Корпоративтік табыс салығының мәні, маңызы және қызметі

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 72 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

«Қазақстан-2030» Стратегиясында қазіргі заманғы мемлекеттік салық саясатының қызметінің кәсіби деңгейін жақсарту оның ең шешуші міндеттерінің бірі ретінде белгіленген. Осы құжатта атап көрсетілгеніндей, үкімет неғұрлым маңызды және жалпы мемлекеттік міндеттерді шешумен айналысады.

Соңғы жылдары мемлекет тарапынан салық-бюджет саясатына ерекше көңіл бөлініп, оны басқарудың тиімділігін қамтамасыз ету проблемасы көптеген қазақстандық саясаткерлер мен ғалымдардың талдаулары мен пікір-таластарының ерекше тақырыбына айналып, басылым беттерінде және бұқаралық ақпарат құралдарында бұл мәселені шешу туралы көптеген пікірлер айтылуда және әртүрлі тәсілдер ұсынылуда.

Солардың бірі ретінде қоғамдық - экономикалық жүйемізді одан әрі демократияландыру арқылы мемлекеттің салық саясатын жетілдіру мәселесі қарастырылады. Бұл мәселелерді шешудің көп ғасырлық әлемдік тәжірибесі бар екенін ескере отырып, оның пайдалы тұстарын өзімізде қолдану да бүгінгі күні өзекті проблемаға айналып отыр. Қазіргі экономикасы, ғылымы мен техникасы, ақпараты мен пікір алмасу үрдісі қарқынды дамып келе жатқан қоғамды бұрынғысынша басқару мүмкін еместігі күн санап дәлелденіп келеді. Сондықтан да Парламент палаталарының бірлескен отырыстарында жария етіліп жүрген Ел басшысының Қазақстан халқына дәстүрлі Жолдауларында салық саясатын жетілдіру мәселелерінің жан-жақты көрініс табуы жәйдан-жәй емес.

Қазақстанның салық саясаты салық берешегін жеңілдету жолымен республика экономикасына қаражаттарды салу тиімділігін көтеруге бағытталған. Салық салуды жетілдіру, диверсификацияны ынталандыру бойынша және экономиканың жаңа салаларын дамыту міндеттерін іске асыру мақсатында 2007-2009 жылдар салық саясатының негізгі бағыттары анықталды.

Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне салық салу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заңы салық жеңілдетулерінің жиынтығын қарастыратын, жалпы салық ауыртпалығының деңгейін төмендетуге (дербес кіріс және әлеуметтік салықтар, арнайы салық режимдеріндегі салық), экономиканың бөлек салаларының ерекшеліктерін іске асыруға, сонымен қатар экономиканың бөлек секторының ерекшеліктерін іске асыруға жеке кәсіпкерліктің еркін дамуына кедергі жасайтын кейбір әкімшілік мәселелерді шешуге және де жеке кәсіпкерліктің дамуына кедергі жасаушы кейбір әкімшілік мәселелерді шешуге бағытталған.

Бүкіл экономикалық жаһандану бұл - яғни, шаруашылық өмірдің барлық аспектілерін көп ұлттандыра және біріктіре отырып, дүниежүзілік шаруашылық салалардың өзара тәуелділігі мен байланысын күшейту. Жаһандану кезінде, салық жүйесі мен салық саясатының белгілі үйлестірілуі көрініс табады. Бірнеше мемлекеттер арасында салық салудың негізгі көрсеткіштері мен механизмінің келісімі үшін салық жүйесінің бірігуі қажет болады.

Жаһандық экономикалық тұрақсыздық жағдайында мемлекет ахуалды белсенді түрде басқара білуге тиіс. Ол үшін қажетті ресурстардың бәрі де бар.

Қазақстан Республикасы 1991 жылы 16 желтоқсанда өз егемендігін жариялап, қысқа мерзім ішінде мемлекеттік сұраныстарына жауап беретін салық жүйесін құру керек болды.

Қазақстан Республикасы өтпелі экономиканың барлық қиындықтарын бастан өткізіп, енді индустриалды-инновациялық стратегия құрып, оны іске асыруда. Бұл мақсатты жүзеге асырудың негізгі бағыттарының бірі жаһандану талаптарына сай болатын экономиканың динамикалық дамуы болып табылады.

Қазіргі таңда, Қазақстанның экономикалық дамуы салық механизмінің жетілдіру жолдарын іздеумен тығыз байланысты. Ал, салық механизмінің жетілуі бұл экономиканың мүмкіншіліктерін арттыру мен ұлттық экономиканың дамуына алып келеді. Бүгінгі күні Қазақстан Республикасы өз алдына өз болып, әлемнің бәсекеге қабілетті 50 елінің қатарынан нық орын алу мен 30 корпоративтік көшбасшыларын қалыптастыру негізінде елді индустрияландыру міндеттерін басты стратегиялық мақсаты ретінде жоспарлап отыр. Дүние Жүзілік Сауда ұйымына кіріп, өз қызметтері мен тауарларын дүние жүзіне ұсынбақ мақсаты бар. Осыған келгенде біздің мемлекетіміз, экономикамыз осындай бәсекелестікке дайын ба? Ал салық жүйемізге бұл қандай әсерін тигізеді? Салық заңнамалығымыз жетілген бе? деген сұрақтар туады.

Осы жылдың басында Ел басымыз Н. Ә. Назарбаев жасаған жолдауда: «Үкіметтің жаңа Салық кодексін әзірлеуі қажет. Ол экономиканы жаңғыртуға, әртараптандыруға және бизнестің “көлеңкеден” шығуына жағдай жасауға тиіс. Жаңа Кодекс салық қызметтерінің оның нормаларын өз қалауларынша түсіндірулерінен қорғайтындай, әкімшілендіру сапасы мен салық төлеушілер мүдделері үйлесетіндей тікелей іс-әрекет ету заңы сипатына ие болуы керек» деген еді.

Бүгінгі күні мемлекетімізде 10 салық түрі және 23 өзге де бюджеттік төлемдер бар. Олардың негізін құрайтын салықтардың бірі корпоративтік табыс салығы. Қазіргі таңда Республикамыздың бюджетке түсетін салықтардың негізгі бөлігін Корпоративтік табыс салығы құрайды. Және де, жоғарыда атап кеткен бүкіл әлемдік жаһандану процесі, дүние жүзілік сауда ұйымына кіру және 50 бәсекелестікке қабілетті ел қатарына қосылу мәселелері осы салық түріне және керісінше корпоративтік табыс салығының дұрыс жетілуі көздеген мақсаттарға қол жеткізуге үлкен әсерін тигізеді.

Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі болып Қазақстан Республикасының заңды тұлғалар мен мемлекет арасындағы қаржылық қатынастар жиынтығы. Пәні - корпоративті табыс салығы болып табылады.

Дипломдық жұмыс жазу барысында көздеген мақсаттар:

корпоративтік табыс салығының қазіргі жағдайы: мәні мен табиғатын көрсету;
корпоративтік табыс салығының Мемлекеттік бюджеттегі алатын орнын көрсету;
корпоративтік табыс салығының шет елдердегі тәжірибесі: артықшылығы мен айырмашылығы;
корпоративтік табыс салығын талдап, олардың кемшіліктеріне тоқталу;
корпоративтік табыс салығының жетілдіру мәселелеріне тоқталу.

Дипломдық жұмысты жазу барысындағы міндеттер мынадай:

корпоративтік табыс салығының бюджетке түсу үлесін Бостандық ауданының салық комитеті арқылы бақылап, тұжырымдама жасау;
корпоративтік табыс салығының алыну механизмінің кемшіліктері мен ерекшеліктерін ашу және оны жетілдіру мәселелерін қарастыру.

