Қытай философия мектебінің ең көрнекті өкілдерінің бірі – Конфуций

Қытай философия мектебінің ең көрнекті өкілдерінің бірі – Конфуций. Ол жастайынан мінсіз, әділ мемлекеттің құрылуын және барлық адамдардың жақсы өмір сүруін армандайды. Сол себептен де ол мемлекетті аралап, өз ойын жүзеге асырмақшы болады. Оның даналығының арқасында одан тәлім алғысы келетін жандар көбейеді. Мемлекетті аралау барысында Конфуций: «Менің оқушым болатын бірде-бір билеуші табылмады», - деген сөздерді айтып қатты қапаланған екен. Ол өлер алдында: «Менің жолымды кім жалғастырар?» - деп айтып кеткен екен. Ал оның шәкірттері ұстазы айтқан даналықтарын «Әңгімелер мен пікірлер» еңбегіне жазады.
Конфуций мектебінің ең басты қағидасы: «Билеуші – билеуші, төре – төре, әке – әке, ұл – ұл болуы тиіс». Патша мемлекеттің әкесі болып саналады, ал оның қоластындағылары оның адал балалары болуы керек.
Тәрбиенің бастауы болып салт-дәстүрлер саналады, ол адалдық, парыз және махаббаттың сыртқы көрінісі болып келеді. Конфуций ілімінің негізі – асыл ер адамзат бейнесі. Ал бекзат ер адамзат келесі игі қасиеттерге ие болуы тиіс:
1. Жэнь – «адамды сүю».
2. И – «адамгершілік».
3. Ли – «салт-дәстүрлердің сақталынуы, сонымен қатар ата-ана мен билеушіге деген құрмет».
4. Чжи – «даналық».
5. Синь – «адалдық».
Ол өз оқушыларына осы өсиеттердің мән-мағынасын, оларды қалай білдіру керек екендігін, олардың қандай істерді атқару барысында орындалатынын үйретті. Оның шәкірттерінің бірі былай айтқан екен: «Ұстаз бізге төрт нәрсені үйретті: кітапты түсінуді, моральдық мінез-құлықты, билеушіге берілгендікті және шыншылдықты».