Осы жоғары оқу орнындағы оқу-тәрбие процесін жүргізудің нақты шарттарын бағалау
1) Педагогикалық практика бойынша бағалау қағазы
2) Оқу жұмысы бойынша магистранттың жеке жоспары
3) Магистрантқа мінездеме
4) Магистрант тәжірибеден өткен топқа қысқаша мінездеме
5) Топтың әлеуметтік.психологиялық паспорты
6) Топтың әлеуметтік демографиялық құрамы
7) Студенттердің әлеуметтік белсенділік мінездемесі
8) Қоғамдық.саяси хабардарлығы
9) Топ студенттерінің кәсіби бағдары және оқу іс.әрекеті
10) Студентке мінездеме
11) Қорытындылар мен ұсыныстар
12) Ашық тәрбие сабағының жоспары
13) Өткізілген дәріс сабақтарының қысқаша мазмұны
14) Өткізілген семинар сабақтарының қысқаша мазмұны
15) Дәріс сабағын талдау хаттамасы
16) Семинар сабағын талдау хаттамасы
17) Тәрбие сабақты талдау хаттамасы
2) Оқу жұмысы бойынша магистранттың жеке жоспары
3) Магистрантқа мінездеме
4) Магистрант тәжірибеден өткен топқа қысқаша мінездеме
5) Топтың әлеуметтік.психологиялық паспорты
6) Топтың әлеуметтік демографиялық құрамы
7) Студенттердің әлеуметтік белсенділік мінездемесі
8) Қоғамдық.саяси хабардарлығы
9) Топ студенттерінің кәсіби бағдары және оқу іс.әрекеті
10) Студентке мінездеме
11) Қорытындылар мен ұсыныстар
12) Ашық тәрбие сабағының жоспары
13) Өткізілген дәріс сабақтарының қысқаша мазмұны
14) Өткізілген семинар сабақтарының қысқаша мазмұны
15) Дәріс сабағын талдау хаттамасы
16) Семинар сабағын талдау хаттамасы
17) Тәрбие сабақты талдау хаттамасы
ЖОО-ң, факультеттің қысқаша сипаттамасы:
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті 1934 жылы құрылған.
Қазақстан Республикасындағы жоғары оқу орнындарының бірі болып саналады. Қазіргі кезде әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті 14 факультеттен, колледжден, біліктілікті арттыру институтынан, ғылыми зерттеу институттарынан тұрады және 18 мыңнан астам студенттер оқиды.
Әл –Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінің география факультеті ірі факультеттерінің бірі. Бұл факультетте жоғары маманданған профессорлық-оқытушылар құрамы дәріс беруде. География факультетінде мынадай кафедралар қызмет жасайды:
• Метерология және гидрология кафедрасы
• Картография және гео информатика кафедрасы
• Туризм кафедрасы
• Энергоэкология кафедрасы
• География, жерге орналастыру және кадастр кафедасы
География факультетінің деканы – г.ғ.д., профессор Сальников Виталий Григорьевич.
Профессорлық-оқытушылар яғни педагогикалық қызмет келесілерге үйретеді:
- ғылыми әдебиеттермен, оқулықтармен және монографиялармен жұмыс істеуге;
- экологиялық сферада өз біліміңді тереңдетуге;
- аудиториямен қайтарымдылық байланыстарға қол жеткізуге;
- аудитория алдында қорықпай сөйлеуге;
- өз ойыңды анық, нақты және қысқаша түрде жеткізуге;
- студенттермен шығармашылық ыңғайда жұмыс істеуге.
Бұл педагогикалық практиканың өзектілігі болып табылады.
Сабақтарды жоспарлау және өткізу:
3 дәріс, 3 зертханалық сабақ өткізілді. Сабақтар табысты өткізілді, дәріс пен семинар тақырыптары толығымен ашылды.
Қорытындылар мен ұсыныстар:
Педагогикалық практика жан-жақты болып табылады. Практика бойынша жасалынған қорытындылар мен ұсыныстар:
1. Оқытушылардың теоретикалық базасы болуы керек, оқытудың түрлі әдістерін біліп, нақты бір пәнге деген студенттердің қызығушылықтарын жаулай алуы қажет.
2. Студенттермен әрдайым танымдық, патриоттық және эстетикалық тақырыптарда тәрбиелік жұмыстар жүргізу керек.
3. Дәріс өткізудің әр түрлі әдістерін қолданып, материалды тек жаздыртып қоймай, сонымен бірге лекцияларды әңгіме - сұқбат ретінде де өткізу қажет, себебі материал бұл жағдайда өте жақсы меңгеріледі.
4. Дәрісті оқу барысында тақырыптың негізгі сұрақтарына аса назар аударып, оларды жаздырту керек.
5. Материалдың қалайша меңгерілгенін тексеру үшін тақырып бойынша сұрақтар қою қажет.
6. Нақты практикада кездесетін мысалдар айтылу керек.
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті 1934 жылы құрылған.
Қазақстан Республикасындағы жоғары оқу орнындарының бірі болып саналады. Қазіргі кезде әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті 14 факультеттен, колледжден, біліктілікті арттыру институтынан, ғылыми зерттеу институттарынан тұрады және 18 мыңнан астам студенттер оқиды.
Әл –Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінің география факультеті ірі факультеттерінің бірі. Бұл факультетте жоғары маманданған профессорлық-оқытушылар құрамы дәріс беруде. География факультетінде мынадай кафедралар қызмет жасайды:
• Метерология және гидрология кафедрасы
• Картография және гео информатика кафедрасы
• Туризм кафедрасы
• Энергоэкология кафедрасы
• География, жерге орналастыру және кадастр кафедасы
География факультетінің деканы – г.ғ.д., профессор Сальников Виталий Григорьевич.
Профессорлық-оқытушылар яғни педагогикалық қызмет келесілерге үйретеді:
- ғылыми әдебиеттермен, оқулықтармен және монографиялармен жұмыс істеуге;
- экологиялық сферада өз біліміңді тереңдетуге;
- аудиториямен қайтарымдылық байланыстарға қол жеткізуге;
- аудитория алдында қорықпай сөйлеуге;
- өз ойыңды анық, нақты және қысқаша түрде жеткізуге;
- студенттермен шығармашылық ыңғайда жұмыс істеуге.
Бұл педагогикалық практиканың өзектілігі болып табылады.
Сабақтарды жоспарлау және өткізу:
3 дәріс, 3 зертханалық сабақ өткізілді. Сабақтар табысты өткізілді, дәріс пен семинар тақырыптары толығымен ашылды.
Қорытындылар мен ұсыныстар:
Педагогикалық практика жан-жақты болып табылады. Практика бойынша жасалынған қорытындылар мен ұсыныстар:
1. Оқытушылардың теоретикалық базасы болуы керек, оқытудың түрлі әдістерін біліп, нақты бір пәнге деген студенттердің қызығушылықтарын жаулай алуы қажет.
2. Студенттермен әрдайым танымдық, патриоттық және эстетикалық тақырыптарда тәрбиелік жұмыстар жүргізу керек.
3. Дәріс өткізудің әр түрлі әдістерін қолданып, материалды тек жаздыртып қоймай, сонымен бірге лекцияларды әңгіме - сұқбат ретінде де өткізу қажет, себебі материал бұл жағдайда өте жақсы меңгеріледі.
4. Дәрісті оқу барысында тақырыптың негізгі сұрақтарына аса назар аударып, оларды жаздырту керек.
5. Материалдың қалайша меңгерілгенін тексеру үшін тақырып бойынша сұрақтар қою қажет.
6. Нақты практикада кездесетін мысалдар айтылу керек.
Әл-Фараби атындағы қазақ ұлттық университеті
География және табиғатты пайдалану факультеті
Энергоэкология кафедрасы
Педагогикалық практика бойынша есеп
Магистрант: Умарова Зульфия
Мамандығы: 6M060800-Экология
Курс: І
Бөлімі: қазақкүндізгі
Алматы, 2014
Мазмұны
1) Педагогикалық практика бойынша бағалау қағазы
2) Оқу жұмысы бойынша магистранттың жеке жоспары
3) Магистрантқа мінездеме
4) Магистрант тәжірибеден өткен топқа қысқаша мінездеме
5) Топтың әлеуметтік-психологиялық паспорты
6) Топтың әлеуметтік демографиялық құрамы
7) Студенттердің әлеуметтік белсенділік мінездемесі
8) Қоғамдық-саяси хабардарлығы
9) Топ студенттерінің кәсіби бағдары және оқу іс-әрекеті
10) Студентке мінездеме
11) Қорытындылар мен ұсыныстар
12) Ашық тәрбие сабағының жоспары
13) Өткізілген дәріс сабақтарының қысқаша мазмұны
14) Өткізілген семинар сабақтарының қысқаша мазмұны
15) Дәріс сабағын талдау хаттамасы
16) Семинар сабағын талдау хаттамасы
17) Тәрбие сабақты талдау хаттамасы
Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
География және табиғатты пайдалану факультеті
Энергоэкология кафедрасы
Педагогикалық практика бойынша
6M060800- Экология мамандығының І курс магистранты
Умарова Зульфияның
Бағалау қағазы
А.Ж.Т. Баға Қолы Күні
1 Ғылыми жетекші: г.ғ.к., доцент,
Мұса Қ.Ш.
2 Пед. практика кураторы: х.ғ.к.,
доцент, Тореғожина Ж.Р.
3 Әдіскер-психолог п.ғ.к., доцент
Болтаева А.М.
4 Әдіскер педагог п.ғ.к., доцент
Аринова Б.А.
Қорытынды баға
Практиканы бастаған күн: 20 қаңтар 2014 ж.
Практиканы аяқтаған күн: 3 мамыр 2014 ж.
Практиканы жүргізу орны: әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті
География және табиғатты пайдалану факультеті, әл-Фараби даңғылы, 71
Энергоэкология кафедрасының
меңгерушісі: __________ г.ғ.к., доцент
Базарбаева Т.А.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
География және табиғатты пайдалану факультеті
Энергоэкология кафедрасы
6M060800-Экология мамандығының
І курс магистранты
Умарова Зульфия
Педагогикалық тәжірибе бойынша есебі
Осы жоғары оқу орнындағы оқу-тәрбие процесін жүргізудің нақты шарттарын
бағалау
ЖОО-ң, факультеттің қысқаша сипаттамасы:
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті 1934 жылы құрылған.
Қазақстан Республикасындағы жоғары оқу орнындарының бірі болып
саналады. Қазіргі кезде әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті 14
факультеттен, колледжден, біліктілікті арттыру институтынан, ғылыми зерттеу
институттарынан тұрады және 18 мыңнан астам студенттер оқиды.
Әл –Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінің география
факультеті ірі факультеттерінің бірі. Бұл факультетте жоғары маманданған
профессорлық-оқытушылар құрамы дәріс беруде. География факультетінде
мынадай кафедралар қызмет жасайды:
• Метерология және гидрология кафедрасы
• Картография және гео информатика кафедрасы
• Туризм кафедрасы
• Энергоэкология кафедрасы
• География, жерге орналастыру және кадастр кафедасы
География факультетінің деканы – г.ғ.д., профессор Сальников Виталий
Григорьевич.
Профессорлық-оқытушылар яғни педагогикалық қызмет келесілерге үйретеді:
- ғылыми әдебиеттермен, оқулықтармен және монографиялармен жұмыс
істеуге;
- экологиялық сферада өз біліміңді тереңдетуге;
- аудиториямен қайтарымдылық байланыстарға қол жеткізуге;
- аудитория алдында қорықпай сөйлеуге;
- өз ойыңды анық, нақты және қысқаша түрде жеткізуге;
- студенттермен шығармашылық ыңғайда жұмыс істеуге.
Бұл педагогикалық практиканың өзектілігі болып табылады.
Сабақтарды жоспарлау және өткізу:
3 дәріс, 3 зертханалық сабақ өткізілді. Сабақтар табысты өткізілді,
дәріс пен семинар тақырыптары толығымен ашылды.
Қорытындылар мен ұсыныстар:
Педагогикалық практика жан-жақты болып табылады. Практика бойынша
жасалынған қорытындылар мен ұсыныстар:
1. Оқытушылардың теоретикалық базасы болуы керек, оқытудың түрлі
әдістерін біліп, нақты бір пәнге деген студенттердің
қызығушылықтарын жаулай алуы қажет.
2. Студенттермен әрдайым танымдық, патриоттық және эстетикалық
тақырыптарда тәрбиелік жұмыстар жүргізу керек.
3. Дәріс өткізудің әр түрлі әдістерін қолданып, материалды тек
жаздыртып қоймай, сонымен бірге лекцияларды әңгіме - сұқбат ретінде
де өткізу қажет, себебі материал бұл жағдайда өте жақсы
меңгеріледі.
4. Дәрісті оқу барысында тақырыптың негізгі сұрақтарына аса назар
аударып, оларды жаздырту керек.
5. Материалдың қалайша меңгерілгенін тексеру үшін тақырып бойынша
сұрақтар қою қажет.
6. Нақты практикада кездесетін мысалдар айтылу керек.
Магистранттың педагогикалық практикасының мазмұны мен ұйымдастырылуы
Қазіргі кезде, болашақ мамандар дайындау барысының заман талабына сай
еместігі, яғни олардың кәсіби оқыту процесінің шектен тыс теорияға
жақындығы практикадан алшақтығы байқалады. Магистранттардың қалыптасуы үшін
оларға коммуникативтік мәдениеттің, әртүрлі адамдармен тіл табысу
тәсілділігі, оқу бітірушілердің басым көпшілігінің жауапкершілік сезімінің
жетіспеушілігі, инициативаның жоқтығы, түбегейлі ойлану, өзін-өзі жан-жақты
жетілдіру, өзіне деген сенімділік және кездейсоқ жағдайларға дайын болу
қабілеттерінің керектігін айтуға болады.
Магистранттардың педагогикалық практикасының ұзақтығы 11 аптамен
анықталады және оқудың екінші жылындағы үшінші семестрдің оқу жоспары
бойынша үлестірілген.
Педагогикалық практика құрылымының мазмұны магистранттардың оқу
процесінің мынадай бағыттарын қамтиды: оқу және тәрбиелік жұмыс.
Практиканың негізгі мақсаты - өзін-өзі көрсетуге жағдай жасау,
магистранттың кәсіби даярлығының субъекті ретінде жеке және заңды тұлғалар
болып қалыптасуы оның жан-жақты маман болып, конкуренция жағдайында жұмыс
жасау қабілетін сомалау. Бұл мақсатты іске асыру үшін студенттер мынадай
мәселелерді шешуі қажет:
- Педагогикалық қызметтің жалпы ғылыми көрінісін анықтау;
- Оқу-тәрбие жұмысын жемісті іске асыру үшін кәсіби шеберлік пен
төселу қабілеттерін қалыптастыру;
- Кәсіби білімі мен шеберлігін жетілдіру;
- Оқыту мен тәрбиелеудің қазіргі заманға сай технологиясын
меңгеру;
- Педагогикалық жұмысқа шығармашылық және ғылыми зерттеушілік
тәжірибесіне жинақтау;
- Фундаментальді біліммен алдыңғы қатарлы педагогтық тәжірибе
арасында нақты байланыс орнату;
- Қиын жағдайда жауапты шешім қабылдайтын, мобильді, сергек,
конструктивті, жауапкершілік сезімі күшті мамандар даярлау.
Сонымен, педагогикалық практиканың мақсаттары мен міндеттерінің жүзеге
асуы әртүрлі қызметтердің жасалуына және анықталуын қамтамасыз ететін
амалды қарастырады.
Педагогикалық практиканың ғылымиҒылыми жетекші:
жетекшісі: г.ғ.к., доцент, ____________
Мұса Қ.Ш.
ОҚУ ЖҰМЫСЫ БОЙЫНША МАГИСТРАНТТЫҢ ЖЕКЕ
ЖҰМЫС ЖОСПАРЫ
Оқу Сабақтың Өткізу Уақы-тАуд БағасОқытушының
жұмысы-ныңтақырыптары күні ы ы қолы
түрлері
1дәріс Табиғат ортасын 03.03.201411:35-ГЕО г.ғ.к.,
сабағы геоэкологиялық 12:25 (14 доцент,
тұрғыдан бағалау зоол) Мұса Қ.Ш.
1семинар Аймақтық 03.03.201412:30-ГЕО г.ғ.к.,
сабағы деңгейдегі 14:15 (14 доцент,
геожүйелер зоол) Мұса Қ.Ш.
2 дәріс Қазақстанның 10.03.201411:35-ГЕО г.ғ.к.,
сабағы абиотикалық 12:25 (14 доцент,
компоненттерінің зоол) Мұса Қ.Ш.
экологиялық
қасиеттері.
2 семинар Қазақстанның 10.03.201412:30-ГЕО г.ғ.к.,
сабағы экологиялық-геогр 14:15 (14 доцент,
афиялық орны зоол) Мұса Қ.Ш.
3 дәріс Аумақтық және 17.03.201411:35-ГЕО г.ғ.к.,
сабағы типологиялық 12:25 (14 доцент,
жүйелер зоол) Мұса Қ.Ш.
3 семинар Қазақстандағы 17.03.201412:30-ГЕО г.ғ.к.,
сабағы шөлдердің түрлері 14:15 (14 доцент,
зоол) Мұса Қ.Ш.
География және табиғатты пайдалану факультеті
Энергоэкология кафедрасының
Экология мамандығының
І курс магистранты
Умарова Зульфияға
МІНЕЗДЕМЕ
Магистрант Умарова зульфия Альдибекқызы 20_01 _2014ж. - 03_05_2014
ж. аралығында педагогикалық практиканы география және табиғатты пайдалану
факультетінің Энергоэкология кафедрасының базасында 5В060800 - Экология
мамандығының 1 курс студенттеріне - Қазақстан геожүйелерінің экологиясы
пәні бойынша дәрістер өткізді. Өзінің педагогикалық практикасы барысында
Умарова Зульфия Альдибекқызы білім берудің негізгі методикалық әдістерін,
яғни дәріс оқу, семинар өткізу, жазбаша немесе тест түрінде сұрақтар
жүргізе пайдаланды. Әр сабақтарына дайындалғанында білімділігі мен
іздемпаздығын көрсете білді.
Студенттерге сабақ өткізгенде ең алдымен студенттердің көңілі мен
зейінін өзіне баулап, өзін – өзі еркін ұстауымен, берілген уақыт аясында
жоспарлаған сұрақтарын қарап үлгеруімен, дәріс және семинар барысында
жоспар бойынша мақсаттары мен міндеттеріне толық ашып көрсете білді.
Сонымен қатар, Умарова Зульфия Альдибекқызы әдістемелік түрде дәрістер
құралын дұрыс дайындай білді. Дәріс материалдарын түсінікті түсіндіре
білді. Семинар сабақтарын өткізу барысында тәжірибелерді студенттер
толығымен игере білді. Педагогикалық практика кезінде Умарова Зульфия
Альдибекқызы өз ісіне жауапкершілікпен қарап, студенттердің толықтай
өткізілген материалдарын санасына тоқыта білді. Болашақта өскелең ұрпаққа,
болашақ жас маман ретінде магистрант Умарова Зульфия алған теориялық
білімдерін ұштастыра білді. Жоғарғы оқу орнында алған теориялық білімдерін
педагогикалық тәжірибе көрсете біліп, педагогикалық тәжірибеде сыналатын
кезеңдерден сүрінбей өткен Умарова Зульфия Альдибекқызының педагогикалық
барысындағы жұмысын өте жақсы деп бағалап, жоғары дәрежеде педагогикалық
практикасын өткізді деп есептеймін.
Педагогикалық тәжірибенің
ғылыми жетекшісі: г.ғ.к., доцент,
Мұса Қ.Ш.
Магистрант тәжірибеден өткен топқа қысқаша мінездеме
Топ: 5В060800 - Экология
Студенттер тізімі:
Абдрасилова Қымбат
Ағайдар Рамазан
Абдімәлік Айдана
Байтемір Аида
Бектемір Ержан
Ғаниқызы Малика
Даниярқызы Индира
Еркінов Эльдар
Кукашева Альмира
Қасымбеков Абылай
Тұрсынбек Ақбота
Шарапиева Гүлнұр
ТОПТЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ПАСПОРТЫ
Топтың әлеуметтік-демографиялық құрамы
Студенттік топ 2013 жылы құрылған. Топтың жалпы саны 12 адам. Жастары
бойынша топ студенттері бір-бірімен құрдас. Жас айырмашылығы 1-2 жас.
Барлығыда мектептің толық оқу курсын тәмамдаған. Топ студенттері
Қазақстанның әртүрлі аймақтарында мектеп бітірген. Топтың үлгерім деңгейі
жоғары. Топ студенттері негізінен орыс бөлімі болғандықтан сабақ орыс
тілінде өткізілді, студенттер мемлекеттік тіл қазақ тілінде де өз ойларын
еркін жеткізе алатындығын көрсетті.
Студенттердің әлеуметтік - белсенділік мінездемесі
Ұжымның ең негізгі қоғамдық іс-әрекеті оқу әс-әрекеті болып табылады.
Бұл топ студенттерінің әр түрлі ғылыми семинарлар, конференциялар мен
дөңгелек үстелдерге белсенді қатысуынан көрінеді. Топ студенттерінің өз
елімізде, сондай-ақ шетелдерде болып жатқан саяси, экологиялық т.б.
жаңалықтар мен өзгерістер туралы білімі жоғары. Олар үшін ақпаратты алудың
негізгі көзі теледидар және интернет желісі. Топ студенттері басқа ұлт
өкілдері мен басқа дін өкілдерінің наным-сенімдеріне оң көзқараспен
қарайды.
Қоғамдық-саяси хабардарлығы
Топ студенттері әлемдегі жаңалықтардан естігендерін сабақ барысында
ортаға салу арқылы қоғамдық саяси тұрғыдан жоғары деңгейлерін көрсетті.
Елімізде қабылданып жатқан заңдар мен заңнамалық актілерді оқып құқықтық
сауатылығында арттырып отырады. Сонымен қатар, халықаралық саяси
жағдайларға жиі назар аударып, хабардар болып отырады. Мамандығы бойынша
арнайы журналдар мен шетелдік, отандық авторлардың кітаптарын үнемі оқып
отырады.
Топ студенттерінің кәсіби бағдары және оқу іс-әрекеті
Топ студенттері өте ұйымшыл, тәртіпті сабаққа белсенді. Сонымен қатар
сабақтарында рольдік ойындарға қатысқанды ұнатады. Яғни студенттердің
болашақта өздерінен үлкен физик мамандары болатындығы анық байқалады.
Күнделікті сабақтармен шектеліп қана қоймай, сабақты қоғамдық сипатта,
бүгінгі жағдаймен байланыстырып, сабақ барысында айтарлықтай шеберлік
танытып, оның шешімін өз бетінше іздеуге тырысады. Осы топпен сабақ
жүргізу, жұмыс жасау өте қызықты, дәріс оқушыны көңіл қоя тыңдап, әрдайым
дайындалып келеді. Тәжірибе барысында студенттердің мәдениеттілігі,
тәрбиелілігі мен қарапайымдылығы, жауапкершілігі көрініп тұрды.
Қорытындылар мен ұсыныстар
Топ өте алғыр бәсекелестік сипатта сабаққа қатысады. Топтың сабаққа
қызығу белсенділігі жоғары. Семинар сабақтарында уақыт жетіспеушілігі
байқалған жоқ. Барлығы ат салысып, берілген тапсырманы уақытылы орындай
білді. Студенттер тақырыпқа сай берілген өзіндік жұмыстарды еш қиындықсыз
орындай алды. 1 курс студенттері жұмысты орындауға шығармашылық тұрғыдан
келуі, оған ғылыми баға беруі, талдау жасап дәлелдей алуы көңіл қуантады.
Менімше, осы уақыт аралығында топ студенттерімен өте жақын достасып
алды. Ұжым өте ұйымшыл, интеллектуалды дамыған, топ студенттерінің бірегей
позитивті мақсаттары мен міндеттері бар. Университетті бітіргеннен кейін де
бұл студенттер әрдайым кездесіп, араласып жүреді деп ойлаймын.
Студенттерге университетте болатын шаралар жөнінде алдын-ала айту
керектігін, сондай-ақ оқытушылардың студенттердің таңдаған мамандықтарына
деген қызығушылықтарын жоғарылату керектігін айтып өткім келеді.
Психолог: п.ғ.к.,
доцент Болтаева А.М.
Магистрант-практикант: Умарова З.А.
5В060800 – Экология мамандығының
1 курс студенті
Даниярқызы Индираға
МІНЕЗДЕМЕ
Студент Даниярқызы Индира 5В060800 - Экология мамандығының 1 курс
студенті. Оқу барысында Даниярқызы Индира топтағы студенттермен
салыстырмалы қарағанда өте алғыр, білімді, ақпаратты тез қабылдайтындығы,
ой -өрісінің кеңдігі байқалды. Дәріс сабақтарын мұқият тыңдап,
қызығушылығын танытты. Семинар сабақтарында өзін берілген тапсырмаларды
уақытылы және ретімен, толықтай орындаушылығымен ерекшеленді. Даниярқызы
Индира сабақ барысында топтағы студенттермен сыпайы және достық қарым -
қатынаста екендігі байқалды.
Сабақ айтқанда өзінің тобындағы студенттердің көңілін, зейінін өзіне
баулай алды. Сабақ барысындағы дауыс ырғағымен, өзін-өзі еркін ұстауымен,
берілген уақыт аясында жақсы үлгерімімен, қойылған міндеттерін рет-ретімен
орындаумен ерекшеленді. Семинар және дәріс сабақтарын толығымен игерді
деп ойлаймын. Сонымен қатар оқу процесінде өзін тәртіпті, берілген пәнге
жауапкершілікпен қарайтын, ізденімпаз тұлға ретінде көрсетті. Болашақта
өзі таңдаған мамандықты жоғарғы дәрежеде меңгеріп, жақсы нәтижелерге
жететініне сенімім мол.
Педагогикалық тәжірибенің
ғылыми жетекшісі: г.ғ.к., доцент,
Мұса Қ.Ш.
Магистрант-практикант: Умарова З.А.
Өткізілген дәріс сабақтарының қысқаша мазмұны
№1 дәріс сабағының технологиялық құжаты
Тақырыбы: Табиғат ортасын геоэкологиялық тұрғыдан бағалау Мақсаты:
Геоэкология ғылымын түсіндіру. Қазақстан республикасында қоршаған ортаға
әсерді бағалауды жүргізу.
Міндеті: Табиғат ортасын геоэкологиялық тұрғыдан бағалаудың
маңыздылығы, оның салдары және оның экологиялық зардаптарын терңірек
ұғыну.
Негізгі қарастырылатын сұрақтар:
1. Табиғи орта
2. Геоэкология
3. Геоэкологиялық есептеу
4. Жалпы бағалау кезеңдері
5. Бағалау тәртібі
Дәрістің құрылымы:
1. Ұйымдастырушылық кезең (3мин)
2. Жалпы тақырып бойынша (30мин)
3. Ерекшеліктерін тану (15мин)
4. Қорытынды (2мин)
Дәрістің қысқаша мазмұны:
Табиғи орта. Адамзат қоғамы өмір сүретін табиғи және антропогендік
орта; адамдар мен олардың шаруашылығына бірлесе және тікелей әсер ететін
биоталық, абиоталық және антропогендік орталардың жиынтығы; адамдар,
жануарлар немесе объектілер тіршілік ететін орта немесе контекст.
Геоэкология. География ғылымының бір бағыты. Ол экологиялық жағынан
таза ортаны сақтау және табиғат ресурстарын тиімді пайдалануды қамтамасыз
ету мақсатында жоғары ирархиялық деңгейдегі (физикалық-географиялық аймақ,
провинция, ландшафт) географиялық жүйелердің экологиялық ерекшеліктерін
зерттейді. Екінші бір қырынан геоэкология- бұл экология саласынада жатады.
Өйткені географиялық процесстерді қосымша экологиялық заңдылықтарға
негіздеп зерттейді.
Геоэкологиялық есептеу. Табиғи орта жағдайын объективті және кешенді
экологиялық бағалау кез-келген аумақта нақты болмайды. Геоэкологиялық
есептеулердің күрделілігі ол табиғи ортамен және геологиялық ортаның
жағдайы (табиғи геологиялық орта) әдістік әдістемелік қатарда олар: жүйелі
тіл табу→ жүйелі анализ→ интегралды бағалау ретімен есептелінеді.
Жалпы бағалау кезеңдері. Практикалық тәжірбиеде табиғи-аумақтық және
ландшафт- геохимиялық шарттарда геоэкологиялық ғылымының концептуалды
базасында байқалады. Аумақтық зональді деңгейде әр аймақтың өзінің
геоэкологиялық жағдайының бағалау критерилері болуы керек. Бағалау
критерилері біртұтас принцптерінде өңделуі тиіс. Біріншіден, аймақтық
негізгі геоэкологиялық мәселелері тағайындау және табиғи геологиялық
сараптама жасау.
Екіншіден, бағалаудың комплексті және кешенді көрсеткіштері болуы
керек.
Үшіншіден, табиғи геологиялық ортаның классификациясы өткізілуі керек.
Бағалау тілімдері ескерілуі, экспертті шкала балдық жасалуы керек. Табиғи
орта компоненттерінің балдық бағалануы есептелінуі керек және әрбір
територияның геоэкологиялық жағдайы ескерілуі керек (интегралды
геоэкологиялық бағалау).
Бағалау тәртібі. Ұлттық заңнамаға сәйкес қоршаған орта әсерін
бағалауға әсерін келтіретін жобаларды әзірлеу және жүзеге асыру рұқсат
етілмейді. Қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері құжат түрінде
рәсімделеді және жоспар алды, жоспарлық, жоба алды және жобалық құжаттардың
ажырамас бөлігі болып табылады. ҚОӘБ процедурасы жобалау барысындағы
қажетті талап болып табылады. ҚОӘБ жүргізу кезіндегі негізгі ұлттық
құжаттар болып: ҚР Экологиялық кодексі, Жоспар алды, жоба алды және жобалау
құжаттамасын әзiрлеу кезiнде қоршаған ортаға болжанған шаруашылық және өзге
де қызметтiң әсерiне бағалау жүргiзу жөнiндегi нұсқаулық. Осы нұсқаулық
жобалау алдындағы, жобалық құжаттамаға сәйкес көзделiп отырған шаруашылық
және өзге де қызметтi ұйымдастырудың барлық сатыларында оны әзiрлеу және
жүргiзу туралы шешiмдердi қабылдау кезiнде ҚОӘБ өткiзудiң жалпы тәртiбiн
айқындайды.
ҚОӘБ жүргізудің қажетті шарты жұршылықтың қатысуы, ол төмендегі ұлттық
нормативті құжаттарда көрсетілген:
- Жоспар алды, жоба алды және жобалау құжаттамасын әзiрлеу кезiнде
қоршаған ортаға болжанған шаруашылық және өзге де қызметтiң әсерiне бағалау
жүргiзу жөнiндегi нұсқаулық, ҚР Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2007
жылғы 28 маусымдағы № 204-ө бұйрығымен бекітілген;
Қоғамдық тыңдаулар жүргізу, ҚР Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2007
жылғы 7 мамырдағы № 135-ө бұйрығымен бекітілген.
ҚОӘБ процедурасын жүргізу тәртібі. ҚОӘБ материалдары жобалау
сатыларына сай келетін деңгейдегі құжат түрінде әзірленеді. Олар жоспар
алды, жоспарлық, жоба алды және жобалық құжаттардың ажырамас бөлігі болып
табылады. Шаруашылық және өзге де қызметтерді көздейтін құжаттарды әзірлеу
барысының кезеңдеріне сәйкес ҚОӘБ кезеңдеріне атаулар берілген:
1 кезең – Қоршаған орта әсерін алдын ала бағалау (АлдыҚОӘБ), қаржыландыру
негіздемесімен жүреді (жобалардың техникалық-экономикалық негіздемесі). Бұл
кезеңде қоршаған және әлеуметтік-экономикалық орта компоненттеріндегі
өзгерістердің әлеуетті мүмкіндік бағыттары және қоғам өмірі мен қоршаған
ортадағы нәтижелері анықталады. Болжанған (жоспарланған) шаруашылық
қызметтер алдыҚОӘБ нұсқалық техникалық шешімдерді талдау және қор мен
мамандандырылған ғылыми материалдарды пайдалану базасында жүргізіледі.
Күрделі және ірі жоба алды зерттемелер барысында алдын-ала инженерлік-
геологиялық барлаулар жүргізу керек.
2 кезең – Әсерді бағалау, жобаны іске асырудың мүмкін тиімділігіне толық
және кешенді талдау жасау мақсатында немесе шаруашылық және өзге
қызметтерді ары қарай жүзеге асыру, қоршаған ортаны қорғауды басқару
жоспарын (бағдарламасын) жасау мақсатында орындалады;
3 кезең – жұмыс жобасы құрамындағы Қоршаған ортаны қорғау бөлімі,
қоршаған ортаға қолайсыз әсердің алдын алу бойынша техникалық шешімдерден
тұрады;
Әрбір кезең табиғи, әлеуметтік-экономикалық орта сипаттамасы бойынша
белгілі ақпараттан тұруы қажет, ал бұл ақпараттарда ҚОӘБ бойынша негізгі
ұстанымдар айқындалуы тиіс, оларға:
-қоршаған ортаға болжанатын қызметтің әсер ету түрі, олардың қарастырылатын
аумақта басқа әсер түрлерімен өзара әрекеттесуі (бұзылу типтері, ластауыш
заттардың атауы және мөлшері);
-мүмкін тастандылардың, ластағыш заттардың шығындыларының сипаттамасы,
өндіріс және тұтыну қалдықтары түзілуінің бағдарлық көлемдері;
-өндіріс және тұтыну қалдықтарын тазалау және пайдаға асырудың (көму)
мүмкін тәсілдері;
-апатты жағдайлардың мүмкіндігін бағалау (ықтималдылық, масштаб, әсер ету
ұзақтығы);
-жалпы экологиялық қауіптілікті төмендетуге ықпал ететін болжамдық
қызметтерді жүзеге асырудан болатын кері нәтижелерді шектеу немесе
бейтараптандыру бойынша негізгі жоспарлы шешімдер.
Қоршаған орта әсерін бағалау қоршаған ортаны қорғау саласындағы жұмыстар
мен қызметтерді орындауға лицензия алған жеке және заңды тұлғалармен жүзеге
асырылады. Қоршаған орта әсерін бағалау бойынша жұмыстарды ұйымдастыру және
қаржыландыруды болжамдық қызметті тапсырушы (бастамашы) өз мойнына алады.
Қоршаған ортаға әсерін бағалауы әзірлейтін жеке және заңды тұлғалар
тапсырушы алдында қоршаған орта әсерін бағалауды жүргізуден алынған
нәтижелердің нақтылығына, толықтылығына және сапасына жауап береді.
Ағымдағы нысандардың қоршаған ортаға әсерін бағалау, егер нысанды жобалау
барысында мұндай бағалау жүргізілмесе, немесе табиғатты пайдалану шарты
жоба шарттарынан айтарлықтай ерекше болса ғана әзірленеді. Бастапқы жобада
болжанбаған нысанды құру кезінде қоршаған орта әсерін бағалау жалпы нысан
бойынша қоршаған ортаға әсерін бағалаудың деректері немесе осы дерекетерге
өзгертулер енгізу түрінде орындалады.
ҚОӘБ процедураларының бірінші үш кезеңінің нәтижелері жұртшылықтың
пікірін ескеру үшін тапсырушы қоғамға ұсынады.
Экологиялық кодекс мазмұнында қоршаған ортаға әсерді бағалау
тарауынан тұрады, онда ҚОӘБ қоршаған ортаға әсерді бағалау; жүргізу
мақсаттары – қоршаған ортаға әсерді бағалау қабылданатын басқарушылық
және шаруашылық шешімдердің экологиялық және өзге де қызмет түрлерін
анықтау мақсатында, қоршаған ортаны сауықтыру бойынша, оның ішінде табиғи
экологиялық жүйелер мен табиғат ресурстарының жойылуын, деградациясын,
бұзылуы мен тозуын алдын алу ұсыныстарын әзірлеу анықталған. Экологиялық
кодексте қоршаған ортаға әсерді бағалауды жүргізу кезінде қоғамның қатысуы
бойынша жоспарланып отырған қызметтің қоршаған ортаға әсерін бағалау
құжаттамасында міндетті түрде қоғамдық пікірді ескеретін материалдар, яғни
хаттамалармен рәсімделген және жоспарланып отырған қызметтің экологиялық
аспектілерін қоғамдық талқылау нәтижелері жөніндегі қорытындыларды қамтитын
материалдар, сондай-ақ мемлекеттік экологиялық сараптама жариялығы және
жұртшылықтың қабылданған шешімге қолжетімділік мүмкіндігі үшін – қоршаған
ортаға эмиссиялар нормативтері жобаларына мемлекеттік экологиялық сараптама
жүргізуге сұранымдарды қоспағанда, жоспарланып отырған қызметтің тапсырыс
берушісі мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізуге сұранымды бұқаралық
ақпарат құралдарында жариялауға міндеттілігі.
Педагогикалық тәжірибенің
ғылыми жетекшісі: г.ғ.к., доцент, Мұса
Қ.Ш.
Магистрант-практикант: Умарова З.А.
№1семинар сабағының технологиялық құжаты
Тақырыбы: Аймақтық деңгейдегі геожүйелер.
Жоспары: Геожүйе және оның негізгі түрлері
Мақсаты: Геожүйе және оның негізгі түрлерімен танысу.
Мәтіні:
Жалпы геоэкологиялық ландшафт және адан да ірі- округ, провинция
облыс, аймақ сияқты физикалық-географиялық аудандастырудың таксономиялық
бірліктерінің экологиялық қасиеттерін зерттеумен шұғылданады.
Оның міндеттеріне белгілі геожүйе шекарасындағы адамдардың
өндірістік іс-әрекеті мен олар мекендеген орта жағдайын зерттеп білу
жатады. Әрі геоэкологияның ең маңызды ғылыми-практикалық міндеттерінің бірі
– ландшыфттық экологиялық карталарды құрастыру, сол сияқты табиғи-
экологиялық және шаруашылық-экологиялық аудандастыру сызбаларын жасау болып
табылады.
Геожүйелердің басты мақсаты табиғи және антропогендік геожүйе
шекарасындағы қоршаған ортаның кеңістіктегі экологиялық фонын зерттеп блу
арқылы ондағы қолайлы экологиялық жағдайды сақтау немесе қайта қалпына
келтіру жөнінде нұсқау түріндегі ұсыныстар даярлау. Бұл жерде геоэкология
үшін ең негізгілері: геожүйелердің тұрақтылығын және жоғары өнімділігін
сақтау, табиғи антропогендік ландшафтар шегінде қоршаған ортаның
экологиялық жағдайының нашарлап, бұзылу құбылыстарын болдырмау. Осы
мақсаттарды жүзеге асыруда ең алдымен белгілі геожүйеде әр түрлі өнеркәсіп
өндірістерін орналастырудың мүмкіндігі мен жағдайларына жан-жақты
экологиялық экспертиза жасауда оны адамдардың өмір сүру ортасымен
экологиялық үйлесімділігін есепке алып, қарастыруымыз керек.
Геоэкологиялық зерттеулер әдістемелеріне дәстүрлі, ландшафтық-
географиялық және экологиялық зертеу тәсілдері мен пәнаралық принциптері
негіз болып қаланады.
Оның бастыларына: далалық, сипаттамалық, эксперименттік, салыстырмалы
және модельдік әдістер жатады. Осы аталған әдістерге ортақ нәрсе, олардың
жүйелілік тұрғысында бірыңғай методологияға біріктірілуі. Жалпылама
экологияландыру идеясы қазіргі қоғамымызды жан-жақты қамтуда
Педагогикалық тәжірибенің
ғылыми жетекшісі: г.ғ.к., доцент, Мұса
Қ.Ш.
Магистрант-практикант: Умарова З.А.
№ 2 дәріс сабағының технологиялық құжаты
Тақырыбы: Қазақстанның абиотикалық компоненттерінің экологиялық
қасиеттері.
Мақсаты: Абиотикалық фактормен танысу. Қазақстанның абиотикалық
компоненттерінің экологиялық қасиеттерін түсіндіре отырып, студенттің
тееңірек танымын қалыптастыру.
Міндеті: абиотикалық факторлар туралы студенттерге білім негізін
қалыптастыру. Жүйелі ойлауға жетелеу.
Дәрісте қарастырылатын сұрақтар
1. Абиотикалық фактор түсінігі
2. Факторлар түрлері
4. Компоненттердің экологиялық қасиеттері
Дәрістің қысқаша мазмұны:
Абиотикалық фактор түсінігі. Абиотикалық факторлар дегеніміз-
организмдерге әсер ететін бейорганикалық ортаның жиынтығы. Олар: химиялық
(атмосфераның химиялық құрамы, теңіз және тұщы сулар, шөгінділер, т.б) және
физиалық (температура, қысым,ылғал,жед радиация, т.б) деп бөлінеді.
Факторлар түрлері. Абиотикалық, биотикалаық және антропогендік.
Биотикалық факторлар дегеніміз- тірі организмдердің бір-біріне және
ортаға жағымды немесе жағымсыз әсер етуі. Бұл өте күрделі процестер
жиынтығы. Өйткені, тірі организмдер бір-бірімен, бәсеке, паразиттік,
жыртқыштық, селбесіп тіршілік ету арқылы алуан түрлі қарым-қатынаста
болады. Аталған қатынастар өсімдік пен өсімдік, жануар мен жануар немесе
жануарлар мен жануарлар қасында болуы мүмкін.
Антропогендік факторлар дегеніміз- қоршаған ортаға тигізетін адам
баласы іс-әрекетінің тікелей немесе жанама әсері. Адам баласы өзінің
материалдық игілігі үшін табиғат байлықтарын игеруге мәжбүр болады.
Нәтижесінде, ірі кешендер, өнеркәсіп, зауыт, кен байыту, автокөліктер,
ауыл шаруашылығы салалары дами түседі.
Абиотикалық компоненттер. Температура және ортаның температуралық
режимі. Организмдегі зат алмасу процестерінің интенсифтілігіне әсер ететін
аса маңызды экологиялық факторлардың бірі температура. Топырақта тірі
организмдердің таралуы, ондағы температуралық режимге, топырақ қабатының
түрлі тереңдігіндегітемпературалық ауытқуларға байланысты. Ең төменгі
температура топырақтың беткі қабатында қаңтар айында, ал 5 м тереңдікте
сәуір, мамыр айларында байқалады.температура көп жағдайда су және құрлықтық
тіршілік ету орталарының стратификациясы мен зональдығын қамтамасыз етеді.
Жануарлардың физиологиялық белсенділігі қоршаған ортаның температурасымен
тығыз байланысты. Дене температурасына байланысты жануарлар екі типке
бөлінеді:
1) Ауыспалы температуралы жануарлар- пойкилотермиялы
2) Тұрақты температуралы жануарлары- гомойотермиялы
Жарық және оның экологиялық маңызы. Күн сәулесінің энергиясы Жер бетіне
түсіп, оған және биосфера құрамына кіретін барлық тірі организмдерге
сіңіріледі. Сіңірілу энергия мөлшеріне және сәулелердің толқын ұзындығына
байланысты. Жарыққа қатынасына байланысты өсімдіктер төмендегідей типтерге
бөлінеді:
а) жарық сүйгіш- гелиофильді;
б)көлеңке сүйгіш- гелиофобты;
с) көлеңкеге төзімді- скиофильді.
Су,ылғалдылық және минералдық тұздар. Су- өсімдіктер мен жануарлар
тіршілігінде ең маңызды роль атқаратын фактор болып саналады.
Организмдердің сумен байланысы, олардың тірішілігі, жер бетінде пайда болу,
шығу тегімен байланысты. Тіршілік алғашқы кезде сумен және сулы ортамен
байланысты болды. Өсімдіктер мен жануарлардың құрлыққа көшуі кейіннен пайда
болған құбылыс болып табылады. Организмдердің құрлықтағы тіршілігіне
бейімделуі көптеген морфологиялық және физиологиялық бейімделушіліктерді
қажет етті.
