Бағалы қағаздар портфельдік инвестицияның объектісі ретінде

Пән: Іс жүргізу
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

КІРІСПЕ . . . 3

БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР ПОРТФЕЛЬДІК ИНВЕСТИЦИЯНЫҢ ОБЪЕКТІСІ РЕТІНДЕ . . . 5Бағалы қағаздардың инвестициялық сапасы және инвестициялық портфель . . . 5Бағалы қағаздардың жіктелуі мен олардың ерекшеліктері . . . 12

II. КӘСІПОРЫНДАРДЫҢ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ІС-ӘРЕКЕТІ МЕН ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ПОРТФЕЛЬДЕРІН БАСҚАРУ . . . 21

2. 1 Инвестицялық портфельдің табыстылығын бағалау . . . 21

2. 2 Кәсіпорынның инвестициялық портфелін басқару . . . 23

2. 3 «Казпочта» АҚ-ның инвестициялық портфельі және акцияларды шығару проспектісі . . . 28

Қорытынды . . . 35

Қолданған әдебиеттер . . . 37

КІРІСПЕ

Қазақстан орталықтанған - жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға өтуі қоғамдық өндірістің сипатын өзгертуде.

Нарық - күрделі, әрі жан - жақты қызмет атқаратын қоғамдық қатынастар жиынтығы. Ол бір жағынан тауар және көрсетілген қызмет нарығын қамтыса, екінші жағынан қор жинау нарығын қамтиды. Соңғысы, өз кезегінде, қаржы нарығы мен қозғалмайтын мүлік нарығынан тұрады. Осы аталған нарықтардың өзара байланысы ұлттық экономикалық механизмді құрайды. Ал бұл механизм несиеге негізделген. Басқаша айтқанда, нарыққа қатысушылардың басым көпшілігі іскерлік шартқа қол қойып, өздеріне бағалы қағаз түрінде міндеттеме алады.

Бағалы қағаз нарығы субъектілерінің қатынастары экономикалық - құқықтық механизмге негізделеді. Бұл бағалы қағаздардың материалдық түрі ретінде оның маңызын дәлелдейді. Бірақ бағалы қағаздардың маңызы онымен шектеліп қоймайды. Бағалы қағаздар кез - келген мемлекеттің төлем айналымында маңызды орын алады, себебі олар арқылы мемлекеттің инвестициялық қызметі жүзеге асырылады. Дәлірек айтқанда, бұл күрделі қаржы тікелей халық шаруашылығының ең тиімді саласына жіберіледі, яғни оларды нарық жүйесіндегі ең өміршең субъектілер ғана алады.

Өзінің ұйымдық және құрылымдық ерекшеліктеріне орай бағалы қағаздар қаржы институттары, қаржы нарықтары және оларды реттейтін құқықтық ережелермен қатар мемлекеттің қаржы жүйесінің тұтас бір бөлігін құрайды. Мұндай жүйе біздің мемлекетімізде нарық қатынастарын қалпына келтіру қажеттілігі туындаған кезде, яғни 90-шы жылдардың басында құрыла бастады.

Бағалы қағаздар ақша түріндегі капиталға да, заттай капиталға да меншік құқын бекітіп, тек бағалы қағаздар арқылы ғана мемлекеттің меншікті акционерлік қоғамдардың, яғни жекеменшік иелері - халықтың меншігіне айналдыру мүмкін. Бағалы қағаздар нарығында өзіне тән қаржы итституттары жүйесі қалыптасып, оларда экономикалық өрістеудің қаржы көздері шоғырланып және инвестициялық қорларды бөлу қатынастары жүзеге асады.

Жұмыстың мақсаты Қазақстандағы бағалы қағаздар түрлері мен жіктелуін қарастыру, бағалы қағаздардың шығарылуымен оның эмитенттерін қарастыру сонымен қатар Қазақстан Республикасында қандай бағала қағазадар түрлері шығарылатынын қарастырып, оларға талдау жасау. Бағалы қағаздың сапасы мен сандарына мінездеме беру арқылы оның дамуына жағдай жасау. Осы мақсаттарды іске ала отырып, келесі қадамдарды анықтаймыз:

Бағалы қағаздар не, ол не үшін керек?
Оның түрлері, жіктелуі.
Қ. Р бағалы қағаздарды шығару.
Бағалы қағаздардың даму жолдары.
Бағалы қағазадрға талдау жасау.

Қазақстан Республикасының мемлекеті бағалы қағаздар нарығын құру және одан әрі өрістету мақсатында қажетті шараларды жасауда. Қазақстандағы меншікті мемлекет иелігінен алу және жекеменшіктендірудің Ұлттық бағдарламасы бағалы қағаздар нарығының негізгі элементтерін құру процесін жеделдетті. Мемлекеттік кәсіпорындарды акционерлік қоғамдар түрінде қайта құру олардың инвестиция тартудың ең бір тиімді механизмдерінің бірі акция шығаруды пайдалану мүмкіндігін ашты. Бағалы қағаздар нарығының механизімі экономиканың барлық субъектілеріне инвестиция көздерін алуға мүмкіндігін жасайды. Акция шығару осы ресурстарды шектеусіз алуға мүмкіндік туғызса, ал облигация шығару ақша ресурстарын, оларды банктерден алудан гөрі, тиімді жағдайда алуға мүмкіндік береді. Мемлекет бюджет кемшілігін толтыру мақсатында да ақша белгілерін эмиссияламай, мемлекеттік бағалы қағаздар шығарумен шұғылданады.

Өркениетті мемлекеттерде экономикалық өрлеуде қаржыландырудың басты жолы бағалы қағаздар нарығы болып табылады. Бағалы қағаздар нарығының күрделі ұйымдық - экономикалық жүйесі көптеген өзара байланысты элементтерден тұрады:

эмитенттер, яғни әр түрлі бағалы қағаздар шығаратын шаруашылық субъектілер;
инвесторлар, яғни уақатша бос ақша иелері - заңды және жеке тұлғалар;
бағалы қығаздар нарығының кәсіби мамандары: брокерлер, дилерлер, инвестициялық басқарушылар және т. б;
қор биржалары, депозитарийлер, клирингтік және басқа бағалы қағаздарды тіркейтін, сақтайтын ұйымдар;

Осы күрделі құрылымдардың қызметін ұйымдастыратын, басқаратын және реттейтін заңдар мен ережелер және мемлекеттік органдар қажет.

Бағалы қағаздар нарығы барлық мемлекеттерде, көптеген қарым-қатынастарда экономикалық өсуді қаржыландырудың өте жақсы және тиімді механизімі болып табылады.

Қазіргі кезде бағалы қағаздар нарығы - әлемдік экономика мен халықаралық шаруашылықтың жоғары дамуындағы негізгі құрушысы. Оның даму деңгейін экономиканың және кәсіпкерлік мәдениеттің жалпы күйіне байланысты шешеді. Бағалы қағаздар нарығын “ экономикалық ауа-райының ” бараметрі деп атайды

Бүгінгі бағалы қағаздар нарығы тиімді инфрақұрылыммен экономикалық қарым-қатынастағы дамыған елдердегі инвестицияны жинақтауды түрлендіруде ең негізгі рольді атқаратын, ақша қаражаттарын қайта бөлудегі ең негізгі механизм болып қатысады.

Айтылған мәселелердің барлығы мемлекетіміздің экономикалық дамуының бүгінгі кездегі сатысында Қазақстан халқының жас буыны алдында жаңа тіпті ерекше бағыт, яғни бағалы қағаздарды шығару және сол қағаздар нарығындағы операцияларды меңгеру міндеті пайда болғанын айқындайды.

Қорыта айтқанда, Қазақстан Республикасында қалыптасып келе жатқан бағалы қағаздар нарығындағы үлгісіне нақты бірыңғай көзқарас жоқ. Сондықтан бағалы қағаздар нарығына уақыт талабына сай әлі де біраз өзгерістер енгізілуі мүмкін.

1 БАҒАЛЫ ҚАҒАЗДАР ПОРТФЕЛЬДІК ИНВЕСТИЦИЯНЫҢ ОБЪЕКТІСІ РЕТІНДЕ

1. 1 Бағалы қағаздардың инвестициялық сапасы және инвестициялық портфель

Бағалы қағаздар нарығына қатысушылар - бұлар бағалы қағаздар алып - сатумен айналысатын не оның айналымы мен есебіне қызмет көрсететін жеке тұлғалар не мекемелер; бұлар бағалы қағаздар айналымына қатысты өз араларында белгілі бір экономикалық қатынастармен айналысатын тұлғалар.

Функционалдық қызметтеріне байланысты қатысушылардың төмендегідей негізгі топтары да бар (7 сурет) :

эмитенттер
инвесторлар
қор делдалдары
бағалы қағаздар нарығына қызмет көрсететін мекемелер
мемлекеттік заңдылығын қадағалау және бақылау органдары :

Эмитенттер - бұлар бағалы қағаздарды айналымға жіберетіндер.

Инвесторлар - бұлар айналымға жіберілген бағалы қағаздарды сатып алушылар.

Қорлық делдалдар - бұлар бағалы қағаздар нарығындағы эмитенттер мен инвесторлар арсындағы байланысты қамтамасыз ететін саудагерлер.

Бағалы қағаздар нарығына қызмет көрсететін мекемелер - бұлар бағалы қағаздар нарығындағы бағалы қағаздарды алып - сату ісінен басқа барлық қызметтерді орындаушы мекмелер.

Бағалы қағаздар нарығының жұмыс істеуіне бола қызмет ететін мекмелерге төмендегілер жатады:

бағалы қағаздар нарығының ұйымдастырушылары (қорлық биржалар не нарықтың биржалық емес ұйымдастырушылары)
есеп орталығы (есептеу палаталары, клирингті орталықтар)
депозитарии
тіркеушілер
ақпараттандыру органдары не мекемелері.
бағалы қағаздар нарығының ұйымдастырушылары (қорлық биржалар не нарықтың биржалық емес ұйымдастырушылары)
есеп орталығы (есептеу палаталары, клирингті орталықтар)
депозитарии
тіркеушілер
ақпараттандыру органдары не мекемелері.

Cурет 1 - Бағалы қағаздар нарығына қатысушылар

Бағалы қағаздар нарығының жұмыс істеуіне бола қызмет ететін мекмелерге төмендегілер жатады:

бағалы қағаздар нарығының ұйымдастырушылары (қорлық биржалар не нарықтың биржалық емес ұйымдастырушылары)
есеп орталығы (есептеу палаталары, клирингті орталықтар)
депозитарии
тіркеушілер
ақпараттандыру органдары не мекемелері.
бағалы қағаздар нарығының ұйымдастырушылары (қорлық биржалар не нарықтың биржалық емес ұйымдастырушылары)
есеп орталығы (есептеу палаталары, клирингті орталықтар)
депозитарии
тіркеушілер
ақпараттандыру органдары не мекемелері.

Инвестициялық портфель - бұл капиталға салынатын қаржы құралдары, яғни меншікті компаниялардың және мемлекеттің шығаратын акцияларға, облигацияларға және басқа да құнды қағаздарға жұмсалатын қаржы.

Сурет-2 - Портфельді қалыптастыру мақсаты

Инвестициялық портфельді қалыптастырудың басты мақсаты - не ол, не бұл капиталды салу формасына байланысты, сөйтіп, салымның сенімділігін және ең үлкен кепілдік табысты қамтамасыз ететін, мүмкіншілігі барынша бірін-бірі өтеу тәуекелділігі болып табылады.

Құнды қағаздар портфелін жасау үшін ақша қаражатын қандай болса да қаржы активтерінің бір түрін инвестициялау жеткілікті. Алайда, практикада портфельдің мұндай тұрпаты едәуір сирек кездеседі; анағұрлым көбірек дамыған, әртараптандырылған портфель, яғни бірнеше құнды қағаздар түрінен тұратын портфель.

Портфельдің мұндай тұрпаты көпшілігінде өзінің қасиеті арқасында тұрақты болымды нәтижеден тұрады.

Инвестициялық қаржыдан алынған пайданың маңызды мезеті портфельді ойдағыдай басқару. Портфельді басқару әр түрлі құнды қағаздар жиынтығына иелік істеу өнерін түсіндіреді, тек олар өзінің құнын сақтау ғана емес, сонымен бірге қандай болса да тәуелдікке байланысты емес түпкілікті табыс табу.

Қағида бойынша, портфельдерді басқару екі тәсілге бөлінеді - активтік және пассивтік.

Активтік басқару - инвестициялық портфельден алынған табыс мөлшерінің болжайтындығын сипаттайды.

Пассивтік басқарудың мәні - күні бұрын тәуекелдік деңгейі анықталған және портфельді өзгеріссіз жағдайда ұзаққа ұстап қалатын жақсы әртараптандырылған портфельдерді жасаудан тұрады.

XX ғасырдың 60 жылдың ортасына дейін шет мемлекеттерінде портфелді бақаруда активтік әдісті қолданған. Бұл әдісті қолданған менеджерлер тәуекелге және күтілетін табыстылыққа болжамдарын қарастырған. Егер, бұл болжамдар оңтайлы болса, онда портфель жоғарғы табыстылық әкеледі деген ой қалыптасқан.

Бір этапты бағалы қағаздарды таңдау , менеджер барлық жинақтық бағалы қағаздардан табыстылығы, стандарты ауытқуы және ковариациясына байланысты оптималды портфель қалыптастыру керек.

Бағалы қағаздар

Бағалы қағазды таңдау

Жалпы бағалы қағаздар

портфелі

Сурет-3 - Бір этапты қағалы қағаздарды таңдау

Екі этапты бағалы қағаздарды таңдау.

бірінші этапта - бірінші активті класстан оптималды портфель қалыптастыруды таңдау және басқа класстан активтен құрылған оптималды портфель таңдау.
екінші этапта - бірінші және екінші активтік класстан жалпы бағалы қағаздар портфелін қалыптастыру.

Бағалы қағаздар

1-класс

1-класс бағалы қағазын

таңдау

1-класс активтер

портфелі

Жалпы бағалы қағаздарпортфелі:

Жалпы бағалы қағаздар

портфелі

Бағалы қағаздар

2-класс

2-класс бағалы қағазын

таңдау

2-класс активтер

портфелі

Сурет-4 - Екі этапты бағалы қағаздарды таңдау

Бұл бағалы қағаздарды таңдау әдісі « близорукость» деп атайды, себебі, жалпы портфельді қалыптастырған кезде бірінші және екінші класс бағалы қағаздар арасында ковариация жүргізілмейді немесе қолданбайды. Екінші этапта, инвестордың қаражаттарын бірінші және екінші класстар портфеліне бөлінуі активтер орналастыру болып табылады. Активтерді орналастыру этапында екі портфель арасында оптимальды табыстылықты, стандартты ауытқуларды және ковариацияны болжамдайды. Бұл жалпы портфель құрамын және инвестордың таңдаған портфелінің табыстылығы стандартты ауытқуларға байланысты болатынын анықтайды. Активтер тарапынан бірінші класқа - акция, ал екінші класқа - облигацияны жатқызуға болады.

Мысал. Оптималды портфелдерде орналасқан 4 акциялардың үлес салмағы мен 3 облигацияның үлес салмағы берілген. Екінші этапта активтерді орналастыру кезінде инвестор қаражаттарының 70% акция және 30% облигация сатып алуға бағытталған.

Жалпы активтер портфелінің үлес салмағын анықтаңыз.

Шешу нәтижесі 4 және 5 бағаналарда қарастырылған.

2-кесте.

Бағалы қағаз нөмірі

Әрбір портфельдің үлес салмағы

Жалпы портфельдер үлес салмағы

1-класс

2-класс

1-класс

2-класс

Бағалы қағаз нөмірі: 1

Әрбір портфельдің үлес салмағы: 2

Жалпы портфельдер үлес салмағы: 3

Бағалы қағаз нөмірі:

1 0, 30 0, 35 0, 30·0, 7=0, 210 0, 35·0, 3=0, 105

2 0, 25 0, 40 0, 25·0, 7=0, 175 0, 40·0, 3=0, 120

3 0, 20 0, 25 0, 20·0, 7=0, 140 0, 25·0, 3=0, 075

4 0, 25 - 0, 25·0, 7=0, 175

Бағалы қағаз нөмірі: Барлығы 1, 0 1, 0 0, 7 0, 3

Екі этапты бағалы қағаздарды таңдау көп этаптыға ауысу болады, егер, бірнеше топтар (секторлар) енгізсе. Активтік және пассивтік басқаруды кез келген этапта қолдануға болады.

Отандық экономика дамуының ерекшелігі, инвестициялық портфельді әртүрлі екі жағынан жақындатуға мүмкіндік береді:

классикалық көзқарас негізінде инвестициялық портфельді қалыптастыру;
экономикалық нақты жағдайын еске ала отырып, инвестициялық портфельді қалыптастыру;

Бұл екі көзқарасты салыстыру, олардың қасиеттері мен

айырмашылықтарын көрсеті өте маңызды. Ең әуелі классикалық инвестициялық портфельдің орнын түсіндіре кетелік:

Инвестор белгілі кезең ішінде әбден оңайлы инвестициялы болуы керек және кезең аяғында пайдамен алынады,
Портфельдің құрамының өзгеруі осы кезең ішінде қарастырылмайды.
Портфель әр уақытта дивиденд бола алады.
Құнды қағаздардың портфельге қосылуы екі параметрмен сипатталады - болжамды табыс және стандарттық ауытқу.

Енді портфельдің нақты айырмашылық бет әлпетіне тоқталайық:

Бағым портфельнің, яғни оның табысы оған кіретін

қағаздардың бағым құнының өсуінен құралады.

егер де классикалық портфельде салынған портфель

қайтарымын сенімді уақиғалар деп есептелінсе, онда нақтыда олардың азаюы мүмкін және тәуекелдіктің азаю әдісі ретінде портфель көзқарасының мәнділігі артады.

қаржы құрылымының өзгеруі мүмкін. Сонымен ұзақ мерзімді

жоспарлау әдісіқолданылады, яғни осындай портфельді басқарудың мақсаты - пайданы күнделікті ауытқудан емес, ол ұзақ мерзімді беталыс негізінде табу.

Оптималды инвестициялық портфельді қалыптастыру.

Сурет-5

“Бағалы қағаздар нарығы туралы” заң инвесторды құнды қағазға иелігін, жеке меншік құқығы негізінде тұлға ретінде анықтайды.

Одан басқа “Адал иегер” деген түсінік енгізілген, бұл “бағалы қағаздар сатып алған және оған ақша төлеу барысында бағалы қағаздарға үшінші адамның құқы бар екенін білмеген тұлға ” деп саналады. Инвесторларды бірқатар белгілермен топтастыруға болады. Көп жағдайда ең маңызды олардың статусы. Осыған орай оларды жеке, ұжымдық және нарық мамандары деп бөлуге болады (8 сурет) [1, 98бет] .

Инвесторларды инвестициялау мақсатында келесі топтарға бөлуге болады. Олар стратегиялық және қоржындық.

Cурет 6 - Инвесторлар құрамы

Қоржындық (портфельді) инвестор өзіне тиесілі бағалы қағаздардан ғана пайда табуды ойлайды. Сондықтан қайдан, қашан, не сатып алу мәселелері оған әрқашан өзекті болып табылады.

Осы мәселелерге жауап беруден бұрын инвестор бағалы қағаздарға қандай мақсатпен қаржы салғалы отырғанын, ресурстардың инвестициясы кеізінде қаншалықты шығынға ұшырауы мүмкін екендігін, оған ненің маңызды екенін-жұмсалған қаржы мөлшерінің сақталуы ма, не өте көп мөлшерде шығынға ұшырауы, не мол табыс алу үшін тәуекелге баруына болатын мүмкіндігін анықтап алуы керек [4, 115бет] .

Бағалы қағаздардың жіктелуі мен олардың ерекшеліктері

Құнды қағаздар бірнеше түрлі болып жіктеледі: біріншіден, түсіретін көрінісіне; екіншіден, эмитенттің сипатына; үшіншіден, айналым мезгілімен айналым жеріне байланысты: (2 сурет) .

Кіріс төлеу жөнінен қарызды және үлесті құнды қағаздар болып екіге бөлінеді. Қарызды құнды қағаздар бойынша кіріс нақты пайызбен төленіп, ал қарыздың күрделі негізгі бөлігін келешекте белгіленген уақытта өтеу көзделеді. Үлесті құнды қағаздар, немесе оныакциядеп атайды. Акция оны иемденушінің корпорацияның мүлігіндегі үлесін көрсетеді және иемденушіге шектеусіз уақыт бойы дивидент түрінде кіріс түсіреді. Ал құнды қағаздардың басқа түрлері қарызды және үлесті түрлерінен туындайды.
Құнды қағаздар шығарушысы (эмитенті) жөнінен де жіктеледі. Олардың эмитенттері мемлекет, жергілікті әкімшілік, корпорациялар, қаржы институттары және тағы басқа заңды тұлғалар болуы мүмкін. Эмитенттеріне байланысты үлесті және қарызды құнды қағаздар төмендегідей түрге бөлінеді:

1) Қазыналық, немесе үкімет атынан Қаржы Министірлігі шығаратын құнды қағаздар. Бұл қағаздар ең бір сенімді қағаздардың бірі. Себебі оның төлемін (өтелуін) мемлекеттік бюджеттің қаржысы қамтамасыз етеді. Бұл құнды қағаздардың көп таралған түрлері қазыналық векселдер мен қазыналық облигациялар. Мемлекттік меншіктегі кәсіпорындары да көбіне облигация түріндегі құнды қағаздарды шығарады.

2) Жергілікті әкімшіліктер мен олардың меншігіндегі кәсіпорын құнды қағаздары. Олардың төлемін қамтамасыз ететін жергілікті салықтар мен істің нақты жобасына үкіметтің берген дотациясы.

3) Қаржы институттары мен корпорациялардың, яғни ашық түрдегі акционерлік қоғамдардың акция және облигация түріндегі құнды қағаздары. Оларды өндіріс, құрылыс, сауда, жол қатынасы кәсіпорындары мен қатар коммерциялық банктер, сақтандыру және инвестициялық компаниялары, зейнетақы қорлары шығарады.

4) Банктердің құнды қағаздары - олар депозиттік сертификаттар, чектер және бұдан да басқа банктің өзінің қарыз міндеттемелері.

5) Кәсіпкерлердің құнды қағаздары - олар коммерциялық векселдер, фъючерстік шарттар және капитал арасындағы қағаздар.

Құнды қағаздар қай жерде сатылады деген сұраққа жауап бойынша жіктеледі. Сатылу жеріне байланысты ақша нарығындағы және капитал арасындағы құнды қағаздар болып екіге бөлінеді.

Акция - үлесті немесе меншікті куәландыратын құнды қағаз. Ол иемденушісіне компанияның капиталының, мүлкінің, кірісінің бір бөлігіне заң жүзінде меншік құқын береді. Компания қанша уақыт жұмыс істеп тұрса, акция да сонша уақыт қолданылады. Бірақ осы уақыт ішінде акцияның иесі сан рет өзгеруі мүмкін. Акционердің акцияны шығарған компанияға қайтаруға құқы жоқ. Акционерлік капитал бөлінбейді. Акционер оны тек екінші нарықта сатуына болады.

1) меншікті акцияландырғанда, яғни акционерлік қоғам құрып, оның жарғылық капиталын қалыптастырғанда;

2) бар компанияны акционерлік қоғам ретінде қайта құрғанда;

3) жарғылық капиталды қосымша молайтқанда.

Атап айтқанда , жарғылық капитал деген шығарылған акциялардың бастапқы жиынтық құны. Ол, өз кезегінде, айналымдағы капитал (жай және артықшылықты акциялар) және компанияның портфелінде қалған құнды қағаздар болып бөлінеді [2, 29бет] .

Акция белгілі бір жағдайда акционерлік қоғамның капиталын ұлғайтуға және оны инфляциядан қорғау үшін жұмсауға болатын құнды қағаздардың бірден - бірі түрі. Акция компанияның акционерлер алдында қарыз міндеттемесі.

Бағалы қағаз келесідей белгілеріне байланысты жіктеледі.

1. Экономикалық жаратылысына қарай:

- Үлестік, яғни жарғылық капиталға үлес қосқандығын куәландыратын бағалы қағаз.

- Қарыздық, яғни эмитеттің қарыздық міндеттемесін сипаттайтын бағалы қағаз .

- Туынды, яғни белгілі бір тауарларды немесе валюталарды сатып алу, сатуға құқық беретін екінші ретті бағалы қағаздар.

2. Эмитеттеріне байланысты:

- Мемлекет

- Акционерлік қоғам

- Комерциялық банк

- Ұлттық банк

- Инвестициялық қорлар

- Жеке зейнетақы қорлары

- Қор биржалары

- Брокерлік фирмалар

- Сауда ұйымдары

3. Айналыс мерзіміне байланысты :

- Мерзімді

- Мерзімсіз

4. Шығару нысанына (формасына) байланысты:

- Құжатты

- Құжатталмаған

5. Табыс төлеу тәсіліне қарай:

- Дивидентті акция

- Пайыз

- Купондық облигация

6. Айналыс аумағына қарай:

- Аймақтық

- Ұлттық

- Халықаралық

Мемлекеттің бағалы қағаздары - мемлекеттік бюджет тапшылығын қаржыландыру үшін пайдаланылатын мемлекеттік органдар тарапынан шығарылатын бағалы қағаздар. Мемлекеттік бағалы қағаздар келесідей түрлерге бөлінеді:

1. Шығару формасына қарай:

- құжатты

- құжатсыз

2. Нарыққа айналуына қарай :

- айналыста болатын - нарықты

- айналыста болмайтын - нарықсыз

3. Иелену тәсілдеріне қарай:

- атаулы

- мәлімдеуші

4. Мерзімдеріне қарай:

- қысқа

- орта

- ұзақ

5. Табыстылығына қарай:

- дисконттық

- купондық

- аралас

6. Эмитенттеріне қарай:

- Үкіметтік

- Ұлттық банктік

- Жергілікті билік органдар

Бағалы қағаздарға: облигация, коносамент, акция және заң актілерінде немесе соларда бекітілген тәртіппен бағалы қағаздар қатарына жатқызылған басқа да құжаттар жатады.

Бағалы қағаздар ұсынбалы, ордерлік және атаулы болуы мүмкін.

Атаулы қағазбен куәландырылған құқықтар, онда аталған адамға тиесілі болады.

Ұсынбалы бағалы қағазбен куәландырылған құқықтар бағалы қағазды ұсынушыға тиесілі болады.

Ордерлік бағалы қағаздармен куәландырылған құқықтар онда аталған адамға тиесілі болады, ал ол бұл құқықтарды көзделген тәртіп бойынша берген жағдайда басқа құқықты адамға тиесілі болады.

Жоғалған бағалы қағаз бойынша және де ордкрлік бағалы қағаз бойынша ұсынушы құқығын қалпына келтіруді, із жүргізу заңдарында көзделген тәртіппен сот жүргізеді.

Cурет 1 - Құнды қағаздардың жіктелуі

Акция бірнеше түрге жіктеледі (3 сурет) . Бірінші жағынан, акционерлерден басқа біреуге беру тәсілі бойынша: атаулы және иесі ұсынушы болып екіге бөлінсе, екінші жағынан, корпорацияны басқару қатынасу құқығы бойынша - жай және артықшылықты акция деп те екіге бөлінеді. Корпорация тек өзінің жарғысында бекітілген акцияларды ғана шығара алады.

1) Атаулы акция - иесі міндетті түрде корпорацияның реестірінде тіркелуі тиіс акция. Акционерлер кітабының қанша және қай уақытта алғандығы туралы жазылған акция иесі ғана акционер болып есептеледі.

2) Ұсынушыға арналған акция - иесінің аты-жөні корпорация кітабында тіркелмеген акция. Кітап ұсынушыға арнап шығарылған акцияның жалпы саны ғана көрсетіледі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.