12. Попов Г. О. Сведения с Сары-Аркой. - Алма-Ата: Казахстан, 1980. -Б. 35
13. Прозова А., Черных И. Б. Биоразнобразия растительности БНП. - Павлодар: ТОО НПФ ЭКО, 2001. -Б. 57
14. Сапаров К. Т. Павлодар облысы топонимдерінің қалыптасуының геоэкологиялық астарлары. - Алматы, 2004. -Б. 26
ҚОСЫМША А
Кесте А 1- Баянауыл ұлттық саябақтың 2005 жылғы рекреациялық зонада жерді қолдану тізімі
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .
Ауданы, га:
Ауданы, га
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
Баянауылдан жұмыс істейтін адам
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
Жалпы, барлығы
Ауданы, га:
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
2
Ауданы, га:
3
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
4
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
Д / о - «Кристалл» қ. Павлодар ААҚ
« Алюмийний Қазақстан»
Ауданы, га:
9, 3
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
16
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
Д / о - « Чайка » ЖШС БАК қ. Екібастұз
Ауданы, га:
8, 96
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
10
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
Турбаза «Баянауыл» ЖШС «Баянауыл» қ. Павлодар
Ауданы, га:
6, 9
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
5
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
Д / о- «Березка» Балалар шынықтыратың лагерь
«Қарлығаш» ЖШС «БАК» қ. Екібастұз
Ауданы, га:
12, 58
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
2
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
Д / о - «Жасыбай» Евроазиаттық энергетикалық корпорация қ. Ақсу
Ауданы, га:
4, 3
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
3
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
Д / о - «Алға» ЖАҚ « Майқайыналтын» к. Майқайын
Ауданы, га:
4, 63
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
7
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
ЖШС « Қасым және К» д / о «Самал» қ. Екібастұз
Ауданы, га:
2, 65
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
6
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
Д / о- « Алтын - Баян» қ. Павлодар
Ауданы, га:
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
3
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
ААҚ «Имстальком» ЗМК д/о «Сары - Арқа»
қ. Қарағанды
Ауданы, га:
3, 05
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
4
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
ЖШС « Мұрагер» д / о «Жалын» қ. Қарағанды
Ауданы, га:
2, 71
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
5
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
Облыс әкімін істерін жүргізетін мекеме д/о «Жанбаки - Арнасы» қ. Павлодар
Ауданы, га:
5, 119
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
9
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
Д / о - «Баянтау» с. Баянауыл
Ауданы, га:
2, 2
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
11
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
ЖП «Абдыкаримов Б. с. Баянауыл Д/о «Ата - баян»
Ауданы, га:
0, 32
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
3
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
Д /о « Ақбет»» ЖП Мухамедьянов К қ. Екібастұз
Ауданы, га:
0, 112
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
2
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
ЖП Ахметов Т. д /о «Сан»
Ауданы, га:
0, 63
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
2
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
Д/о «Тоғжан» ЖП Дюсекеев А. қ. Астана
Ауданы, га:
0, 1
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
2
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
ЖП Рахметова М. Д с. Баянауыл
Ауданы, га:
0, 2574
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
4
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
Д /о Нұржол ЖШС с. Баянауыл
Ауданы, га:
0, 32
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
2
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
Баянауыл ауыданың прокуратурасының д/о
Ауданы, га:
0, 12
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
-
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
Ақсу ферросплав «Қазхром» заводы д/о қ. Ақсу «Факел»
Ауданы, га:
10, 41
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
13
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
Д/о «Орлёнок» ЖШС «Қасым және К» қ. Екібастұз
Ауданы, га:
12, 0
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
4
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
Д/о Айнұр ЖШС Баян - Су с. Баянауыл
Ауданы, га:
0, 3
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
2
Тұрғылықты орын және емделу - шынығу мекеме .:
Д/о «Строитель» ЖШС «Досуг» қ. Теміртау
Ауданы, га:
1, 44
Баянауылдан жұмыс істейтін адам:
3
ҚОСЫМША А жалғасы
Баянауыл аудандық қоғамдық даму фондының д/о:
Баянауыл аудандық қоғамдық даму фондының д/о
1, 0:
1, 0
Х:
Х
Баянауыл аудандық қоғамдық даму фондының д/о:
КШ «Талғат» Сатпаев ауыл округі «Ерболат +Д»
1, 0:
0, 06
Х:
1
Баянауыл аудандық қоғамдық даму фондының д/о:
Д/о «Зёрнышко» АҚ Баянауыл ХПП
1, 0:
9, 30
Х:
Х
Баянауыл аудандық қоғамдық даму фондының д/о:
Д/о «Огонёк» ЖШС Алем - Баянауыл
1, 0:
2, 45
Х:
3
Баянауыл аудандық қоғамдық даму фондының д/о:
Д/о «Луна» Жанкулова Б. Б
1, 0:
1, 16
Х:
Х
Баянауыл аудандық қоғамдық даму фондының д/о:
ААҚ «Кегок» филиал Северное Мэс
1, 0:
0, 1726
Х:
1
Баянауыл аудандық қоғамдық даму фондының д/о:
Д /о Хакназар ЖП Омаров А. қ. Екібастұз Қөш. Энергетиктер 75 / 1
1, 0:
0, 52
Х:
3
ҚОСЫМША Б
Кесте Б 1 - Демалыс үйлерінің сыйымдылығы мен демалушылардың келулері бойынша салыстырмалы сандары
Демалыс үйлерінің атауы:
Демалыс үйлерінің атауы
Сыйымдылығы:
Сыйымдылығы
2003ж дамалушылардың саны:
2003ж дамалушылардың саны
2004ж дамалушылардың саны:
2004ж дамалушылардың саны
2005ж дамалушылардың саны:
2005ж дамалушылардың саны
Демалыс үйлерінің атауы:
Салық комитеті
Сыйымдылығы:
8
2003ж дамалушылардың саны:
480
2004ж дамалушылардың саны:
550
2005ж дамалушылардың саны:
610
Демалыс үйлерінің атауы:
«Нұржол»
Сыйымдылығы:
10
2003ж дамалушылардың саны:
600
2004ж дамалушылардың саны:
650
2005ж дамалушылардың саны:
720
Демалыс үйлерінің атауы:
«Кристалл»
Сыйымдылығы:
180
2003ж дамалушылардың саны:
10800
2004ж дамалушылардың саны:
11700
2005ж дамалушылардың саны:
12500
Демалыс үйлерінің атауы:
«Строитель»
Сыйымдылығы:
230
2003ж дамалушылардың саны:
13800
2004ж дамалушылардың саны:
14950
2005ж дамалушылардың саны:
16300
Демалыс үйлерінің атауы:
«Жамбақы-Арнасы»
Сыйымдылығы:
40
2003ж дамалушылардың саны:
2400
2004ж дамалушылардың саны:
2600
2005ж дамалушылардың саны:
2700
Демалыс үйлерінің атауы:
«Жалын»
Сыйымдылығы:
126
2003ж дамалушылардың саны:
7560
2004ж дамалушылардың саны:
8190
2005ж дамалушылардың саны:
8700
Демалыс үйлерінің атауы:
«Березка»
«Чайка»
«Қарлығаш»
Сыйымдылығы:
180
100
450
2003ж дамалушылардың саны:
10800
6000
27000
2004ж дамалушылардың саны:
12200
6500
29250
2005ж дамалушылардың саны:
14300
Демалыс үйлерінің атауы:
«Орленок»
«Самал»
Сыйымдылығы:
180
18
2003ж дамалушылардың саны:
10800
1080
2004ж дамалушылардың саны:
11800
1170
2005ж дамалушылардың саны:
6800
Демалыс үйлерінің атауы:
«Сарыарқа»
Сыйымдылығы:
65
2003ж дамалушылардың саны:
3900
2004ж дамалушылардың саны:
4225
2005ж дамалушылардың саны:
31300
Демалыс үйлерінің атауы:
«Баянтау»
Сыйымдылығы:
47
2003ж дамалушылардың саны:
2820
2004ж дамалушылардың саны:
3055
2005ж дамалушылардың саны:
12200
Демалыс үйлерінің атауы:
«Айнұр»
Сыйымдылығы:
16
2003ж дамалушылардың саны:
960
2004ж дамалушылардың саны:
1040
2005ж дамалушылардың саны:
1320
Демалыс үйлерінің атауы:
«Факел»
Сыйымдылығы:
180
2003ж дамалушылардың саны:
10800
2004ж дамалушылардың саны:
11700
2005ж дамалушылардың саны:
4350
Демалыс үйлерінің атауы:
«Аққу»
Сыйымдылығы:
25
2003ж дамалушылардың саны:
1500
2004ж дамалушылардың саны:
1625
2005ж дамалушылардың саны:
3400
Демалыс үйлерінің атауы:
«Хақназар»
Сыйымдылығы:
18
2003ж дамалушылардың саны:
1080
2004ж дамалушылардың саны:
1170
2005ж дамалушылардың саны:
1130
Демалыс үйлерінің атауы:
«Ақбет»
Сыйымдылығы:
28
2003ж дамалушылардың саны:
1680
2004ж дамалушылардың саны:
1820
2005ж дамалушылардың саны:
12500
Демалыс үйлерінің атауы:
«Жасыбай»
Сыйымдылығы:
2003ж дамалушылардың саны:
2004ж дамалушылардың саны:
2005ж дамалушылардың саны:
Демалыс үйлерінің атауы:
«Баянтауэ
Сыйымдылығы:
95
2003ж дамалушылардың саны:
5700
2004ж дамалушылардың саны:
6175
2005ж дамалушылардың саны:
6500
Демалыс үйлерінің атауы:
«Березовая роща»
Сыйымдылығы:
80
2003ж дамалушылардың саны:
4800
2004ж дамалушылардың саны:
5200
2005ж дамалушылардың саны:
5440
Демалыс үйлерінің атауы:
«Сан»
Сыйымдылығы:
30
2003ж дамалушылардың саны:
1800
2004ж дамалушылардың саны:
1950
2005ж дамалушылардың саны:
2130
Демалыс үйлерінің атауы:
«Кегок»
Сыйымдылығы:
20
2003ж дамалушылардың саны:
1200
2004ж дамалушылардың саны:
1300
2005ж дамалушылардың саны:
1410
Демалыс үйлерінің атауы:
«Алтын-Баян»
Сыйымдылығы:
15
2003ж дамалушылардың саны:
900
2004ж дамалушылардың саны:
975
2005ж дамалушылардың саны:
1025
Демалыс үйлерінің атауы:
«Баянауыл»
Сыйымдылығы:
250
2003ж дамалушылардың саны:
15000
2004ж дамалушылардың саны:
16250
2005ж дамалушылардың саны:
17300
Демалыс үйлерінің атауы:
«Ата-Баян»
Сыйымдылығы:
2003ж дамалушылардың саны:
2004ж дамалушылардың саны:
2005ж дамалушылардың саны:
Демалыс үйлерінің атауы:
«Самал»
Сыйымдылығы:
50
2003ж дамалушылардың саны:
3000
2004ж дамалушылардың саны:
3250
2005ж дамалушылардың саны:
3400
Демалыс үйлерінің атауы:
«Тоғжан»
Сыйымдылығы:
30
2003ж дамалушылардың саны:
1800
2004ж дамалушылардың саны:
1950
2005ж дамалушылардың саны:
2150
Демалыс үйлерінің атауы:
Тех. дом связи
Сыйымдылығы:
30
2003ж дамалушылардың саны:
1800
2004ж дамалушылардың саны:
1950
2005ж дамалушылардың саны:
2100
Демалыс үйлерінің атауы:
«Құлагер»
Сыйымдылығы:
30
2003ж дамалушылардың саны:
1800
2004ж дамалушылардың саны:
1950
2005ж дамалушылардың саны:
2090
Демалыс үйлерінің атауы:
Прокуратура д/ү
Сыйымдылығы:
2003ж дамалушылардың саны:
2004ж дамалушылардың саны:
2005ж дамалушылардың саны:
Демалыс үйлерінің атауы:
«Зернышко»
Сыйымдылығы:
2003ж дамалушылардың саны:
2004ж дамалушылардың саны:
2005ж дамалушылардың саны:
Демалыс үйлерінің атауы:
«Огонек»
Сыйымдылығы:
290
2003ж дамалушылардың саны:
17400
2004ж дамалушылардың саны:
18850
2005ж дамалушылардың саны:
19750
ҚОСЫМША Б жалғасы
Автостоянка:
Автостоянка
:
:
:
:
Автостоянка:
Павлодар бойынша Ұлттық Қауіпсіздік комитет департаментінің д/ү
:
:
:
:
Автостоянка:
Жалпы
:
:
169260
:
183995
:
197155
ҚОСЫМША В
Кесте В 1 - Экономикалық мүмкіндік: Баянауыл ауданы бойынша мал басының мәліметі
Түлік
Қой
Сиыр
Жылқы
Түйе
Түлік:
Барлық түлік
Қой:
80931
Сиыр:
41336
Жылқы:
12851
Түйе:
-
Түлік:
Аналық
Қой:
46321
Сиыр:
16326
Жылқы:
5065
Түйе:
-
Түлік:
Барлық төл
Қой:
37000
(80%)
Сиыр:
11435
(70%)
Жылқы:
3546
(70%)
Түйе:
-
Түлік:
Бір аналықтан алынатын өнім (сүт, ет )
Қой:
-
-
Сиыр:
5л
Жылқы:
5л
Түйе:
-
Түлік:
Бір күндік өнім
Қой:
-
-
Сиыр:
57, 175т
Жылқы:
17, 730т
Түйе:
-
Түлік:
2 айлық өнім
Қой:
74т
Сиыр:
3420т
Жылқы:
1020т
Түйе:
-
Түлік:
Бірлік бағасы
(л, кг теңге)
Қой:
400
Сиыр:
50
Жылқы:
200
Түйе:
-
Түлік:
Барлық өнімнің 20%
Қой:
15т
Сиыр:
684т
Жылқы:
204т
Түйе:
-
Түлік:
Құны
Қой:
6
Сиыр:
342
Жылқы:
408
Түйе:
-
ҚОСЫМША В
Кесте В 1 - Ұлттық табиғи саябақ территориясында экскурсия ұйымдастыру көрсеткіші
Экскурсияға баратын орын:
Экскурсияға баратын орын
Ара қатынас:
Ара қатынас
Ұзақтық:
Ұзақтық
Қозғалу түрі:
Қозғалу түрі
Экскурсанттар саны:
Экскурсанттар саны
Мүмкін болатын жүктеме:
Мүмкін болатын жүктеме
Мезгілдік сиымдылық:
Мезгілдік сиымдылық
Экскурсия түрі:
Экскурсия түрі
Экскурсияға баратын орын:
Д / о-Жасыбай к. жағасы
Ара қатынас:
3
Ұзақтық:
4
Қозғалу түрі:
жаяу
Экскурсанттар саны:
10-15
Мүмкін болатын жүктеме:
0. 3-0. 5
Мезгілдік сиымдылық:
400
Экскурсия түрі:
Табиғаттану
Экскурсияға баратын орын:
Д / о-Жамбақ үңгірі
Ара қатынас:
4
Ұзақтық:
5
Қозғалу түрі:
Жаяу
Экскурсанттар саны:
5-10
Мүмкін болатын жүктеме:
0. 0-0. 1
Мезгілдік сиымдылық:
500
Экскурсия түрі:
Оқу
Экскурсияға баратын орын:
Д / о - Шорман бұлақ
Ара қатынас:
5
Ұзақтық:
6
Қозғалу түрі:
жаяу
Экскурсанттар саны:
5-10
Мүмкін болатын жүктеме:
0-0. 1
Мезгілдік сиымдылық:
600
Экскурсия түрі:
Оқу
Экскурсияға баратын орын:
Д / о - Найзатас тауы
Ара қатынас:
4
Ұзақтық:
5
Қозғалу түрі:
Жаяу
Экскурсанттар саны:
25-30
Мүмкін болатын жүктеме:
0. 4-0. 9
Мезгілдік сиымдылық:
500
Экскурсия түрі:
Табиғаттану
Экскурсияға баратын орын:
Д / о - Жасыбай бейті
Ара қатынас:
3
Ұзақтық:
4
Қозғалу түрі:
Жаяу
Экскурсанттар саны:
10-15
Мүмкін болатын жүктеме:
0. 0-0. 1
Мезгілдік сиымдылық:
400
Экскурсия түрі:
Тарихи-этнография-лық
Экскурсияға баратын орын:
Д / о - Әулиетас үңгірі
Ара қатынас:
10
Ұзақтық:
4
Қозғалу түрі:
Жаяу
Экскурсанттар саны:
20-25
Мүмкін болатын жүктеме:
0. 10-0. 3
Мезгілдік сиымдылық:
1200
Экскурсия түрі:
Тарихтану
Экскурсияға баратын орын:
Д / о - батыс бөлігі
Ғажайып тас қалашық
Ара қатынас:
10-15-20
Ұзақтық:
4-5
Қозғалу түрі:
Көлік, жаяу
Экскурсанттар саны:
25-30
Мүмкін болатын жүктеме:
0. 2-0. 5
Мезгілдік сиымдылық:
15500
Экскурсия түрі:
Тарихтану
Экскурсияға баратын орын:
Д / о - шығыс бөлігі
Ғажайып тас қалашық
Ара қатынас:
10-15-20
Ұзақтық:
4-5
Қозғалу түрі:
Көлік, жаяу
Экскурсанттар саны:
25-30
Мүмкін болатын жүктеме:
0. 2-0. 5
Мезгілдік сиымдылық:
15500
Экскурсия түрі:
Тарихтану
Экскурсияға баратын орын:
Д / о - қуыс Киргичи
Ара қатынас:
2
Ұзақтық:
2
Қозғалу түрі:
Жаяу
Экскурсанттар саны:
10-15
Мүмкін болатын жүктеме:
0. 2-0. 5
Мезгілдік сиымдылық:
300
Экскурсия түрі:
Табиғаттану
Экскурсияға баратын орын:
Д / о - Торайғыр к. ж
Мыстан кемпір
Ара қатынас:
3
Ұзақтық:
4
Қозғалу түрі:
Жаяу
Экскурсанттар саны:
10-15
Мүмкін болатын жүктеме:
0. 1
Мезгілдік сиымдылық:
100
Экскурсия түрі:
Табиғаттану
Экскурсияға баратын орын:
К. И. Сатпаев мұражайы
Ара қатынас:
-
Ұзақтық:
1-2
Қозғалу түрі:
Көлік, жаяу
Экскурсанттар саны:
10-15
Мүмкін болатын жүктеме:
0. 1
Мезгілдік сиымдылық:
100
Экскурсия түрі:
Мәдени-тарихи
Экскурсияға баратын орын:
С. М. Торайғыров мұражайы
Ара қатынас:
-
Ұзақтық:
2-3
Қозғалу түрі:
Көлік
Экскурсанттар саны:
10-15
Мүмкін болатын жүктеме:
0. 1
Мезгілдік сиымдылық:
100
Экскурсия түрі:
Мәдени-тарихи және танымдық
КІРІСПЕ
Баянауыл мемлекеттік ұлттық табиғи саябағының туристік - рекреациялық даму мүмкіншіліктерін айқындап, осы өлкенің рекрация қуаттылығын көрсету және табиғатты пайдалану принципіне негізденіп, оның табиғи ортасын сақтауды қамтамассыз ету. Осы аймақты үлкен халықаралық дәрежедегі демалыс орнына айналдыру. Осы өлкенің қазіргі жағдайы мен мүмкіншіліктерін есептеу арқылы көрсет. Математикалық сараптамалар жасалып, тарихи деректер жинақталд. Туристер мен демалушылардың демалу мүмкіншіліктері толық көрсетілді. Қазіргі мүмкіншіліктер мен келешекте болуға тиісті мүмкіншіліктерге ұсыныстар жасалды. Баянауыл мемлекеттік ұлттық табиғи паркінің туристік - рекреациясын дамыту жолдарын көрсетіп, адамдардың көңілді демалуы үшін табиғатты табиғи қалпына келтіру.
Қазақстанда кейінгі жылдары туризм көпшілікті қамтитын ең дамыған демалыс түріне айналып келеді. Туристік саяхат жасау - дене шынықтырумен бірге адамның дүние танымын да өсіреді. Ол тек қана демалудың тәсілі емес, адамдарды мәдени және рухани жағынан көтереді. Сол сияқты адамның денсаулығын да жақсартады. Туризм адамдарды табиғат көркімен, ерекше сұлу жерлермен таныстырады. Туған өлкеде саяхат жасау адамдардың табиғатқа деген сүйіспеншілігін арттырады.
Туризм осындай мол рухани қазына силаумен қатар жасөспірімдерге тәрбиелік дәріс беретін қоғамдық мектеп. Ұлы саяхатшы
Н. М. Прежевальский « Өмір сүрудің тамашалығы сол, әрқашанда саяхат жасауға болады » деп үнемі айтып өткен. Туристер өз жорықтарында жаңалықтар ашып, қоғамға белгілі бір дәрежеде пайда келтірсе, екінші жағынан денсаулығын шынықтырады, организмдерінің мезгілсіз қартаюына жол бермейді.
Елімізде туризм экскурсиясын кең көлемде дамытудың маңызы мен қажеттілігі мемлекеттік құжаттарда нақтылы көрініс тапқан. Бүгінгі таңдағы өзекті мәселенің бірі - Қазақстанның экономикасын көтеріп, халықтың әл-ауқатын жақсарту болса, оның бір жолы - туризм.
Елбасы Н. Назарбаевтің 2030 стратегиялық бағдарламасында « Туризм, спорт, денсаулыққа баса назар аударуды басшылыққа ала отырып, туған елімізде салауатты өмір салтының даңғыл жолын салуға болады » делінген. Сондықтан туристер еліміздің қай жерінде болмасын табиғатқа және оның сұлулығына сүйіспеншілікпен қарап, қоршаған ортаның сән аясында тәртіп бұзбай, жақсылап демалып қайтып отырса құба - құп. Егер туристер жүрген жерде табиғатты қорғау туралы заңдардың талабын орындамаса, онда табиғатқа өлшеусіз шығын келтіретіні сөзсіз.
Турист табиғатты білуге міндетті. Табиғаттың негізгі өзара қатынасын түсініп, оның табиғи байлығын адамдардың бірқалыпты тіршілігі мен денсаулығы үшін дұрыс пайдалану қажет екендігін республикамыздың қай түпкірінде болсын өзі жүрген жерді кең көлемде түсініп, үгіт - насихат жұмыстарын жүргізулері керек. Ол үшін әрбір турист табиғат қорғау мәселелері жайында жазылған әдебиеттерді көбірек оқуы керек және өзі таңдап алған баратын жерінің тарихын, халқын, жер бедерін, ескерткіштерін, жануарлар мен өсімдік дүниелерін жетік білуі қажет. Өздері жүрген жерлерде топырақтың құнарлы қабатына зақым келтімей, жүрген - тұрған, қонған жерлерінде бұталарды сындырмай, тамақ пен ыдыс - аяқтың қалдықтарын қалай болса солай лақтырып кетпеулері керек. Жерді қадірлеу керек. Өйткені жер қай заманда болмасын адамның ата - мекені және халық игілігіне жарайтын табиғаттың мол байлығының бірі. Сондықтан болар «Жер - ана » деп аталуы Баянауыл тауларының етегінен басына дейін өскен бозтал, балқарағай, ақ қайың орманы, тау аралығындағы қазаншұңқырда жатқан суы мөлдір көлдер ( Сабындыкөл, Жасыбай, Торайғыр, Біржанкөл ) әсем құзы, алуан бейнелі алып жартастары, үңгірлері, тау етектерінен аққан бұлақтары табиғатқа ерекше көрік береді.
Баянауыл өлкесінің сұлу табиғатының ортасы - Баянауыл тауларының жоталар аймағы жасыл орманға бөленген биік тау қиялары, күмістей мөлдір көлдері, жұпар иісі аңқыған гүл жамылған алаңдары, жидекті - жемісті табиғи баққа толы сай - салалары, сарқырап аққан бұлақтары, таңғажайып жаратылған жартастары мен тау шыңдары, самал ауасы жанға сая болған бұл таулы алқапты халық ежелден Сарыарқаның « Жер ұйығы » атаса, қазірде Қазақстанның « Швейцариясы » атайды.
Баянауыл ұлттық табиғи паркі, Павлодар облысының Баянауыл ауданында орналасқан. Ол Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің 1985ж 12 тамыздағы «Павлодар облысында Баянауыл ұлттық табиғи паркін құру туралы» №276 қаулысымен құрылды. Ұлттық парк Қазақстанның Сарыарқасының орманды жазирасында орналасқан. Оның жалпы көлемі 50688 га, соның ішінде орманды алқап 18241 га. Ұлттық парктің аумағы 3 филиалға бөлінген: Баянауыл (19188 га), Жасыбай (22904 га, ) және Далба (8596 га) .
1994ж ұлттық паркке Қызылтау мемлекеттік табиғи қорығы қосылды. Оның аумағы 6 га.
Жер бедері жекелеген жақпар тасты тау шоғырларынан тұрады ; Саябақта 20- дан аса археологиялық ескерткіштер, қола дәуірінен қалған қорғандар, тасты жазулар мен таңбалар, үңгірлер (« Әулиетас », « Драверт » т. б. ) бар.