Дипломдық жұмысты жазу барысында келесідей шетел еңбектерінен мәліметтер алынды: Налоги учебное пособие. Издание третье. Под редакцией Д. Г. Черник Москва, 1997 жыл және Мещерякова О. В. налоговые системы развитых стран мира, Москва, 1997 жыл. Ал қазақстандық әдебиеттердің ішінде көбінесе сүйенген ол: Ермекбаева Б. Ж. Салық және салық салу Алматы, 2003 жыл, Ермекбаева Б. Ж. және Арзаева М. Ж. Шет мемлекеттердің салықтары. Алматы, 2004 жыл. В. Д. Ли Финансы в вопросах и ответах. Алматы, 2005 жыл, Ермекбаева Б. Ж. Проблемы развития налоговой системы в условиях глоболизации экономики. Алматы, 2007 жыл,

А. Д. Үмбеталиев пен Ғ. Е. Керімбек Салық және салық салу кітабы, Алматы, экономика, 2006 жыл. Міне, осындай әдебиеттер негізінде диломдық жұмыс толықтырды.

Жұмысты жазу барысында Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігінің статистикалық мәліметтері бойынша анализ жасалды.

1. КОРПОРАТИВТІК ТАБЫС САЛЫҒЫНЫҢ МӘНІ, МАҢЫЗЫ

ЖӘНЕ ҚЫЗМЕТІ

Корпоративтік табыс салығының мәні мен табиғаты

Таяуда қабылданған 2007-2024 жылдарда Қазақстан Республикасының тұрақты дамуға көшу Концепциясының басты мақсаты өмір сүрудің сапасын арттыру және ұзақ мерзімді болашақта елдің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету негізі ретінде Қазақстан Республикасы дамуының экономикалық, әлеуметтік, экологиялық және саяси аспектілерінің тепе - теңдігіне қол жеткізу болып табылады [1] .

Міне, Қазақстан Республикасы егемендік алып, тәуелсіз мемлекет болғанына біздердің өзіміз куәміз. Мемлекетіміз экономикада кездескен қиындықтарды бастан өткізіп, енді индустриалды-экономикалық жоспар құруда. Алдына қойған мақсаттары мен жоспарлары жеткілікті.

1995 жылдан бастап Қазақстан салық жүйесінде халықаралық стандарттарды ескере отырып өзгерістер енгізілді. Бұл салық жұйесі бұрыңғыдан өзгеше болды.

Жаңа салық жүйесінің енгенімен салық түрлері, заңды және жеке тұлғалардың объектісі мен есептелу шарттары да өзгерді.

Салық тәжірибесінде алғаш рет жылдық жиынтық табыс, шегерім, салық салынатын табыс, салықтық есеп деген түсініктер пайда болды.

Мемлекеттің нарықтық экономикаға араласуына көмек беретін экономикалық тетіктердің бірі салықтар болып табылады. Салықтар деп- белгілі бір көлемде, қайтарылмайтын негізде төленуге міндетті мемлекет заң жүзінде бекіткен бюджетке төленетін төлемдер. Салықтың экономикалық мазмұны мемлекет өзінің функциясы мен міндеттерін орындау мақсатында салықтарды жинауын айтамыз және ол ұлттық табыстың бір бөлігі болып табылады. Нарықтық қатынастар жағдайында салық жүйесі қажетті экономикалық құрал, ол мемлекеттің экономиканы реттеуінің қаржы несиелік механизмінің негізі. Салық жүйесі нарық жағдайында экономиканы басқарудың, дамытудың және тұрақтандырудың ірі құралы, жалпы ұлттық шаруашылықтың тиімді қызмет етуіне оның дұрыс құрылуына тікелей байланысты.

Салық жүйесі мемлекет тарапынан жүргізілетін салық саясатына негізделеді және оның мынадай түрлері кездеседі:

Ең көп салық саясаты - “не бар, соның барлығын алу” қағидасымен сипатталады. Бұл жағдайда мемлекет ұтылады, себебі, ол салықтардың артуымен мемлекет табысы өспейді.
“Саналы” салық саясаты - кәсіпкерліктің дамуына мүмкіндік беріп, оған қолайлы салық климатын қамтамасыз етеді.
Жоғары ставкалы салық саясаты - әлеуметтік қорғауды ескере отырып, салық салудың жоғары деңгейін қарастырады.

Салықты қолдану жалпымемлекеттік мүддемен меншік түріне, ұйымдастыру формасына, ведомствалық басқарылуына байланыссыз кәсіпорындар мен кәсіпкерлердің коммерциялық мүдделері арасындағы байланысты қамтамасыз ететін және басқаратын экономикалық әдістердің бірі болып табылады. Салықтардың көмегімен кәсіпкерлер мен кәсіпорындар мемлекеттік және жергілікті бюджет арасындағы, банктер арасындағы қарым-қатынастары анықталады. Олардың көмегімен мемлекет өзінің қоғамдық қызметтерін атқаруға қажетті ресурстарға ие болады[2] .

Әрбір мемлекеттің қаржымен толықтырылып тұруы жалпы мемлекеттік және жергілікті деңгейлерде атқарылып тұрады. Бұл әсіресе заңды және жеке тұлғалардың салықтарды және басқа төлемдерді төлеп тұрудан құрылады.

Қазіргі таңда, өндіріс нарықтық экономиканың дамуына негізгі әсер етуші факторларының бірі болып табылады. Өндіріс жалпы барлық сала жақтан дамып, қамтылып отыр. Өндірістің нәтижесінде табыс пайда болады.

Жалпы табыс дегеніміз - бұл қаржымен тығыз қарым-қатынаста болатын күрделі экономикалық категория. Табыс белгілі бір қызметтің шығындарымен байланысты нәтижесі.

Табыстар өндірістіктен бөлек, коммерциялық, делдалдық, және басқа да қызметтің нәтижесі болып табылады және қайта құрылған өнім мен қызметті бөлу сатысында пайда болады.

Қазақстанда салықтық түсімдер бюджет кірістерінің 90%-ын құрайды. Республикамызда табысқа салық салынады. Жалпы табысқа салынатын салық екіге бөлінеді: жеке табыс салығы және корпорацияның табысына салынатын салық. Корпоратвиті табыс салығы салық салу жүйесінде 1994 жылдан бастап маңызды орын алып келеді. Дәл осы жылы салық салу жүйесінде нақты өзгерістер жүргізілді және «жылдық жиынтық табыс» түсінігі де Қазақстан тәжірибесіне осы жылы енгізілді.

Қазақстан Республикасында мемлекеттік бюджеттің маңызды бөлігін құрайтын салық - бұл Корпоративтік табыс салығы. Қазақстан Республикасының салық жүйесіне 1992 жылы 1 қаңтарынан бастап, заңды тұлға пайдасына салынатын салық түрінде енгізілді. Корпоративтік табыс салығының біздің мемлекетімізде мәні зор. Себебі, қазір Республикамызда көптеген корпорациялар, мекемелер және ұйымдар өз тауарлары мен қызметтерін өндіріп, халыққа ұсынып жүр. Халықтың тұтынуына байланысты табыс пайда болады. Осы табысқа салық салынады.

Салық алынған нақты пайдадан төленді. Нәтижесінде заңды тұлғалардың операциясы негізінде бартерлі сипатта жүргізілді, жалған құжат негізінде жүргізілді, қайырымдылық көмек негізінде беру фактілері және салықтан жалтару орын алды.

Заңды тұлғалардың қаржылық қызмет нәтижесінде салық салуды жетілдіру барысында салық пайдадан емес табыстан алынатын болды.

Салық субъектісі - салық төлеуге заңды түрде міндетті тұлға. ҚР-да салық субъектілері: заңды, жеке тұлғалар, кәсіпкерлер, резиденттер емес. Салық объектісі - салық салынатын зат, іс-әрекет, құбылыс (табыс, мүлік, іс-әрекет түрлері, ақша операциялары, тауарлық-материалдық құндылықтар [3] .

Жалпылай келгенде Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес келесідей белгіленеді. Салықты Қазақстан Республикасының табыс алатын резидент және резидент емес заңды тұлғалар, сонымен қатар, кәсіпкерлік іспен айналысатын коммерциялық емес және бюджеттік мекемелер төлейді.

Салықтар қоғамдағы экономикалық қатынастардың тірегі болып табылады. Себебі салықтар - бюджет кірісінің қайнар көзі. Осы қаражаттар есебінен мемлекеттік және әлеуметтік бағдарламалар қаржыландырылады және мемлекеттің қызмет етуі қамтамасыз етіледі [4] .

Мұндағы салықтардың ішіндегі ең көп түсімді қамтамасыз ететін корпоративтік табыс салығынының маңызын атап кету біздің басты мәселеміз болып отыр. Корпоративтік табыс салығы - заңды тұлғалардың табысына салынатын жалпымемлекеттік тікелей салық.

Корпоративтік табыс салығы бюджет түсімдерінде едәуір орын алады. Бұл салықты Ұлттық банк пен мемлекеттік мекемелерді қоспағанда Қазақстан Республикасы резидент - заңды тұлғалары, сондай-ақ Қазақстанда қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын немесе Республикадағы көздерден табыс алатын резидент емес - заңды тұлғалар төлейді.

Корпоративтік салық салу объектісі:

салық салынатын табыс;
төлем көзінен салық салынатын табыс;
Қазақстан Республикасында қызметін тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын резидент емес заңды тұлғаның таза табысы.

Қазақстан Республикасының Салық кодексіне сәйкес салық салынатын табыс дегеніміз - жылдық жиынтық табыс пен заңға сәйкес алынатын шегерістердің айырмасы [5] .

Жылдық жиынтық табысқа салық төлеуші табыстарының барлық түрлеріне келесілер жатады және олардың кейбір түрлерінің толық мәніне тоқталайық.

Тауарларды (жұмыстарды, қызметтер көрсетуді) өткізуден түсетін табыс - Қазақстан Республикасының трансферттік бағаларды қолдану кезінде мемлекеттік бақылау жасау мәселелері жөніндегі заңдарында өзгеше көзделмесе, қосылған құн салығы мен акцизді қоспағанда, өткізілген тауарлардың, орындалған жұмыстардың, көрсетілген қызметтердің құны тауарларды (жұмыстарды, қызмет көрсетулерді) өткізуден түскен табыс.

Тауарларды өткізуден түскен табыс:

тауарлар толық немесе ішінара қайтарылған;
мәміле шарттары өзгерген;
өткізілген тауарлар (жұмыстар) үшін келісілген өтемдер өзгерген;
теңгемен төлеген кезде өткізілген тауарлардың (жұмыстардың, қызмет көрсетулердің) құнындағы айырма алынған жағдайларда түзетілуге тиіс.

Табысты түзету аталған өзгерістер болған салық кезеңінің қорытындысы бойынша жүргізіледі.

Үйлерді, ғимараттарды, құрылыстарды, сондай-ақ амортизациялауға жатпайтын активтерді өткізу кезіндегі құн өсімінен түсетін табыс. Құн өсімінен түсетін табыс үйлерді, ғимараттарды, құрылыстарды, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес мемлекеттік қажеттіліктер үшін сатып алынған активтерді қоспағанда, амортизациялауға жатпайтын басқа да активтерді өткізу кезінде құрылады. Амортизациялауға жатпайтын активтерге:

жер учаскелері;
құрылыс аяқталмаған объектілер;
орнатылмаған жабдық;
салық төлеуші тауарларды өндіруде, жұмыстарды орындауда, қызметтер көрсетуде пайдаланбайтын негізгі құралдар мен материалдық емес активтер;
бағалы қағаздар;
кез келген ұйымдық - құқықтық нысандағы заңды тұлғаға қатысу жатады.

Активтер өткізілген айдың бірінші күнінде бухгалтерлік баланста көрсетілген құны олардың баланстық құны болып табылады. Кәсіпкерлік қызметте пайдаланылатын үйлерді, ғимараттарды, құрылыстарды өткізу кезінде құн өсімі, өткізу құнымен салық есебінде айқындалатын қалдық құнның арасындағы айырма ретінде айқындалады.

Бағалы қағаздарды өткізу кезінде құн өсіміне төмендегілер жатады:

борыштық бағалы қағаздарды қоспағанда, бағалы қағаздар бойынша өткізу құнымен имеденіп алу құны арасындағы оң айырма;
борыштық бағалы қағаздар бойынша - өткізу күніндегі дисконт амортизациясы және сыйлық ақы ескерілген, өткізу құны мен иемденіп алу құны арасындағы купон есепке алынбаған оң айырма.

Міндеттемелерді есептен шығарудан түсетін табыстар. Міндеттемелерді есептен шығару нәтижесінде алынған табыс сомасы есептен шығарылған кредиторлық берешек сомасына тең болады. Күмәнді міндеттемелер бойынша алынатын табыстар: иемденіп алынған тауарлар бойынша, сондай-ақ, қызметкерлерге есептелген табыстар үш жыл ішінде қанағаттандырылмаған міндеттемелер күмәнді деп танылады. Кредиторлық берешек туындаған кезде қабылданған ставка бойынша бюджетпен өзара есеп айырысуда қалпына келтірілуге тиіс қосылған құн салығын қоспағанда салық төлеушінің жылдық жиынтық табысына қосылуға тиіс.

Алынған жылдық жиынтық табысқа түзету жүргізіледі: төлем көзінен бұрын салық салынған девиденттер, меншікті акцияның құнының номиналдық құнынан асып түсуі; мемлекеттік бағалы қағаздар бойынша сыйақы; төтенше жағдайлардың пайда болу салдарынан ізгілік көмек түрінде алынған мүліктің құны; Үкіметтің шешімі бойынша мемлекеттік кәсіпорындардан алынған негізгі құралдардың құны; зейнетақы активтерін орналастырудан алынған инвестициялық табыстар.

Күмәнді міндеттемелер бойынша түсетін табыстар. Иемденіп алынған тауарлар (жұмыс, қызмет көрсетулер) бойынша, сондай-ақ қызметкерлерге есептелген табыстармен және жұмыс берушінің материалдық, әлеуметтік игіліктер немесе өзге де материалдық пайда түрінде берген табыстарын қоса алғанда, жұмыс беруші төлейтін ақшалай немесе заттай нысандағы кез-келген табыстармен айқындалатын басқа да төлемдер бойынша туындаған кезінен бастап үш жыл ішінде қанағаттандырылмаған міндеттемелер күмәнді болып табылады.

Мүлікті жалға беруден түсетін табыстар. Заңды тұлғалар қосымша салық салу объектілерін жалға беруден де табыс табады.

Қазақстан Республикасының заңдарымен провизиялар жасауға рұқсат етілетін банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерінің жүзеге асыратын ұйымдар жасаған провизиялардың мөлшерін азайтудан түсетін табыстар;

Борышты талап етуден түскен басқа біреуден түсетін табыстар;

Кәсіпкерлік қызметті шектеуге немесе тоқтауға келісіп үшін алынған табыстар;

Шығып қалған тіркелген активтер құнының ішкі топты құн балансынан асып түсуінен алынатын табыстар;

Кен орындарын игеру зардаптарын жою жөніндегі нақты шығыстар сомасынан кен орындарын игеру зардаптарын жою қорына аударылған соманың асып түсуінен алынатын табыстар;

Ортақ үлестік меншңктен түсетін табысты бөлу кезеңінде алынатын табыстар;

Бұрын негізсіз ұсталып; бюджеттен қайтарылған айыппұлдар, өсімпұлдар мен санкциялардың басқа да түрлері;

Бұрын жүргізілген шегерістер бойынша алынған өтемақылар;

Өтеусіз алынған мүлік, орындалған жұмыстар, көрсетілген қызметтер - салық төлеушінің өтеусіз алған кез-келген мүлкі, сондай-ақ орындаған жұмыстары мен көрсеткен қызметтері.

Дивиденттер - акциялар бойынша төленуге тиісті табыс.

Сыйақылар - несиелер үшін, қаржы лизингі бойынша немесе сенімгерлік басқаруға берілген мүлік үшін, депозиттер бойынша жинақтаушы сақтандыру шарттары бойынша, боыштық бағалы қағаздар бойынша төлемдер - дисконт немесе купон.

Бағамдық оң айырма - шетелдік валютамен жасалған операциялар бойынша пайда болатын айырма.

Ұтыстар - жарыстарда, байқауларда . лотериялар бойынша, салымдар мен борыштық бағалы қағаздар бойынша ойындарды қоса алғанда, ұтыс ойындары бойынша салық төлеушілер алатын заттай және ақшалай түрдегі табыстардың кез-келген түрлері.

Роялти - мынадай құықтар үшін төленеді:

біріншіден, пайдалы қазбаларды өндіру және техногендік құрылымдарды қайта өңдеу процесінде жер қойнауын пайдалану құқығы үшін;
екіншіден, авторлық құқықтарды, бағдарламалық қамтамасыз етуді, патенттерді, сызбаларды, тауар белгілерін басқа осыған ұқсас құқық түрлерін пайдалан құқығы үшін, «ноу-хауды» пайдаланғаны үшін төленетін төлем.

Әлеуметтік сала объектілерін пайдалану кезінде алынған табыстардың шығыстардан артығы.

Жер қойнауын пайдаланушы тиісті мемлекеттік уәкілетті орган бекіткен кен орындарын игеру салдарын жою бағдарламасында көзделген кезеңде кен орындарын игеру салдарын жою жөніндегі жұмысты жүргізбеген жағдайда, шегерімдерге жатқызылған, кен орындарын игеру салдарын жою қорына (резервтік қор) аударымдар сомалары олар жүргізілуге тиіс салық кезеңнің жылдық жиынтық табысына енгізіледі.

Салық шегеріміне Қазақстан Республикасы заңнамасымен бекітілген мөлшерде жылдық жиынтық табысты алуға кеткен шығындар жатады. Оған тауарлы-материалдық шығындар бойынша, еңбекақыны төлеу; қызмет көрсету және активтер бойынша, сыйаққы бойынша; күмәнді міндеттер мен талаптар бойынша; теріс бағалық айырымдар бойынша; резервтік қорларға айырым жасау бойынша; сақтандыру төлемдері жарнамалары бойынша; әлеуметтік төлемақы шығындар; табиғи ресурстарды өндіруге дайындық жұмыстары мен геологиялық зерттеулерге кеткен шығындар бойынша; үстеме мен айыппұл; бюджетке төленген салықтар жатады.

Сақтандыру ұйымының сақтанушыға іс-әрекет аяқталғаннан кейін немесе жинақтаушы емес, сақтандыру шартын мерзімінен бұрын тоқтатқан кезде кайтаруға тиіс (қайтарылатын) және сақтанушы бұрын шегерімдерге жатқызған салық кезеңінің жылдық жиынтық табысына жатқызылады.

Салық төлеуші өтеусіз алған кез-келген мүлік, сондай-ақ жұмыстар мен қызмет көрсетулер оның табысы болып табылады.

Бірақ мыналар табыс ретінде қарастырылмайды: