Қазақстанда нарықтық экономиканы дамыту

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе
Ағымдағы жағдайды талдау
Қазіргі заманғы жай.күйді талдау
Техникалық реттеу саласында қолданыстағы мемлекеттік реттеу саясатына талдау
Техникалық реттеуді дамыту мен сапаның инфрақұрылымын құруда халықаралық тәжірибе
Бағдарламаның мақсаты, міндеттері, мақсатты индикаторлары және іске асыру нәтижесінің көрсеткіштері
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер

Қазақстанда нарықтық экономиканы дамыту өндірісті дамытудың жаңа басымдықтарын анықтады:
• Қазақстанда өндірілетін өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру;
• өндіруші өнеркәсіптен қайта өңдеуші кәсіпорынға көшуді жүзеге асыру;
• халықтың өсіп келе жатқан сұранысын қанағаттандыру;
• тұтынылатын өнімнің қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесін құру.

Осыған байланысты жоғарыда аталған міндеттерді шешуге жаңа тәсілді пайдалану қажеттілігі туындап отыр. Отандық өнімнің бәсекеге қабілеттілігін, отандық өнімнің қауіпсіздігін, қазақстандық өнімнің шетел рыногына шығаруды кеңейтуді қамтамасыз ету жөніндегі проблемаларды шешу өнім сапасын жоғары деңгейге жеткізуге, қазіргі заманғы менеджмент жүйелерін енгізуге шоғырландырды.

Индустриалды дамыған елдерде бұрыннан қарқынды бәсеке және өндірістің технологиялық күрделенуі қазіргі заманғы менеджмент жүйелеріін енгізуді және қолдауды жасады.

Бағдарламаны әзірлеудің бастапқы алғы шарт мыналар болып табылады:

1) қазақстандық кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру қажеттілігі;

2) Қазақстан экономикасын әлемдік экономикаға біріктіру үшін жағдай жасау;

3) мемлекеттік органдар, өндірушілер, қоғамдық ұйымдар және ұтқыр нарық жағдайындағы тұтынушылар мүдделерінің балансын қамтамасыз ету.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Қазақстанда нарықтық экономиканы дамыту өндірісті дамытудың жаңа
басымдықтарын анықтады:
• Қазақстанда өндірілетін өнімнің бәсекеге қабілеттілігін арттыру;
• өндіруші өнеркәсіптен қайта өңдеуші кәсіпорынға көшуді жүзеге асыру;
• халықтың өсіп келе жатқан сұранысын қанағаттандыру;
• тұтынылатын өнімнің қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесін құру.

Осыған байланысты жоғарыда аталған міндеттерді шешуге жаңа тәсілді
пайдалану қажеттілігі туындап отыр. Отандық өнімнің бәсекеге
қабілеттілігін, отандық өнімнің қауіпсіздігін, қазақстандық өнімнің шетел
рыногына шығаруды кеңейтуді қамтамасыз ету жөніндегі проблемаларды шешу
өнім сапасын жоғары деңгейге жеткізуге, қазіргі заманғы менеджмент
жүйелерін енгізуге шоғырландырды.

Индустриалды дамыған елдерде бұрыннан қарқынды бәсеке және өндірістің
технологиялық күрделенуі қазіргі заманғы менеджмент жүйелеріін енгізуді
және қолдауды жасады.

Бағдарламаны әзірлеудің бастапқы алғы шарт мыналар болып табылады:

1) қазақстандық кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру
қажеттілігі;

2) Қазақстан экономикасын әлемдік экономикаға біріктіру үшін жағдай жасау;

3) мемлекеттік органдар, өндірушілер, қоғамдық ұйымдар және ұтқыр нарық
жағдайындағы тұтынушылар мүдделерінің балансын қамтамасыз ету.

Техникалық реттеу және сапа инфрақұрылымын құру жөніндегі 2010-2014
жылдарға арналған бағдарлама Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы
14 сәуірдегі № 302 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасын үдемелі
индустриалдық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасын іске асыру Жоспарының 18-тармағына сәйкес
әзірленді және стандарттау, аккредиттеу, сәйкестікті бағалау (растау),
менеджмент жүйелері, метрология және ақпараттық қамтамасыз ету
салаларындағы жұмыстарды аталған бағыттарда жетілдіруді қоса алғанда,
техникалық реттеу және өлшем бірлігін қамтамасыз ету жүйелерін дамытуға
бағытталған.

Бағдарлама іс-шаралары 2010-2014 жылдар кезеңін қамтиды, орташа
мерзімді сипаты бар.

Бағдарламаны іске асыру қауіпсіз және бәсекеге қабілетті өнімді өндіру
үшін инфрақұрылымды құруға мүмкіндік береді.

Ағымдағы жағдайды талдау

Қазіргі заманғы жай-күйді талдау

Қазіргі уақытта экономикалық олқылықтарды нормативтік экспансия
әдістерімен – техникалық регламенттерде, стандарттарда, аккредиттеу,
сәйкестікті бағалау әдістерінде және өзге де нарыққа рұқсат түрлерінде
лоббирлеу арқылы жаулап алу тенденциясы бар.
Техникалық регламенттерді қабылдау арқылы адам өмірі мен денсаулығы
және қоршаған орта үшін өнімнің қауіпсіздігін, ұлттық қауіпсіздікті,
бизнеске қысым жасауды төмендету, импорт өнім нарығына қол жеткізуді шектеу
мәселелері шешіледі.
Техникалық регламенттер тұтынушылар үшін тұтынылатын өнімнің
қауіпсіздігіне кепілдік, ал өндірушілер, импортерлер мен өткізушілер үшін
тұтынушылардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін мемлекеттің барынша толық
талаптары жазылған құжат болып табылады.
Қазақстан Республикасы Үкіметі қабылданған техникалық регламенттердің
санын 105 дейін жеткізу көзделген Техникалық регламенттерді әзірлеу
жөніндегі жоспарды бекітті, осы регламенттердің ішінен қазіргі таңның
өзінде 71 техникалық регламент қабылданды.

Еуразиялық экономикалық қоғамдастық шеңберінде әзірлеу үшін негіз
ретінде ЕурАзЭҚ мүше-мемлекеттердің қабылданған ұлттық техникалық
регламенттерін пайдаланып, ЕурАзЭҚ 38 техникалық регламентін әзірлеу және
қабылдау болжалдануда.

Қазіргі таңда мемлекеттік стандарттар деңгейінде 2 840 бірлік
қабылданды, олардың ішінде халықаралық талаптармен үйлестірілгендер – 1 884
бірлік. Мемлекеттік стандарттарды үйлестірудің жалпы пайызы 2009 жылы
66,3%, экономиканың шынайы секторында 69% құрады.

1-кестеде экономика салалары бойынша мемлекеттік стандарттардың жалпы
саны, үйлестірілген стандарттардың саны, сондай-ақ экономика салалары
бойынша стандарттардың жалпы санынан үйлестірілген стандарттардың пайыздық
қарым-қатынасы берілген.

1-кесте Экономика салалары бойынша мемлекеттік стандарттардың, соның ішінде
халықаралық стандарттармен үйлестірілген стандарттардың жалпы саны

№ Сектордың атауы СтандарттардҮйлестірілген Үйлестіру
ың жалпы стандарттардың деңгейі (%)
саны саны
1 Машина жасау 66 53 80,3
2 Энергетика және электр 84 60 71,4
техникасы
3 Жол-көлік және темір жол 271 200 73,8
техникасы
4 Құрылыс материалдары және 161 119 73,9
құрылыс
5 Жеңіл өнеркәсіп 88 33 37,5
6 Ауыл шаруашылығы 94 41 43,6
7 Тамақ өнеркәсібі 283 173 61,1
8 Химиялық технология және 77 54 70,1
лак-бояу өнеркәсібі
9 Металлургия және тау-кен 96 63 65,6
ісі
10 Мұнай және газ. Аралық 212 194 91,5
өндірістер
11 Басқалар 1408 894 63,5
БАРЛЫҚ 2840 1884 (66,3%)

Отандық кәсіпорындар қолданатын стандарттау жөніндегі нормативтік
құжаттардың құрылымы мынадай түрде көрінеді:

• мемлекеттік стандарттар - 15%;

• мемлекетаралық стандарттар - 49%;

• ұйым стандарттары - 36%.

Жұмыстардың осындай жағдайы мемлекеттік стандарттардың аз
үйлестірілуіне және санының аздығына, ескірген материалдық-техникалық
базаға байланысты, бұл кеңес дәуірі стандарттарын қолдануға және тиімсіз
ұйым стандарттарын әзірлеуге қолайлы негіз болып табылады.

Қазіргі таңда Қазақстандағы ұйым стандарттарының (бұдан әрі – ҰСТ)
және мемлекетаралық стандарттардың (бұдан әрі – ГОСТ) жалпы саны тиісінше
4 486 бірлік және 19 603 бірлікті құрайды, оларды 3 500 астам кәсіпорын
қолданып келеді.

Олар тамақ өнеркәсібі (44% ҰСТ, 31% ГОСТ және 26% ҚР СТ), машина жасау
(61,4% ҰСТ, 36% ГОСТ және 2,4% ҚР СТ), құрылыс (68,4% ГОСТ, 17% ҰСТ және
15% ҚР СТ), металлургиялық өнеркәсіп (71 % ҰСТ, 27% ГОСТ және 2,3% ҚР СТ)
және т.б сияқты салаларда барынша көп пайдаланылады.

Қазақстан 1994 жылдан бастап Халықаралық стандарттау жөніндегі ұйымның
(бұдан әрі – ISO) мүшесі болып табылады, Халықаралық электр-техникалық
комиссияда (бұдан әрі – МЭК) қадағалаушы мәртебесін иеленді. ISO шеңберінде
Қазақстан 16 стандарттау жөніндегі халықаралық техникалық комитеттің
жұмысына толық құқылы мүше ретінде, МЭК шеңберінде – 4 МЭК ТК-не толық
құқылы мүше ретінде қатысады.

Республикада 400-ден астам стандарттарды әзірлеген 48 стандарттау
жөніндегі техникалық комитет құрылды.

Жыл сайын менеджмент жүйелерін сертификаттаған және енгізген
кәсіпорындардың саны артып келеді.

Сонымен, 2010 жылғы 1 сәуірдегі жай-күйі бойынша облыстардың, Астана
және Алматы қалаларының Әкімдіктерінің ақпаратына сәйкес республиканың 2681
кәсіпорны халықаралық стандарттарға сәйкестігіне сертификатталған, олардың
2662 кәсіпорны 900 сериялы ИСО, 193 - ИСО 14001, 135 - OHSAS 18001, 43 -
ИСО 22000 бойынша.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 27 тамыздағы №773
қаулысымен бірыңғай аккредиттеу жөніндегі орган – Ұлттық аккредиттеу
орталығы белгіленді.

2009 жылғы 11 желтоқсанда Ресей, Беларусь және Қазақстан кеден одағы
шеңберінде сәйкестікті бағалау жөніндегі жұмыстарды орындайтын
сертификаттау жөніндегі органдардың және сынақ зертханаларының
аккредиттеуін өзара тану туралы келісім қабылданды. Бұл ретте 3 елдің
аккредиттеу жүйелері ерекшеленеді. Аккредиттеу өлшемдерін, сынау
әдістемелерін және сәйкестікті растау процедураларын үйлестіру жөнінде
жұмыстар жасау қажет.
Сынақ базасында 2010 жылғы 1 сәуірде 540 аккредиттелген сынақ
зертханалары, 329 метрологиялық қызмет (салыстырып тексеру және калибрлеу
зертханалары), 182 сәйкестікті растау жөніндегі орган (олардың 119 өнімнің
сәйкестігін растау бойынша) бар.
Бұдан басқа, қазіргі заманғы эталон базасы құрылды, сонымен 2009
жылдың аяғында мемлекеттік эталондар мен эталон жабдықтарының саны 101
бірлікті құрады. 2004 жылдан бастап 2009 жыл аралығы кезеңінде бірлік
өлшемін 50 астам мемлекеттік эталондарға беру жүргізілді.
2009 жылдың қорытындылары бойынша шағын және орта кәсіпкерлік
субъектілерін тексеруге жарияланған мораторийдің 2009 жылғы 1 шілдеге дейін
қолданылатынын есепке ала отырып техникалық регламенттер талаптарының
сақталуына, меншік түрлері әр түрлі шаруашылық субъектілеріндегі өлшем
құралдарының жай-күйі мен қолданылуына 4 793 тексеріс жасалды. Олардың
2 497 жағдайында бұзылулар анықталды, бұл 52% құрайды.

Тексерістер барысында анықталған негізгі бұзылулар мыналар болып
табылады:
- сәйкестік сертификатынсыз міндетті сәйкестікті растауға жататын
өнімді өткізу;
- салыстырып тексеру мезгілі өткен өлшем құралдарын пайдалану;
- техникалық регламенттердің талаптарын бұзу;
- сатып алу нәтижелеріне сәйкес өнімнің қауіпсіздігі бойынша
техникалық регламенттердің талаптарына сәйкес келмейтін өнімді өткізу.
Тексерістердің барлық түрлерінің нәтижелері бойынша сапасы
қанағаттанарлықсыз және сәйкестік сертификаттары жоқ әр түрлі өнімнің 1 153
443 779 теңге жалпы сомадағы 19 466 топтамасын өткізудің жолы кесілді.
Салыстырып тексерілмеген және ҚР МӨҚ Тізіліміне енгізілмеген өлшем
құралдарының 14 317 бірлігін қолдануға тыйым салынды.

Техникалық реттеу саласында қолданыстағы мемлекеттік реттеу саясатына
талдау

Бүгінгі күні техникалық реттеу және метрология жүйесінің заңнамалық
негізін Техникалық реттеу туралы, Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы,
Сәйкестікті бағалау саласындағы аккредиттеу туралы заңдар құрайды.

Техникалық реттеу саласында мемлекет саясатын анықтайтын Техникалық
реттеу туралы Қазақстан Республикасының заңы екі деңгейдегі жүйеге
негізделеді, мұнда:

бірінші (міндетті) деңгейде талаптары қолдану үшін міндетті болып
табылатын заңдар мен техникалық регламенттер түріндегі қауіпсіздік
талаптары белгіленеді;

екінші (ерікті) деңгейде стандарттармен бекітілетін ерікті қолдану т
алаптары белгіленеді.

Техникалық реттеу туралы Қазақстан Республикасының Заңын іске асыру
шегінде қолданыстағы 33 заңға өзгерістер енгізіліп Тағам өнімдерінің
қауіпсіздігі туралы, Машиналар мен жабдықтардың қауіпсіздігі туралы,
Ойыншықтардың қауіпсіздігі туралы, Химиялық өнімдер қауіпсіздігі туралы
4 жаңа заң қабылданды.

Техникалық реттеу туралы Заңды іске асыруға республика аумағына
әкелінетін және өндірілетін кеңінен қолданылатын әлеуетті қауіпті өнімге
таратылатын жүзден астам техникалық регламенттер әзірленуін қарастыратын
Техникалық регламенттерді әзірлеу жоспары құрылып іске асырылып жатыр.

14 мемлекеттік органда Техникалық регламенттерді әзірлеу және сараптама
жүргізу үшін техникалық реттеу саласында Сараптамалық Кеңестер құрылды.

Қазақстан Республикасында сәйкестікті растау нысандары өнімдер,
процестер болып табылады.

Өнім, процестердің сәйкестігін растау міндетті немесе ерікті сипатқа
ие.
Сәйкестікті міндетті растау мына түрде жүзеге асырылады:
- міндетті сертификаттау жүргізу;
- дайындаушының (орындаушының) сәйкестігі туралы декларация қабылдау.
Сәйкестікті ерікті растау міндетті сертификаттауға жататын өнімдер
тізіліміне кірмеген өнімдер үшін өтінім берушінің бастамасы бойынша
жүргізіледі.
Бірақ басымдық сәйкестікті мәлімдеуге берілген сәйкестікті растау
жүргізудің шетел практикасына қарағанда республикада өнімді сертификаттау
басымдыққа ие. Бұл сәйкестікті мәлімдеу тек қауіптілігі аз өнім үшін
сәйкестікті растау нысаны ретінде қабылдануына әкелді.
Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы Қазақстан Республикасының заңы
өлшем бірлігін қамтамасыз ету жүйесін анықтайды және:
1) Қазақстан Республикасының азаматтарының мүдделері мен экономикасын
өлшеудің бұрыс нәтижелерінің салдарынан қорғауға;

2) отандық және импортталатын өнім, процестер (жұмыстар) мен қызметтер
қауіпсіздігі мен сапасын қамтамасыз ету;

3) материалдық және энергетик алық ресурстардың барлық түрлерін нақты
есепке алуды қамтамасыз ету;

4) ауруларды диагностілеу және емдеу, адамдар еңбегі мен тұрмыс
жағдайларының қауіпсіздігін бақылау, қозғалыс қауіпсіздігін қамтамас ыз
ету, қоршаған ортаны қорғау кезінде және іргелі зерттеулер мен ғылыми
әзірленімдер жағдайында өлшеудің нақты нәтижелерін қамтамасыз етуге
бағытталған.

Жеке кәсіпкерлік туралы Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес 2009
жылы техникалық реттеу және өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласында
қауіптерді бағалау жүйесі (бұдан әрі – ҚБЖ) әзірленді.

ҚБЖ өнімнің нақты түрлері мен өлшеулердің бұрыс нәтижелерімен адам
өмірі м ен денсаулығына зиян келтіру ықтималдығына орай қауіптілік қаупін
әкелетін субъектілерді нүктелік анықтау жолымен тексерулерді оңтайландыру
мен реттеуге бағытталған.

Қазіргі уақытта техникалық реттеу және өлшем бірлігін қамтамасыз ету
саласында мемлекеттік бақылау саясатын практикалық іске асыру үш бағыт
бойынша жүзеге асырылады:

1. өнімді сату кезеңінде оның қауіпсіздігі мен сапасына мемлекеттік
бақылау;

2. мемлекеттік метрологиялық бақылау;

3. тауардың шығу тегі туралы сертификат беру тәртібінің сақталуына
мемлекеттік бақылау

Сәйкестікті бағалау саласындағы аккредиттеу туралы Қазақстан
Республикасының Заңы сәйкестікті растау жөніндегі органдарды, сынақ,
салыстырып тексеру, калибрлеу зертханаларының (орталықтарының), өлшеулерді
орындау әдістемелеріне метрологиялық аттестаттауды жүзеге асыратын заңды
тұлғалардың аккредиттеу саласында қоғамдық қатынастарын, сондай-ақ олармен
байланысты сәйкестікті бағалау сала сындағы өзге де қатынастарды реттеуге
бағытталған.

Осы Заңды іске асыруға Ұлттық аккредиттеу органы анықталған.

Мемлекеттік сатып алулар туралы Қазақстан Республикасының Заңымен
менеджмент жүйелерінің стандарттарын енгізуді ынталандыру шаралары
қарастырылған, оның ішінде барынша сапалы тауар, жұмыс, қызметтерді
ұсынатын конкурсқа қатысушыларды анықтау және отандық кәсіпкерлерді қолдау
үшін өлшемдердің біреуімен мемлекеттік сатып алуларды ұйымдастырушы
конкурстық құжаттамада мемлекеттік стандарттар талаптарына сәйкес
сертификатталған менеджмент жүйесі (сертификатталған жүйелер) туралы
мәліметтер берілуін қарастыруға міндетті.

Кәсіпорындарда менеджменттің жаңа жүйелерін әрі қарай дамыту және
енгізу мақсатында Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің 2010 жылғы 9
наурыздағы өкімімен Қазақстандық ұйымдардың халықаралық стандарттарға әрі
қарай өтуі бойынша 2010-2011 жылдарға арналған жоспары бекітілген.

Техникалық реттеуді дамыту және сапа инфрақұрылымын құру үшін күшті
және әлсіз жақтарды, мүмкіндіктер мен қауіптерді талдау

Қол жеткізілуі қолайлы мақсаттар менҚол жеткізілуі теріс мақсаттар мен
міндеттер міндеттер
Артықшылықтар (күшті жақтар) Кемшіліктер (әлсіз жақтар)
ДСҰ саудада техникалық кедергілер Техникалық регламенттерді әзірлеу
және санитарлық, фитосанитарлық тәжірибесінің жетіспеушілігі
шаралар бойынша келісімге сәйкесетінәзірленетін техникалық регламенттер
техникалық реттеу жүйесінің болуы мен үйлестірілген стандарттардың
Техникалық регламенттер мен өзара байланысының болмауы
стандарттардың мемлекеттік қорының техникалық регламенттерді енгізуден
болуы салдарларды бағалаудың болмауы
ДСҰ-мен өзара әрекет ету бойынша мемлекеттік стандарттардың әлсіз
саудадағы техникалық кедергілер жәнеқолданылуы
санитарлық, фитосанитарлық шаралар республика кәсіпорындарында
бойынша ақпарат орталығының болуы менеджмент жүйелерінің формалды
Менеджмент жүйелері бойынша енгізілуі
мемлекеттік қолдау және нормативтік менеджмент жүйелерін енгізу бойынша
қордың болуы консалтингілік ұйымдар қызметінің
Ұлттық аккредиттеу орталығының болуыжоғары құны
Сәйкестікті рас тау жөніндегі сынақ зертханалары мен метрологиялық
органдар мен сынақ зертханаларының қызметтердің әлсіз техникалық
болуы жарақталуы және төмен жаңғыртылуы
Заманауи эталон базасы мен сынақ Кадрлар біліктілігінің төмен деңгейі
орталығының болуы Халықаралық деңгейде аккредиттеу
Орталықтандырылған мемлекеттік нәтижелері мен сәйкестікті бағалауды
бақылау жүйесінің болуы танудың болмауы
Техникалық регламенттер әзірлеуді Мемлекеттік инспекторлар жұмысының
мемлекеттік қолдау нысандары мен әдістерінің
Заңнамалық базаның болуы халықаралық нормалармен
Президенттің сапа саласындағы үйлестірілуінің болмауы
жетістіктері үшін сыйақысының және Заманауи материалдық-техникалық
Алтын сапа республикалық базаның болмауы
көрме-конкурсының болуы Ұйымдардың Қазақстан Республикасы
Техникалық реттеу және метрология Президентінің Алтын сапа
саласында халықаралық және өңірлік сыйақысына ізденуге арналған
ұйымдармен ынтымақтастық конкурсқа қатысуға
қызығушылықтарының әлсіздігі
Мүмкіндіктер Қауіптер
Сапалы және бәсекеге қабілетті өнім Техникалық реттеу саласында
өндіру үшін инфрақұрылым құру заңнаманың жетілмегендігі
Үйлестірілген стандарттарды қолдану,Қаржыландыру жеткіліксіздігі
өлшеулер мен сынау нәтижелерін тану Білікті кадрлар тапшылығы
арқылы отандық өнімнің сыртқы Отандық өнімнің бәсекеге
рыноктарға шығуын жеңілдету үшін қабілетсіздігі
жағдай жасау Рынокта қауіпті өнімнің болуы
Отандық рынокқа сапасыз және қауіптіАккредиттеу, сынақ нәтижелерін және
өнімнің келуін техникалық өлшеулер нәтижелерін халықаралық
регламенттер арқылы шектеу және өңірлік ұйымдардың танымауы
Шет елдерден метрологиялық
тәуелсіздікті арттыру
Халыққа көрсетілетін қызметтер
сапасын өлшеу
Экономика салаларының өндірістік
базасын жаңғыртуды ынталандыру
Халықаралық талаптарға сәйкес
қызметкерлер даярлау және олардың
біліктілігін арттыру
Алтын сапа конкурсына қатысу –
кәсіпорын жетістігінің индикаторы
Кәсіпорындарды сапа саласындағы
халықаралық және өңірлік
конкурстарға қатысуын ынталандыру
Мемлекеттік эталондардың халықаралық
деңгейде баламалығын растау
өлшеу құралдары, стандартты
үлгілерді өндіруді, заттар мен
материалдар қасиеті мен құрамын
ұйымдастыру
сәйкестікті бағалау саласында
аккредиттеу нәтижелерін халықаралық
тану
қолданыстағы мемлекеттік бақылау
қызметінің құрылымын реформалау
мемлекеттік бақылау органдарын
халықаралық стандарттарға сәйкес
аккредиттеу.

Техникалық реттеуді дамыту мен сапаның инфрақұрылымын құруда
халықаралық тәжірибе
Біртұтас кеден одағының қызмет етуімен және Қазақстанның индустриалдық-
инновациялық дамуының қойылған міндеттерін шешу техникалық реттеу мен өлшем
бірлігін қамтамасыз ету аспаптарын қолдану әдістерін қайта қарауды талап
етеді.

Германия, Австрия және Швейцария сарапшыларымен жүргізілген зерттеулер
ұлттық экономика көлемінде стандарттарды жүргізуден жиынтық әсер шамамен 1%
ІЖӨ құрайтынын көрсетті. Бірқатар елдерде (Азия – Тыным мұхиты экономикалық
ынтымақтастығы) жүргізілген зерттеулер нәтижесінде тарифтік емес техникалық
реттеуді тиімді қолдану тарифтік реттеу шараларынан табыс 0,14%-дан
аспайтын жағдайда орташа ІЖӨ 0,26%-ға табыс үлесін арттыруға мүмкін
беретіні анықталды.

Аналитиктермен нарықтық экономика жағдайында техникалық реттеу
патенттер мен лицензиялар енгізуден алынатын сәйкес көрсеткіштерден асатын
экономикалық өсуге үлесті қамтамасыз ету болатындығы туралы қорытынды
жасалды. Бұдан басқа техникалық реттеу аспабын пайдаланып мемлекеттік
бақылау жүйесін елеулі оңтайландыруға және әкімшілік кедергілер санын
азайтуға болады.

Бұдан басқа, өнімге қойылатын жоғары талаптарды қалыптастыру жүретін
стандарттау, оларды іске асыру кезінде бардан жақсы сапалы өнім алу әсіресе
маңызды немесе бәсекелес өнімдер алдында артықшылықтармен өнім алынып,
нарыққа инновациялық өнімнің түсуі ынталандырылатын жаңарту мен
инновациялық әзірленімдер процесі үшін үлкен мәнге ие.

Жоғарыда аталған нәтижелерге қол жеткізу үшін Еуропалық одақ елдері өз
бастауын 1985 жылғы 7 мамырда қабылданған ЕО Кеңесінің қарарынан алатын
және үш іргелі қағидаттарға негізделген жаңа тәсілге өтуге шешім қабылдады:

1. Бүкіл Еуропа бойынша регламенттерді үйлестіруде ЕО Директивалары
орындалуы қажетті ең елеулі талаптарды ғана белгілейтін болады.

2. ЕО Еуропалық ұйымдарға осы елеулі талаптарға қатысты техникалық
нақтылауларды әзірлеуге стандарттау бойынша мандаттар береді.

3. Еуропалық стандарттау бойынша ұйымдармен жарияланған үйлестірілген
стандарттарды қолдану ерікті болып қалады.

Үйлестірілген стандарттарға сәйкестік ЕО Директиваларына сәйкестік
туралы болжамды білдіреді, яғни егер ұлттық билік органдары үйлестірілген
стандартқа сәйкес өндірілген өнім елеулі талаптарды орындайтындығына
күмәнданса, шығындар мен дәлелдеудің өзге де шығындары оларға жатқызылады.

Жаңа Тәсілдің ескі тәсілмен салыстырғанда артықшылығы ЕО директивалары
елеулі талаптарды ғана емес, техникалық нақтылауларды қамтуында жатыр,
соның әсерінен Еуропалық стандарттау бойынша ұйымдарда техникалық
талаптарға арналған айрықшалауларды құру сәйкес сарапшылармен жылдам және
тиімді өткізіледі. ЕО Директивалары (техникалық регламенттері) олардың
барлық талаптарымен бірге аяқтау үшін көп жылды талап ететін және
технологиялардың кез келген өзгеруі қолданыстағы заңға елеулі түзетулер
енгізілуін талап ететін. Бүгінгі күні технологиялық талаптар Еуропалық
стандарттау бойынша ұйымдармен заңнамалық процестен тәуелсіз дамиды.

1999 жылғы қазанда Жаңа Тәсілдің оң әсері ЕО Кеңесінің стандарттау
бойынша қарарында танылды, онда Еуропадағы стандарттау жүйесі мен Жауа
Тәсіл өз тиімділігін дәлелдегені мен біртұтас рынокты дам ытуда үлкен үлес
қосқаны туралы айтылған. 2002 жылғы наурызда Кеңес өзінің стандарттау
бойынша соңғы қорытындысында стандарттаудың ішкі нарықтағы маңызды ролі мен
ЕО басқару, e-Europe, орнықты даму бойынша стратегия сияқты Еуропа
саясатының маңызды саласындағы үлестерін, сондай-ақ әлемдік сауданы
дамытудағы үлесін атап кетті.

Соңғы кезде Ресей Федерациясында да техникалық реттеу жүйесін дамыту
проблемалары кең талқыланып жатыр.

Қазіргі таңда Ресей Федерациясында Техникалық реттеу туралы
федералдық заңының әкімшілік кедергілерді құрайтын ведомстволық
шығармашылық нормасын шектеу және өнімді рынокқа жіберу нысанын бақылауды
жүзеге асыратын мемлекеттік органдар мүдделерінің дау-дамайларын жою
мақсатында Ресей Федерациясында техникалық реттеу механизмдерін жетілдіру
бөлігінде түзетулер енгізілуде.

ЕО елдерінің мемлекеттік бақылау жүйелері: заңнаманы реттейтін,
қауіп–қатерді талдау жүйесі және стратегиялық жоспарлауды, тексеріс
жүргізудің нақты процедураларын, сондай-ақ инспекторларды жауапкершілікке
тартудың тиімді механизмдерін енгізу сияқты осындай негізгі құрауыштардан
тұрады.

ЕО мемлекеттік бақылау жүйесі тексеру туралы негіздемелі заңдар
негізінде тексерудің жалпы санын төмендету ғана емес, мемлекеттік бақылау
органдарының өкілдігі мен міндеттемелерін және заңнама талаптарының
орындалуын тексеру, сондай-ақ олардың жұмысына қазіргі заманғы құрал-
жабдықтарды енгізу процесінде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.