Дебиторлық қарыздарды талдау

Дебиторлық қарыздарды талдау.

1 «Қарабау” элиталық тұқым шаруашылығының жалпы сипаттамасы және қаржылық қызметiн талдау . . . 51

2. Негiзгi дебиторлық борыштарды талдау . . . 56

3. Басқа да қарыздарды талдау және күдiктi қарыздардың есебi . . . 62

Қорытынды . . . 68

Пайдаланған әдебиеттер . . . 71

Тiркемелер

Дебиторлық қарыздарды талдау.

1 «Қарабау” элиталық тұқым шаруашылығының жалпы сипаттамасы және қаржылық қызметiн талдау.

Республикалық Мемлекеттiк Қазыналық Кәсiпорын «Қарабау элиталық тұқым шаруашылығының» орналасқан жерi Қарабау е. м. Қазығұрт ауданы Оңтүстiк Қазақстан облысы .

Кәсiпорын өз жұмысын 1929 жылдан берi iстеп атқарып келедi. 1992 жылға дейiн кәсiпорын Красноводопад мемлекеттiк селекциялық станцияға қараған. 1992 жылы Красноводопад мемлекеттiк селекциялық станциядан бөлiнiп, Қазызұрт ауданындағы «Коммунизм» совхозына қосылған. Нәтижесiнде «Қарабау элиталық тұқым шаруашылығы» құрылған.

2003 жылдың 3-шi сәуiрiнде Оңтүстiк Қазақстан …дiлет Басқармасында қайта регистрациядан өткен (свидетельство №4333-1958 ГП) . Заңды тұлға ретiнде танылады және өзiнiң банктегi счётi, өзiндiк балансы, елтаңбасы бар мөрi, фирмалық бланкiлерi, мөрлерi, штамптары және басқа да атрибуттары бар.

«Қарабау» элитлық тұқым шаруашылығының басқару жүйесі төмендегі суретте көрсетілген.

«Қарабау элиталық тұқым шаруашылығының» егiстiк 4965 гектар жерi бар.

Негiзгi өндiрiсi:

• ауыл шаруашылығындағы ғылыми зерттеулер;

Кәсiпорынның құрылуының себебi:

- элиталық және репродуктивтiк ауыл шаруашылық өнiмдердi өндiру және де асыл тұқымды жануарларды өндiрумен, қамтамассыз етедi:

Осы мақсаттардың орындалуына кәсiпорында бес ауыл шаруашылық өнiмдерiн өндiретiн бригада, және бiр асыл тұқымды қара-мал фермасы құрылған. Сонымен қатар төрт автогараж, қазiргi заманғы техникамен

«Қарабау» элиталық тұқым шаруашылығының құрылымы

жабдықталған бiр қырман, бидайдың сапасын анықтайтын бiр лаборатория, өсiмдiк майын өндiретiн бiр май-цех құрылған.

Соңғы ауыл шаруашылық жетiстiктерiн өз өндiрiсiнде қолданып ендiрудi мақсат еткен. Жылдың соңында бухгалтерлiк отчёттар iстелiнедi. Республикалық мемлекеттiк қазыналық кәсiпорын «Қарабау элиталық тұқым шаруашылығы» негiзiнен өндiретiнi «Красноводопад-210» сортты күздiк бидайы, «Байшешек» сортты арпа және «Красноводопадская-скороспелая» сортты мақсарыны өндiредi. Осы аталған сорттармен Қазақстанның оңтүстiк облыстарын қамтамасыз етедi. Олардың iшiндегi ең iрi кәсiпорындар: «Алтын-төбе»ЭТШ, ЖШС «Амангелдi», КХ «Ақбастау», ЖШС «Батсу-Арго», ЖШС «Нур-А», ЖШС «Шарапхана», ЖШС «Жаңа-Базар» және тағы басқалар. …р жыл сайын 700-800 тонна элиталық күздiк бидай, 25-30 тонна арпа, 20-25 тонна мақсары, 5-6 тонна жоңышқалық ұрық сатылады.

Сонымен кәсiпорында элиталық тұқым өндiрумен қатар асыл тұқымды iрi қара-ала өндiрумен де айналысады.

Шаруашылықта егiлетiн сорттың таза элиталы болуын өте қатты қадағалайды, себебi бұл фактор бидайды жиған кезде жақсы жағымен әсер етедi. Сорт жақсы болса өнiмде мол болады. Бүкiл әлемдiк практикада ауыл шаруашылық өнiмдерiнiң мол болуына 30-50 % егiлетiн бидайдың сорты әсер етедi. Шаруашылықта егiстiк жерлерге минералдық тыңайтқыштар себiледi.

Шаруашылық 2002 жылы 1662 мың теңге таза табыс пайда көрдi. Ал 2003 жылды 2234 мың теңге таза табыс көру ниеттелiп отыр. ‡сiм байқалады. Алдын-ала план бойынша 2004 жылы шаруашылықтың таза табысы - 56716 мың теңге, шығысы - 52750 мың теңге деп көзделiп отыр. Шаруашылық өз жұмысын толық заңдастырған түрде және льготты патент салығы арқылы өз жұмысын ойдағыдай атқаруда. Шаруашылық өзiнiң табысының арқасында жергiлiктi және республикалық бюджеттке нақты ақша төлеп отыр. Оларға жататындар негiзiнен салық болып есептелiнедi. Жалпы сомасы 1447 мың теңге.

Негiзгi салық түрлерi:

- қосымша құн салығы (ҚҚС) - 15% өнiмдi сатудан және

қызмет көрсетуден - 671 м. тг

- әлеуметтiк салық - 20% айлық төлеуден-575 м. тг

- мүлiк салығы - 0, 1%

- жер салығы - базалық ставка бойынша

пайдаланатын жер үшiн-10м. тг

- көлiк салығы - шаруашылықтағы автотранс-

порт үшiн двигательдердiң

объёмына қарай - 31 мың тг

- су салығы - факт бойынша жылына-45 м. тг

• қоршаған ортаға

салынатын салық - факт бойынша жылына - 120 м. тг

Жылдың соңында таза табыс - 3966 мың теңге болады деп көзделуде.

«Қарабау элиталық тұқым шаруашылығында» алдағы жылы орташа есеп бойынша 185, 7 адам жұмыс iстейдi деп күтiлуде.

Олардың iшiнде: штат бойынша - 29, 5 адам.

Комбайнёр - 34 адам.

Тракторшылар - 20 адам.

Малшылар - 66 адам.

Сауыншы - 136 адам.

Басқа да жұмысшылар - 81, 2 адам.

Барлық бас мамандар жоғарғы оқу орнын бiтiрген азаматтар және стаждары 10 жылдан кем емес. Бiр маман сырттай аспирантурада дәрiс алады.

Шаруашылықта бес бригада бар, төртеуi негiзiнен бидай, арпа, мақсары өндiрумен айналысады. Бесiншiсi бақша дақылдарын өндiрумен айналысады. Мысалы: жүгерi, картоп, помидор, пияз және т. б.

Шаруашылықта алты ферма бар. Бiреуi жылқы фермасы, екiншiсi асыл тұқымды қара-ала iрi қара өсiрумен айналысады. Iрi қара мал фермасының сүтiн «Фудмастер-Шымкент» ЖШС-на келiсiм шарт арқылы сүтiн өткiзедi. Қалғаны ұсақ мал фермалары, онда негiзiнен меринос тұқымды қойлар өсiрiледi. Автогараждың саны бесеу. Бiр өсiмдiк майын өндiретiн цех бар. Бiр строй-цех, екi қырманы бар.

«Қарабау» элиталық тұқым шаруашылығының 2002-2003 жылдық қаржы шаруашылық қызметін талдау кестесі.

Кесте 10

2 Негiзгi дебиторлық борыштарды талдау.

Шаруашылықтың 9 кестеде көрсетiлгендей алашақ қарыздары өте көп. «Ақтас» ‡К 07. 2002 жылы келiсiм шарт арқылы 74448 теңгеге ұрықтық бидайды қарызға алған. Оны осы күнге дейiн қайтармай отыр. «Ақтас» ‡К- нен алашақ қарызымызды 301-шотқа жатқызамыз. Егерде басқа шаруашылықтар бiздiң шаруашылыққа қарыз болса онда олар 301 «Алынуға тиiстi шоттар» шотына жатқызылады. Сол сияқты «Самандар» ЖШС-гi 2001 жылдың қараша айында бiздiң шаруашылықтан 24000 теңгеге ұрықтық бидай қарызға алған болатын. Бұл қарызда келiсiм шарт арқылы «Самандар» ЖШС-не босатылған болатын. 24000 теңгенi «Самандар» ЖШС-гi бүгiнгi күнге дейiн қайтармай отырғандықтан, бұл соманы 301 « Алынуға тиiстi шоттар » шотына жатқызамыз.

Егерде бiздiң шаруашылық басқа мекемелерге, жеке тұлға адамдарға қарыз болса онда ол берешек соманы 671 « Алынуға тиiстi шоттар » шотына жатқызамыз. Мысалы осы таблицада көрiнгендей «Ару астық» ЖШС-не 10500 теңге қарызбыз. Бұл сома «Ару астық» ЖШС-гi бiздiң шаруашылыққа қызмет көрсеткенi үшiн төленуi керек. Сондықтан бұл қарыз сома 671 « Алынуға тиiстi шоттар » шотына жатқызылады.

Кесте 9

Дебиторлық және кредиторлық қарыздар

№ 301 және № 671 шот бойынша 01. 06. 2004 жылға

РМҚК «Қарабау ЭТШ ».

«Қарабау элиталық тұқым шаруашылығында» негiзiнен ұрықтық тұқымдар сатылады. Оларға жататындар ұрықтық бидай, ұрықтық жоңышқа, ұрықтық арпа, ұрықтық мақсары өнiмдерi. Сатып алатын мекемелер және жеке тұлға адамдар келiсiм шартқа тұрып ұрықтық өнiмдердi алады. Келiсiм шартта көрсетiлетiн реквизиттер:

• күнi;
• келiсiм шарт нөмерi;
• шаруашылық қай мекемемен және қай жеке тұлғамен келiсiм шарттқа тұрғаны жөнiнде жазылады;
• келiсiм шартта екi пункт бар:

1 пункт. Шаруашылық мiндетi.

2 пункт. Мекеме немесе жеке тұлғаның мiндетi.

• келiсiм шарт мiндеттi түрде екi данада жазылады;
• ең соңында сатушы мен сатып алушының реквизиттерi жазылады, оларға жататындар: мекеменiң толық аталуы, адресi, РНН, индексi, БИК, расчётный счёты (қай банкта), мекеменiң басшысының қолы. Келiсiм шарт қол қойылған күннен бастап заңды құжат болып саналады. Егерде келiсiм шарт талаптары бұзылған жағдайда Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауап беруi тиiс және шарт.

Мысалы:

Қарабау е. м. «05» наурыз 2004ж .

Келiсiм шарт №45

Бiздер, төмендегi қол қоюшылар РМҚК «Қарабау элиталы тұқым шаруашылығының» директоры Төлепов Қ бiрiншi жақтан және «Байтугел» ЖШС екiншi жақтан төмендегi мазмұнда осы келiсiм шартты жасастық .

Келiсiм шарттың мазмұны :

«Байтугел» ЖШС мiндетi :

1. «Байтүгел» ЖШС-i РМҚК «Қарабау элиталы тұқым шаруашылығының» кассасына 1 (бiр жүз мың) теңге нақты төлейдi.

РМҚК «Қарабау элиталы тұқым шаруашылығының» мiндетi :

1. РМҚК «Қарабау элиталы тұқым шаруашылығы» «Байтүгел» ЖСШ-не әр тн 180180 (бiр жүз сексен теңге он сегiз тиын) теңгеден 0, 555 (бес жүз елу бес кг) тонна ұрықтық жоңышқа босатады.

Келiсiм шарт талаптары бұзылған жағдайда ҚР сәйкес

жауап бередi.

Келiсiм шарт 2 данада жасалынды.

РМҚК «Қарабау элиталы тұқым «Байтүгел» ЖШС

шаруашылығы» Қазығұрт ауданы, Қазығұрт ауданы,

Қарабау е. м. ¦шбұлақ е. м.

индекс : 487546 индекс :487550

РНН : 5808383 Кбе-16 РНН : 58086074

БИК : 195801604 ИИК : 004461803

Р/С : 002609638 БИК : 195801604

«Қазығұрт Халық Банкi» «Қазығұрт Халық Банкi»

Директор : Директор :

Келiсiм шарттағы соманы шаруашылық қазынасына нақтылай өткiзедi. Шаруашылық қазынашысы кiрiс кассалық ордерiне нөмiрiн, датасын, сомасын, мекеменiң толық аталуын, не үшiн кiрiс алғаны, бас бухгалтердiң фамилиясы мен қолы, қазынашының фамилиясы мен қолы болуы шарт. Және де кiрiс кассалық ордерде мөр шартты түрде болуы керек. Кiрiс болған сома қай шоттқа жатқызылатындығы да жазылады.

Мысалы: «Байтүгел» ЖШС-гi ұрықтық бидай үшiн нақты ақша келiсiм шартқа сәйкес қазынаға төледi.

Осы жерде «Байтүгел» ЖШС-i РМҚК «Қарабау элиталы тұқым шаруашылығынан» 1 теңгеге ұрықтық бидай сатып алған. Бұл сома 671 «Жабдықтаушылар және мердiгерлермен есеп айырысу » шотына жатқызылады.

3 Басқа да қарыздарды талдау және күдiктi қарыздардың есебi.

Басқа да дебиторлық қарыздарға 333 «Жұмыскерлер мен басқада тұлғалардың қарызы» шоты және 334 «Басқада дебиторлық қарыздар» шоттары жатады.

333 « Жұмыскерлер мен басқада тұлғалардың қарызы » шотында негiзiнен шаруашылықтың мамандары мен жұмысшыларына берiлетiн нақты ақша немесе заттай құндылықтар болуы да мүмкiн.

Мысалы: бас инженер шаруашылықтың қазынасынан 1 теңге алды. Осы берiлген сома 333 « Жұмыскерлер мен басқада тұлғалардың қарызы » шотына жатқызылады. Ол алған нақты ақшаға шаруашылық мұқтажына қосалқы бөлшектер алды. Бас инженер осы қосалқы бөлшектердi алғанын растайтын құжаттар болуы шарт. Оларды растайтын құжаттарға мыналар жатады:

• Сатып алу актiсi;
• счёт фактура;
• накладной;

Осы құжаттарда сатып алған мекеменiң мөрi, сатушының қолы, берiлген күнi болуы керек. Бас инженер алып келген қосалқы бөлшектердi шаруашылықтың қосалқы бөлшектер сақтайтын қойма меңгерушiсiне өткiзедi. Құжаттарда қойма меңгерушiсiнiң қолы болуы да шарт. Бас инженер құжаттарды шаруашылық бухгалтериясына тапсырады. Ол алдын авансовый отчётты толтырады. Авансовый отчётта директордың, бас бухгалтердiң, қабылдаған бухгалтердiң және өткiзген адамның қолдары болуы шарт. Бас инженер алып келген қосалқы бөлшектер 205 «Қосалқы бөлшектер» шотына жатқызылады.

Егерде шаруашылықтың мамандары шаруашылықтан заттай құндылықтарды алса олар 334 « Басқада дебиторлық қарыздар » шоттарына жатқызылады.

Мысалы: бригадир шаруашылықтан нақты ақша болмағандықтан, ол бидай, жем, тағы басқалай өнiм алып оны айырбас жолымен шаруашылыққа керектi жанар-жағар май, қосалқы бөлшектер және басқа да заттар алса, осы алған заттары

334 «Басқада дебиторлық қарыздар» шотына жатқызылады.

333 мамыр 2003ж РМҚК «Қарабау ЭТШ»

Кесте 10

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс