Жолай газ өңдеу өнеркәсібі



Кіріспе
1. Жолай газ өңдеу өнеркәсібі
1.1. Жолай газдың қазіргі дәуірдегі маңызы.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Табиғатта мұнай шыққан жерлерде жолай газ да көп мөлшерде кездесіп отырады. Адамзатқа ол ертеден белгілі болғанымен, тұрмыста мұнайға қарағанда едәуір кеш қолданылды. Тарихи мәліметтерге қарағанда, 615 жылы Жапонияда алғашқы жолай газ скважиналары бұрғыланған. Шамасы осы кезеңде Үндістан, Парсы елдері мен Баку Каласы төңірегіндегі елді мекендер жолай газды тұрмыста, көбінесе шырақ жағу үшін пайдаланса керек.
Алғашқы жолай газ шамдары Лондон, одан кейін Париж, Нью-Йорк, Берлин қалаларында пайда болып, 1865 жылы Москваға, да жеткен. Бұл уақытта жолай газды көмір мен тақтатастарды жандырып алатын болғандықтан, ол кең көлемде қолдану таба қоймады.

1. Жолай газ өңдеу өнеркәсібі

Қазіргі уақытта табиғи жолай газ ең арзан, әрі ең қуатты энергетикалық отын көзі болып табылады. Негізі көміртектерден тұратын табиғи таз, сонымен бірге өндіріс салалары мен химия кәсіпорындары үшін бағалы шикізат. Мысалы, мұнай меи жолай газдан синтетикалық каучуктар алынып, олардан автомобиль дөңгелектері, өндіріске қажетті резина бұйымдары жасалады, ал «Москвич» жеңіл машинасының дөңгелегіне 24 кг каучук, қазіргі алып БелАЗ машиналарының дөңгелегіне 2 т каучук кетеді.
Күнделікті тұрмыста кеңінен пайдаланылып жүрген ыстық пен суықка төзімді, әрі жеңіл, тоттанбайтын, сынбайтын, әрі иілгіш бұйымдар негізі де жолай газ өнімі — пластмасса. Қазіргі уақытта пластмасса материалдары самолет, тіпті ракета жасауға да кеңінен пайдаланылуда. Олардан алынатын синтетикалық талшық-тар әрі төзімді, әрі сәнді капрон, нейлон, лавсан сияқты материалдар алынуы негізінде тұрмыста пайдаланылса, синтетикалык заттар өңдіріс пен техникада кеңінен қолдау табуда. 1976 жылы Батыс Германия фирмаларының бірі синтетикалық талшықтардан «аренка» аталатын жаңа материал алды. Ол ежелден таныс болаттан бес есе қатты болып шықты. Мұңдай синтетикалық материалдың болашағы зор.
Орыстың ұлы оқымыстысы Д. И. Менделеев:...жолай газды жылу үшін жағу, пешке қып-қызыл ақша жаққанмен бірдей»—деген екен. Жоғарыда айтылған мұнай жолай газ өнімдерінің қатарына синтетикалык, әр түрлі кір жуатын ұнтақтар, спирттер, гербицидтер мен медициналық препараттар, аммиак және күкірт қышқылы, тағы да басқа алынатын көптеген заттарды қосатын болсақ, онда Д. И. Менделеев айтқандай, «қып-кызыл ақшаны отқа жағып» отырғанымызды мойындауға тура келеді.
Әйтсе де, қазіргі уақытта жолай газды жағып энергия мен жылу өндірудің маңызы ерекше. Энергети¬ка саласында жолай газ негізінен бу қазандары мен пештерді жағуға, ал мұнай қозғалтқыш отыны ретінде пайдаланылады.
1. Дүкенбаев К.Д. Энергетика Казакстана. Движение к рынку.-Алматы: Ғылым, 1998.-584 с.
2. Дүкенбаев К.Д. Өмір өзегі. – Алматы, 1996. – 272 б.
3. Алияров Б.К. Освоение сжигания экибастузского угля на тепловых электрических станциях. – Алматы: Ғылым, 1996. – 272 с.
4. Нұрекенов Е., Темірбаев Д.Ж., Алияров Б.Қ. Жылутәсіл атауларының орысша-қазақша сөздігі – Алматы: РБК, 1997. – 77 б.
5. Аяпова Ж.Ж., Арынов Е.М. Іскер адамның орысша-қазақша экономикалық түсіндірме сөздігі. – Алматы: Инкар, Тұлға, 1993. – 320 б.
6. Құсайнов А., Нұржанов Б., Шотанов Ж., Балабатыров С., Жұмақанов Т. Электр техника мен электр энергетика терминдері. – Алматы: Санат, 1994

Пән: Мұнай, Газ
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:   
МАЗМҰНЫ

Кіріспе
1. Жолай газ өңдеу өнеркәсібі
1.1. Жолай газдың қазіргі дәуірдегі маңызы.
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе

Табиғатта мұнай шыққан жерлерде жолай газ да көп мөлшерде кездесіп
отырады. Адамзатқа ол ертеден белгілі болғанымен, тұрмыста мұнайға
қарағанда едәуір кеш қолданылды. Тарихи мәліметтерге қарағанда, 615 жылы
Жапонияда алғашқы жолай газ скважиналары бұрғыланған. Шамасы осы кезеңде
Үндістан, Парсы елдері мен Баку Каласы төңірегіндегі елді мекендер жолай
газды тұрмыста, көбінесе шырақ жағу үшін пайдаланса керек.

Алғашқы жолай газ шамдары Лондон, одан кейін Париж, Нью-Йорк, Берлин
қалаларында пайда болып, 1865 жылы Москваға, да жеткен. Бұл уақытта жолай
газды көмір мен тақтатастарды жандырып алатын болғандықтан, ол кең көлемде
қолдану таба қоймады.

1. Жолай газ өңдеу өнеркәсібі

Қазіргі уақытта табиғи жолай газ ең арзан, әрі ең қуатты энергетикалық
отын көзі болып табылады. Негізі көміртектерден тұратын табиғи таз, сонымен
бірге өндіріс салалары мен химия кәсіпорындары үшін бағалы шикізат. Мысалы,
мұнай меи жолай газдан синтетикалық каучуктар алынып, олардан автомобиль
дөңгелектері, өндіріске қажетті резина бұйымдары жасалады, ал Москвич
жеңіл машинасының дөңгелегіне 24 кг каучук, қазіргі алып БелАЗ
машиналарының дөңгелегіне 2 т каучук кетеді.
Күнделікті тұрмыста кеңінен пайдаланылып жүрген ыстық пен суықка
төзімді, әрі жеңіл, тоттанбайтын, сынбайтын, әрі иілгіш бұйымдар негізі де
жолай газ өнімі — пластмасса. Қазіргі уақытта пластмасса материалдары
самолет, тіпті ракета жасауға да кеңінен пайдаланылуда. Олардан алынатын
синтетикалық талшық-тар әрі төзімді, әрі сәнді капрон, нейлон, лавсан
сияқты материалдар алынуы негізінде тұрмыста пайдаланылса, синтетикалык
заттар өңдіріс пен техникада кеңінен қолдау табуда. 1976 жылы Батыс
Германия фирмаларының бірі синтетикалық талшықтардан аренка аталатын жаңа
материал алды. Ол ежелден таныс болаттан бес есе қатты болып шықты. Мұңдай
синтетикалық материалдың болашағы зор.

Орыстың ұлы оқымыстысы Д. И. Менделеев:...жолай газды жылу үшін жағу,
пешке қып-қызыл ақша жаққанмен бірдей—деген екен. Жоғарыда айтылған мұнай
жолай газ өнімдерінің

қатарына синтетикалык, әр
түрлі кір жуатын ұнтақтар, спирттер, гербицидтер мен медициналық
препараттар, аммиак және күкірт қышқылы, тағы да басқа алынатын көптеген
заттарды қосатын болсақ, онда Д. И. Менделеев айтқандай, қып-кызыл ақшаны
отқа жағып отырғанымызды мойындауға тура келеді.
Әйтсе де, қазіргі уақытта жолай газды жағып энергия мен жылу өндірудің
маңызы ерекше. Энергетика саласында жолай газ негізінен бу қазандары мен
пештерді жағуға, ал мұнай қозғалтқыш отыны ретінде пайдаланылады.
Табиғи жолай газдың басқа энергетикалык отын түрлерінен ерекшелігі:
--- жолай газ жанғаннан кейін басқа отын турлері сияқты түтін, қүйе, күл,
болмаса басқадай .қалдықтар қалмайды;

— жолай газ жанғанда бөлінетін жылу мөлшері өте жоғары, көмірмен
салыстырғанда 1,5—2 еседей артық;
— жолай газ өндірісіне жұмсалатын шығын басқа отын түрлерін ендіруге
жұмсалатын шығыннан әлдеқайда аз, күрделі құрылыстың өзіндік құны темен
және оны кен орындарын пайдаланудың алғашқы жылдарының өзінде-ақ қайтарып
алуға болады. Дүние жүзі елдеріндегі энергетикалық отын балансындағы жолай
газдың үлесі 1935 жылы 3% болса, 1950 жылы 9%, ал 1975 жылы 18,5% болды,
Ғылыми болжамдарға қарағанда, 2030 жылы оның үлес салмағы 19% шамасында
болмақ. Жалпы жолай газ өндіру көлемі жылдан жылға артуда. Егер де 1950
жылы 185,7 млрд. м3 жолай газ өндірілсе, 1960 жылы 513 млрд м5, 1970 жылы
1145 млрд. м3, І980 жылы 2,5 трилл. м3 жолай газ өндірілді, ал үстіміздегі
ғасырдың аяғына қарай өндірілген жолай газдың көлемі 3,8 трилл. м3-қа
жетіп, одан кейінгі жылдары біршама төмендейтін болады.
Табиғатта жолай газ түрлері көп, бірақ олардың ең көп тарағаны — метан
жолай газы. Бұл жолай газ көмір шахталарында, кейде шымтезек пайда болған
жерлерде жиі кездеседі. Дегенмен табиғи жолай газдың мол қоры мұнай кен
орындарымен байланысты. Мұнай кендеріндегі жолай газдың өзара қатынасына
байланысты табиғи жолай газ орындары бірнеше топка бөлінеді. Егер бір тонна
мұнайға келетін жолай газ мөлшері бірнеше жүз текше метрден ,аспаса, онда
жолай газ қосалқы, ал жолай газ мөлшері 1000—20000 м3-қа жетсе, ол жолай
газ конденсатты кен орны деп аталады. Ал 1 т мұнайға 20000 м3-тан астам
жолай газ келген жағдайда, ондай

жерлерді таза жолай газ кендері деп атайды. Міне,
осыған қарағанда табиғи жолай газдың ,жер қойнауында қалыптасқан орындары
өте көп. Олардың жалпы қоры да орасан мол. Өкінішке орай, барлық табиғи
жолай газ түрлерінің корын анықтау оңай емес, кейбір мұнай кен
орындарындағы қосалқы жолай газдар есепке де алынбайды, олар бұрғыланған
скважиналардан шығып, тегіннен-тегін факел болып жанып жатады. Ғалымдардың
есептеулеріне қарағанда, тек осындай қосалқы жолай газдардың қоры табиғи
кендеріндегі жолай газдың 40% -ін құрайды екен.

Академик Н. В. Мельниковтың пікірі бойынша, егер де өндіру коэффициенті
80% -ке жеткізілетін болса, онда планетамыздағы табиғи жолай газ қоры 500
млрд, т шартты отын болады.
Ғылыми деректерге қарағанда, жолай газ қорлары жер бетінде біркелкі
орналаспаған (2.5-кесте), оның геологиялык, қоры шамамен 140 — 170 трилл.
м3 және ізденіс жұмыстары негізінде бұл шама үнемі айқындалып отырады.

2.5-к е с т е .
Мемлекет, Дүние жүзінде Мемлекет, Дүние жүзінде
аудан нақтылы аудан нақтылы
анық-талған жолай анық-талған жолай
газ қо-рындағы газ қо-рындағы
үлесі үлесі.
АҚШ 27,5 . Орта және
Канада 4,3 Таяу Шығыс
Латын Аме- елдері 20,6
рикасы Африка 25,1
елдері Қиыр Шы-
мен Кариб те- ғыс елдері 2,3
ңізі ауданы ТМД және
жоспарлы эко-
6,2 номикасы бар
елдер 14,4


Тәуелсіз Мемлекеттер табиғи жолай газға өте бай. Ғалымдардың болжамына
карағанда, мұнда шамамен 60 трилл. м3-тан астам жолай газ қоры бар және оны
өндіруді интенсивті турде жүргізуге болады.
Тәуелсіз Мемлекеттерде алғашқы жолай газ құбыры Ұлы Отан соғысы жылдары
іске қосылды. Үзындығы 160 км-ден астам жолай газ құбыры Бугуруслан кенінен
Куйбышев каласына тартылды. Қазіргі уақытта мыңдаған километрге созылған
жолай газ құбырларының тарам-тарам желі-леріне барлық дерлік ірі өнеркәсіп
орталықтары қосылған. Мысалы, Москва қаласына жолай газ құбырының төрт
тармағы қосылған, соның ішінде атақты Орта Азия — Орталық құбыры бар.
Өзбекстанның, Түркменстанның және Қазақстанның бай кен орындарынан
Москваға дейін тартылған жолай газ құбырының ұзындығы 2700 км-ден ақады.
ТМД-да тартылған жолай газ құбырлары кейбір Европа елдерін де
көгілдір отынмен қамтамасыз етіп отыр. Орынбор кен орындарынан
тартылған ұзындығы 3000 км-ден астам жолай газ құбыры көршілес Шығыс Европа
елдерін жолай газбен жабдықтап отыр.
Қазір жолай газ дүние жүзі елдерінің энергетиқалық отын балансының 75%-
ін құрайды, ал транспорт түрлері толығынан жолай газды пайдаланып отыр.
ТМД-ның кең байтақ жерінде жыл сайын ондаған ірі ірі жолай газ кендері
ашылып, халық шаруашылығы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Жолай газ өңдеу өнеркәсібі. Түрлері
Газ өнеркәсібінде энергияны үнемдеу жайлы
Мұнайды біріншілік өңдеу
Қазақстанның мұнай және газ өнеркәсібіне жалпы сипаттама
Мұнайды дайындау туралы
Әзірбайжан Республикасы
Мұнай өңдеудің біріншілік процестері
Атырау облысының экономикалық потенциялы
ҚАУІПСІЗДІК ЖӘНЕ Еңбек қорғау
2008 жылдың деңгейіндегі мұнай өндіру қарқыны жағдайында қорлардың еселілігі
Пәндер