Бетон және темірбетон бұйымдары мен конструкциялары

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Қысқаша жалпы мәліметтер.
Бетон және темірбетон өнімдерін құрылыста қолданудың бастапқы негіздері.
Темірбетор бұйымдары мен конструкциялар типтері.

Бетон және темірбетон бұйымдары мен конструкциялары

Бетон және темірбетон конструкциялары өнеркәсіптерінің дамуы өнеркәсіп жағынан өркендеген басқа елдердегі даму тәжірибесі мен өрлеу дәрежесіне сәйкес келеді және бірқатар көрсеткіштері бойынша дүниежүзілік деңгейіне жоғарылаған. Сонымен қатар, бетон және темірбетон конструкциялары өндірістегі кемшіліктер де жетерліктей. Қазіргі нарықтық жағдайда құрылыс саласындығы әрбір маман міндетті қаражат шығынын, әрбір еңбек сағатын, әрбір материал өлшемін тиімділікпен пайдалануды дәл есептеу керек.

Бетон және темірбетон өнімдерін кұрылыста қолданудьң бастапқы негіздері. Қазір бетон және темірбетон неше түрлі үй және ғимараттарды тұрғызу үшін кеңінен қолданатын материалдар мен бұйымдар. Бұдан былайғы уакытта да олар кұрылыстьң барлық сатысында ең көп қолданатын маңызды материалдар, бұйымдар және конструкциялар болып қала беруінде күмән жоқ.

Бетонды құрылыста кеңінен қолданудағы бастапқы негіз, ол байланыстырушыны және толтырғыштарды өндіруде қажет табиғи шикізаттың таусылмас қорының барлығы; байланыстырушы мен толтырушыны жасау үшін өнеркәсіп өндіріс қалдықтарын пайдаланудың экологиялық маңыздылығы; түрлі толтырғыштарды, оның ішінде жасанды кеуекті толтырғыштарды қолдана отырып, бетон орташа тығыздығын кең аралықта өзгерту мүмкіншілігі; азаматтық және өнеркәсіптік құрылыстардың, оның ішінде жерастында, суастында және суүстінде пайдаланатыны, ғимараттардың қатаң және түрлі талаптарын қанағаттандыру мүмкіншілігі. Темірбетон конструкцияларына қажетті архитектуралық және пайдаланарлық қасиеттерін беру мақсатында қолданатын көптеген құрылыс және өңдеме материалдарымен бетонның сыйысушылығы.

Темірбетон өнеркәсібінің дамуына қозғаушы күш болған факторларды екі топқа бөлуге болады: біріншісі конструкциялық шешімдерді жетілдіруге немесе жаңа конструкциялардың пайда болуына мүмкіндік беретін факторлар; соның арқасында жетерліктей тиімді және сенімді тәсілдермен конструкциялық жетілдіру жағын шешу мүмкін болып, темірбетон бұйымдарын жасау және тұтас конструкциялық тұрғызу көлемі көбейе түсті. Әртүрлі құрылыс саласына керекті темірбетон бұйымдары номенклатурасының құрамын кеңейтуге, сондай-ақ, жобалық шешімдерді әрі қарай жаңалау бағыттарына әсер ететін және конструкциялар мен ғимараттарды жетілдіру кажеттігін анықтайтын факторлар.

Бірінші топтағы факторларға жататындар: бетон жэне темірбетон ғылыми теорияларын ескерудің тәжірибелік тәсілдерінің дамуы; түрлі бетондардың (ауыр, жеңіл, ұялық, ыстыққа төзімді және т. б. ), тиімді арматуралық құрыштары мен арматуралық бұйымдардың жасалынулары, белгілі технологияларды және өндіріс процестерін дайындау және жетілдіру, темірбетон бұйымдары мен конструкцияларын зауыттық жағдайда жасау үшін тарамдалған мықты өнеркәсіптерінің құрылуы.

Екінші топтағы факторлар өнеркәсіптік қоғамдық және тұратын үйлердің аумақтық жоспарлық шешімдерін дамытуды, конструкцияларды унификациялауды және типизациялауды, кұрылыстардың жаңа түрлеріне (көліктер, байланыс, атомдық энергетика ғимараттарына және т. б. жерастында және суастында ерекше жағдайларда салынатын ғимараттарда) темірбетон конструкцияларын қолдануды кеңейту мүмкіншілігін камтиды.

Бетон және темірбетон конструкцияларының беріктілігі мен мәігілігінің жоғарылығы, олардың жоғары температура және агрессивтж орта әсерлеріне тұрақтылығының жоғарылыгы, су астында бетоннның қатайып мықтылығын жоғарылататын қабілеті, бетонның және темірбетонның үйлерді ғимараттарды және конструкцияларды арналуына және пайдалануына сәйкестендіре салу және тұрғызу мүмкіншілігі құрылысшыларды ертеден қызықтырған.

Ресейде темірбетонды XIX ғасырдың 80-ші жылдарынан бастап қолданатын болған. Көбінесе, темірбетонды көпқабатты өндірістік және азаматтық үйлерді, порттық ғимараттарды және көшелерді саларда қолданған.

1930 - 1941 жылдары құрылыстағы темірбетон қолдану салалары жетерліктей кеңейтілген. Біркабатты және көпқабатты өнеркәсіптік үйлердің жүк тиеліп тұратын басты конструкцияларын (іргесін, бағанасын, кранасты арқалығын, жабынын және тіпті қабырғасында арқалық және арқалықсыз жабындыларды) біртұтас темірбетоннан орындаған, сондай-ақ, көпқабатты тұрғын үйлерді, элеваторларды, салмаларды, сыйымдықтарды, жерасты ғимараттарын тұтастандырған темірбетоннан салған. Мысалы, сол жылдары Харьковтағы турбиналық зауытта 200 - тонналық кран астындағы арқалық тұтас темірбетоннан жасалынған.

Тұрғын үйлер мен азаматтық құрылыстары үшін ірі қалаларда және шоғырланған құрылыс орталықтарында өнімділігі жылына 20 -25 мың м ³ , кейінірек жылына 200 мың м ³ бетон және темірбетон бұйымдары мен конструкцияларын шығаратын механикалық зауыттар біртіндеп іске қосыла бастады.

1956 жылдан бастап, өнеркәсіп құрылысында жиналмалық темірбетон конструкцияларының қолдану деңгейі айтарлықтай көтеріле түсті.

Темірбетон конструкцияларының көпшілігі 1960 жылға дейін ашық полигондар мен стендалар жасалынып шығарылатын болған. 1960 - 1965 өнеркәсіп құрылыстары үшін темірбетон конструкцияларын шығаруды универсалды зауыттардың мамандандырылған цехтарында және өнімділігі жылына 100 - 180 мың м ³ кәсіпорындында ұйымдастырылған.

Жинақталғыш темірбетон өндірісі біртіндеп іріліне түсті. Айталық, 1958 жылы барлық жинақталғыш темірбетонның 86 % қуаттылығы жылына 50 мың м ³ төмен кәсіпорындарында, 1965 жылына тәмам олардың үлесіне 46 %, ал 1985 жылы жылдық өндіру көлемінің тек 17, 5 %- ғана жасалынған.

Өнеркәсіптік жинақшыл темірбетонның жаратылуы бетон өндірісіндегі техникалық прогреске ықпалын тигізді. Мысалы, 1954 жылы технологиялық процестердің механикалану деңгейі 15 - 25 % жеткен, ал автоматикалану, бетон араласпасын дайындау процесін ескермегенде, шын мәнінде мардымсыз болатын. 1980 ж. былайғы уақытта алдыңғы кәсіпорындарында өндіріс процестерін механикалау деңгейі 70 - 72 % жетіп, автоматикалау 10 - 12 % құрады. Бетон араласпаларының неше бір түрлерін дайындау мүмкіндіктері пайда болды. Мұншама түрлі бетон араласпаларын іске пайдалану дірілдете тығыздаудың нешебір тәсілдерін, тауар бетон зауыттарында және жинақшыл темірбетон кәсіпорындарында цемент пен толтырушыларды автоматикалық тәсілмен дозалауға көшу, еріксіз араластыратын бетон араластырғыштарын ендіріске енгізу және т. б. техникалық прогресс арқасында мүмкін болып, бұл өндіріс саласында ТЭК жақсартуга қол жеткенді.

Темірбстон бұйымдары мен конструкциялар тинтері . Жиналмақшы темірбетон бұйымдары мен конструкциялары құрылыс комбинаттарында және темірбетон зауыттарында жасалынатыны белгілі. Сондықтан, оларды жобаларда бұйымдардың зауыттық технологиялығыны қойылатын талаптары ескеріледі. Бұл талаптар элементтердің шектік массасын, олардың геометриялық мөлшерлерін, пішінін және элементтер қимасын, олардың арматуралануын, зауыттық дайындық дәрежесін анықтауға негіз болып табылады. Көліктік және жүккөтермелік жабдықтар шарты бойынша элементтер ұзындығы, әдетте 25 м, ені 3 м және массасы 25 т аспайды. Типтік жиналмақ конструкцияларының номиналдық мөлшерінен рұқсат етілетін ауытқуын стандарттармен және техникалық жағдаймен тағайындайды, әдетте ±5- 10 мм курайды. Өндірісте цемент үнемдеу мақсатында бұйымдарды минустық рұқсатымен шығаруға талаптанады.

Жиналмақ темірбетон бұйымдары ұзындық, жазықтық, блоктық, кеңістік түрінде шығарылады. Бірінші түріне бағаналар (тіреуіштер) ригельдер, арқалықтар, прогондар, қадалар, фермалар жатады; екіншісіне - жамылтқы және жабынды плиталары, қабырға және қалқа панельдері, бункерлер, резервуарлар қабырғалары, тіреуіш қабырғалар; үшіншісіне - массалық бұйымдар іргетас, құрама іргетастар, жертөле кабырғалары, қоршаушы конструкциялар; төртіншісіне - санитарлық көлемдік кабиналар, көтергіштер (лифталар), блок - бөлме, құдықтар сақиналары, силостардың коробкалық элементтері жатады. Жиналарлық темірбетондардың жалпы көлемінің 80 % астамын азаматтық және өнеркәсіптік құрылыс бұйымдары құрайды.

Азаматтық үйлер құрьлысына арналғап темірбетон бұйымдары. Ірге тастар үшін іргетастық блоктарды қадаларды пайдаланады. Қабырғалар астына текше (ленталық) іргетастарын трапеция түріндегі (іргетас ені 0, 6-8 см) жеке блоктардан орындайды. Сурет 16. 1 келтірілгендей, блоктар ұзындығы 0, 78 - 2, 38 м, биіктігі З0-50 см, массасы 0, 5-4т, блоктарды М150 - М300 ауыр бетондардан жасайды. Жертөле қабырғаларын М100 - М150 ауыр бетондардан жасалынған бүтін немесе қуысты блоктардан орындайды, олардың ұзындығы 2. 5 м, биіктігі 70 см, ені 50 см дейін құрыш торларымен арматураланған болады. Блоктардың көлденең бүірлерінен тік ойықтар қалдырады. Бұларын блоктарды тиісті жеріне орналастырғаннан соң, ерітіндімен немесе бетонмен толтыра конструкцияны біртұтастайды.

Бағана астына арналған іргетастар маркалары М200-М300 ауыр бетоннан жасалынған массалық элементтер - астынғы (табаны) жазық. Оларды нығыздалынған жерге немесс дайындалған бетон үстіне орнатады, үстіңгі бетіне бағананы (тіректі) кигізу үшін арнаулы ұя - стакан типтес құрылым отырғызады. Тсмірбетоп бағанасын жақтары 30 см төрткілдік (квадратық) қимасымен, ұзындықтары 20 м дейінгі ұзындық элемент түрінде шығарады.

Тұрғын үйлерінің сыртқы панельдерін сурег 16. 1, II, а көрсетілгендей, бүтіндей немесе терезелік және есіктік ойықтарымен жасайды. Бірқабаттық панельдер кеуекгі толтырғыш негізіндегі тығыздығы 700 - 1000 кг/ м ³ , маркалары М50-М100 жеңіл бетоннан, сондай-ақ, тығыздығы 500-700 кг/ м ³ , маркалары М35-М50 ұялы бетоннан жасалынады. Құрылыста кеңінен қолданылатындары мөлшері бөлменікіне сәйкес келетін панельдер: ұзындығы 3, 6 м, биіктігі 2, 9 м, қалыңдығы 40 см, массасы 4т мөлшері екі бөлмелік панельдердің ұзындығы 6 - 6, 6 м және массасы 8 т дейін.

Сыртқы кабырғалардың жылуқоршағыштық қасиетін жақсартып, массасын төмендету мақсатында ортаңғы қабаты жылуқоршағыш материалдардан (пенополистиролдан, минералдық мақтадан, ұялық бетоннан және т. б. ) жасалынған үшқабатты панельдерді қолданады. Мұндай панельдердің қалыңдығы 25-30 см дейін кішірейген, ал массасы 50 % дейін төмендеген болады. Панельдердің маңдай беттерін (қасбеттерін - фасадтарын) зауыттық жағдайда керамикалық плиталармен қаптайды, атмосфераға тұрақты бояуларымен бояйды немесе декоративтік материалдармен өңдейді. Ішкі қабырғалары үшін маркалары М150-М 300 ауыр бетондардан немесе маркалары М200 -М200 конструкциялық жеңіл бетоннан бірқабатты панельдері жасалынады. Оларды тұтастай және есіктік ойықтарымен ұзындығы 6 м, биіктігі 2, 9 м дейін және қалыңдығы 20 см мөлшерлерімен шығарады (сурет 16. 1, II, б) .

Қабырғалық блоктар тұтас немесе ішкі қуыстарымен, тығыздығы 1200 кг/ м ³ дейінгі, маркалары М50 - М100 жеңіл бетоннан жасалынады. Блоктардың сырты декоративтік қабатпен, ішкі жағынан сылақпен өңделінген болады. Бұлар сыртқы және ішкі қабырғаларды тұрғызуға арналған. Блоктар өлшемдері қабырғаларының конструкциялық тіліктеріне сәйкес анықталады. Блоктар конструкциялық арналуы бойынша: аралықтар (есік, терезе аралықтарындағы), бұрыштықтар, терезеастындағылар, маңдайшалар (есік, терезе ойықтарының жоғары жағына орналасатындары) карниздіктер, (үй қабырғасының, терезенің сыртқы ернеуі - жоғары жағындағы белдік), цокольдіктер (іргетас үстіндегі үй қабырғасының төменгі бөлігі) болып өзара ерекшеленеді.

Көпқабатты үйлер бағаналары қимасы 30x30 немесе 40x40 см, ұзындығы 1-4 қабатқа есептелінген тікбұрышты конструкциялық түрінде жасалынады (сурет 16. 2, II) . Мұндай бағана үшін маркалары М200 - М 500 бетон пайдаланады, оны кеңістік каркастарымен арматуралайды, бағана ұштарында бойлық арматуралары шығып тұрады, бұлар бағананы ұштастыра жинағында пісіріледі. Көпқабатты қаңқаларындағы ригельдерді жабындық плиталары таянуы үшін төменгі жағында текшесі немесе бүйір қырларынан шығып тұратын текшесі бар тавролық қимасымен жасап шығарады. Ригельді 6 м аралық үшін ұзындығын 5, 5 м, қима биіктігі 45 см; 9 м аралық үшін -ұзындығын 8, 5 м қима биіктігін 65 см өлшемінде жасайды. Ригельдер үшін маркалары М400 - М 500 бетон қолданады.

Ригельдерді 6 м аралық үшін кәдімгі және алдын - ала кернеуленген арматурасымен жасайды., ал 9 м аралықта - тек қана алдын - ала кернеуленген арматурамен жасалынады.

Сурет 16. 2. керсетілгендей, тұрғын және. қоғамдық үйлер жабындықтары тұтас қимадағы, қуыс денелі, қабырғалы плиталардан болулары мүмкін. Көпқуысты плиталар цилиндірлік қуыстарымен ұзындығын 6 м, енін 2, 4 м және қалыңдығын 22 см немесе ұзындығын 9-12 м, енін 1, 5 м және қалыңдығын 30 см параметрінде жасалынуы мүмкін. Қабырғалы плиталарды П - тәріздегі қимасында ұзындығын 8. 8 м. енін 1. 5 м биіктігін 40 см етіп жасайды.

Сурет 16. 1. Азаматтық құрылысында қолданатын кейбір темірбетон

бұйымдары:

I - іргетас элементтері: а - сатылық іргетас блогі; б- жертөле қабырға блогі; в - бағана астына іргетас; II - тұрғын үй панельдері а - сыртқы қабырға панельдері б- ішкі қабырға панельдері

Үлкен аралықтар үшін 2Т типтегі ұзындығы 15 м дейін, ені 3 м дейін және биіктігі 60 см болатын қабырғалы плиталар шығарылады. Бұл плиталарды жасауға маркалары М200 - М400 бетонды, алдын -ала кернеуленген немесе кәдімгідей арматураны қолданады. Плиталармен қатар бөлмеге жамылдық панельдерін де жасайды, бұларда бүтін, қуысты және қабырғалы болулары мүмкін.

Баспалдақ басқыштары, сурет 16. 3. келтірілгендей, кертпе профильдері бар арнаулы темірбетон элементтерінен жасайды. Кейінгі кездерде сатылық ортаңғы бөліктен және жазық алаңнан құралып отыратын басқыш алацын курастыратын баспалдак, баскып ксцшен колданып кетедг

Сурет 16. 2. Көпқабатты үйлердің элементтері.

Сурет 16. 3. Баспалдақ басқыш және көлемдік элементтер.

Тұрғын үйлер үшін бір немесе екі бөлмелік көлемдік элементтер шығару тәсілі практикаға енгізілген.

Өндірістік ғимараттары үшін темірбетон конструкциялары. Өнеркәсіптік ғимараттарына азаматтық үйлер құрылысындағы темірбетон номенклатурасына ұқсас бұйымдары мен конструкцияларын қолданады, бұлар тек өлшемдерімен, арматурасымен және пішіндерімен ерекшеленеді. Өнеркәсіптік ғимараттары бірқабатты, бір - және көпаралықтықтары, биіктігі 3, 6 -18 м көпқабаттылар болулары мүмкін.

Биіктігі 10, 8 м және жүккөтерімдігі 20 т дейінгі крандары бар үйлер үшін қимасы тікбұрышты 40x60, 40x80 және 50x80 см және биіктігі 4, 5 - 11, 8 темірбетон бағаналарын жасайды; биіктігі (құрылыс конструкциясы астына дейінгі 10, 8 -18 м жүккөтерімдігі 50 г дейінгі көпірлік крандары бар үйлер үшін - екітармақты (двухветвовые), ұзындығы 11. 85 - 19, 35 м, кранастындағы бөлігінің қимасы 40x100 және 60 - 190 см бағаналар жасалынады. Қолданылатын бетон маркалары М300 - М500. Массасын төмендету мақсатында алдын - ала кернеуленген, қимасы екітавролық және сақиналық бағаналар жасалынып практикада қолдануда. Бірқабатты үйлер үшін, сурет 16. 4. көрсетілгендей, темірбетон іргетастық блоктары және аркалары, итарқа және итарқа асты арқалықтары, фермалары, жамылтқы плиталары және қабырға панельдері шығарылады. Іргетастық аркалықтарын бағаналары 6 және 12 м қадамдарындағы ішкі және сыртқы қабырғалары астына қолданады. Тиісінше ұзындығы 5, 95 және 11, 96 м қимасы трапеция тәрізді немесе тавролық түріндегі арқаларды кернеуленбеген немесе алдын - ала кернеуленген арматурасымен жасайды.

Крансаты арқаларын алдын - ала кернеулеп, тавролық қимасымен ұзындығы 5, 95 м және екітавролық қимасымен ұзындығы 11, 95 м маркалары М400- М600 бетоннан жасайды. 6 м аралық үшін - арқа биіктігі 80 см текше ені 60 см және қалыңдығы - 12 см. Қабырға қалыңдығы 20 см, үстіне қарай қалыңдалуы 25 см және таянышында 30 см дейінгі қалыңдалуы болатын - конструкциялары да пайдаланады.

12 м аралық үшін - арқа биіктігі 120 см үстіңгі текше ені 65 және теменгі текше ені 34 см. Кранасты рельстерді бекіту үшін арқалар текшелерінде крандық жүкті беру үшін құбырлар кесінділері бекітілген ұзындығы 75 см тесіктері орналастырылған.

Сурет16. 4. Бірқабатты өнеркәсіптік ғимараттардың бір бөлігі: