Қазақстан Республикасындағы банк жүйесі және банктік құқықтық қатынастар

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 93 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Жұмыстың жалпы сипаттамасы. Жұмыста Қазақстан Республикасындағы шетелдің қатысуымен құрылған банктердің қызметін құқықтық реттеу мен оның дамуының құқықтық негіздерінің негізгі мәселелері қарастырылып, оның мазмұнына толық түсінік беріледі.

Егемен Қазақстандағы нарықтық экономиканың даму қарқындылығы және тиісінше жұмыс істеуі Қазақстан Республикасының экономикасын реттейтін құқықтық жүйесінің қазіргі заманғы айрықша маңыздылығымен шартталынған банк жүйсінің қызметіне, сондай-ақ банктік жүйені реттейтін нормативтік құқықтық реттелуі тиімділігіне тікелей байланысты деп санаймыз. Өйткені Қазақстан Республикасының банктік заңнамасы мен өзге де нормативтік құқықтық актілерінің негізінде жұмыс істеп жатқан банктік қызмет жүйесі мемлекеттің жұмыспен қамтамасыз ету саясатын іске асыруға, сондай-ақ елдің экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тікелей ықпалын тигізеді. Сондай-ақ Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес Республика қызметінің түбегейлі принциптері: қоғамдық татулық пен саяси тұрақтылық; бүкіл халықтың игілігін көздейтін экономикалық даму; қазақстандық патриотизм; мемлекет өмірінің аса маңызды мәселелерін демократиялық әдістермен, оның ішінде республикалық референдумда немесе Парламентте дауыс беру арқылы шешу болып табылады. [1, 4б]

Зерттелетін мәселенің өзектілігі . Бүгінгі таңда Қазақстан Республикасының банк жүйесін құрайтын және оның жұмыс істеуі барысында туындайтын банктік құқықтық қатынастардың тұрақты әрі міндетті субъектілері Қазақстан Ұлттық Банкі, Қазақстанның Даму Банкі, коммерциялық банктер және т. б. қаржылық-несиелік институттар ішкі және сыртқы инвесторлардан тартылған уақытша бос ақша қаражаттары мен капиталды Қазақстан экономикасының басым әрі жоғары табысты салаларына құю функциясын орындайды, сондай-ақ елдің қаржылық нарығының дамуына, мемлекеттің халықаралық банктік қатынастарға қатысуына және халықаралық қаржылық-несиелік ұйымдармен ынтымақтасуына септігін тигізеді. Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев «Қазақстан-2030» атты халыққа Жолдауында үшінші ұзақ мерзімді басымдық ретінде «шетел инвестицияларының деңгейі жоғары, дамыған нарықтық экономикаға негізделген экономикалық өсуді» көрсетеді. Бұл басымдықты жүзеге асыру үшін «инфляцияны қолайлы деңгейге түсіре отырып, стратегиялық күшті ілгерілуге бағыттау» белгіленген. «Бұл орайда, таяудағы жылдарда біз назарымызды экономиканың нақты секторына, оны сауықтыруға, фискальды және монетарлық қатаң шектеулер жағдайындағы өсу мен күшті әлеуметтік саясатқа аударамыз» деп айтылған [2, 48-52б] . Қазақстан Республикасының Президентінің 24 тамыздағы 2009 жылғы № 858 Жарлығымен бекітілген «Қазақстан Республикасының 2010 - 2020 жылдарға арналған құқықтық саясаты туралы» Концепциясына сәйкес Қазақстан Республикасының Конституциясында көрсетілген Қазақстан Республикасының ереже - экономикасы дамыған, оның ішінде банктік қызмет жүйесі дамыған мемлекет ретінде дамуына ерекше көңіл бөлетіндігі туралы айтылған. Осыған орай мемлекеттің құқықтық-экономикалық саясаты қазіргі таңдағы мемлекетіміздің бірқатар өзекті мәселелерін шешуге бағытталған. Атап айтатын болсақ, банктік жүйесі мен банктік қызмет көрсету салаларын дамытуға алдағы уақытта осы салалардың маңыздылығына орай ерекше көңіл бөлінеді. Банктік қызмет саласында халықаралық тәжірибедегі қалыптасқан ережелерді енгізу қажет болып табылады [3, 17б. ] . Қазақстан Республикасы Президентінің “Болашақтың іргесін бірге қалаймыз” атты Қазақстан халқына Жолдауында Тәуелсіздік жылдарында ел экономикасына 120 миллиард доллардан астам шетелдік инвестиция тартылғандығы айтылып өткен. Сонымен қатар Бүкіләлемдік банктің 2010 жылғы баяндамасында Қазақстан бизнес мүддесі үшін реформа жүргізуде көшбасшы деп танылған. [4, 2б]

Қазақстанның банкілік жүйесінің қазіргі түріндегі қалыптасуы коммерциялық банктердің қызметін реттеу жүйесінің қалыптасуы мен жетілдірілуімен қатар жүріп отыр. Екінші деңгейдегі банктердің халықаралық қызмет стандарттарына қол жеткізуі соларды қадағалау деңгейін баламалы түрде арттыруды қажет етеді. Мұнысы банктердің үлестес тұлғалары қызметінің солардың қаржылық тұрақтылығын теріс, сонымен бірге жанама әсерді барынша азайтудың қажетті шарты болып табылады, кейінгісі ақыры негізсіз залалдарға және салымшылардың банкілік жүйеге деген сенімінің жоғалуына әкеп соқтырады.

Қазіргі уақытта көптеген қазақстандық банктер, әдетте, өздеріне қаржылық ұйымдар, сондай-ақ өнеркәсіптік, сауда, делдалдық және өзге ұйымдар кіруі мүмкін қаржы-өнеркәсіптік топтардың бір бөлігі ғана болып табылады. Осылайша, қаржылық өндірістік топтар мен банкілік топтар банкті бақылаумен банктің тартып отырған депозиттерін өзінің қалауынша иеленіп және банкті артық тәуекелдердің әсеріне түсірумен солармен өз залалдарын өтеп отыру мүмкіндігіне ие болады. Мұндай жағдайларда банктің рөлі қаржы-өнеркәсіптік топтар мен үлестес тұлғаларға арзан несиелік ресурстарды ұсынумен ғана шектеліп отыруы мүмкін. Сонымен қатар, банктің жарғылық капиталына салынып отырған ақша одан акционерлермен мәмілелер жасасу арқылы, сонымен қоса соларды несиелендіру арқылы шығарылып отырады. Өзге борышкерлерді мұндай банктер несиелендірмейді немесе анағұрлым жоғары сыйақы мөлшерлемелері бойынша несиелендіреді.

Банксіз бірде бір дамыған елді елестете алмаймыз. Өйткені қоғамда банк арқылы көптеген операциялар жүзеге асырылады. Біз банк арқылы аударымдар жүргіземіз, сатып алушы мен сатушы банк арқылы есеп айырысуларды жүргізеді, жалақыны аламыз, депозит, несие немесе көптеген басқа операияларды жүргізе аламыз. Бұл бізге мемлекеттің қалыпты жұмыс істеуіне мүмкіндігін береді. А. А. Аралбаева өзінің диссертациясында банк жүйесінің ел экономикасында алатын орынды былай көрсеткен: бүгінгі нарықтық қатынастарға негізделген экономикалық жүйедегі Қазақстан Республикасының қазіргі заманғы банк жүйесі ел экономикасының маңызды секторы ретінде дамуда. Осы банк жүйесінің банктік заңнамаға және өзге де нормативтік құқықтық актілерге сай жұмыс істеуінің нәтижесінде Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі, Қазақстанның Даму Банкі және коммерциялық банктер өз клиенттері мемлекетке, уәкілетті мемлекеттік органдарға, заңды және жеке тұлғаларға қаржылық-несиелік, инвестициялық және есеп айырысу қызметін көрсете отырып жалпы ұлттық өнімді құруға өз үлестерін қосады. Сонымен бірге олар ақша қаражаттарын, оның ішінде салық төлемі сомаларын бюджеттерге аудару, республикалық және жергілікті бюджет қаражаттарын қарыз алушыға немесе алушыға аудару, уақытша бос бюджеттік қаражаттарды депозитке алу және осыған орай тиісті бюджетке сыйақы төлеу, мемлекеттік қарыз қаражаттарын тапсырма бойынша аудару, банктік несиелеу барысында қоғамның қаржылық инфрақұрылымының шешуші буыны сипатында, сондай-ақ тиісті банктік құқықтық қатынастарда макроэкономикалық өсу көрсеткіштерінің ерекшеліктерін есепке алатын мемлекеттің экономикалық тұрақтыландыру саясатының жүргізушісі ретінде көрініс табады [5, 3б. ] . Осыдан банктің қоғам және мемлекет өмірінде алатын орынды көреміз.

Қазақстан Республикасындағы шетелдің қатысуымен құрылған банктердің қызметін құқықтық реттеу мәселелері осы дипломдық жұмыстың негізгі тақырыбы болмақ. Шетелдің қатысуымен құрылған банктердің қызметін құқықтық реттеу бүгінгі банк құқығы теориясында кешенді және толық түрде зерттелмегендігімен түсіндіріледі. Ішкі мемлекеттік заңдылықтың ақтаңдақтары, қарастырған мәселе бойынша кешенді ғылыми зерттеудің жоқтығы зерттеу тақырыбын таңдауды негіздеді және жұмыстың мазмұнын, құрылымын, мақсаттарын, міндеттерін анықтады.

Тақырыптың зерттелу дәрежесі. Жұмыстың теориялық негізі ретінде мемлекет және құқық теориясы, азаматтық құқық, банктік және қаржылық құқық салаларын зерттеуші ресей, қазақстан және ТМД елдерінің мынадай ғалымдарының С. С. Алексеевтің, М. Н. Марченконың, М. М. Агарковтың, М. В. Карасеваның, А. Ю. Викулиннің, О. Н. Горбунованың, И. С. Гуревичтің, Н. Ю. Ерпылеваның, Л. Г. Ефимованың, О. Н. Олейниктің, Н. И. Химичеваның, Г. А. Тосунянның, А. А. Тедеевтің, А. И. Худяковтың, А. Р. Аманчиева, С. В. Пыхтин, Е. Г. Хоменко, Н. Н. Хамитов, И. Д. Мамонова, Э. М. Омурчиева, А. Ә. Ілияс Г. А., Тосунян О. М., Олейник А. В. Тютюнник, Сейітқасымова А. Ғ. Қ. Қ. Ілиясов, С. Құлпыбаев Братко А. Г Г. Г. Коробова, Мақыш С. Б., Көшенова Б. А., Мельников В. Д., Ильясов К. К. , Г. С. Сейткасимов, О. Н. Горбунова А. А., Травкин О., Мухитдинов Н. Б., Найманбаев С. М. және т. б. авторлардың ғылыми еңбектері көрініс тапты.

Мәселенің ғылыми жетілдіру жағдайы. Шетелдің қатысуымен құрылған банктердің қызметін құқықтық реттеуге байланысты мәселелердің негіздерінің жеке аспектілеріне байланысты түрлі ғылым салалары ғалымдарының салған үлесін мойындай отырып, осы мәселеге қатысты барлық кешенді қамтитын арнайы зерттеудің әлі де қажет екендігін айта кеткен жөн. Әрине, бірқатар монографиялар мен жеке мақалаларда бекітілген өткен күн тәжірибесі осы мәселенің негізін құрайды, бағыт береді. Алайда, кейбір тұстарда зерттеулердің арасында қарама-қайшылықтар туындайды, сондай-ақ ғылыми-зерттеу материалдарының қазіргі жағдай мен туындаған мән-жайларға сәйкес келмеуі аталған бағытта зерттеу жұмыстарын жалғастырудың себебі мен негізі болып табылады.

Жұмыстың мақсаты. Қазақстан Республикасындағы шетелдің қатысуымен құрылған банктердің қызметін жүзеге асыру, банктердің құрылуы және қызметін жүзеге асыруы, жалпы теориялық сұрақтарды талдау, шетелдің қатысуымен құрылған банктердің қызметін жүзеге асыру барысындағы заңдылықты анық білу, оның кемшіліктерін анықтау, ұсыныстар мен тұжырымдарды дайындау болып табылады.

Жұмыстың міндеті. Қойылған мақсатқа сәйкес ғылыми зерттеудің міндеттерін мыналар құрайды:

- Қазақстан Республикасындағы шетелдің қатысуымен құрылған банктердің түсінігін, мазмұнын, түрлері мен дамуын анықтау;

Қазақстан Республикасындағы банк жүйесі және банктік құқықтық қатынастарын анықтау; Қазақстан Республикасының банк жүйесінің экономикалық мәнін, сипатын, құқықтық негіздерін жетілдіру; Екінші деңгейдегі банктердің банктік операцияларын қадағалаудың құқықтық негіздерін айқындау;

Зерттеудің ғылыми әдістемелік негіздері. Дипломдық жұмыстың ғылыми әдістемелік негізі - талдау, ұқсастық, жүйелі құрылымдық, нақты әлеуметтік әдістерден тұрады. Дипломдық жұмыста қолданыстағы заңнамаға талдау жасалынды.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы. Диплом жұмысы Қазақстан Республикасындағы шетелдің қатысуымен құрылған банктердің қызметін құқықтық реттеу мен банктік қызметтің теориялық және құқықтық мәселелеріне байланысты жүргізілген ғылыми ізденіс нәтижесінде жазылған еңбектердің бірі болып табылатындықтан өзіне тән жаңалығымен, жұмыста жасалған тұжырым-қорытындылар мен қалыптастырылған ұғым, түсініктемелердің және алынған дәйекті ережелердің теориялық әрі тәжірибелік қажеттілігімен ерекшеленеді.

Зерттеу жұмысының деректік негізі: Зерттеу жұмысының құқықтық базасын: Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы Заңы, Қазақстан Республиксының Азаматтық Кодексі, Акционерлік қоғамдар туралы Заңы, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банк туралы Заңдары құрайды.

Зерттеу объектісіне. Қазақстан Республикасындағы шетелдің қатысуымен құрылған банктер, банктік топтары, екінші деңгейдегі банктер жатады

Зерттеу пәні. Қазақстан Республикасындағы шетелдің қатысуымен құрылған банктердің қызметін реттеуге байланысты банктік құқықтық қатынастар және нақтылы бағытталған іс-шаралар, сондай-ақ өзге де нормативтік құқықтық актілердің нормативтік-мәнділік және құрылымдық-функционалдық мән-жайларын, банктік қадалаудың ғылыми негіздемелерін қалыптастыру және құқықтық жүйесіндегі мемлекеттік құқықтық іс-шаралардың экономикалық-заңи табиғатын ашып көрсету.

Диплом жұмысының құрылымы зерттеудің жалпы сипаттамасы мен мақсаттарына негізделген. Жұмыс кіріспеден, 3 тараудан, 10 бөлімшеден, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімінен құралады. Еңбек көлемі 82 беттен тұрады.

I ТАРАУ Қазақстан Республикасындағы банк жүйесі және банктік құқықтық қатынастар

1. 1 Қазақстан Республикасының банк жүйесі: экономикалық мәні, сипаты, құқықтық негіздері

Қазақстан Республикасының егемен мемлекет ретінде дамуы, оның экономикалық қауіпсіздігі, мемлекеттік билік органдары мен жергілікті мемлекеттік кәсіпорындар мен мекемелердің үзбей және тиімді жұмыс істеуі елдің стратегиялық маңызы бар банк жүйесінің жай-күйі мен тұрақтылығына әрі орнықтылығын қамтамасыз ету мәселелеріне тікелей байланыста болады.

Қазақстан Республикасының банк жүйесі екі деңгейден жоғарғы және төмен деңгейден тұрады.

Қазақстан Республикасы банк жүйесінің жоғарғы( бірінші) деңгейі егемен Қазақстанның орталық банкі болып табылатын Қазақстан Ұлттық Банкінен тұрады. Ұлттық Банкiнiң мiндеттерi, қызмет қағидаттары, құқықтық мәртебесi және өкiлеттiгi "Қазақстан Республикасының Ұлттық Банк туралы" Қазақстан Республикасының Заңымен белгiленедi. Ұлттық Банк өзiнiң құзыретi шегiнде банк қызметiнiң жекелеген мәселелерi бойынша реттеудi және қадағалауды жүзеге асырады және банктердiң және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдардың жұмыс iстеуi үшiн жалпы жағдайлар жасауға жәрдемдеседi. Банктерге және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдарға қатысты Ұлттық Банктiң реттеу және қадағалау функциялары Қазақстан Республикасының ақша-кредит жүйесiнiң тұрақтылығын қолдауға, банк кредиторларының, олардың салымшылары мен клиенттерiнiң мүдделерiн қорғауға бағытталған.

Қоғам мен мемлекеттің мүддесіне сай инвестициялық-қаржылық және кредиттік құзыреті бар Қазақстанның Даму Банкі өзінің ерекше құқықтық мәртебесіне орай деңгей аралық мемлекеттік банк ретінде көрініс тапқан.

Қазақстан Республикасының төменгі (екінші) деңгейін : а) мемлекетаралық банктер, ә ) Қазақстан Республикасының резидент банктері ( заңды тұлғалары - коммерциялық ұйымдары), б) Қазақстан Республикасындағы резидент емес банктер, в) шетелдік қатысуы бар Қазақстан Республикасының резидент банкі - аралас капиталы бар банктер құрайды. Қазақстанның Даму Банкін қоспағанда, өзге банкiлердiң бәрi банк жүйесiнiң төменгi (екiншi) деңгейiне жатады. Шетелдер қатысушы банк - орналастырылған акцияларының үштен бiрiнен астамы: а) Қазақстан Республикасының резиденттерi еместердiң; б) орналастырылған акцияларының немесе жарғылық капиталдарға қатысу үлестерiнiң үштен бірiнен астамы Қазақстан Республикасының резиденттерi еместердiң не соларға ұқсас Қазақстан Республикасы резиденттерiнiң - заңды тұлғаларының иелiгiнде, меншiгiнде және/немесе басқаруында болатын Қазақстан Республикасы резиденттерiнiң - заңды тұлғаларының; в) Қазақстан Республикасының резиденттерi еместердiң не заңды тұлғалардың қаражаттарына билiк етушiлер (сенiм бiлдiрiлген адамдар) болып табылатын Қазақстан Республикасы резиденттерiнiң иелiгiнде, меншiгiнде және/немесе басқаруында болатын екiншi деңгейдегi банк. Ислам банкі - уәкілетті органның лицензиясы негізінде банк қызметін жүзеге асыратын екінші деңгейдегі банк. Ислам банкі депозиттерге міндетті кепілдік беру жүйесінің қатысушысы болып табылмайды және депозиттерге міндетті кепілдік беру жүйесімен ислам банкіндегі депозиттерге кепілдік берілмейді. Мемлекетаралық банк - халықаралық шарт (келiсiм) негiзiнде құрылып, жұмыс iстеп тұрған, құрылтайшылары Қазақстан Республикасының Үкiметi (немесе ол уәкiлдiк берген мемлекеттiк орган) мен сол шартқа (келiсiмге) қол қойған мемлекеттердiң үкiметтерi болып табылатын банк.

Қазақстан Республикасы банк жүйесінің нормативтік құқықтық негізін құрайтын банктік заңнамалық актілердің, сондай-ақ банк секторына қатысы бар өзге де заңнамалық актілердің нормаларының өзара генетикалық, функционалдық және құрылымдық байланыстары банктік заңнаманың банк жүйесі ауқымында жүзеге асырылатын банктік қызмет ( банктік операция, мәміле, іс-әрекет ) барысында туындайтын қоғамдық банктік қатынастарды жан-жақты реттей алатынын көрсетеді.

Банк жүйесінде жүргізілетін әр алуан банктік (операциялық) қызметтің ұйымдастырылу ерекшелігі және ресурстық - ұйымдастыру негізі банк жүйесінің экономикалық, сондай-ақ заңнамалық негізін құру процесінде айқындалады.

Қазақстан Республикасы банк жүйесінің құрылуы өзіне тән біртұтастық және құрылымдық ерекшеліктерге байланысты болады. Осындай иереархиялық, біртұтастық және құрылымдық сипаты-мәні банк жүйесінің тиісінше қалыптасуына септігін тигізеді. Қазақстан Республикасының қазіргі заманғы банк жүйесі өз ауқымындағы мемлекеттік банктік менеджмент мән-жайларымен ғана емес, сонымен бірге өзіндік ( корпоративтік ) басқаруға және ұйымдастыруға қабілеттілігімен ерекшеленеді.

Сонымен Қазақстан Республикасының бүгінгі банк жүйесінің сипаттамалық белгілері мынадай көрініс табады:

Қазақстан Республикасының банк жүйесі күрделі әлеуметтік жүйе тобына жатады;
Банк жүйесінің қоғам мен мемлекеттің мүдделеріне сай жұмыс істеуін оның нормативтік құқықтық базасын құрайтын банктік заңнамалық актілер және заңға тәуелді нормативтік банктік құқықтық актілер, сондай-ақ халықаралық банктік келісімдер мен банктік стандарт ережелері қамтамасыз етеді;
Қазақстан Республикасының банк жүйесі мемлекеттік банктік менеджмент ( мемлекеттік басқару-реттеу ықпалы ) ауқымында жұмыс істейді.
Банк жүйесі Қазақстан Республикасы қаржы-кредит жүйесінің аса маңызды бір бөлігі болып саналады;
Қазақстан Республикасының банк жүйесі екі деңгейлі, иерархиялы, біртұтас және өзіндік ұйымдастырылуға қабілетті құрылым болып табылады;
Жоғарғы және төменгі деңгейлі банк жүйесі Қазақстан Ұлттық Банкінен, Қазақстанның Даму Банкінен, Қазақстан Республикасының тұрғын үй жинақ банкінен, коммерциялық банктерден, банктік инфрақұрылымнан және банктік рыноктан тұрады;
Банк жүйесінің жоғарғы ( бірінші) деңгейіндегі Қазақстан Ұлттық Банкі белгілі бір дәреже - көлемде тиісті мемлекеттік билік органдарының ықпалына тәуелсіз, кредиттік - қаржылық сипатты айрықша құқықтық мәртебесі бар экономикалық субъект - мемлекеттік монетарлық биліктің басты органы болып табылады;
Қазақстан Республикасының банк жүйесі, оның ұйымдастырылу нысандары мен басқа да мән-жайлары Қазақстан Республикасы Конституциясымен, ҚР банктік заңнамалық актілерімен, сондай-ақ Қазақстан Ұлттық Банкінің заңға тәуелді нормативтік құқықтық актілерімен регламенттелінеді;
Банк жүйесі мемлекеттің экономикалық саясатын іске асыруға айтарлықтай септігін тигізеді және дүниежүзілік экономика аясындағы халықаралық банк жүйесімен өзара тиімді қарым қатынас механизмін құрайды.
Банк жүйесі мемлекеттік меншікті реформалауға, баға тұрақтылығын және ұлттық валюта тұрақтылығын қамтамасыз етуге септігін тигізеді, сондай-ақ инфляцияны төмендетуді нәтижелейді.
Банк жүйесінің жұмыс істеуі кредиттік-қаржылық қызметтер көрсетуді тиісінше ұйымдастыру барысында экономикалық, салалық және жергілікті мемлекеттік басқару органдарымен тығыз байланыс арнасында көрініс табады.

Бүгінде нарықтық талаптарға және халықарлық банктік стандарт ережелеріне сай жетілдірілген барлық банктер бірыңғай кредиттік-қаржылық механизм ауқымында өзара іс-әрекеттері мен өздеріне тиесілі кәсіби қызметін, экономикалық қаржылық банктік операцияларын жүзеге асыруда.

Қазақстан Республикасының банк заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді, және Қазақстан Республикасының өзге де заңнамалық актілерінен, сондай-ақ өздерінің құзыретіне жатқызылған мәселелер бойынша заңнамалық актілер мен Қазақстан Республикасының Президенті актілерінің негізінде және оларды орындау үшін шығарылатын уәкілетті органның және Ұлттық Банктің нормативтік құқықтық актілерінен тұрады. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта Заңда көзделгендерден өзгеше ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады. [6, 32 б]

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.