Қазақстандық баспалар дамуындағы менеджмент пен маркетинг рөлі

Пән: Полиграфия
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 42 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

«Кітап дегеніміз алдыңғы ұрпақтың артқы ұрпаққа арнап қалдырған рухани өсиеті, қаусаған қарттың өмір есігін жаңа ашқан жасқа өлер алдында айтқан ақылы, тынығуға кеткен сақшының өз орнына келген сақшыға берген бұйрығы болып табылады» /1/ - деген еді А. И. Герцен.

Шынымен де кітап - білім бұлағы. Өмір бойы оқитын университет. Ағартушы, тәрбиеші. Идеология мен саясатқа шындайтын құрал. Ғылыми-техникалық һәм әлеуметтік прогресс ұйытқысы. Білімге білім қосатын кітап шығару ісі - зор өнер /2/.

Бітіру жұмысымның тақырыбы «Қазақстандық баспалар дамуындағы менеджмент пен маркетинг рөлі» деп алынуының себебі осы зор өнерді насихаттап, оны оқырман арасына кеңінен таралу үшін біраз бағыттардың басын ашу еді. Жұмыс екі тараудан және әр тараудың екі тараушысы бар.

Отандық баспаларымыз шығаратын басылымдар полиграфиялық, бағасы мазмұн жағынан Ресейлік кітаптардан кем қалмайды. Бірақ олардың бір бөлігіне сұраныс жоқ болса, екінші бөлігі қаржының жетіспеушілігінен аз таралыммен басылады. Қалғаны тарату жүйесінің әлі жеткілікті қалыптаспағандығының себебінен оқырманға жетпей қалады.

Ал маркетингтік зерттеу фирма немес тауар бағдарламасын дайындауда қажетті мәліметтерді алу үшін жүргізіледі. Ол нарық талабын қанағаттардырады, фирманың даму стратегиясы мен мақсаттарын айқындайды. Маркетингтік зерттеулерде баспаның нарықтағы оқырман сұранысын қанағаттандыру жолындағы, бәсекелестік бағыттағы мүмкіндіктері басты назарда ұсталады.

Қазір нарық заманында кітап сату ісін пайда мен рухани азық ретінде көре аламыз. Теориялық тұрғыдан, практика жүзіне алып қарағанда баспа өнімі арқылы да пайда табуға болады. Бұл сөздер еліміз тәуелсіздік алғанда тосын көрінгенмен, қазір өз болашағын көрсетіп келеді. Ел президентінің сөзінде де көрсетілгендей ақиық ақындар мен шоқтығы биік жазушылар да өз туындыларын жекеменшік баспалардан шығаруды жөн көреді. Яғни, келісімшартқа отырасыз, шығарылуына ақша бересіз, кейін сіздің танымал шығармаңызды тауып оқитын тұтынушылардан түскен қаражаттан қомақты сиақы аласыз. Бұл қолына қалам ұстаған барлық ақын-жазушылардың нарық заманына бейімделгені болып тұр. Осы жерде баспа менеджменті өз мақсатын атқарады.

Осы туралы бітіру жұмысымның «Баспа маркетингінің қажеттілігі» деген бірінші тарауда жазылған. Оның бірінші тараушасында кітап маркетингінің құрылымы мен ерекшелігі сөз етілсе, екінші тараушысы баспадағы редактордың қызметіне арналған. Қазірде баспа өнімдері ақпарат пен білім алудың қайнар көзі болып отыр. Бұл полиграфиялық өнімнің сапасы мен безендірілуіне деген талаптың жоғарылауына әсер етеді. Ал оған бірден-бір әсер етуші осы редактордың біліктілігі. Тіпті баспалардың дамуындағы менеджмент пен маркетингтін ең алғашқы қадамдары редактордың қолжазбаны қабылдануынан басталатыны белгілі емес пе?

Баспа нарығындағы бәсекелестік деңгейінің жоғарлауы және баспалар санының артуы анық мақсатты қажет етеді. Алайда осы көп баспалардың өзі кітап шығаруды білгенмен, таратуға келгенде сәл кенжелеп қалғанын көріп жүрміз. Бұл мәселе жұмыстың «Баспа менеджменті» деген екінші тарауда қозғалады.

Кітап өнімінің деңгейіне байланысты талаптарды негізге ала отырып, жұмыс өнімділігін арттыруға болады. Мәселелерді шешудегі менеджменттік, маркетингтік әдіс нарықты зерттеудің кешенді мәліметтерінде сауда қатынасын талдауда, серіктердің саясатын бағалауда, қаражат мәселелерін анықтауда тиімді болмақ.

Бүгінгі таңда Қазақстанның экономикалық дамуының көптеген бағыттары бойынша батыс елдерінен анағұрлым қалыс қалғанымыз белгілі бір деңгейде еліміздегі баспалар дамуына да өз әсерін тигізуде. Себебі, кітап саудасы баспагер мен тұтынушы арасындағы делдал бола алмайды. Оның маңызды функциялары көпжақты зерттеуді қажет етеді және сұранысты анықтайды. Сонымен қатар, тұтынушы мен сатып алушыны байланыстыратын ортақ қызығушылық адамзат қоғамының дамуына да өз әсерін тигізбей қоймайды.

«Жазушының жазған кітабын қабылдайтын да, қабылдамайтын да халық. Ендеше, кітапты жазушы жазып шығарғанмен, шын тағдырын шешетін төреші де осы халық», /3/ - деп, В. Гюго айтпақшы, бұл жердегі туындайтын басты мәселе, кітаптың республиканың барлық оқырмандарының қолына дер кезінде тиюі болып табылады. Бұл орайда баспалардың жұмыстарының тыянақты, орнықты, даму сатысының жоғары деңгейлігін көрсетері анық. Екіншіден сол баспадан шыққан өнімдерге жарнаманың ролі де қажет екенін ұмытпағанымыз жөн. Өйткені нарық заманында ақпараттың көптігінен жарнамаланған өнімдерге халық көзі түсіп, жарнамаланбай жатқан кітап дүкендеріне ел өз қажеттерін іздегенде болсаса бастарын сұға бермейтіні белгілі. Сондықтанда кітапқа деген жарнама бірінші орында керек екенін ұмытпағанымыз жөн. Баспалардың дамуы да сол жарнамалардың дұрыс жасалуынан болатын жағдай.

«Қазақстанда жарнама қозғаушы күш саналатын сауда мен қызмет түрлерінің негізінен орыс тілінде жүргізілуінен, сол себепті қазақша жарнамаға ділгер болатын іскер орта жоқтың қасы екенін жасыруға болмайды» /4/.

Бітіру жұмысымды дайындауда ресейлік және отандық кітаптанушы ғалымдардың, маркетолог мамандардың мынадай еңбектері пайдаланылды. Ш. Елеукенов, Ж. Шалғынбаева. Қазақ кітабының тарихы. 1999; Ш. Елеукенов. Кітаптану негіздері., 1997; Ф. Котлер. Книжный маркетинг., 1996; М. Коротовский, Ж. Калиев. Книгоиздательское дело Казахстана., 1992; Б. Ленский. Книжный маркетинг., 1996; Г. Грэм. Книжный бизнес., 1999; Қ. Қожаназаров. Маркетинг негіздері., 1995; Е, В. Малышкин, А. Э. Мильчин, А. А. Павлов, А. Е. Шадрин. Настольная книга издателя., 2005; С. Н. Нысанбаева, Г. А. Садыханова. Маркетинг негіздері., 2002; О. Сәбден, А. Тоқсанова. Шағын кәсіпкерлікті басқару., 2002; С. Сатыбалдыұлы. Маркетинг - нарықтану., 1999.

Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін баспа ісін дамытуда, басқаруда біраз уақыт ескі жүйе сақталып келді. Комитет аты өзгеріп, министрлікке айналды, бірақ бұрыңғы қалыптасқан жүйеге елеулі өзгеріс енгізілмеді. Бұл салада реформа енді-енді қолға алына бастады. Кітап ісін материалдық-техникалық жағынан жабдықтау да кәсіпкерлер иелігінде. Жеке меншік баспалардың көбеюі, басқа да жаңалықтар шаруашылықты бір орталықтан басқару мәселесін басқаша шешуді талап етіп отыр. Осы және басқа бірақатар себептермен баспалардың дамуын және бұқаралық ақпарат құралдарын түгел бір жүйеге қосу қажеттігі туды /5/. Әрине мұның бәрі Қазақстан Республикасы Ақпарат министрлігінің арқалаған жүгі болғанымен, бұл жүйенің осы баспа дамуына қосып жатқан еңбегі шамалы десек артықтық емес.

Сондықтан да қазіргі нарық заманында өндірістің тиімділігін арттыра түсетін және басқарудың формалары мен жаңа әдістерді қолдану қажеттілігі туындап отыр. Мұндай әдістердің маңыздысы ретінде маркетинг пен менеджмент саласын атауға болады. Әрине елімізде мұндай форма мен әдістерді пайдалану баспалардың күн тәртібіне қойылмай келеді. Сондықтан да менеджмент яғни басқару саласы орынды қызмет істеп, маркетинг жүйесі талданып, дұрыс зерттеу жүргізе отырып оқырман сұраныстарын анықтағаннан кейін ғана шығарылған өнімдердің мәні де, мазмұны да сапасы да зор болар еді.

І ТАРАУ. БАСПА МАРКЕТИНГІНІҢ ҚАЖЕТТІЛІГІ

1. 1. Баспа маркетингінің құрылымы мен ерекшеліктері

Тәуелсіз Қазақстанда жаңа нарықтық экономикалық қатынастар қалыптасып, қоғамның саяси жүйесінде демократиялық процестердің қарыштап дамуына байланысты әрбір экономикалық субъектінің, соның ішінде баспаның өз қызметін немесе тауарын сәтті өткізу үшін белгілі бір дәрежеде әртүрлі қарым-қатынастарға түсетіні айдан анық. Маркетинг - кең ауқымды ұғым. Кейбіреулер маркетингті сауда-саттықпен ғана байланыстырса, енді біреулер рынокты зерттеу мен нақты ұсыныстарды екшеу арқылы түсіндіреді.

Шындығында, жалпы маркетинг - өндіріс істерінің мүмкіндігінше ең жоғары кірісіне тұтынушылар тобының қажеттіктерін бәсекелестерден артық түрде қанағаттардыру арқылы жету болып табылады. Бұл «өндірістік жүйе өзін қоршаған ортада нәтижелі іс -әрекет арқылы дамығанда ғана өзін сақтау мүмкіндігін іске асрыады»/6/.

Маркетинг өндіруші, яғни баспа жұмысында кітапты тарату ісін қалай ұйымдастыру керек, жаңа басылымдарды қалай өткізу керек, жарнамалық кампания стратегиясын қалай құру керектігін, өзге де мәселелердің жүзеге асырылуын түсіндіреді. Маркетинг кітапты шығару мен тарату ісіне жұмсалатын шығынды үнемдеудің түрлі амалдарын, өнімнің қай түрі қандай тұтынушыдан пайда түсіреді, қандай аймақтарда сатылғанда өндіріске салынған және тауарды тасымалдау мен сақтауға, жарнамалауға жұмсалатын қаражатты анағұрлым молынан қайтарады деген іскерлік тетікті де қамти алады.

Ал баспа ісінде кітап маркетингі кітаптың идеясынан бастап оның сатылуына дейінгі процесті толығымен қамтиды. Біздіңше, кітап маркетингін мынадай 3 кезеңде қарастыруға болады:

Идеялық тоқтамға келу үшін нарықты зерттеу;
Кітапты басып шығару (баспа процесі) ;
Өнімді сату.

Бұлайша жіктеу бұрыннан-ақ жүйелеген үлгіде, көптеген оқулықтарда жазылған маркетингтің айқын принциптеріне сүйеніп жүзеге асырылған. Бұл өндірістің барлық салаларына ортақ, әмбебап жіктеу үлгісі.

Алайда, бұл әмбебаптылық жалпыға ортақ әдістер мен ұғымдардан әрі аспайды. Әр сала, өндіріс немесе рынок бағамының өзіне ғана тән белгілермен айрықшаланатынын маркетингтік зерттеулер мен стратегиялық жоспарлау кезінде естен шығармаған абзал.

Баспа маркетингін жүргізуде кітап шығару ісінің басты өзгешелігі - кітаптың басылуы үздіксіз процесс екенін назарға алу керек. Тіпті аз күш жұмсайтын (мәселен, жұмсақ мұқабалы «Транспортное чтиво» секілді кітап), әрі арзан делінген кітаптарды шығарудың өзіне кемінде үш ай кетеді. Ал салмақты, сапалы кітаптың шығарылуы бірнеше жылға созылуы ғажап емес.

Кітап шығару ісінің келесі бір өзгешелігі - белгілі уақыттан кейін болашақ кітаптың құрылымына еш өзгеріс енгізуге болмайды. Өйткен жағдайда, кітап шығару ісінің белгілі бір кезеңдерін немесе бүтіндей процесті қайтадан бастауға тура келеді. Оның сыртында, артық шығын мен қосымша уақытты қажет етеді.

Атап көрсетілген ерекшеліктер маркетингтік зерттеулердің қорытындыларын уақытқа шақтап жіктеу керектігін көрсетеді. Жоспарланған кітапты шығару ісін жүзеге асырылу кезеңдерін белгілеуде қаншалық алыс болашаққа құлаш сермелсе, болжамдар мен пайымдар соншалық айқындала түседі. Бұл енді бір қыры ғана. Ал енді екінші қыры «баспа процесі машинасының» жұмыс жылдамдығы шапшаң екенін ойға алып, пайымдарды барынша негізді және дәл шақтап жасау қажет.

Сонымен қатар, кітапқа тек полиграфиялық өнім ретінде қарауды тоқтату керек. Ал маркетингтік тұрғыдан, оны «сату-сатып алу» операциясының объектісі деп қарау қажет.

«Тұтынушы кітаптан не іздейді, ол не үшін ақша төлеп тұр?» дегенге үйреншікті жауап: «ол кітаптағы мәтін, не сурет (сызба) түрінде ақпарат, жаңа білім сатып алады». Әлбетте, бүгінде ақпаратты өзге де ақпараттық-байланыс арналары (телевидение, телефон, телефакс) жолдарымен алуға болады. Ақпарат газеттер мен журналдарда басылады, магнитті тасымалдау құралдары (дискета, аудио-бейнетаспалар, лазерлік дискілер), сондай-ақ бүкіләлемдік ақпарат торы Интернет арқылы тасымалданады.

Келесі мысал. Кітаптар белгілі бір мақсатта отбасылық кітапхана құру үшін алынады. Мысалы, әлемнің түрлі мұражайларындағы картиналардың репродукциялары қамтылған альбомдар жинауы мүмкін. Оны жинаушыда «бөлмелік галерея» жасау арқылы ұлы дүниелерден ләззат алу, кескіндеменің ерекшелігін түйсіну деген сезім болумен қатар, ол кісі өзін кескіндеме саласының білгірі деп көрсете алады.

Сондай сипаттамаларды түрлі кітап жинап жүрген маркетинг немесе менеджмент саласының маманына, балаларға арналған энциклопедияларға бай мұғалімге, 19 ғасырдағы орыс классикасы туралы кітаптары бар университет профессорына да қарата айтуға болады.

Сонымен, тұтынушы бір жағынан ақша төлейді, екінші жағынан, ол нені сатып алып отыр? 200 беттік суреті бар мәтінді ме? Әрине, ол үшін керегі парақтар мен һаріп үлгілері емес, кітапта қамтылған «кітап мазмұны». Сол себепті, кітапты әрі қарай да тауар ретінде қарастыру үшін мынаны айырып алу керек: кітап мазмұны - тұтынушыға беретін пайдасы және кітаптың безендірілуі - сол «пайданы» жеткізу құралы.

Пайда деп отырғанымыз - оқырманның ішкі (санаткерлік, рухани, материалдық, арнайы) қажеттілігін өздігінше өтеуіне мүмкіндік беруі. Айтып отырған қажеттіліктің қайсысы басымдық сипатта болса, сол фактор белгілі бір кітаптың қажеттілік деңгейін анықтайды. Кітап маркетологының міндеті - сол деңгейді белгілеп, мүдделі топқа дер кезінде қажет тауарын жеткізу/7/.

Баспадағы маркетин ісінің мәні кітап қажет уақытында, қажет орынға жеткізіліп, тиісті тұтынушысының қолына тигізуінде. Аталған «кемшіліктерімен» қатар баспалардың рыноктағы позициясын күшейтетін бірқатар өзіндік артықшылықтарға да ие. Кітапты өтімді тауар ететін айрықша қасиеттерін былайша жүйелеуге болады.

Кітап қашан да оның кәсіби немесе рухани тұтынушысы болып табылатынын белгілі бір топтың мүддесіне бағытталып отырады.
Кітап бұқараның демократшыл ақпарат құралы. Оған баршаның қолы жетеді. Кітаптың санаулы дана болып шығатын кездері сирек ұшырасады. Әдетте оның тиражы жүздеген, мыңдаған данадан тұрады. Тіпті неше рет қайта басылып шыққан басылымдар да бар. Олардың жалпы тиражы миллионға жетеді.
Кітап ұзақ сақталатын зат. Кітапхана құрған жағдайда, оларды көптеп жинай береді.
Кітапты неше қайтара пайдалануға болады. Бір ғана кітапты бар, немесе бірнеше кісі сан рет қайталап оқи алады.
Кітап компьютер, модем секілді шұбырған желілері жоқ, жинақы құрал.

Бұларды топтастырып отырған себебіміз, тұтынушы таңдау жасау қажеттігі туған жағдайда осы артықшылықтарды ескеріп, таңдауын кітапқа жиі тоқтатады. Дәл сол себепті баспа маркетингтік қызметтің мақсатты шараларын жүзеге асыруына себепші болады.

Баспа ісінде:

-нарықтағы жағдайды зерттеу;

-жаңа шығармаларды баспаға әзірлеу мен баспа протфелін дайындау;

-оқырман сұранысын болжау;

-шығарылмақ басылымдардың реттілігін белгілеу.

Ұйымдастыру ісінде:

-потенциалды оқырманды қызықтыратын басылымдар жөніндегі ақпаратпен қамту;

-оқырманның өзіне қажет кітабына қол жеткізуіне себепші болу;

-тұтынушы сұранысын жүйелеу.

Яғни, нарық жағдайындағы баспа жұмысының сәттілігі, оның ішкі (дәстүрлі) құрылымының дұрыстығына ғана емес, сыртқы ортадағы жұмысын дұрыс ұйымдастыруына да тәуелді. Баспаның сыртқы ортамен байланысы деп - конъюнктура құбылуларын барынша ұтымды пайдалану, іскерлік таныту, түрлі аймақтық нарықтардың мүмкіндігін қалт жібермей пайдалану, іскерлік әріптестерді дұрыс таңдау мен ілгерілеу тактикасын тиісінше шұғыл өзгерте білуді айтамыз. Фирма қызметінің сыртқы ортамен байланысы реттілігін түптеп келгенде, баспа туындыларына деген сұраныстың нарықтың өзгерістеріне қарамастан толастамауын қамтамасыз ететін кепілдеме фактор есебінде жүретін маркетингтік қызметтің мәні деп қабылдағанымыз дұрыс.

Баспа бизнесін қалай ұйымдастырғаны дұрыс деген сауалдың нақты да қарапайым жауабы болмайды. Алайда, жоғарыда аталған стратегиялық тұжырымдардың қайсыбірін жүзеге асыру үшін баспа өз әрекеттерін аса бір гүлденген баспалардың тәжірибелері негізінде сұрыпталған мына басты талаптарға сай етіп құруы керек:

Өнімнің бір эксклюзивті үлгісін мақсатты түрде шығарып, тым болмаса белгілі бір уақыт аясында «танымал автор» секілді, не өзге доминанталық (басымдық ететін) факторға сүйену;
Баспа бизнесінде, кітапты таратудан пайда көре тұра, сату ауқымының кеңеюіне қарай кірістің артуы таратудан түскен пайдадан асып түсетіндей етіп құру керек. Мәселен, тарату ауқымы 20 пайызға өскенде, таза пайда өсімі 50 пайыздан кем болмауы қажет;
Баспа бизнесінің дамуын, тиісті маркетингтік тұжырымды бастама ету арқылы (елдегі) экономикалық жағдайға тәуелді болмайтындай етіп құру керек;
Өз өнімдеріңді таратуда сұранысты ұлғайта отырып, түсімнің мөлшерін арттыру арқылы белгілі бір қаржылық әлеуетті сақтап, ол қаражат өзге қажеттіліктерді қанағаттандырумен қатар, келесі кітаптарды басып шығаруға да жететіндей ету керек;
Кітапты таратудың жүйесі мен аймақтық нарықтарды таңдауда кітап сату ісін ұйымдастыратын менеджердің кәсіпқойлығы мен дарындылығына сүйенген дұрыс/8/.

Баспа жұмысының өнімділігі мен сәттілігін қамтамасыз ету үшін қажет маркетинг тұжырымдамасын таңдау үшін көптеген фирмалардың тәжірибелеріне сүйене отырып сұрыпталған мына қағидаларды да бастама еткен жөн:

Баспа бизнесінің түп мақсаты - өз тұтынушысын табу болса, табысты маркетинг мәнісі дегеніміз - өнім тұтынушының қаржысын шығындай отырып іздеп отырған қажеттігін өтеуге қабілетті ме, ол тұтынушы қолына тиісті уақытында түсті ме деген сауалдардың жауабын айғақтау;
Рынокты зерттеу барысында, нақты бір кітаптар өз тұтынушысын таппайтындай қауіп төніп тұрса, ол кітаптарды мүлде шығармау керек;
Жаңашылдық іздеу - маркетингтік кәсіптің өзегі. Маңыздысы қайткенде тағы бір жаңа кітапты басып шығару емес, ол кітап арқылы оқырманды жаңа бір дүниемен қауыштыру. Нарық жағдайында баспаның өзге де бақталастарынан қызмет көрсету әдістері мен кітапты шығарудың мерзімдік аспектісіндегі ұқыптылығымен ерекшелене білгені дұрыс;
Қолда бар ресурстарды пайдалана отырып, өз ісіңе нәтижелі жарнама жасай білуге машықтану керек. Жарнама кітапқа деген сұранысты көбейту үшін, тұтынушыны табу үшін, тұтынушы көңілінде баспаның тартымды образын қалыптастыру мен бекемдеу үшін қажет;
«Сахнаның» қақ ортасынан ойып орын алу керек. Сондай-ақ, нарықта тұтынушыға қызмет көрсетудің ерекше үлгілерін жасау арқылы өз жұмысшыларыңның біліктігін дәлелдеп, өзге әріптестерден оңтайлы оқшауланудың жолын қарау керек;
Баспа жұмысының ауқымдығын ескере отырып, мақсатқа бағытталған маркетингті ойлап тауып, оны кеңінен қолдану керек. Бұл жағдайда кіріс көлемінің тез өсуі тұтынушылардың ерен беделге ие, мақсатты түрде жарнамаланған белгілі бір кітап пен серияны дұрыс таңдаудың нітижесі ретінде қарастырылады. Аймақтармен байланыс жасауды жеделдету мақсатында телефон мен байланыс тораптарын қолданған жөн;
Баспагер мен тұтынушы арасында үздіксіз кері байланыс арналары жұмыс істеп тұруы керек. Себебі, маркетинг міндеті - тұтынушы сұранысының кез-келген өзгерісіне баспаның назарын аударуы, баспа жоспарын соған сәйкес өзгертіп отыруы қажет.

Жарнамалық кампанияға жалпы тұтынушылар тобымен қатар көтерме саудагерлер де қосылған кезде, баспа мақсатты түрде екісатылы маркетингті қолданғаны дұрыс. Мұндай жағдайда қуат пен щығынның белгілі бір мөлшері таратушы дәнекреге жұмсалады, себебі, оның қызметі мен баспаның түпкі мақсаты бір жерден шығады.

1. 2. Баспадағы редактордың қызметі: қолжазбаны қабылдаудағы маркетингтік қыры

Маркетинг процесінде редакторға қиын міндеттер жүктеледі. Кітап шығару саласына келгендердің көпшілігі кітапты сүйіп оқып қана қоймай, жазуға да икемі болғандықтан келеді. Шығармашылық қасиетін шыңдап жүрген адамдардың «сауда-саттықпен ісім болар» дегенді болжамауы мүмкін. Алайда олардың көбі кітапты сата білу өнерінің маңызды екенін тез түсінде және қаласын - қаламасын жарнамалау саласының бір бөлшегіне айналып кетуге мәжбүр болды. Редактордың мықтылығы - маркетинг саласын жақсы білгендігі және кітапты сол біліміне сүйеніп шығаратындары деп пайымдауға да болады. Сондықтан кітаптың болашақ оқырманын көзіне елестете алатын және оқырманның талғамын қалай «жаулап алу» керектігін білетін редактор автор үшін таптырмас жәрдемші болып есептеледі. Ол көмекті маркетинг ғылымынан бейхабар редактордың бере аламасы түсінікті. Кітапты қалай өткізу керектігін білмейтін баспагердің қолынан шыққан өнім қанша керемет болғанымен, баспа сөрелерінде «шаң басып» жататындығының себебін осыдан іздеу керек.

Редактор болашақ кітаптың сиясы кеппеген қолжазбасын, нобайы немесе өзге де бастапқы нұсқасы қолына түскен сәттен бастап-ақ, ол кітапты ертеңгі тарау нарығы турасында ойлай бастайды. Егер ол көркем шығарма болмаса, онда мәтінді қарап шығу салыстырмалы түрде оңай соғады. Айталық, кітап жақсы және оның болашағының да жарқын болатынына үміт бар. Онда редактор жұмысын өзіне «осы кітап қажет пе?» деген сауалды қоюдан бастайды. Әрі қарай . . . Кітаптың болмысы сансыз оқырман аудиториясының назарын өзіне аудара ала ма? Кітап шолушылар тобының назарына іліге ме? Кітап тарату тораптарынан ұсыныс түсе ме? Автордың оқырманға айтары бар ма екен? Бұл тақырыпты қаузауда авторға не түрткі болды екен? Кітапқа өзек ретінде алынған дүние оқырман аудиториясы үшін құнды ма? Бәлкім, «тақырыптың салмағы» әрі кеткенде журнал бетіндегі мақалаға арқау боларлық қана шығар?

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.