Организмдер үшін судың маңызын үш түрлі аспектіде қарастыру керек:
1. Негізгі құрам бөлік;
2. Еріткіш;
3. Тасымалдаушы;
Тірі клеткалардағы судың мөлшері 90%. Су биохимиялық процестерге
қатынасады, барлық реакциялар сулы ортада өтеді.
Педагогикалық тәжірибенің
ғылыми жетекшісі: г.ғ.к., доцент,Мұса
Қ.Ш.
Магистрант-практикант: Умарова З.А.
№2 семинар сабағының технологиялық құжаты
Тақырыбы: Қазақстанның экологиялық-географиялық орны
Жоспары: а) Қазақстан экологиясы
б) Қазақстанның геграфиялық орналасуы
Мақсаты: Қазақстанның экологиялық- географиялық орнымен танысу.
Дәрістің қысқаша мазмұны:
Қазақстан экологиясы.
Жер шарында жыл сайын 600 миллион тоннадан астам зиянды өндіріс
қалдықтары шығарылады. Ал біздің республикамызда 22 миллиард тонна өндіріс
қалдықтары жиналған және оның мөлшері жыл сайын 1 миллиард тоннаға артып
отыр. Оның ішінде 150 миллион тоннасы улы және 20 миллион кубометр тұтыну
қалдықтары. Бұл қалдықтар елімізге, халықтық денсаулығына өте зиян келтіріп
отыр. Бүгінгі таңда қоршаған ортаны қорғау жағдайы жер-жаһанды алаңдатуда.
Ал Кеңес дәуірінен қомақты экологиялық мұраға ие болып қалған Қазақстан
үшін бұл ең өзекті мәселе. 2002 жылы Иоханнесбургте өткен Тұрақты даму
жөнінідегі әлемдік саммиттесөз сөйлеген Елбасымыз Кеңес Одағы тоқырауға
ұшырағаннан кейін, Қазақстанның түрлі экологиялық, саяси, экологиялық
проблемалар ортасында жалғаздан-жалғыз қалғандығын айта келе, бір ұрпақтың
көз алдында ғайып болған Аралтеңізі мен есепсіз жасалған ядролық
сынақтардан тоз-тоз болған аумақтарға әлем назарын аударды. БҰҰ мемлекеттік
хатшысы Кофи Аннен Қазақстанға келген кезінде Президент Аралды құтқару
жөніндегі Халықаралық қорға БҰҰ институтының мәртебесін беру туралы ұсыныс
жасады. Арал аймағындағы экологиялық проблемалардың біршама бөлігін шешу
мәселелері бүгінгі Арал жөніндегі халықаралық ұйымның араласуымен жасалған
2002-2010 жылдарға арналған Арал теңізі бассейніндегі экологиялық,
әлеуметтік-экологиялық ахуалды жақсарту жөніндегі нақты іс-шаралар
бағдарламасына енгізілді. Бағдарламада тұрғындар денсаулығын жақсарту,
олардың тұрмыс деңгейін көтеру, суға, жерге және басқа табиғи ресурстарға
деген тиесілі үлестеріне қол жеткізуін, білім мен мәдениетті дамыту үмін
несиемен қамтамасыз ету жөніндегі шараларды қарастырады.
Арал экологиялық апат аймағында тұратын халықтық денсаулығы өте
нашар. Жекелеген аудандарда, мысалы әйелдердің қаназдық ауруы 90 пайызды
құрайды, ана мен бала өлімі көп. Осыларды ескеріп, біз Қызылорда қаласынан
қоршаған ортаны қорғау және халық денсаулығы мониторингі орталығын аштық.
Ал Семей ядролық сынақ ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
География және табиғатты пайдалану факультеті
Энергоэкология кафедрасы
Педагогикалық практика бойынша есеп
Магистрант: Умарова Зульфия
Мамандығы: 6M060800-Экология
Курс: І
Бөлімі: қазақкүндізгі
Алматы, 2014
Мазмұны
1) Педагогикалық практика бойынша бағалау қағазы
2) Оқу жұмысы бойынша магистранттың жеке жоспары
3) Магистрантқа мінездеме
4) Магистрант тәжірибеден өткен топқа қысқаша мінездеме
5) Топтың әлеуметтік-психологиялық паспорты
6) Топтың әлеуметтік демографиялық құрамы
7) Студенттердің әлеуметтік белсенділік мінездемесі
8) Қоғамдық-саяси хабардарлығы
9) Топ студенттерінің кәсіби бағдары және оқу іс-әрекеті
10) Студентке мінездеме
11) Қорытындылар мен ұсыныстар
12) Ашық тәрбие сабағының жоспары
13) Өткізілген дәріс сабақтарының қысқаша мазмұны
14) Өткізілген семинар сабақтарының қысқаша мазмұны
15) Дәріс сабағын талдау хаттамасы
16) Семинар сабағын талдау хаттамасы
17) Тәрбие сабақты талдау хаттамасы
Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті
География және табиғатты пайдалану факультеті
Энергоэкология кафедрасы
Педагогикалық практика бойынша
6M060800- Экология мамандығының І курс магистранты
Умарова Зульфияның
Бағалау қағазы
А.Ж.Т. Баға Қолы Күні
1 Ғылыми жетекші: г.ғ.к., доцент,
Мұса Қ.Ш.
2 Пед. практика кураторы: х.ғ.к.,
доцент, Тореғожина Ж.Р.
3 Әдіскер-психолог п.ғ.к., доцент
Болтаева А.М.
4 Әдіскер педагог п.ғ.к., доцент
Аринова Б.А.
Қорытынды баға
Практиканы бастаған күн: 20 қаңтар 2014 ж.
Практиканы аяқтаған күн: 3 мамыр 2014 ж.
Практиканы жүргізу орны: әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті
География және табиғатты пайдалану факультеті, әл-Фараби даңғылы, 71
Энергоэкология кафедрасының
меңгерушісі: __________ г.ғ.к., доцент
Базарбаева Т.А.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
География және табиғатты пайдалану факультеті
Энергоэкология кафедрасы
6M060800-Экология мамандығының
І курс магистранты
Умарова Зульфия
Педагогикалық тәжірибе бойынша есебі
Осы жоғары оқу орнындағы оқу-тәрбие процесін жүргізудің нақты шарттарын
бағалау
ЖОО-ң, факультеттің қысқаша сипаттамасы:
әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті 1934 жылы құрылған.
Қазақстан Республикасындағы жоғары оқу орнындарының бірі болып
саналады. Қазіргі кезде әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті 14
факультеттен, колледжден, біліктілікті арттыру институтынан, ғылыми зерттеу
институттарынан тұрады және 18 мыңнан астам студенттер оқиды.
Әл –Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінің география
факультеті ірі факультеттерінің бірі. Бұл факультетте жоғары маманданған
профессорлық-оқытушылар құрамы дәріс беруде. География факультетінде
мынадай кафедралар қызмет жасайды:
• Метерология және гидрология кафедрасы
• Картография және гео информатика кафедрасы
• Туризм кафедрасы
• Энергоэкология кафедрасы
• География, жерге орналастыру және кадастр кафедасы
География факультетінің деканы – г.ғ.д., профессор Сальников Виталий
Григорьевич.
Профессорлық-оқытушылар яғни педагогикалық қызмет келесілерге үйретеді:
- ғылыми әдебиеттермен, оқулықтармен және монографиялармен жұмыс
істеуге;
- экологиялық сферада өз біліміңді тереңдетуге;
- аудиториямен қайтарымдылық байланыстарға қол жеткізуге;
- аудитория алдында қорықпай сөйлеуге;
- өз ойыңды анық, нақты және қысқаша түрде жеткізуге;
- студенттермен шығармашылық ыңғайда жұмыс істеуге.
Бұл педагогикалық практиканың өзектілігі болып табылады.
Сабақтарды жоспарлау және өткізу:
3 дәріс, 3 зертханалық сабақ өткізілді. Сабақтар табысты өткізілді,
дәріс пен семинар тақырыптары толығымен ашылды.
Қорытындылар мен ұсыныстар:
Педагогикалық практика жан-жақты болып табылады. Практика бойынша
жасалынған қорытындылар мен ұсыныстар:
1. Оқытушылардың теоретикалық базасы болуы керек, оқытудың түрлі
әдістерін біліп, нақты бір пәнге деген студенттердің
қызығушылықтарын жаулай алуы қажет.
2. Студенттермен әрдайым танымдық, патриоттық және эстетикалық
тақырыптарда тәрбиелік жұмыстар жүргізу керек.
3. Дәріс өткізудің әр түрлі әдістерін қолданып, материалды тек
жаздыртып қоймай, сонымен бірге лекцияларды әңгіме - сұқбат ретінде
де өткізу қажет, себебі материал бұл жағдайда өте жақсы
меңгеріледі.
4. Дәрісті оқу барысында тақырыптың негізгі сұрақтарына аса назар
аударып, оларды жаздырту керек.
5. Материалдың қалайша меңгерілгенін тексеру үшін тақырып бойынша
сұрақтар қою қажет.
6. Нақты практикада кездесетін мысалдар айтылу керек.
Магистранттың педагогикалық практикасының мазмұны мен ұйымдастырылуы
Қазіргі кезде, болашақ мамандар дайындау барысының заман талабына сай
еместігі, яғни олардың кәсіби оқыту процесінің шектен тыс теорияға
жақындығы практикадан алшақтығы байқалады. Магистранттардың қалыптасуы үшін
оларға коммуникативтік мәдениеттің, әртүрлі адамдармен тіл табысу
тәсілділігі, оқу бітірушілердің басым көпшілігінің жауапкершілік сезімінің
жетіспеушілігі, инициативаның жоқтығы, түбегейлі ойлану, өзін-өзі жан-жақты
жетілдіру, өзіне деген сенімділік және кездейсоқ жағдайларға дайын болу
қабілеттерінің керектігін айтуға болады.
Магистранттардың педагогикалық практикасының ұзақтығы 11 аптамен
анықталады және оқудың екінші жылындағы үшінші семестрдің оқу жоспары
бойынша үлестірілген.
Педагогикалық практика құрылымының мазмұны магистранттардың оқу
процесінің мынадай бағыттарын қамтиды: оқу және тәрбиелік жұмыс.
Практиканың негізгі мақсаты - өзін-өзі көрсетуге жағдай жасау,
магистранттың кәсіби даярлығының субъекті ретінде жеке және заңды тұлғалар
болып қалыптасуы оның жан-жақты маман болып, конкуренция жағдайында жұмыс
жасау қабілетін сомалау. Бұл мақсатты іске асыру үшін студенттер мынадай
мәселелерді шешуі қажет:
- Педагогикалық қызметтің жалпы ғылыми көрінісін анықтау;
- Оқу-тәрбие жұмысын жемісті іске асыру үшін кәсіби шеберлік пен
төселу қабілеттерін қалыптастыру;
- Кәсіби білімі мен шеберлігін жетілдіру;
- Оқыту мен тәрбиелеудің қазіргі заманға сай технологиясын
меңгеру;
- Педагогикалық жұмысқа шығармашылық және ғылыми зерттеушілік
тәжірибесіне жинақтау;
- Фундаментальді біліммен алдыңғы қатарлы педагогтық тәжірибе
арасында нақты байланыс орнату;
- Қиын жағдайда жауапты шешім қабылдайтын, мобильді, сергек,
конструктивті, жауапкершілік сезімі күшті мамандар даярлау.
Сонымен, педагогикалық практиканың мақсаттары мен міндеттерінің жүзеге
асуы әртүрлі қызметтердің жасалуына және анықталуын қамтамасыз ететін
амалды қарастырады.
Педагогикалық практиканың ғылымиҒылыми жетекші:
жетекшісі: г.ғ.к., доцент, ____________
Мұса Қ.Ш.
ОҚУ ЖҰМЫСЫ БОЙЫНША МАГИСТРАНТТЫҢ ЖЕКЕ
ЖҰМЫС ЖОСПАРЫ
Оқу Сабақтың Өткізу Уақы-тАуд БағасОқытушының
жұмысы-ныңтақырыптары күні ы ы қолы
түрлері
1дәріс Табиғат ортасын 03.03.201411:35-ГЕО г.ғ.к.,
сабағы геоэкологиялық 12:25 (14 доцент,
тұрғыдан бағалау зоол) Мұса Қ.Ш.
1семинар Аймақтық 03.03.201412:30-ГЕО г.ғ.к.,
сабағы деңгейдегі 14:15 (14 доцент,
геожүйелер зоол) Мұса Қ.Ш.
2 дәріс Қазақстанның 10.03.201411:35-ГЕО г.ғ.к.,
сабағы абиотикалық 12:25 (14 доцент,
компоненттерінің зоол) Мұса Қ.Ш.
экологиялық
қасиеттері.
2 семинар Қазақстанның 10.03.201412:30-ГЕО г.ғ.к.,
сабағы экологиялық-геогр 14:15 (14 доцент,
афиялық орны зоол) Мұса Қ.Ш.
3 дәріс Аумақтық және 17.03.201411:35-ГЕО г.ғ.к.,
сабағы типологиялық 12:25 (14 доцент,
жүйелер зоол) Мұса Қ.Ш.
3 семинар Қазақстандағы 17.03.201412:30-ГЕО г.ғ.к.,
сабағы шөлдердің түрлері 14:15 (14 доцент,
зоол) Мұса Қ.Ш.
География және табиғатты пайдалану факультеті
Энергоэкология кафедрасының
Экология мамандығының
І курс магистранты
Умарова Зульфияға
МІНЕЗДЕМЕ
Магистрант Умарова зульфия Альдибекқызы 20_01 _2014ж. - 03_05_2014
ж. аралығында педагогикалық практиканы география және табиғатты пайдалану
факультетінің Энергоэкология кафедрасының базасында 5В060800 - Экология
мамандығының 1 курс студенттеріне - Қазақстан геожүйелерінің экологиясы
пәні бойынша дәрістер өткізді. Өзінің педагогикалық практикасы барысында
Умарова Зульфия Альдибекқызы білім берудің негізгі методикалық әдістерін,
яғни дәріс оқу, семинар өткізу, жазбаша немесе тест түрінде сұрақтар
жүргізе пайдаланды. Әр сабақтарына дайындалғанында білімділігі мен
іздемпаздығын көрсете білді.
Студенттерге сабақ өткізгенде ең алдымен студенттердің көңілі мен
зейінін өзіне баулап, өзін – өзі еркін ұстауымен, берілген уақыт аясында
жоспарлаған сұрақтарын қарап үлгеруімен, дәріс және семинар барысында
жоспар бойынша мақсаттары мен міндеттеріне толық ашып көрсете білді.
Сонымен қатар, Умарова Зульфия Альдибекқызы әдістемелік түрде дәрістер
құралын дұрыс дайындай білді. Дәріс материалдарын түсінікті түсіндіре
білді. Семинар сабақтарын өткізу барысында тәжірибелерді студенттер
толығымен игере білді. Педагогикалық практика кезінде Умарова Зульфия
Альдибекқызы өз ісіне жауапкершілікпен қарап, студенттердің толықтай
өткізілген материалдарын санасына тоқыта білді. Болашақта өскелең ұрпаққа,
болашақ жас маман ретінде магистрант Умарова Зульфия алған теориялық
білімдерін ұштастыра білді. Жоғарғы оқу орнында алған теориялық білімдерін
педагогикалық тәжірибе көрсете біліп, педагогикалық тәжірибеде сыналатын
кезеңдерден сүрінбей өткен Умарова Зульфия Альдибекқызының педагогикалық
барысындағы жұмысын өте жақсы деп бағалап, жоғары дәрежеде педагогикалық
практикасын өткізді деп есептеймін.
Педагогикалық тәжірибенің
ғылыми жетекшісі: г.ғ.к., доцент,
Мұса Қ.Ш.
Магистрант тәжірибеден өткен топқа қысқаша мінездеме
Топ: 5В060800 - Экология
Студенттер тізімі:
Абдрасилова Қымбат
Ағайдар Рамазан
Абдімәлік Айдана
Байтемір Аида
Бектемір Ержан
Ғаниқызы Малика
Даниярқызы Индира
Еркінов Эльдар
Кукашева Альмира
Қасымбеков Абылай
Тұрсынбек Ақбота
Шарапиева Гүлнұр
ТОПТЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ПАСПОРТЫ
Топтың әлеуметтік-демографиялық құрамы
Студенттік топ 2013 жылы құрылған. Топтың жалпы саны 12 адам. Жастары
бойынша топ студенттері бір-бірімен құрдас. Жас айырмашылығы 1-2 жас.
Барлығыда мектептің толық оқу курсын тәмамдаған. Топ студенттері
Қазақстанның әртүрлі аймақтарында мектеп бітірген. Топтың үлгерім деңгейі
жоғары. Топ студенттері негізінен орыс бөлімі болғандықтан сабақ орыс
тілінде өткізілді, студенттер мемлекеттік тіл қазақ тілінде де өз ойларын
еркін жеткізе алатындығын көрсетті.
Студенттердің әлеуметтік - белсенділік мінездемесі
Ұжымның ең негізгі қоғамдық іс-әрекеті оқу әс-әрекеті болып табылады.
Бұл топ студенттерінің әр түрлі ғылыми семинарлар, конференциялар мен
дөңгелек үстелдерге белсенді қатысуынан көрінеді. Топ студенттерінің өз
елімізде, сондай-ақ шетелдерде болып жатқан саяси, экологиялық т.б.
жаңалықтар мен өзгерістер туралы білімі жоғары. Олар үшін ақпаратты алудың
негізгі көзі теледидар және интернет желісі. Топ студенттері басқа ұлт
өкілдері мен басқа дін өкілдерінің наным-сенімдеріне оң көзқараспен
қарайды.
Қоғамдық-саяси хабардарлығы
Топ студенттері әлемдегі жаңалықтардан естігендерін сабақ барысында
ортаға салу арқылы қоғамдық саяси тұрғыдан жоғары деңгейлерін көрсетті.
Елімізде қабылданып жатқан заңдар мен заңнамалық актілерді оқып құқықтық
сауатылығында арттырып отырады. Сонымен қатар, халықаралық саяси
жағдайларға жиі назар аударып, хабардар болып отырады. Мамандығы бойынша
арнайы журналдар мен шетелдік, отандық авторлардың кітаптарын үнемі оқып
отырады.
Топ студенттерінің кәсіби бағдары және оқу іс-әрекеті
Топ студенттері өте ұйымшыл, тәртіпті сабаққа белсенді. Сонымен қатар
сабақтарында рольдік ойындарға қатысқанды ұнатады. Яғни студенттердің
болашақта өздерінен үлкен физик мамандары болатындығы анық байқалады.
Күнделікті сабақтармен шектеліп қана қоймай, сабақты қоғамдық сипатта,
бүгінгі жағдаймен байланыстырып, сабақ барысында айтарлықтай шеберлік
танытып, оның шешімін өз бетінше іздеуге тырысады. Осы топпен сабақ
жүргізу, жұмыс жасау өте қызықты, дәріс оқушыны көңіл қоя тыңдап, әрдайым
дайындалып келеді. Тәжірибе барысында студенттердің мәдениеттілігі,
тәрбиелілігі мен қарапайымдылығы, жауапкершілігі көрініп тұрды.
Қорытындылар мен ұсыныстар
Топ өте алғыр бәсекелестік сипатта сабаққа қатысады. Топтың сабаққа
қызығу белсенділігі жоғары. Семинар сабақтарында уақыт жетіспеушілігі
байқалған жоқ. Барлығы ат салысып, берілген тапсырманы уақытылы орындай
білді. Студенттер тақырыпқа сай берілген өзіндік жұмыстарды еш қиындықсыз
орындай алды. 1 курс студенттері жұмысты орындауға шығармашылық тұрғыдан
келуі, оған ғылыми баға беруі, талдау жасап дәлелдей алуы көңіл қуантады.
Менімше, осы уақыт аралығында топ студенттерімен өте жақын достасып
алды. Ұжым өте ұйымшыл, интеллектуалды дамыған, топ студенттерінің бірегей
позитивті мақсаттары мен міндеттері бар. Университетті бітіргеннен кейін де
бұл студенттер әрдайым кездесіп, араласып жүреді деп ойлаймын.
Студенттерге университетте болатын шаралар жөнінде алдын-ала айту
керектігін, сондай-ақ оқытушылардың студенттердің таңдаған мамандықтарына
деген қызығушылықтарын жоғарылату керектігін айтып өткім келеді.
Психолог: п.ғ.к.,
доцент Болтаева А.М.
Магистрант-практикант: Умарова З.А.
5В060800 – Экология мамандығының
1 курс студенті
Даниярқызы Индираға
МІНЕЗДЕМЕ
Студент Даниярқызы Индира 5В060800 - Экология мамандығының 1 курс
студенті. Оқу барысында Даниярқызы Индира топтағы студенттермен
салыстырмалы қарағанда өте алғыр, білімді, ақпаратты тез қабылдайтындығы,
ой -өрісінің кеңдігі байқалды. Дәріс сабақтарын мұқият тыңдап,
қызығушылығын танытты. Семинар сабақтарында өзін берілген тапсырмаларды
уақытылы және ретімен, толықтай орындаушылығымен ерекшеленді. Даниярқызы
Индира сабақ барысында топтағы студенттермен сыпайы және достық қарым -
қатынаста екендігі байқалды.
Сабақ айтқанда өзінің тобындағы студенттердің көңілін, зейінін өзіне
баулай алды. Сабақ барысындағы дауыс ырғағымен, өзін-өзі еркін ұстауымен,
берілген уақыт аясында жақсы үлгерімімен, қойылған міндеттерін рет-ретімен
орындаумен ерекшеленді. Семинар және дәріс сабақтарын толығымен игерді
деп ойлаймын. Сонымен қатар оқу процесінде өзін тәртіпті, берілген пәнге
жауапкершілікпен қарайтын, ізденімпаз тұлға ретінде көрсетті. Болашақта
өзі таңдаған мамандықты жоғарғы дәрежеде меңгеріп, жақсы нәтижелерге
жететініне сенімім мол.
Педагогикалық тәжірибенің
ғылыми жетекшісі: г.ғ.к., доцент,
Мұса Қ.Ш.
Магистрант-практикант: Умарова З.А.
Өткізілген дәріс сабақтарының қысқаша мазмұны
№1 дәріс сабағының технологиялық құжаты
Тақырыбы: Табиғат ортасын геоэкологиялық тұрғыдан бағалау Мақсаты:
Геоэкология ғылымын түсіндіру. Қазақстан республикасында қоршаған ортаға
әсерді бағалауды жүргізу.
Міндеті: Табиғат ортасын геоэкологиялық тұрғыдан бағалаудың
маңыздылығы, оның салдары және оның экологиялық зардаптарын терңірек
ұғыну.
Негізгі қарастырылатын сұрақтар:
1. Табиғи орта
2. Геоэкология
3. Геоэкологиялық есептеу
4. Жалпы бағалау кезеңдері
5. Бағалау тәртібі
Дәрістің құрылымы:
1. Ұйымдастырушылық кезең (3мин)
2. Жалпы тақырып бойынша (30мин)
3. Ерекшеліктерін тану (15мин)
4. Қорытынды (2мин)
Дәрістің қысқаша мазмұны:
Табиғи орта. Адамзат қоғамы өмір сүретін табиғи және антропогендік
орта; адамдар мен олардың шаруашылығына бірлесе және тікелей әсер ететін
биоталық, абиоталық және антропогендік орталардың жиынтығы; адамдар,
жануарлар немесе объектілер тіршілік ететін орта немесе контекст.
Геоэкология. География ғылымының бір бағыты. Ол экологиялық жағынан
таза ортаны сақтау және табиғат ресурстарын тиімді пайдалануды қамтамасыз
ету мақсатында жоғары ирархиялық деңгейдегі (физикалық-географиялық аймақ,
провинция, ландшафт) географиялық жүйелердің экологиялық ерекшеліктерін
зерттейді. Екінші бір қырынан геоэкология- бұл экология саласынада жатады.
Өйткені географиялық процесстерді қосымша экологиялық заңдылықтарға
негіздеп зерттейді.
Геоэкологиялық есептеу. Табиғи орта жағдайын объективті және кешенді
экологиялық бағалау кез-келген аумақта нақты болмайды. Геоэкологиялық
есептеулердің күрделілігі ол табиғи ортамен және геологиялық ортаның
жағдайы (табиғи геологиялық орта) әдістік әдістемелік қатарда олар: жүйелі
тіл табу→ жүйелі анализ→ интегралды бағалау ретімен есептелінеді.
Жалпы бағалау кезеңдері. Практикалық тәжірбиеде табиғи-аумақтық және
ландшафт- геохимиялық шарттарда геоэкологиялық ғылымының концептуалды
базасында байқалады. Аумақтық зональді деңгейде әр аймақтың өзінің
геоэкологиялық жағдайының бағалау критерилері болуы керек. Бағалау
критерилері біртұтас принцптерінде өңделуі тиіс. Біріншіден, аймақтық
негізгі геоэкологиялық мәселелері тағайындау және табиғи геологиялық
сараптама жасау.
Екіншіден, бағалаудың комплексті және кешенді көрсеткіштері болуы
керек.
Үшіншіден, табиғи геологиялық ортаның классификациясы өткізілуі керек.
Бағалау тілімдері ескерілуі, экспертті шкала балдық жасалуы керек. Табиғи
орта компоненттерінің балдық бағалануы есептелінуі керек және әрбір
територияның геоэкологиялық жағдайы ескерілуі керек (интегралды
геоэкологиялық бағалау).
Бағалау тәртібі. Ұлттық заңнамаға сәйкес қоршаған орта әсерін
бағалауға әсерін келтіретін жобаларды әзірлеу және жүзеге асыру рұқсат
етілмейді. Қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері құжат түрінде
рәсімделеді және жоспар алды, жоспарлық, жоба алды және жобалық құжаттардың
ажырамас бөлігі болып табылады. ҚОӘБ процедурасы жобалау барысындағы
қажетті талап болып табылады. ҚОӘБ жүргізу кезіндегі негізгі ұлттық
құжаттар болып: ҚР Экологиялық кодексі, Жоспар алды, жоба алды және жобалау
құжаттамасын әзiрлеу кезiнде қоршаған ортаға болжанған шаруашылық және өзге
де қызметтiң әсерiне бағалау жүргiзу жөнiндегi нұсқаулық. Осы нұсқаулық
жобалау алдындағы, жобалық құжаттамаға сәйкес көзделiп отырған шаруашылық
және өзге де қызметтi ұйымдастырудың барлық сатыларында оны әзiрлеу және
жүргiзу туралы шешiмдердi қабылдау кезiнде ҚОӘБ өткiзудiң жалпы тәртiбiн
айқындайды.
ҚОӘБ жүргізудің қажетті шарты жұршылықтың қатысуы, ол төмендегі ұлттық
нормативті құжаттарда көрсетілген:
- Жоспар алды, жоба алды және жобалау құжаттамасын әзiрлеу кезiнде
қоршаған ортаға болжанған шаруашылық және өзге де қызметтiң әсерiне бағалау
жүргiзу жөнiндегi нұсқаулық, ҚР Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2007
жылғы 28 маусымдағы № 204-ө бұйрығымен бекітілген;
Қоғамдық тыңдаулар жүргізу, ҚР Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2007
жылғы 7 мамырдағы № 135-ө бұйрығымен бекітілген.
ҚОӘБ процедурасын жүргізу тәртібі. ҚОӘБ материалдары жобалау
сатыларына сай келетін деңгейдегі құжат түрінде әзірленеді. Олар жоспар
алды, жоспарлық, жоба алды және жобалық құжаттардың ажырамас бөлігі болып
табылады. Шаруашылық және өзге де қызметтерді көздейтін құжаттарды әзірлеу
барысының кезеңдеріне сәйкес ҚОӘБ кезеңдеріне атаулар берілген:
1 кезең – Қоршаған орта әсерін алдын ала бағалау (АлдыҚОӘБ), қаржыландыру
негіздемесімен жүреді (жобалардың техникалық-экономикалық негіздемесі). Бұл
кезеңде қоршаған және әлеуметтік-экономикалық орта компоненттеріндегі
өзгерістердің әлеуетті мүмкіндік бағыттары және қоғам өмірі мен қоршаған
ортадағы нәтижелері анықталады. Болжанған (жоспарланған) шаруашылық
қызметтер алдыҚОӘБ нұсқалық техникалық шешімдерді талдау және қор мен
мамандандырылған ғылыми материалдарды пайдалану базасында жүргізіледі.
Күрделі және ірі жоба алды зерттемелер барысында алдын-ала инженерлік-
геологиялық барлаулар жүргізу керек.
2 кезең – Әсерді бағалау, жобаны іске асырудың мүмкін тиімділігіне толық
және кешенді талдау жасау мақсатында немесе шаруашылық және өзге
қызметтерді ары қарай жүзеге асыру, қоршаған ортаны қорғауды басқару
жоспарын (бағдарламасын) жасау мақсатында орындалады;
3 кезең – жұмыс жобасы құрамындағы Қоршаған ортаны қорғау бөлімі,
қоршаған ортаға қолайсыз әсердің алдын алу бойынша техникалық шешімдерден
тұрады;
Әрбір кезең табиғи, әлеуметтік-экономикалық орта сипаттамасы бойынша
белгілі ақпараттан тұруы қажет, ал бұл ақпараттарда ҚОӘБ бойынша негізгі
ұстанымдар айқындалуы тиіс, оларға:
-қоршаған ортаға болжанатын қызметтің әсер ету түрі, олардың қарастырылатын
аумақта басқа әсер түрлерімен өзара әрекеттесуі (бұзылу типтері, ластауыш
заттардың атауы және мөлшері);
-мүмкін тастандылардың, ластағыш заттардың шығындыларының сипаттамасы,
өндіріс және тұтыну қалдықтары түзілуінің бағдарлық көлемдері;
-өндіріс және тұтыну қалдықтарын тазалау және пайдаға асырудың (көму)
мүмкін тәсілдері;
-апатты жағдайлардың мүмкіндігін бағалау (ықтималдылық, масштаб, әсер ету
ұзақтығы);
-жалпы экологиялық қауіптілікті төмендетуге ықпал ететін болжамдық
қызметтерді жүзеге асырудан болатын кері нәтижелерді шектеу немесе
бейтараптандыру бойынша негізгі жоспарлы шешімдер.
Қоршаған орта әсерін бағалау қоршаған ортаны қорғау саласындағы жұмыстар
мен қызметтерді орындауға лицензия алған жеке және заңды тұлғалармен жүзеге
асырылады. Қоршаған орта әсерін бағалау бойынша жұмыстарды ұйымдастыру және
қаржыландыруды болжамдық қызметті тапсырушы (бастамашы) өз мойнына алады.
Қоршаған ортаға әсерін бағалауы әзірлейтін жеке және заңды тұлғалар
тапсырушы алдында қоршаған орта әсерін бағалауды жүргізуден алынған
нәтижелердің нақтылығына, толықтылығына және сапасына жауап береді.
Ағымдағы нысандардың қоршаған ортаға әсерін бағалау, егер нысанды жобалау
барысында мұндай бағалау жүргізілмесе, немесе табиғатты пайдалану шарты
жоба шарттарынан айтарлықтай ерекше болса ғана әзірленеді. Бастапқы жобада
болжанбаған нысанды құру кезінде қоршаған орта әсерін бағалау жалпы нысан
бойынша қоршаған ортаға әсерін бағалаудың деректері немесе осы дерекетерге
өзгертулер енгізу түрінде орындалады.
ҚОӘБ процедураларының бірінші үш кезеңінің нәтижелері жұртшылықтың
пікірін ескеру үшін тапсырушы қоғамға ұсынады.
Экологиялық кодекс мазмұнында қоршаған ортаға әсерді бағалау
тарауынан тұрады, онда ҚОӘБ қоршаған ортаға әсерді бағалау; жүргізу
мақсаттары – қоршаған ортаға әсерді бағалау қабылданатын басқарушылық
және шаруашылық шешімдердің экологиялық және өзге де қызмет түрлерін
анықтау мақсатында, қоршаған ортаны сауықтыру бойынша, оның ішінде табиғи
экологиялық жүйелер мен табиғат ресурстарының жойылуын, деградациясын,
бұзылуы мен тозуын алдын алу ұсыныстарын әзірлеу анықталған. Экологиялық
кодексте қоршаған ортаға әсерді бағалауды жүргізу кезінде қоғамның қатысуы
бойынша жоспарланып отырған қызметтің қоршаған ортаға әсерін бағалау
құжаттамасында міндетті түрде қоғамдық пікірді ескеретін материалдар, яғни
хаттамалармен рәсімделген және жоспарланып отырған қызметтің экологиялық
аспектілерін қоғамдық талқылау нәтижелері жөніндегі қорытындыларды қамтитын
материалдар, сондай-ақ мемлекеттік экологиялық сараптама жариялығы және
жұртшылықтың қабылданған шешімге қолжетімділік мүмкіндігі үшін – қоршаған
ортаға эмиссиялар нормативтері жобаларына мемлекеттік экологиялық сараптама
жүргізуге сұранымдарды қоспағанда, жоспарланып отырған қызметтің тапсырыс
берушісі мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізуге сұранымды бұқаралық
ақпарат құралдарында жариялауға міндеттілігі.
Педагогикалық тәжірибенің
ғылыми жетекшісі: г.ғ.к., доцент, Мұса
Қ.Ш.
Магистрант-практикант: Умарова З.А.
№1семинар сабағының технологиялық құжаты
Тақырыбы: Аймақтық деңгейдегі геожүйелер.
Жоспары: Геожүйе және оның негізгі түрлері
Мақсаты: Геожүйе және оның негізгі түрлерімен танысу.
Мәтіні:
Жалпы геоэкологиялық ландшафт және адан да ірі- округ, провинция
облыс, аймақ сияқты физикалық-географиялық аудандастырудың таксономиялық
бірліктерінің экологиялық қасиеттерін зерттеумен шұғылданады.
Оның міндеттеріне белгілі геожүйе шекарасындағы адамдардың
өндірістік іс-әрекеті мен олар мекендеген орта жағдайын зерттеп білу
жатады. Әрі геоэкологияның ең маңызды ғылыми-практикалық міндеттерінің бірі
– ландшыфттық экологиялық карталарды құрастыру, сол сияқты табиғи-
экологиялық және шаруашылық-экологиялық аудандастыру сызбаларын жасау болып
табылады.
Геожүйелердің басты мақсаты табиғи және антропогендік геожүйе
шекарасындағы қоршаған ортаның кеңістіктегі экологиялық фонын зерттеп блу
арқылы ондағы қолайлы экологиялық жағдайды сақтау немесе қайта қалпына
келтіру жөнінде нұсқау түріндегі ұсыныстар даярлау. Бұл жерде геоэкология
үшін ең негізгілері: геожүйелердің тұрақтылығын және жоғары өнімділігін
сақтау, табиғи антропогендік ландшафтар шегінде қоршаған ортаның
экологиялық жағдайының нашарлап, бұзылу құбылыстарын болдырмау. Осы
мақсаттарды жүзеге асыруда ең алдымен белгілі геожүйеде әр түрлі өнеркәсіп
өндірістерін орналастырудың мүмкіндігі мен жағдайларына жан-жақты
экологиялық экспертиза жасауда оны адамдардың өмір сүру ортасымен
экологиялық үйлесімділігін есепке алып, қарастыруымыз керек.
Геоэкологиялық зерттеулер әдістемелеріне дәстүрлі, ландшафтық-
географиялық және экологиялық зертеу тәсілдері мен пәнаралық принциптері
негіз болып қаланады.
Оның бастыларына: далалық, сипаттамалық, эксперименттік, салыстырмалы
және модельдік әдістер жатады. Осы аталған әдістерге ортақ нәрсе, олардың
жүйелілік тұрғысында бірыңғай методологияға біріктірілуі. Жалпылама
экологияландыру идеясы қазіргі қоғамымызды жан-жақты қамтуда
Педагогикалық тәжірибенің
ғылыми жетекшісі: г.ғ.к., доцент, Мұса
Қ.Ш.
Магистрант-практикант: Умарова З.А.
№ 2 дәріс сабағының технологиялық құжаты
Тақырыбы: Қазақстанның абиотикалық компоненттерінің экологиялық
қасиеттері.
Мақсаты: Абиотикалық фактормен танысу. Қазақстанның абиотикалық
компоненттерінің экологиялық қасиеттерін түсіндіре отырып, студенттің
тееңірек танымын қалыптастыру.
Міндеті: абиотикалық факторлар туралы студенттерге білім негізін
қалыптастыру. Жүйелі ойлауға жетелеу.
Дәрісте қарастырылатын сұрақтар
1. Абиотикалық фактор түсінігі
2. Факторлар түрлері
4. Компоненттердің экологиялық қасиеттері
Дәрістің қысқаша мазмұны:
Абиотикалық фактор түсінігі. Абиотикалық факторлар дегеніміз-
организмдерге әсер ететін бейорганикалық ортаның жиынтығы. Олар: химиялық
(атмосфераның химиялық құрамы, теңіз және тұщы сулар, шөгінділер, т.б) және
физиалық (температура, қысым,ылғал,жед радиация, т.б) деп бөлінеді.
Факторлар түрлері. Абиотикалық, биотикалаық және антропогендік.
Биотикалық факторлар дегеніміз- тірі организмдердің бір-біріне және
ортаға жағымды немесе жағымсыз әсер етуі. Бұл өте күрделі процестер
жиынтығы. Өйткені, тірі организмдер бір-бірімен, бәсеке, паразиттік,
жыртқыштық, селбесіп тіршілік ету арқылы алуан түрлі қарым-қатынаста
болады. Аталған қатынастар өсімдік пен өсімдік, жануар мен жануар немесе
жануарлар мен жануарлар қасында болуы мүмкін.
Антропогендік факторлар дегеніміз- қоршаған ортаға тигізетін адам
баласы іс-әрекетінің тікелей немесе жанама әсері. Адам баласы өзінің
материалдық игілігі үшін табиғат байлықтарын игеруге мәжбүр болады.
Нәтижесінде, ірі кешендер, өнеркәсіп, зауыт, кен байыту, автокөліктер,
ауыл шаруашылығы салалары дами түседі.
Абиотикалық компоненттер. Температура және ортаның температуралық
режимі. Организмдегі зат алмасу процестерінің интенсифтілігіне әсер ететін
аса маңызды экологиялық факторлардың бірі температура. Топырақта тірі
организмдердің таралуы, ондағы температуралық режимге, топырақ қабатының
түрлі тереңдігіндегітемпературалық ауытқуларға байланысты. Ең төменгі
температура топырақтың беткі қабатында қаңтар айында, ал 5 м тереңдікте
сәуір, мамыр айларында байқалады.температура көп жағдайда су және құрлықтық
тіршілік ету орталарының стратификациясы мен зональдығын қамтамасыз етеді.
Жануарлардың физиологиялық белсенділігі қоршаған ортаның температурасымен
тығыз байланысты. Дене температурасына байланысты жануарлар екі типке
бөлінеді:
1) Ауыспалы температуралы жануарлар- пойкилотермиялы
2) Тұрақты температуралы жануарлары- гомойотермиялы
Жарық және оның экологиялық маңызы. Күн сәулесінің энергиясы Жер бетіне
түсіп, оған және биосфера құрамына кіретін барлық тірі организмдерге
сіңіріледі. Сіңірілу энергия мөлшеріне және сәулелердің толқын ұзындығына
байланысты. Жарыққа қатынасына байланысты өсімдіктер төмендегідей типтерге
бөлінеді:
а) жарық сүйгіш- гелиофильді;
б)көлеңке сүйгіш- гелиофобты;
с) көлеңкеге төзімді- скиофильді.
Су,ылғалдылық және минералдық тұздар. Су- өсімдіктер мен жануарлар
тіршілігінде ең маңызды роль атқаратын фактор болып саналады.
Организмдердің сумен байланысы, олардың тірішілігі, жер бетінде пайда болу,
шығу тегімен байланысты. Тіршілік алғашқы кезде сумен және сулы ортамен
байланысты болды. Өсімдіктер мен жануарлардың құрлыққа көшуі кейіннен пайда
болған құбылыс болып табылады. Организмдердің құрлықтағы тіршілігіне
бейімделуі көптеген морфологиялық және физиологиялық бейімделушіліктерді
қажет етті.
Организмдер үшін судың маңызын үш түрлі аспектіде қарастыру керек:
1. Негізгі құрам бөлік;
2. Еріткіш;
3. Тасымалдаушы;
Тірі клеткалардағы судың мөлшері 90%. Су биохимиялық процестерге
қатынасады, барлық реакциялар сулы ортада өтеді.
Педагогикалық тәжірибенің
ғылыми жетекшісі: г.ғ.к., доцент,Мұса
Қ.Ш.
Магистрант-практикант: Умарова З.А.
№2 семинар сабағының технологиялық құжаты
Тақырыбы: Қазақстанның экологиялық-географиялық орны
Жоспары: а) Қазақстан экологиясы
б) Қазақстанның геграфиялық орналасуы
Мақсаты: Қазақстанның экологиялық- географиялық орнымен танысу.
Дәрістің қысқаша мазмұны:
Қазақстан экологиясы.
Жер шарында жыл сайын 600 миллион тоннадан астам зиянды өндіріс
қалдықтары шығарылады. Ал біздің республикамызда 22 миллиард тонна өндіріс
қалдықтары жиналған және оның мөлшері жыл сайын 1 миллиард тоннаға артып
отыр. Оның ішінде 150 миллион тоннасы улы және 20 миллион кубометр тұтыну
қалдықтары. Бұл қалдықтар елімізге, халықтық денсаулығына өте зиян келтіріп
отыр. Бүгінгі таңда қоршаған ортаны қорғау жағдайы жер-жаһанды алаңдатуда.
Ал Кеңес дәуірінен қомақты экологиялық мұраға ие болып қалған Қазақстан
үшін бұл ең өзекті мәселе. 2002 жылы Иоханнесбургте өткен Тұрақты даму
жөнінідегі әлемдік саммиттесөз сөйлеген Елбасымыз Кеңес Одағы тоқырауға
ұшырағаннан кейін, Қазақстанның түрлі экологиялық, саяси, экологиялық
проблемалар ортасында жалғаздан-жалғыз қалғандығын айта келе, бір ұрпақтың
көз алдында ғайып болған Аралтеңізі мен есепсіз жасалған ядролық
сынақтардан тоз-тоз болған аумақтарға әлем назарын аударды. БҰҰ мемлекеттік
хатшысы Кофи Аннен Қазақстанға келген кезінде Президент Аралды құтқару
жөніндегі Халықаралық қорға БҰҰ институтының мәртебесін беру туралы ұсыныс
жасады. Арал аймағындағы экологиялық проблемалардың біршама бөлігін шешу
мәселелері бүгінгі Арал жөніндегі халықаралық ұйымның араласуымен жасалған
2002-2010 жылдарға арналған Арал теңізі бассейніндегі экологиялық,
әлеуметтік-экологиялық ахуалды жақсарту жөніндегі нақты іс-шаралар
бағдарламасына енгізілді. Бағдарламада тұрғындар денсаулығын жақсарту,
олардың тұрмыс деңгейін көтеру, суға, жерге және басқа табиғи ресурстарға
деген тиесілі үлестеріне қол жеткізуін, білім мен мәдениетті дамыту үмін
несиемен қамтамасыз ету жөніндегі шараларды қарастырады.
Арал экологиялық апат аймағында тұратын халықтық денсаулығы өте
нашар. Жекелеген аудандарда, мысалы әйелдердің қаназдық ауруы 90 пайызды
құрайды, ана мен бала өлімі көп. Осыларды ескеріп, біз Қызылорда қаласынан
қоршаған ортаны қорғау және халық денсаулығы мониторингі орталығын аштық.
Ал Семей ядролық сынақ ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz