Ыбырай Алтынсарин және қазақтың салт-дәстүрлері



1. Дала қоңырауы. Ыбырай.
2. Қазақтың салт.дәстүрлеріндегі келеңсіз жайттар
3. Қазақ қоғамын нығайтудағы маңызды әдет.ғұ.рыптар
4. Ыбырайдың салт.дәстүрді зерттеудегі негізгі мақ.саты
Әр халықтың болашаққа бет алған тарихи даму жолында жарық жұлдыздай болып бағыт –бағдар сілтеген сол ұлттың, халықтың тарихында мәңгілік есімдері ерекше аталатын зор тұлғалары болатыны анық.
Мәселен есімі мен еңбегі барша халыққа қымбатты, сахараның данышпан перзенті бар, ол-тұңғыш ағартушы педагог-жазушы Ыбырай Алтынсарин бүгінде «дала қоңырауы» атанып отырған қазақтың тұңғыш ағартушы –тәлімгері, ғалым әрі этнограф-публицист Ыбырай Алтынсариннің келешек ұрпағына қалдырған мұрасы ұлан –ғайыр, ұшан теңіз.
Небәрі жарты ғасырға жуық өмір кешкен ұстаздың өнегелі еңбегі бүгінгі күнде жан жақты зерттеліп, туған халқының керегіне жарауда.
Ыбырай Алтынсарин-қазақ халқының рухани, мәдени өмірінде өшпес мұра қалдырып, сарқылмайтын білім бұлағын ашқан аяулы азаматы.
Ыбырай Алтынсаринді танып –білу оның өмір сүрген заманынан, өскен ортасынан алған тәлім тәрбиесінен басталады.
Ыбырай Алтынсарин саналы өмірін оқытушылық, ағартушылық жолына жұмсады. Ол тұңғыш рет ана тілінде дүние тану мектебін ашып, оның тұңғыш мұғалімі болды, қазақ тілінде әліппе жазды, алғаш рет ана тілінде оқулық-хрестоматия шығарды.Ұлы ағартушы ұстаз мектеп ашу және оны жақсы мұғалімдермен қамтамасыз ету ісіне баса мән берумен бірге, сол мектептер мен мұғалімдердің хал-жағдайларына, тұрмысына, шаруашылық істеріне де ерекше көңіл боліп отырған. Бұл жөнінде ол: «Мектептің шаруашылық жағдайлары жаман болса, оның ісі еш уақытта да оңға баспайды, пайдалы еш нәрсе бермейді, оның оқушылары да оқытушылары да істен күдер үзіп кетеді» деп жазды. Ұстаздың бұл сөздері осы уақытта дейін өзінің маңызын, актуалдығын жоғалтпай келеді. Өйткені қазірдің өзінде жоғары білімді ұстаздар дайындау, оқушыларға сапалы білім беру мәселелері күн тәртібіндеі тұрған мәселелердің қатарында тұр.

Пән: Мәдениеттану
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:   
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Д.А.Қонаев атындағы колледж

Реферат

ТАҚЫРЫБЫ: Ыбырай Алтынсарин және
қазақтың салт-дәстүрлері

Орындаған: _______________________

Тексерген:
______________________

АЛМАТЫ 2006
Жоспар

1. Дала қоңырауы- Ыбырай.
2. Қазақтың салт-дәстүрлеріндегі келеңсіз жайттар
3. Қазақ қоғамын нығайтудағы маңызды әдет-ғұ-рыптар
4. Ыбырайдың салт-дәстүрді зерттеудегі негізгі мақ-саты

Дала қоңырауы- Ыбырай.
Әр халықтың болашаққа бет алған тарихи даму жолында жарық жұлдыздай
болып бағыт –бағдар сілтеген сол ұлттың, халықтың тарихында мәңгілік
есімдері ерекше аталатын зор тұлғалары болатыны анық.
Мәселен есімі мен еңбегі барша халыққа қымбатты, сахараның данышпан
перзенті бар, ол-тұңғыш ағартушы педагог-жазушы Ыбырай Алтынсарин бүгінде
дала қоңырауы атанып отырған қазақтың тұңғыш ағартушы –тәлімгері, ғалым
әрі этнограф-публицист Ыбырай Алтынсариннің келешек ұрпағына қалдырған
мұрасы ұлан –ғайыр, ұшан теңіз.
Небәрі жарты ғасырға жуық өмір кешкен ұстаздың өнегелі еңбегі бүгінгі
күнде жан жақты зерттеліп, туған халқының керегіне жарауда.
Ыбырай Алтынсарин-қазақ халқының рухани, мәдени өмірінде өшпес мұра
қалдырып, сарқылмайтын білім бұлағын ашқан аяулы азаматы.
Ыбырай Алтынсаринді танып –білу оның өмір сүрген заманынан, өскен
ортасынан алған тәлім тәрбиесінен басталады.
Ыбырай Алтынсарин саналы өмірін оқытушылық, ағартушылық жолына
жұмсады. Ол тұңғыш рет ана тілінде дүние тану мектебін ашып, оның тұңғыш
мұғалімі болды, қазақ тілінде әліппе жазды, алғаш рет ана тілінде оқулық-
хрестоматия шығарды.Ұлы ағартушы ұстаз мектеп ашу және оны жақсы
мұғалімдермен қамтамасыз ету ісіне баса мән берумен бірге, сол мектептер
мен мұғалімдердің хал-жағдайларына, тұрмысына, шаруашылық істеріне де
ерекше көңіл боліп отырған. Бұл жөнінде ол: Мектептің шаруашылық
жағдайлары жаман болса, оның ісі еш уақытта да оңға баспайды, пайдалы еш
нәрсе бермейді, оның оқушылары да оқытушылары да істен күдер үзіп кетеді
деп жазды. Ұстаздың бұл сөздері осы уақытта дейін өзінің маңызын,
актуалдығын жоғалтпай келеді. Өйткені қазірдің өзінде жоғары білімді
ұстаздар дайындау, оқушыларға сапалы білім беру мәселелері күн тәртібіндеі
тұрған мәселелердің қатарында тұр.
Қазақтың салт-дәстүрлеріндегі
келеңсіз жайттар
Ыбырай - қазақтың салт-дәстүрлерін зерттеумен айналысқан ғалым
-этнограф. Оның Орынбор ведомосындағы қазақтарының құда түсу, қыз ұзату
және той жасау дәстүрлерінің очерктері, Орынбор ведомосындағы
қазақтарының өлген адамды жерлеу және оған ас беру дәстүрлерінің очерктері
атты еңбектері қазақ халқы салт-дәстүрлерінің ерекшеліктерін зерттеген
тұңғыш жазба еңбектер болды. Бұл еңбектер сол кездің өзінде-ақ орыс
ғалымдары тарапынан жоғары баға алған және Россияның императорлық
географиялық қоғамының Орынбор бөлімшесі жазбаларының бірнеше сандарында
жарияланған болатын. 1870, 1879 жылдары жарық көрген бұл зерттеу мақалалар
Ыбырайдың халқымыздың салт-дәстүрлері мен ырым-нанымдарын жетік білетін,
сол ғұрыптардың ел өміріндегі орнын да толық түсінетін, оқымысты, білімдар
адам екенін толық аңғартады. Мәселен, өлік басына қойылатын белгілер мен
бейіттердің жар басына орналас-тырылуының жолаушыларға жол сілтейтінін,
бағыт беретінін айтады. Еркектердің ескерткіштерінің төбесіне-найза,
әйелдердің бейітінің үстіне бақан немесе піскек, ал балалардікіне-бесік
қойылады.
Моланың сулы жерде болатынын ескерту арқылы одан ел тұрағы - қоныстың
ұзақ кетпейтінін аңғартады. Осыған орай қайтыс болған кісінің жас мөлшерін
әйгіліп тұратын орамал, белгілердің сыр-сипаты мен мән-жайы да
біліктілікпен әңгіме етіледі. Тіпті айтылатын жоқтау мен оның айтушылары,
шығарушылары, өлікке әкелінетін аза мен сойылатын мал, ас беру тәртібі, мал
мүшелерінің кімге, қалай тартылатындағы жайындағы пікірлері де құнды әрі
мәнді.
Сонда-ақ, ас беруде ат жарысы, палуан күресі, көкпар т.б. ойындар
болатыны, ас беру рәсімі 63 жастан асып өлген атақты, бай адамдардың
құрметіне жасалатыны, ал ас тарқар кезде, үй иесінің жылына арналған тұл ат
сойылып, қаралы белгілер алынып, ауыл бұрынғы қалпына келтірілетіні, өлген
адамның ұстаған заттары қда-құдағилар мен құрбы-құрдастарына таратылып
берілетіні, бұл өлген адамның жақсы қасиеттері көпшілік жұртқа тарасын
деген ырымнан шыққаны баяндалған. Ауқатты, бай адамдар өлгенде, олардың
асында үйір-үйір жылқы, қора-қора қой сойылып, бәйгеге және балуан күресіне
мал, алтын-күміс жамбы тігілетіні де мақтан қылу үшін жасалған орынсыз
шығын екенін атап көрсеткен. Қазақ халқының өлген адамды жөнелтудегі ескі
салт-дәстүрлері мен ырымдарын жастарға білдіруде бұл еңбектің білімдік,
тәлімдік, этнографиялық құндылығы аса зор.
Құда түсу, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Қазақ этпопедагогикасының туып қалыптасуы, дамуы
Қазақ этнопедагогикасының туып қалыптасуы, дамуы
Қазақтың салт дәстүрлері негізінде оқушыларды тәрбиелеу
ЫБЫРАЙ МҰРАСЫНЫҢ ЗЕРТТЕЛУІ
Мектеп оқушыларына ұлттық тәрбие берудің теориялық негіздері
Ыбырай Алтынсариннің өмірі
Қазақстандағы этнопедагогикалық ойлардың даму тарихы
Оқушыларға ұлттық тәрбиені берудегі халықтық тәрбиенің рөлі
А.Құнанбаев және Ы.Алтынсариннің педагогикалық көзқарастары
Ыбырай негізін салған қазақ мектептерінен білім алып шыққан белгілі ағартушы қайраткерлер
Пәндер