Қазақстан Республикасындағы қазіргі кездегі салық салу жүйесі, салықтың экономикалық-құқықтық мәні, теориялық негіздері, салық жүйесіндегі заңдылықтар мен тәртіптер, теорияларды жүйелеу, оны жетілдіру ұсыныстарын жасау

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 65 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазақстан Республикасында жүріп жатқан серпінді индустриялық - инновациялық стратегиясын жүзеге асыру үшін елдегі әлеуметтік - экономикалық өмірдің бағыт бағдарларын болжап, алдыға стратегиялық мақсат қойып, сол мақсатқа жету жолдарын белгілеу, әр кезең сайын сол мақсат өлшемдері мен нақты қол жеткен жетістіктер көрсеткішін салыстырып, соған сай түзетулер енгізіп отыру Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевтың басшылық саясатының негізгі бағыттарының бірі болып табылады.

Елбасы «Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы» атты өз жолдауында атап өткендей, Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында, өркенді де өршіл дамып келе жатқан қоғамның іргетасы тек қана осы заманғы, бәсекеге қабілетті және ашық нарық экономикасы бола алады. Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кірудің бірінші басымдығы әлемдік экономикаға ойдағыдай кірігуі болып табылады. Мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі әрқашан салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен қабаттаса жүреді. Осыған байланысты мемлекетті дамыту процесінде бухгалтерлік есепке алу, қаржылық есеп беру жүйесімен бірге салық есебін, салық жүйесін бара-бар дамыту ерекше өзектілікке айналды [1] .

Қазақстан Республикасының егемендігі, оның әлеуметтік бағдарлы нарықтық қатынастарға бағытталған даму жолына көшуі, мемлекет және қоғам мүддесіне қажетті қаржы-қаражаттардың мемлекет құзырында орталықтандырылуы, сондай-ақ өтпелі кезеңдегі экономиканы реттеу барысында пайдаланылатын слықтық-құқықтық экономика және құқық аяларынан өзіне тиесілі орнын алуының басты себебіне айналып отыр. Мемлекеттің материалдық мүддесі мен қоғам өмірінің айрықша экономикалық аясының тоғысатын жері, көбінесе объективті қаржылық-құқықтық құбылыс ретінде жарқын көрініс табатын салық салу саласы әрқашанда мемлекеттің салықтық құқығының реттеуші ықпалының ауқымы ретінде көрініс табады. Нарықтық экономика жағдайындағы Қазақстан Республикасында қоғамдағы қандай болмасын процестерге мемлекеттік әкімшілік жүргізу арқылы тікелей ықпал ету мүмкіндігінің тарыла бастағаны бүгінде баршаға аян. Бұл орайда халықаралық өркениетті стандарттар мен нарық талаптарына сай келетін, сондай-ақ қоғамдық және мемлекеттік мүдделерге қол жеткізуге жол ашатын әлеуметтік- экономикалық жанама ықпал етудің елеулі құралы салықтар, салық салу жүйесі және мемлекеттің салықтық құқығы пайдаланады [2] . Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрылысы мен саяси іс-бағытына қарамастан ұлттық мемлекет кірістерінің негізгі көзі - ұлттық табысты қайта бөлудің басты қаржылық құралы, мемлекеттің кірістерін және бюджеттің кірістерін қалыптастырудың шешуші көзі болып табылады. Мемлкет салық саясатын, салық саласындағы шаралар жүйесін, қоғамның оның нақтылы кезеңіндегі әлеуметтік-экономикалық мақсаттар мен міндеттеріне қарай әзірленген экономикалық саясатқа сәйкес жүргізеді. Сондықтан да салық жүйесін экономикалық-құқықтық реттеу әрқашанда ең өзекті мәселелердің бірі болып қалады. Салықтар мемлекеттің өмір сүріп, дамуының негізі болып табылғандықтан, мемлекет құрылымының өзгеруі, өркендеуі қашан да болса оның салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен бірге қалыптасады. Экономикалық қатынастарды реттеуге, оны әртараптандыру мен жаңғыртуға, бизнесті көлеңкеден алып шығуға мүмкіндік беретін ірі шаралардың бірі ретінде жаңа Салық кодексінің қабылдағандығын айту керек. Сондықтан да салық және салық есебі мемлекет пен оның халқы үшін өз өзектілігін және маңыздылығын ешқашан жоғалтпайтынын тағы бір рет ескеріп кетсек артық болмасы анық.

Салық салудың мәселелерін шешудегі дамудың бағыттарын бөлу критериясына сәйкес салық жүйелерінің функционалдық көлемділігін анықтауына маңызды мән берілген. Тауар-ақша қатынастары дамыған сайын салық жүйесінің функцияларының құрылымы мен олардың өзара қатынасы өзгерді. Неоклассикалық өкілдерінің көзқарастарының негізінде салықтық рөліне мемлекеттік бюджеттің табыс көзі ретіндегі мәні жатады. Яғни мемлекеттік қазына қажеттіліктерін қанағаттандыру немесе фискалдық функциясының орындалуы қарастырылады. Ал неокейсиандық бағыттың өкілдері мемлекеттік реттеудің макроэкономикалық бағытын негіздеді және ұдайы өндіріс үдерісінде салықтардың рөлі мен функциялары туралы ойларды дамытты.

Аталмыш мәселелердің барлығы осы тақырыптың маңыздылығы мен өзектілігін көрсетеді.

Диплом жұмысының мақсаты мен міндеті. Қазақстан Республикасындағы қазіргі кездегі салық салу жүйесін анықтау, салықтың экономикалық-құқықтық мәнін, теориялық негіздерін талдау, салық жүйесіндегі заңдылықтар мен тәртіптер туралы мәліметтерді, теорияларды жүйелеу, оны жетілдіру ұсыныстарын жасау болып табылады. Мақсатқа жету үшін төмендегідей міндеттер қойылды:

салық жүйесінің негізгі концепцияларын және салық салу теориясының даму тарихын зерттеу;
салықтың экономикалық мәні мен мазмұнын, атқаратын қызметін,

механизмін, принциптерін анықтау;

нарықтық экономика жағдайындағы Қазақстан Республикасының салық жүйесінің құрылымы мен қазіргі жағдайын талдау;
Қазақстан Республикасының салықтық-құқықтық нормалар және салықтық- құқықтық қатынастар жүйесін қарастыру;
Қазақстан Республикасының салық жүйесін жетілдіру жолдары мен даму перспективаларын анықтау;

Диплом жұмысының зерттеу объектісі. Қазақстан Республикасының салық жүйесіндегі экономикалық-құқықтық қатынастар қарастырылады.

Тақырыптың зерттелу дәрежесі: Салық жүйесі сұрақтарына көптеген жұмыстар арналған. Автор үшін қызығушылық тудырғандар қатарында Г. К. Жанибекова, С. А. Ширинбекова, Б. Ж. Ермекбаева, Ө. Қ. Шеденовтың еңбектері бар. Бірақ бұл жұмыстардың басым көпшілігі экономикалық сипатта жазылған және салық салудың экономикалық-құқықтық мәселелеріне арналған жұмыстар сирек.

Диплом жұмысына еліміздегі және шетел мамандардың еңбектері, Қазақстан Республикасының статистикалық көрсеткіштері, интернеттен алынған мәліметтер пайдаланылған.

Зерттеудің теоретикалық және әдістемелік негізіне заң шығару органдарының шешімдері, Қазақстан Республикасының заңдары, Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлықтары мен Үкімет қаулылары, отандық және шетелдік әдебиеттер алынды.

Жұмыстың теориялық және практикалық маңыздылығы оның экономикалық пәндерді оқыту үдерісінде қолдануға мүмкіндігімен анықталады.

Диплом жұмысының құрылымы. Диплом жұмысы кіріспеден, 2 бөлімнен, қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен, 3 кесте мен 3 суреттен және қосымшалардан тұрады. Бірінші тарауда - «Салық жүйесін экономикалық-құқықтық реттеудің теориялық негіздері» салықтардың әлеуметтік-экономикалық мәні, салық функциялары мен принциптері, салық жүйесінің даму тарихы қарастырылады. Екінші тарауда - «Қазақстан Республикасының салық жүйесін экономикалық-құқықтық реттеу» Қазақстан Республикасының салық жүйесінің құрылымы, еліміздегі салық жүйесінің қазіргі жағдайы және салық жүйесін жетілдіру жолдары талданады.

1. Салық жүйесін экономикалық-құқықтық реттеудің экономикалық негіздері

1. 1Салық жүйесінің даму тарихы мен шетелдік тәжірибесі.

Салықтар дегеніміз - мемлекеттің пайда болуынан бастап қоғамдағы экономикалық қатынастардың қажетті үзбесі. Алғашқы салықтардың пайда болу кезеңдерін нақты анықтау қиын. Тек күмән келтірмейтін бір жәйт-салықтардың алғашқы ұйымдық формалармен бірге пайда болғаны. Алғашқы қауымдық құрылыстар қоршаған ортаның қатаң шарттарына бейімделуге мәжбүр болды, сыртқы жаулардан қорғану үшін, ашаршылық кезеңінде азық-түліктерді сақтау үшін қауымның қажеттілігін қанағаттандыратын адамдарды басқарудың ұйымдық формалары пайда бола бастады. Басқару органдарының қызметкерлері көрсеткен қызметтері үшін қауымнан сый талап етті. Сөйтіп, мұндай адамдарды ұстауға оларға көрсетілген қызметті анықтауға кеткен барлық шығындар салықтың алғашқы формаларын сипаттайды [3] .

Салықтарды жинау әдістері мен нысандарының дамуында негізгі үш ірі кезеңді атап айтуға болады. Алғашқы кезеңде, ежелгі әлемнен бастап орта ғасырлардың басына дейін мемлекетте салық жинайтын және оны анықтайтын қаржылық аппараты болмаған. Ол тек алғысы келетін қаражаттардың жалпы соммасын анықтаған. Ал, салықтарды жинауды қалаға немесе кауымға тапсырылды.

Екінші кезеңде (XVI-XIX ғғ. басы) елде бірнеше мемлекеттік мекемелер пайда бола бастады, соның ішінде қаржылық мекемелер. Сол кезде мемлекет функцияның бір бөлігін өзіне алады: салық салудың квотасын орнатады, салықтарды жинау процесін бақылайды. Осы кезде салықтарды өтеп алушылардың атқаратын қызметі зор болды.

Үшінші кезең, осы заманғы кезең салықтарды жинау және оларды орнатудың барлық функцияларын мемлекет өз қолына алған. Аймақтық билік органдары, жергілікті қауымдар мемлекеттің көмекші рөлін атқарады.

Мемлекеттік мекеменің бастапқы даму сатысында салық салу ретінде құрбандыққа шалу саналған. Мысалы, көне Үндістанда «Ману заңдарында»: «шалынған құрбандықты өзіне, яғни құрбандыққа шалынған (берілген) мал-мүліктерді өзіне тек брахмандар ала алады» деп белгіленген болатын. Әрине бұл процесс ерікті бастауда болған жоқ. Құрбандық шалу әрине заңсыз болды және төлемдерді немесе алымдарды күштеу арқылы жиналды. Жиналымдардың пайыздық ставкасы анық болған. Моисейдің «Пятикнижінде» былай жазылған: «жердегі ағаш жемістерінен барлық ондық үлес құдайға ғана тән».

Осыдан, салықтың алғашқы ставкасы барлық алынғын табыстардың 10 пайызын құрайды. Мемлекеттің дамуымен байланысты «светская» десятина пайда болды. Бұл десятина шіркеу десятинасымен бірге алынды. Бұл тәжірибе көптеген ғасырлар бойы әр түрлі елдерде өмір сүрді, атап айтқанда Ежелгі Мысырдан бастап орта ғасыр Еуропасына дейін [4] .

Енді көне Грекияға көз салсақ, онда алымдар мен салықтарды алудың әр алуан тәсілдері мен түрлері пайдаланылғанын байқаймыз. Ежелгі Грекияда б. э. д. VII-IV ғғ. ақсүйектердің уәкілеттері мемлекеттің негізін құра отырып, табыстың 1\10 немесе 1\20 бөлігін құрайтын салықты енгізді. Сонымен бірге қақпа алдында алым түріндегі акциздер болды. Осының арқасында жалдамалы армияны ұстауға, мемлекеттің, қаланың айналасындағы бекіністерді құруға, шіркеулерді, қоғамдық ғимараттарды, жолдарды, су құбырларын салуға, кедейлерге ақша мен азық-түлікті беру және басқа да қоғамдық мақсаттар үшін қаражаттарды жұмсауға және шоғырландыруға мүмкіндік туғызды. Классикалық Грекияда алғашқы тікелей алымды тек құдайлар мен храмдарға құрбандық шалу ретінде берілетін мал-мүліктер түрінде алып отырса, кейіннен кемелер жасауға, белгіленген тәртіпті қамтамасыз етуге, қала шаруашылығы мен порттағы жұмыстарды жүзеге асыруға деп аздап салық алынатын болған.

Осымен бірге ежелгі заманда салық салуға қарсы әрекеттер болды. Мысалы, Афинада ерікті адам салық төлемеуі тиіс деп саналған. Кейбір адамдар үшін жеке салықтар құлшылықтың белгісі түрінде болған. Кейбір адамдар мүліктік салықтарды жақтыртпаған [4, 98б. ] .

Қазіргі кездегі мемлекеттер өзінің бастауын Ежелгі Римнен алады. Көне Римдегі алғашқы салықтар цензус (ценз) деп аталған. Ценздер әрбір бес жылдың көлемінде азаматтардың мүліктеріне сәйкес белгіленіп, алынған. Кейде салықтар мен баждардан және жерді жалға беруден түскен түсімдер қала шаруашылығына кететін шығындарды жаппаған жағдайда, тек қалада тұратын азаматтардан «мунира» деп аталатын салық алынған. Мунирадан басқа мемлекеттік салық «трибутумдер» төлеу рим азаматының борышы әрі міндеті болған. Провинциялардағы жерлердің аумағы өлшеніп, қалалар бойынша кадастрлар жасалынып отырған. Римдегі (оның провинцияларындағы) негізгі салықтардың бірі жер салығы «аннона» болған. Оның төлемдері ауылшаруашылығы өнімдері түрінде алынған.

Алғашқыда бүкіл мемлекет Рим қаласынан және оған жақын жерлерден тұрған. Бейбітшілік уақытта салықтар болмаған. Қала мен мемлекетті басқару шығындары минималды болған. Өйткені, сайланған магистраттар өздерінің қызметтерін төлеусіз (ақысыз) істеген. Тіпті кейде олар өздерінің қаражаттарын салған. Шығындардың басты бөлігін қоғамдық ғимараттарды салу құраған. Көбінесе бұл шығындарды қоғамдық жерлерді жалға беруден түскен ақшалар арқылы жапқан. Бірақ соғыс уақытында Рим азаматтарынан молшылықтарына байланысты салық алынып отырған.

Салық сомасын әрбір бес жыл сайын сайланатын цензар-шенеуліктер анықтап отырған. Римнің азаматтары цензорларға өздерінің мүліктік жағдайы туралы және отбасы жағдайы туралы акт берген. Осыдан табыс туралы декларацияның негізі сол кезден бастап жасала бастағанын көруге болады.

Б. э. д. IV-III ғғ. Рим мемлекеті дамып, жаңа отар қалалар жаулап алына берілді. Салық жүйесінде де өзгерістер болды.

Отарларда жергілікті салықтар енгізілді. Римдегідей, олардың мөлшері азаматтардың жағдайына байланысты болды. Салықтардың белгілі бір сомасы әрбір бес жыл сайын өзгеріп отырған. Римнен тыс тұратын римдік азаматтар мемлекеттік салықпен қатар, жергілікті салықтарды да төледі.

Егер Римдіктер соғысты жеңіп алса, онда салық мөлшері төмендеген, ал кейде мемлекеттік салықтар мүлдем алынбаған. Ал Римнен тыс жерде өмір сүретіндерден коммуналды салықтар алынып отырған.

Осылайша құрамына провинциялар енген Рим империяға айнала бастады. Провинцияның тұрғындары империяның бағыныштылары болған, бірақ азаматтық құқықтырмен пайдаланбаған. Олар салық төлеуге міндетті болған, осының арқасында олардың қандай тәуелді жағдайда болғанын көруге болады. Провинцияларда тікелей және жанама мемлекеттік салықтар жиналды. Көбінесе ол саудамен байланысты алымдар түрінде болды. Бұл кезде бірыңғай салық жүйесі болмаған. Жекелеген мемлекеттер мен қауымдардан салықтар әртүрлі алынған. Мысалы, Римдіктерге қарсы болған жерлер мен қалаларды жаулап алғаннан кейін оларға өте жоғары салық салынған. Сонымен бірге, римдік әкімшілік сол жерде қалыптасқан салық жүйесін қолданған. Тек түсетін қаражаттардың бағыты мен пайдалануы өзгерген. Мысалы, Сицилия 227 жылы Римнің провинциясына айналды. Жалпы алғанда провинцияның қазынасына бұрынғы билеушілеріне қарағанда салықты аз төледі. Бірақ олар жергілікті әкімшілікті ұстау үшін, қоғамдық ғимараттарды, жолдарды және т. б. салу үшін шығындар шекті. Мұндай римдік провинцияларда, Испания мен Македония сияқты, негізгі табыс көздері кен жерлерден ондық салықтар болды.

Ұзақ уақыт бойы римдік провинцияларда салықтарды орнататын және жинайтын мемлекеттік қаржылық органдар болмады. Римдік әкімшілік өтеп алушылардың көмегіне көбіне жүгінген. Римдік әкімшіліктер олардың қызметін қажетті деңгейде бақылады. Осының салдарынан жемқорлықпен өз орнын өзінің қамы үшін пайдаланатын адамдар пайда бола бастады.

Қаржы жүйесін және соның ішінде салық саясатын түрлендіруді бастаған Гай Юлий Цезарь. Ол тікелей салықтар бойынша өтеп алуды жойып, өтеп алуды тек қана жанама салықтарға ғана қалдырған. Әрбір қауымға белгілі бір сомма белгіленген болатын. Ол соманы жинау мен бөлу қауымның өзіне жүктелген. Мемлекет салықтарды тікелей ешқандай делдалсыз алғандықтан оны, яғни салықтарды төмендетті. Көптеген қалалар салық жеңілдіктерін алды, ал кейбіреулері Цезарьға қарсы шыққандары үшін олардан алынатын салықтар дереу жоғарылатқан.

Осы қызметті ары қарай император Августин Октавиан жалғастырды. Барлық провинцияларда салық салуды бақылайтын қаржылық мекемелер пайда бола бастады. Өтеп алушылықтардың саны қысқарды, тіпті олардың қызметі бар жерде олар қатаң мемлекеттің бақылауында болды. Салықты әділ бөлу үшін провинциялардың салықтық бағасы тексерілді. Бұл үшін әрбір қауымның оның жерімен қоса өлшенді, жер иелері туралы мәліметтер беретін әрбір қала бойынша кадастрлар жасалды. Азаматтардың мүліктік жағдайы туралы санақтар жүргізіліп отырған. Ол санақтарды қаржылық мекемелердің басқарушы прокурорлармен бірге провинциялардың басшылары басқарып отырған. Әрбір тұрғын белгіленген күні қауымның басшыларына өзінің декларациясын ұсынуы қажет болған.

Салықтық құжаттар қаржылық органдарда сақталған және кезекті мүліктік жағдай туралы санақ үшін негіз болған.

Жер иесі бәрін өзі бағалауы тиіс. Цензді жүргізуді бақылайтын шенеулік шаруашылықтың өнімділігі төмендеген жағдайда салықты төмендетуге құқылы болды.

Римдік провинциялардағы негізгі табыс көзі жер салығы болды. Оның орташа ставкасы жер учаскесінен түсетін табыстың 1\10 бөлігін құрады. Сонымен бірге ерекше түрдегі салық салуда қолданылды. Мысалы, жеміс ағаштарының санына байланысты салық, т. с. с.

Басқа да мүліктерге салық салынды: жылжымайтын дүние-мүлікке, тірі инвентарьға, құндылықтарға.

Б. э. д. 6 жылы император Август мұраға 5% мөлшерінде салық енгізді. Бұл салық тек қана Римнің азаматтары төледі, ал провинцияларда бұл салықтың түрі алынбаған. Алынған қаражаттар маманданған әскерлерді зейнеткерлік қамсыздандыруға бағытталған. Әскердің жақын туысқандары бұл салықтан босатылған [5] .

Рим империясында тікелей салықтардан басқа жанама салықтар да болды. Соның ішінде: айналымнан салық немесе ішкі тұтыну үшін акциздер 1% мөлшері бойынша, құлдарды сату айналым салықтар 4% бойынша, құлдарды олардың нарықтық бағасынан 5% мөлшері бойынша босату, тұзға акциз және т. б. Август барлық провинцияларға әкелетін және сатуға шығарылатын товарлар үшін жаңа кедендңк баж енгізді. Баждардың мөлшері дифференциалданды. Оның орташа мөлшері 5%-ды құрады.

Мемлекеттік қаржылық органдар азаматтардан салық жинамады. Онымен қауым айналысты. Ал салықтардың уақытында түсуі мен қауымдардан салық түсімдерін анықтауды және баға беруді мемлекет өз қолында ұстаған.

Рим империясында салықтар тек фискалдық қызметті ғана емес, сонымен бірге шаруашылықтың дамуының қосымша ынталандырушы рөлін атқарды. Салықтар ақша түрінде төленді. Осыдан, тұрғындар сату үшін артық өнім шығаруға мәжбүр болды. Осының бәрі, тауар-ақша қатынасының әрі қарай дамуына ықпал етті.

Ежелгі Римнің шаруашылық дәстүрлері Византия мәдениетіне қарай ақырындап көше бастады. Византиялық дәуірдің басында VII ғасырға дейін 21 тікелей салықтардың түрлері болған. Соның ішінде: жер салығы, әскерді жарақтау үшін салық, аттарды сатып алу үшін салық, тауарларды сату үшін баждар (олардың мөлшерлері әдетте 10-12, 5%) мемлекеттік акт беру үшін баж және т. б. Егер ғимаратты салғанда арнайы көрсетілген өлшемнен асып кеткен жағдайда айыппұл салынған. Арнайы салықтарды сенаторлар және жұмыс бабымен көтерілген шенеуліктер, әскерлер төлеген. Византияда ең кең етек жайған салықтардың бірі - төтенше салықтар, яғни әскери контигентті ұстау үшін, флотты салу үшін салықтарды жинаған.

Бірақ салықтардың көптігі Византия империясының қаржылық дамуына әкелмеді. Керісінше, салық ауыртпалығының нәтижесінде салық базасының қысқаруына, ал кейін мемлекеттің әлсіздеуіне әкеліп соққан қаржылық дағдарысқа әкелді.

Ресей мемлекетінің салық жүйесі IX ғасырдың соңына таман қалыптаса бастады. Ең бірінші алынған салық «дань» деп аталған. Сол кездерде алынатын салықтардың бәрі баждар болып саналатын. Баждардың мына түрлері алынған: «мыт», «гостиная», «перевоз», «вес и мера», «торговая», «вира», «продажа». Татар-монғол шапқыншылығы кезінде Ордаға «выход» деген салық төленген, сондай-ақ «ям» атты салық Орданың елшісі мен оның қызметкерлерін ұстау үшін алынған. Патша Үшінші Иванның кезінде «данные», «ямские», «пищальные» деген салықтар, «стрелецкая подать», «полоняничные деньги», «сборы на городовое и засечное дело», «соха», «медовая дань», «яеуся» деген түрлі міндетті төлемдер алынған.

Соттық «вира» бажы біреуді өлтіргені үшін алынған; «сату» - басқа да қылмыс жасағаны үшін алынатын айыппұл.

Василий Дмитриевич князы тұсында «шығу» салығын бастапқыда 5000 сом, содан кейін 7000 сом төледі. Сол кезде ішкі кірістердің негізгі көзі баждар болды. Осы «шығу» салығын төлеуді 1480 жылы Иван III тоқтатты. Осыдан кейін Русьтің қаржылық жүйесі құрыла бастады.

Жанама салықтар бажбен төлеп алу жүйесі бойынша жиналады, соның ішіндегі ең бастылары кедендік болды. Иван Грозный (1530-1584 жж. ) салықтарды жинау арқылы мемлекеттің кірісін біршама жақсартты. Жанама салық салу сауда және соттық баға түрінде болған. Мысалы, «мыт» бажы тау арқылы товарларды өткізгені үшін; «тасымал» бажы өзен арқылы өткізгені үшін; «гостиная» бажы - сарайларды иелену құқығы үшін; «сауда» бажы- рыноктарды жасау құқығын иелену үшін алынған.

Осы кездегі негізгі жанама салық бұл саудалық баждар, яғни товарларды сатқанда немесе товарлардың жылжуы, сақтауына салынатын салық. Патшалық қазынаға моншалардан, ішімдік сатудан түскен ақшалар түсіп отырған.

Ресейдегі ірі мемлекеттік ауқымдағы өзгерістер, экономика сферасын қамтыған, соның ішінде қаржыдағы өзгерістер Ұлы Петрдің (1672-1725 жж. ) есімімен байланысты. Петр өндірістік күшті көтеруге бар күшін салған. Ұлттық шаруашылыққа жаңа кәсіпкерлік түрлері ене бастады. Барлық шаруашылық салаларында өндірістің жаңа құралдарын енгізді, тау-кен өндірісі дами бастады.

Бірінші Петрдің тұсында фискалдық палата құрылған болатын. Одан басқа қаржылар мәселесімен айналысатын камер-коллегия, штатс-контр-коллегия, комерц-коллегия және ревизионная коллегия сияқты мемлекеттік органдар болған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.