухани, мәдени өмірінде өшпес мұра қалдырып, сарқылмайтын білім бұлағын ашқан аяулы азаматы.
Ыбырай Алтынсаринді танып –білу оның өмір сүрген заманынан, өскен ортасынан алған тәлім тәрбиесінен басталады.
Ыбырай Алтынсарин саналы өмірін оқытушылық, ағартушылық жолына жұмсады. Ол тұңғыш рет ана тілінде дүние тану мектебін ашып, оның тұңғыш мұғалімі болды, қазақ тілінде әліппе жазды, алғаш рет ана тілінде оқулық-хрестоматия шығарды.Ұлы ағартушы ұстаз мектеп ашу және оны жақсы мұғалімдермен қамтамасыз ету ісіне баса мән берумен бірге, сол мектептер мен мұғалімдердің хал-жағдайларына, тұрмысына, шаруашылық істеріне де ерекше көңіл боліп отырған. Бұл жөнінде ол: «Мектептің шаруашылық жағдайлары жаман болса, оның ісі еш уақытта да оңға баспайды, пайдалы еш нәрсе бермейді, оның оқушылары да оқытушылары да істен күдер үзіп кетеді» деп жазды. Ұстаздың бұл сөздері осы уақытта дейін өзінің маңызын, актуалдығын жоғалтпай келеді. Өйткені қазірдің өзінде жоғары білімді ұстаздар дайындау, оқушыларға сапалы білім беру мәселелері күн тәртібіндеі тұрған мәселелердің қатарында тұр.
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
Д.А.Қонаев атындағы колледж
Реферат
ТАҚЫРЫБЫ: Ыбырай Алтынсарин және
қазақтың салт-дәстүрлері
Орындаған: _______________________
Тексерген:
______________________
АЛМАТЫ 2006
Жоспар
1. Дала қоңырауы- Ыбырай.
2. Қазақтың салт-дәстүрлеріндегі келеңсіз жайттар
3. Қазақ қоғамын нығайтудағы маңызды әдет-ғұ-рыптар
4. Ыбырайдың салт-дәстүрді зерттеудегі негізгі мақ-саты
Дала қоңырауы- Ыбырай.
Әр халықтың болашаққа бет алған тарихи даму жолында жарық жұлдыздай
болып бағыт –бағдар сілтеген сол ұлттың, халықтың тарихында мәңгілік
есімдері ерекше аталатын зор тұлғалары болатыны анық.
Мәселен есімі мен еңбегі барша халыққа қымбатты, сахараның данышпан
перзенті бар, ол-тұңғыш ағартушы педагог-жазушы Ыбырай Алтынсарин бүгінде
дала қоңырауы атанып отырған қазақтың тұңғыш ағартушы –тәлімгері, ғалым
әрі этнограф-публицист Ыбырай Алтынсариннің келешек ұрпағына қалдырған
мұрасы ұлан –ғайыр, ұшан теңіз.
Небәрі жарты ғасырға жуық өмір кешкен ұстаздың өнегелі еңбегі бүгінгі
күнде жан жақты зерттеліп, туған халқының керегіне жарауда.
Ыбырай Алтынсарин-қазақ халқының рухани, мәдени өмірінде өшпес мұра
қалдырып, сарқылмайтын білім бұлағын ашқан аяулы азаматы.
Ыбырай Алтынсаринді танып –білу оның өмір сүрген заманынан, өскен
ортасынан алған тәлім тәрбиесінен басталады.
Ыбырай Алтынсарин саналы өмірін оқытушылық, ағартушылық жолына
жұмсады. Ол тұңғыш рет ана тілінде дүние тану мектебін ашып, оның тұңғыш
мұғалімі болды, қазақ тілінде әліппе жазды, алғаш рет ана тілінде оқулық-
хрестоматия шығарды.Ұлы ағартушы ұстаз мектеп ашу және оны жақсы
мұғалімдермен қамтамасыз ету ісіне баса мән берумен бірге, сол мектептер
мен мұғалімдердің хал-жағдайларына, тұрмысына, шаруашылық істеріне де
ерекше көңіл боліп отырған. Бұл жөнінде ол: Мектептің шаруашылық
жағдайлары жаман болса, оның ісі еш уақытта да оңға баспайды, пайдалы еш
нәрсе бермейді, оның оқушылары да оқытушылары да істен күдер үзіп кетеді
деп жазды. Ұстаздың бұл сөздері осы уақытта дейін өзінің маңызын,
актуалдығын жоғалтпай келеді. Өйткені қазірдің өзінде жоғары білімді
ұстаздар дайындау, оқушыларға сапалы білім беру мәселелері күн тәртібіндеі
тұрған мәселелердің қатарында тұр.
Қазақтың салт-дәстүрлеріндегі
келеңсіз жайттар
Ыбырай - қазақтың салт-дәстүрлерін зерттеумен айналысқан ғалым
-этнограф. Оның Орынбор ведомосындағы қазақтарының құда түсу, қыз ұзату
және той жасау дәстүрлерінің очерктері, Орынбор ведомосындағы
қазақтарының өлген адамды жерлеу және оған ас беру дәстүрлерінің очерктері
атты еңбектері қазақ халқы салт-дәстүрлерінің ерекшеліктерін зерттеген
тұңғыш жазба еңбектер болды. Бұл еңбектер сол кездің өзінде-ақ орыс
ғалымдары тарапынан жоғары баға алған және Россияның императорлық
географиялық қоғамының Орынбор бөлімшесі жазбаларының бірнеше сандарында
жарияланған болатын. 1870, 1879 жылдары жарық көрген бұл зерттеу мақалалар
Ыбырайдың халқымыздың салт-дәстүрлері мен ырым-нанымдарын жетік білетін,
сол ғұрыптардың ел өміріндегі орнын да толық түсінетін, оқымысты, білімдар
адам екенін толық аңғартады. Мәселен, өлік басына қойылатын белгілер мен
бейіттердің жар басына орналас-тырылуының жолаушыларға жол сілтейтінін,
бағыт беретінін айтады. Еркектердің ескерткіштерінің төбесіне-найза,
әйелдердің бейітінің үстіне бақан немесе піскек, ал балалардікіне-бесік
қойылады.
Моланың сулы жерде болатынын ескерту арқылы одан ел тұрағы - қоныстың
ұзақ кетпейтінін аңғартады. Осыған орай қайтыс болған кісінің жас мөлшерін
әйгіліп тұратын орамал, белгілердің сыр-сипаты мен мән-жайы да
біліктілікпен әңгіме етіледі. Тіпті айтылатын жоқтау мен оның айтушылары,
шығарушылары, өлікке әкелінетін аза мен сойылатын мал, ас беру тәртібі, мал
мүшелерінің кімге, қалай тартылатындағы жайындағы пікірлері де құнды әрі
мәнді.
Сонда-ақ, ас беруде ат жарысы, палуан күресі, көкпар т.б. ойындар
болатыны, ас беру рәсімі 63 жастан асып өлген атақты, бай адамдардың
құрметіне жасалатыны, ал ас тарқар кезде, үй иесінің жылына арналған тұл ат
сойылып, қаралы белгілер алынып, ауыл бұрынғы қалпына келтірілетіні, өлген
адамның ұстаған заттары қда-құдағилар мен құрбы-құрдастарына таратылып
берілетіні, бұл өлген адамның жақсы қасиеттері көпшілік жұртқа тарасын
деген ырымнан шыққаны баяндалған. Ауқатты, бай адамдар өлгенде, олардың
асында үйір-үйір жылқы, қора-қора қой сойылып, бәйгеге және балуан күресіне
мал, алтын-күміс жамбы тігілетіні де мақтан қылу үшін жасалған орынсыз
шығын екенін атап көрсеткен. Қазақ халқының өлген адамды жөнелтудегі ескі
салт-дәстүрлері мен ырымдарын жастарға білдіруде бұл еңбектің білімдік,
тәлімдік, этнографиялық құндылығы аса зор.
Құда түсу, ... жалғасы
Д.А.Қонаев атындағы колледж
Реферат
ТАҚЫРЫБЫ: Ыбырай Алтынсарин және
қазақтың салт-дәстүрлері
Орындаған: _______________________
Тексерген:
______________________
АЛМАТЫ 2006
Жоспар
1. Дала қоңырауы- Ыбырай.
2. Қазақтың салт-дәстүрлеріндегі келеңсіз жайттар
3. Қазақ қоғамын нығайтудағы маңызды әдет-ғұ-рыптар
4. Ыбырайдың салт-дәстүрді зерттеудегі негізгі мақ-саты
Дала қоңырауы- Ыбырай.
Әр халықтың болашаққа бет алған тарихи даму жолында жарық жұлдыздай
болып бағыт –бағдар сілтеген сол ұлттың, халықтың тарихында мәңгілік
есімдері ерекше аталатын зор тұлғалары болатыны анық.
Мәселен есімі мен еңбегі барша халыққа қымбатты, сахараның данышпан
перзенті бар, ол-тұңғыш ағартушы педагог-жазушы Ыбырай Алтынсарин бүгінде
дала қоңырауы атанып отырған қазақтың тұңғыш ағартушы –тәлімгері, ғалым
әрі этнограф-публицист Ыбырай Алтынсариннің келешек ұрпағына қалдырған
мұрасы ұлан –ғайыр, ұшан теңіз.
Небәрі жарты ғасырға жуық өмір кешкен ұстаздың өнегелі еңбегі бүгінгі
күнде жан жақты зерттеліп, туған халқының керегіне жарауда.
Ыбырай Алтынсарин-қазақ халқының рухани, мәдени өмірінде өшпес мұра
қалдырып, сарқылмайтын білім бұлағын ашқан аяулы азаматы.
Ыбырай Алтынсаринді танып –білу оның өмір сүрген заманынан, өскен
ортасынан алған тәлім тәрбиесінен басталады.
Ыбырай Алтынсарин саналы өмірін оқытушылық, ағартушылық жолына
жұмсады. Ол тұңғыш рет ана тілінде дүние тану мектебін ашып, оның тұңғыш
мұғалімі болды, қазақ тілінде әліппе жазды, алғаш рет ана тілінде оқулық-
хрестоматия шығарды.Ұлы ағартушы ұстаз мектеп ашу және оны жақсы
мұғалімдермен қамтамасыз ету ісіне баса мән берумен бірге, сол мектептер
мен мұғалімдердің хал-жағдайларына, тұрмысына, шаруашылық істеріне де
ерекше көңіл боліп отырған. Бұл жөнінде ол: Мектептің шаруашылық
жағдайлары жаман болса, оның ісі еш уақытта да оңға баспайды, пайдалы еш
нәрсе бермейді, оның оқушылары да оқытушылары да істен күдер үзіп кетеді
деп жазды. Ұстаздың бұл сөздері осы уақытта дейін өзінің маңызын,
актуалдығын жоғалтпай келеді. Өйткені қазірдің өзінде жоғары білімді
ұстаздар дайындау, оқушыларға сапалы білім беру мәселелері күн тәртібіндеі
тұрған мәселелердің қатарында тұр.
Қазақтың салт-дәстүрлеріндегі
келеңсіз жайттар
Ыбырай - қазақтың салт-дәстүрлерін зерттеумен айналысқан ғалым
-этнограф. Оның Орынбор ведомосындағы қазақтарының құда түсу, қыз ұзату
және той жасау дәстүрлерінің очерктері, Орынбор ведомосындағы
қазақтарының өлген адамды жерлеу және оған ас беру дәстүрлерінің очерктері
атты еңбектері қазақ халқы салт-дәстүрлерінің ерекшеліктерін зерттеген
тұңғыш жазба еңбектер болды. Бұл еңбектер сол кездің өзінде-ақ орыс
ғалымдары тарапынан жоғары баға алған және Россияның императорлық
географиялық қоғамының Орынбор бөлімшесі жазбаларының бірнеше сандарында
жарияланған болатын. 1870, 1879 жылдары жарық көрген бұл зерттеу мақалалар
Ыбырайдың халқымыздың салт-дәстүрлері мен ырым-нанымдарын жетік білетін,
сол ғұрыптардың ел өміріндегі орнын да толық түсінетін, оқымысты, білімдар
адам екенін толық аңғартады. Мәселен, өлік басына қойылатын белгілер мен
бейіттердің жар басына орналас-тырылуының жолаушыларға жол сілтейтінін,
бағыт беретінін айтады. Еркектердің ескерткіштерінің төбесіне-найза,
әйелдердің бейітінің үстіне бақан немесе піскек, ал балалардікіне-бесік
қойылады.
Моланың сулы жерде болатынын ескерту арқылы одан ел тұрағы - қоныстың
ұзақ кетпейтінін аңғартады. Осыған орай қайтыс болған кісінің жас мөлшерін
әйгіліп тұратын орамал, белгілердің сыр-сипаты мен мән-жайы да
біліктілікпен әңгіме етіледі. Тіпті айтылатын жоқтау мен оның айтушылары,
шығарушылары, өлікке әкелінетін аза мен сойылатын мал, ас беру тәртібі, мал
мүшелерінің кімге, қалай тартылатындағы жайындағы пікірлері де құнды әрі
мәнді.
Сонда-ақ, ас беруде ат жарысы, палуан күресі, көкпар т.б. ойындар
болатыны, ас беру рәсімі 63 жастан асып өлген атақты, бай адамдардың
құрметіне жасалатыны, ал ас тарқар кезде, үй иесінің жылына арналған тұл ат
сойылып, қаралы белгілер алынып, ауыл бұрынғы қалпына келтірілетіні, өлген
адамның ұстаған заттары қда-құдағилар мен құрбы-құрдастарына таратылып
берілетіні, бұл өлген адамның жақсы қасиеттері көпшілік жұртқа тарасын
деген ырымнан шыққаны баяндалған. Ауқатты, бай адамдар өлгенде, олардың
асында үйір-үйір жылқы, қора-қора қой сойылып, бәйгеге және балуан күресіне
мал, алтын-күміс жамбы тігілетіні де мақтан қылу үшін жасалған орынсыз
шығын екенін атап көрсеткен. Қазақ халқының өлген адамды жөнелтудегі ескі
салт-дәстүрлері мен ырымдарын жастарға білдіруде бұл еңбектің білімдік,
тәлімдік, этнографиялық құндылығы аса зор.
Құда түсу, ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz