Экологиялық тәрбие жүргізу және оның мәні

КІРІСПЕ
ТАҚЫРЫПТЫҢ ӨЗЕКТІЛІГІ: қазіргі кезде айналадағы ортаны қорғау мен табиғат байлықтарын тиімді пайдалану мәселесіне ерекше назар аударылып отыр.
Табиғат байлытарын қорғау және оны тиімді пайдалану жөнінде алға қойылған маңызды міндеттердің бірі ғылыми тұрғыда негізделген ұсыныстарды жасау үшін табиғи экологиялық жүйені қосымша түрде терең оқып, білу болып табылады.
Оқушылардың сезімі мен сенімін дамытып, оларды парасаттылыққа тәрбиелеуге экологиялық тұрғыда тәрбиелеудің маңызы зор. Балалардың мейірімділік, қайырымдылық, аяушылық, мүсіркеушілік және басқа гуманистік ерекшеліктерін дамыту бағытында табиғатпен сырласуы жеткіліксіздеу болса, олар парасаттылың тәрбие алуда белгілі бір мөлшерде қысым жасау мен шектеушілікке душар болады. Табиғат, кеңес жазушысы С.Залыгиннің сөзінен айтқанда, адамның "ар-ұят санаспауына табиғатты үнемі ана ретінде еске алып отыруына" көмектеседі".
Табиғат - сұлулықтың өмір-бақи таусылмас қайнар көзі. Сондықтан да ол эстетикалық тәрбие берудің ең маңызды құралдарының бірі саналады. Ал бұл экологиялық тәрбиемен іштей жалғасып, табиғаттың күйзеліп, күйреуіне қарсы тұратындай адамның қалыптасуына ықпал етеді. Қандай жұмыстың болса да "экологиялық жағы" еске алынбаса, табиғат пен адам арасындағы зат алмасуды заңды түрде үйлестіріп отыратын еңбекке үйрету мен тәрбиелеу саласында орны толмас олқылықтар пайда болады /К.Маркс/.
ЗЕРТТЕУДІҢ МАҚСАТЫ: Экологиялық білім берудің мақсаты мектеп оқушыларының айналадағы ортаның жай-күйі үшін азаматтық борышын қалыптастыруды қамтамасыз ететін ғылыми білім, шеберлік, көзқарас пен сенім жүйесін орнықтыру болып табылады.
Экологиялық білім беру мен тәрбиелеудің міндеттеріне табиғат туралы, оның тұтастығы және қоғаммен бірлігі хақындағы ғылыми негізделген білімді меңгеру; оған ықпал етуге байланысты туындайтын практикалық шараларды дәлелдеп, орнықтыру; қоғам мен адам үшін табиғаттың құндылығы шексіз екенін ұғындыру; табиғи ортада дұрыс жүріп-тұрұдың нормаларын сақтау; табиғатпен сырласа білу қабілетін дамыту; табиғат пен қайта қоршаған ортаны жақсарту жөніндегі қызметті пәрмендірек ұйымдастыра түсу жатады. Міне, осы міндеттерді шешу жастардың экологиялық білімін арттырып, олардың табиғатқа деген жаңа мәдени қарым-қатынасын қалыптастыруға бағытталады.
ЗЕРТТЕУДІҢ МІНДЕТТЕРІ: осы мақсаттардан зерттеу жұмысының міндеттері туындайды.
- Экологиялық білім беру және тәрбие
- Оқу үрдісінде экологиялық тәрбие берудің мақсаты мен міндеттері.
- Қазақстанның ғылыми-технологиялық және әлеуметтік прогресс жағындағы экологиялық мәселелері.
- Мектеп оқушыларына экологиялық тәрбиені табиғатпен қарым-қатынаста жүргізу.
- Мектеп бағдарламасындағы экологиялық тәрбиенің мәні.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

1. Қоңырова С.Қ. Туған өлкенің табиғатын аялау арқылы экологиялық білім беру. -1998ж
2. Әбенбаев С.Ш. Тәрбие теориясы мен әдістемесі.- 2004ж
3. Есеналина Н.Т Бастауыш сыныптағы оқушыларға экологиялық білім беру.- Автореферат,-2004ж
4. Ибраева К. Сабитова Н. Орта ғасыр ойшылдары пікіріндегі қазіргі замандағы экологиялық тәрбиенің проблемалары. -2002ж
5. Қойбағарова Б.Х. Оқушыларға қазақ халқының дәстүрі арқылы экологиялық білім беру. -2004ж
6. Орынбаева Г. Оқушыларға экологиялық тәрбие беру. – 1998ж
7. Сабденалиева Г.М. Оқушыларға экологиялық тәрбие берудің педагогикалық шарттары. – 1999ж
8. Қазақ тілі мен әдебиеті. // 2001ж №6
9. Тәрбие құралы. // 1995ж №9
10. Алты қат аспан, жеті қат жер // 1996ж №12

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

I. Экологиялық білім беру және тәрбие
1.1. Оқу үрдісінде экологиялық тәрбие берудің мақсаты
мен
міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2. Қазақстанның ғылыми-технологиялық және әлеуметтік прогресс жағындағы
экологиялық
мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8

II. Экологиялық тәрбие жүргізу және оның мәні.
2.1. Мектеп оқушыларына экологиялық тәрбиені табиғатпен қарым-қатынаста
жүргізу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... 14
2.2. Мектеп бағдарламасындағы экологиялық тәрбиенің мәні ... ... ... ... 21

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 24

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ..26

КІРІСПЕ
ТАҚЫРЫПТЫҢ ӨЗЕКТІЛІГІ: қазіргі кезде айналадағы ортаны қорғау мен
табиғат байлықтарын тиімді пайдалану мәселесіне ерекше назар аударылып
отыр.
Табиғат байлытарын қорғау және оны тиімді пайдалану жөнінде алға қойылған
маңызды міндеттердің бірі ғылыми тұрғыда негізделген ұсыныстарды жасау үшін
табиғи экологиялық жүйені қосымша түрде терең оқып, білу болып табылады.
Оқушылардың сезімі мен сенімін дамытып, оларды парасаттылыққа
тәрбиелеуге экологиялық тұрғыда тәрбиелеудің маңызы зор. Балалардың
мейірімділік, қайырымдылық, аяушылық, мүсіркеушілік және басқа гуманистік
ерекшеліктерін дамыту бағытында табиғатпен сырласуы жеткіліксіздеу болса,
олар парасаттылың тәрбие алуда белгілі бір мөлшерде қысым жасау мен
шектеушілікке душар болады. Табиғат, кеңес жазушысы С.Залыгиннің сөзінен
айтқанда, адамның "ар-ұят санаспауына табиғатты үнемі ана ретінде еске алып
отыруына" көмектеседі".
Табиғат - сұлулықтың өмір-бақи таусылмас қайнар көзі. Сондықтан да ол
эстетикалық тәрбие берудің ең маңызды құралдарының бірі саналады. Ал бұл
экологиялық тәрбиемен іштей жалғасып, табиғаттың күйзеліп, күйреуіне қарсы
тұратындай адамның қалыптасуына ықпал етеді. Қандай жұмыстың болса да
"экологиялық жағы" еске алынбаса, табиғат пен адам арасындағы зат алмасуды
заңды түрде үйлестіріп отыратын еңбекке үйрету мен тәрбиелеу саласында орны
толмас олқылықтар пайда болады К.Маркс.
ЗЕРТТЕУДІҢ МАҚСАТЫ: Экологиялық білім берудің мақсаты мектеп
оқушыларының айналадағы ортаның жай-күйі үшін азаматтық борышын
қалыптастыруды қамтамасыз ететін ғылыми білім, шеберлік, көзқарас пен
сенім жүйесін орнықтыру болып табылады.
Экологиялық білім беру мен тәрбиелеудің міндеттеріне табиғат туралы,
оның тұтастығы және қоғаммен бірлігі хақындағы ғылыми негізделген білімді
меңгеру; оған ықпал етуге байланысты туындайтын практикалық шараларды
дәлелдеп, орнықтыру; қоғам мен адам үшін табиғаттың құндылығы шексіз екенін
ұғындыру; табиғи ортада дұрыс жүріп-тұрұдың нормаларын сақтау; табиғатпен
сырласа білу қабілетін дамыту; табиғат пен қайта қоршаған ортаны жақсарту
жөніндегі қызметті пәрмендірек ұйымдастыра түсу жатады. Міне, осы
міндеттерді шешу жастардың экологиялық білімін арттырып, олардың табиғатқа
деген жаңа мәдени қарым-қатынасын қалыптастыруға бағытталады.
ЗЕРТТЕУДІҢ МІНДЕТТЕРІ: осы мақсаттардан зерттеу жұмысының міндеттері
туындайды.
- Экологиялық білім беру және тәрбие
- Оқу үрдісінде экологиялық тәрбие берудің мақсаты мен міндеттері.
- Қазақстанның ғылыми-технологиялық және әлеуметтік прогресс жағындағы
экологиялық мәселелері.
- Мектеп оқушыларына экологиялық тәрбиені табиғатпен қарым-қатынаста
жүргізу.
- Мектеп бағдарламасындағы экологиялық тәрбиенің мәні.

I. Экологиялық білім беру және тәрбие
1.1. Оқу үрдісінде экологиялық тәрбие берудің мақсаты мен міндеттері.
Табиғатпен етене жақын өскен баланың орны мән маңызы туралы білім беру
жүйесіндегі ереже классикалық педагогикада дәлелденіп, одан әрі дамытылды.
Ж.Ж.Руссо, Г.Песталоцци, Ф.Дистерверг сияқты ұлы педагогтардың табиғат
құралдарының адамершілік сезімін нығайтудың педагогикалық құндалығын атап
өткені белгілі. Ал бұл адамның сүйкімді түйсік алып, игілікті мінез-
құлқының қалыптасуына ықпал етеді.
Орыс халқының ұлы педагогы К.Д.Ушинский баланың табиғатпен етене жақын
өсуін кең көлемде жүргізуге жұртты үндеді. Ол "педагогикада табираттың
тәрбиелік ықпалы, болар-болмас дәрежеде бағаланғаны таңқаларлық нәрсе" деп
қапаланды. Баланы табиғатпен етене жақын өсірудің тәрбиелік құндылықтары
турасындағы оның пікірін А.Я.Герд, А.П.Павлов және басқалар өз еңбектеріне
байытып, дамыта түсті.
Классикалық педагогиканың идеяларын пайдаланған советтік мектеп пен
ғылыми педагогика адамның табиғатқа деген социалистік негіздегі жаңаша
қарым-қатынасын теория мен практикада жүйелі түрде іске асырып келеді.
Табиғатты оқып-үйрену мен оқушылардың онымен тығыз байланыста болуына
іскерлік тұрғыда мән берілуде. Н.Н. Крупская адамның табиғи ортада деген
қарым-қатынастың қалыптасуы күнделікті қызмет барысында жүзеге асатынын
атап өтті. Даңқты педагогтың осы тұжырымын біздін еліміздегі жасөспірім
натуралистер қозғалысының жаппай дамуы айқын дәлелдеп отыр.
Табиғатты ақыл-ой және адамгершілік-эстетикалық тәрбие мақсатында
пайдалану жөніндегі В.А.Сухомлинскийдін терең тұжырымы да одан әрі дамытып
зерттеуге тұрарлық. В. А.Сухомлинский "интелектуалдық қажырлы еңбекке"
жігерлендіріп тәрбиелеудегі табиғаттың рөлін жан-жақты аша түсу міндетін
қойғанды. "Мұндай өмір үшін табиғатпен байланыс жасаудың мүмкіндігі ұшан-
теніз",- деп атап көрсетті ол. Оның шығармаларында қоршаған ортаны өз
енбегімен жақсартуға ат салысқанында ғана баланың табиғатқа қамқорлықпен
қарауы қалыптасатыны ашық та айқын көрініс тапты. Егер экологиялык тәрбие
беру жүйелі түрде жүзеге асырылса, сабақ және сабақтан тыс жұмыс бірлігі
мазмұндық, ұйымдастыру және әдістемелік жағынан қамтамасыз етілсе,
экологиялық тәрбие мазмұны қазақ этнопедагогикасы материалдарымен
толықтырылса, мектеп оқушыларының экологиялык білімі мен жеке тұлғалык
адамгершілік қасиеттерін, табиғатқа аялы көзқарасын, қарым-қатынасын
қалыптастыруға болады.
Өндірістің өсуіне қарай табиғаттан алынатын шикізат пен өндіріс
қалдықтарының көлемі айтарлықтай артады. Бұған қарап табиғатты қорғау үшін
өндірістің көлемі нен қарқынын тежеу керек деген қорытынды шықпаса керек.
Бұл жерде әңгіме адамның табиғатпен арақатынасын дұрыс жолға қою мәселесі
туралы болмақ.
Табиғат пен қоғамның өзара жан-жақгы байланысын бірте-бірте аша түсу
әлемдік шындықтың тұтастығы мен дамуына оқушылардың көзқарасы мен сенімін
тұжырымдап, бекітеді. Біртұтас байланыстың себеп-салдары туралы экологиялық
білімі, құрылымдық талдаудың жүйесі мен түсініктерді қорыту оқушылардың
ақыл-ойын дамытуға бағытталған міндіеттерді шешуді түбегейлі жақсарта
түседі.
Олай болса, тәрбие саласындағы экологиялык; көзқарас педагогика жеке
адамды қалыптастыруда табиғат сырын мейлінше толық пайдалануға, айналадағы
ортаның әлеуметтік табиғи факторының өзара байланысына назар аударуға барыт-
бағдар сілтейді.
Мектеп, сондай-ақ күллі білім беру жүйесі "табиғатты бағындырудың"
болашақтағы зардабын есепке алмай, тек жақын күндегі пайдасын ойлап,
табиғаттан несібе алу дәстүрінен қол үзіп, ат құйрығын кесетін жас ұрпақты
даярлауға міндетті.
Ал табиғатпен қарым-қатынасты дұрыс жолға қою дегеніміз - бұл табиғат
байлықтарын көздің қарашығындай сақтап, оны үнемді пайдалану, сондай-ақ
шаруашылықты ғылыми тұрғыдан жүргізіп, табиғаттан қанша қажет болса, тек
сонша ғана ала білу жөнінде біртұтас кешенді шаралар жасау деген сөз.
Даланың табиғат байлығын шектен тыс рәсуә етсе, онда ол табиғаттың өзін-өзі
қалпына келтіру қабілетін жояды.
Адам нен табиғаттың соншалық нәзік байланысына иненін жасауындай болса
да зақым түссе, бұл адамзаттың Жер бетінде биологиялық түр ретінде өмір
сүруіне қауіпті зардаптар туғызады.
Адамның табиғатқа бағытталған өзімшіл шабуылынан туындайтын кесапат
зардаптарды болдырмау үшін ғылыми-техникалық, саяси-әлеуеттік, экологиялық
және басқа бірқатар проблемаларды шешу керек. Бұлардың арасында
педагогикалық, тәрбиелік мәселелер алғы шептен орын алады. Неге десеңіз,
өсіп келе жатқан ұрпақ мектеп қабырғасында жүріп айналадағы табиғи ортаны
көздің қарашығындай сақтауга, онымен ғылыми тұрғыда қарым-катынас жасауга
дайындалуы тиіс.
Міне, сондықтан да оқу құралдарын "экологияландыру" идеясы былайша
айтқанда, оның мазмұны мен сабақ жүргізу методикасында мектеп окушыларының
экологиялық мәдениетін қалыптастыру міндеттері көрініс табуы бүгінгі таңда
соншалық маңызды алып отыр. "Экология" деген сөз "тіршілік ету мекені",
"өмір сүрген орта туралы ғылым" дегенді білдіреді. Оны немістің атақты
табиғат зерттеушісі Эрнет Геккель тұңғыш рет 1869 жылы ғылыми сөздік қорға
қосты. Ол экологияның зерттейтін заты тіршіліктің айналадағы ортамен
байланысы болуга тиіс деп есептеді.
Қаэіргі замангы ғылымда "экология" деген сөздің түсі-нігі төк
биологиялық магынамен шектелыейді. Қазір экология табиғаттағы адамның мінез-
құлқының жалпы стратегиялық бағытын айқындауға жұмылдырылып отыр.Сондықтан
да жастарды айналадағы табиғи ортамен тиімді байланыс жасауға үйрету,
оларда экологиялық саналы тәртіп қалыптастыру жалпы білім беретін
мектепттердің аса маңызды міндеттерінің бірі болып саналады.

1.2. Қазақстанның ғылыми-технологиялық және әлеуметтік прогресс жағындағы
экологиялық мәселелері.
Қазіргі ғылыми-техникалық және әлеуметтік прогресс жағдайындағы
экологиялық проблемалар. Қазіргі әлем табиғатының ғылыми түсінігі
экологиялық проблемаларды көрсетпейінше, бұлдыр болып көрінер еді.
бүгінгі таңдағы ғылым мен техниканын, өндірістің жаңа салаларының пайда
болып, адам еңбегінің айналадағы ортаға ықпал күшінің орасан артуы
нәтижесінде орман мен табиғаттың өзара байланысы ең күрделі проблемаға
айнала бастағаны соншалықты адамның табиғатпен араласуы бұдан былай
қомағайлық пен рәсуәлікті көтермейді.
Осы заманғы ғылым мен техника адамның қолына ғаламат қуатты қару-құрал
беріп отыр. Ал өзі қоғамның өндірістік қызметінің табиғаттың тепе-теңдігін
бұзуға әсерін керемет күшейтіп жібереді.
Осы өндіргіш күштердің Жер бейнесін тіпті өзгертіп жіберуте де
құдіреті жетеді. Жер байлығын ысырапсыз пайдалануға ұзақ жылдар бойы
үйреніп қалған адамзат табиғат заңдарымен санаспайды. Оның өзімшілдігі,
табиғат байлығын тиімді тұтына білмейтіндігі, өз әрекетінің айналадағы ор-
таға қандай зардап тигізетінімен санаспайтындығында дүние жүзінде
қайталанбас экологиялық құбылыс туғызды.
XX ғасырдың соңғы онжылдықтары дүние жүзі халықтарының алдына қиын да
күрделі проблемаларды көлденең тартты.Оларды ғаламдық проблема дейді. Неге
десеңіз, ол тек жекелеген елдердің ғана емес, күллі адамзаттың мүддесіне
тікелей қатысты. Сондықтан да қазір ол дүние жүзі халқының, ғалымдардың,
саясат қайраткерлерінің назарын ерекше аударып, Біріккен Ұлттар Ұйымының
талдап-талқылайтын ең маңызды мәселелерінің біріне айналды.
Бұл проблемаларды бір мемлекіттің күшімен немесе бір топ мемлекеттің қуат-
жігер біріктіруімен шешуге болмайды. Мұнда дүние жүзі көлемінде қарым-
қатынас жасау қажет, көптеген елдердің өзара үйлесімді тығыз байланысы
қажет, өзара толық тең парасатылыққа, әрбір елдің егемендігін құрметтеуге
негізделген қарым-қатынас қажет. Ол қабылданған міндеттемелер мен
халықаралық право нормаларын мұқият орындауға негізделуі қажет.
Адамзаттың алдында тұрған осынау ғаламдық проблема жайында көптеген
кітап жарық көрді. Атап айтқанда, В.В. Загладиннің, И.Т.Фроловтын
еңбектері, ССРО ғылым академиясының Дүние жүзі экономикасы институты
шығарған коллективтік монографиялар сериясы, "Елдер мен халықтар"
сериясымен шығатын кітапшалар т.б. Міне, бұл енбектерде адамзаттың алдында
тұрған ғаламдық проблемалар жан-жақты қарастырылған,
Тіпті, XX ғасырдың 40-жылдарында академик В.И.Зернадский адамдардың
шаруашылық қызметі жаратылыстың күнделікті тіршілігіне табиғаттың өз ішінде
болып жататын геологиялық думпудән кем соғып отырған жоқ деп жазды.
Ғасырдың екінші жартысында қоғам мен табиғаттың "зат алмасуы" бұрынғыдан да
бекер кең қуашқ жайды.
Табиғаттың байлығын алу мен оны пайдалану қалалардың құрылысымен,
өндірісті индустрияландырумен, ауыл шаруашылығын жетілдіру процесін
дамытумен тура тепе-теңдік жағдайда болуының да мәні зор. Мұның дүние
жүзіндегі барлық алдерге де азды-көпті қатысы бар. Бұл тіпті өндіріс
қалдықтарына да қатысты. І970 жылдың өзінде ғана адамдар пайдаланған
қалдықтар мен өндіріс қалдықтары 40 миллиард тонна көлемінде табиғат
қойнауына қайта төгілген. Литосфераның, атмосфераның ластануын оған
металдар мен оның қосындыларының, тыңайтқьштар мән улы химикаттардың
радиоактивті зат-тардың, қатты және газ қосынды заттардың түсуінен болады.
Қаазір дүние жүзінде қатты өндіріс қалдықтары ғана 12 миллиард тоннаға
жетіп отыр. Тек бір ғана АҚШ-та қала тұрғындарының жан басына шаққанда
жылына I тоннаға дейін қалдықтар айналадағы ортаға шығарылып тез
таратылады.
Дүние жүзіндегі мұхиттарға жыл сайын 10 миллион тоннадай мұнай мен
мұнай қалдықтары төгіліп, ластайды екен. Минералдық отынды жағу барысында
жыл сайын 20 миллиард тоннадан астам көміртегінің көмір қышқыл газы мен
басқа да лас шаң-тозаң атмосфераға жайылады екен. '"Ащы жаңбыр" деп
аталатын жауын, негізінде, міне, осындайдан пайда болады екен.
Мұндай қатерлі көріністердің салдарынан XX ғасырдың екінші жартысында
айналадағы ортаның кай-күйі тіпті нашарлап кетті. Кейбір елдер мен
аймақтарда айналадағы ортаның ластануы кең көлем алғаны соншалық, тіпті
оның салдарынан экономиналық тоқырау қаупі төне бастады.
Әлемдік экологиялық проблемаларда зерттеудің денсаулықты қорғау,
шаруашылық, эстетикалық, ғылыми, әлеуметтік және тәрбиелік жағынан зерттеу
сияқты бірнеше тармағы бар.
ұларды барлық түрде қолға алып, шешудің жолдару көп. Соның ең
біріншісі - әр түрлі қалдықтарды тарататын қолыстар салу, қалдықтарды қайта
өңдеу және басқалар.
Екінші жолы - қалдықтарды тез бөліп шығаратын, түрлі қалдықсыз жұмыс
істейтін таза техникалық өндіріс орындарнн салуға көшу.
Негізгі, ең басты жол, міне, осылар. Неге десеңіз, бұл айналадағы ортаға
тарайтын ласты азайтып қана қоймайды, сонымен бірге оның ластағыш
қалдықтарын ескертіп отырады.
Үшінші жолы - ласты зат бөлетін, сол ортаның тұрмыс-тіршілігіне
қолайсыздық; туғызатын таза және түсті металлургия, химия және мұнай-химия,
түрлі-түсті қағаз өндіріс орындарын тиімді орналастыру.
Айналадағы ортаның проблемалары қазір әр түрлі дәрежеде шешіліп
келеді.
Ел өздерінің мемлекеттік мекемелер құрамында айналадағы ортаны қорғау
жөнінде арнаулы органдар ұйымдастырды. Сондай-ақ бұл проблема ірі аймақтық
деңгейде де шешілуде.
Сонымен бірге ол дүниежүзілік әлемде ғаламдың проблема ретінде қолға
алына бастады. Бұл өзінің мәні жағынан тек ұлттың ғана емес, тіпті
жаллыхалықтық игілікке айналып отырған табиғат байлығы атмосфера,
дүниежүзілік мұхит тұрғысынан алғанда да өте-мөте маңызды.
Мысалы, көптеген ғалымдар Жердің КУН сәулесімен жылы нуын тежейтін көмір
қышқыл газының атмосферада шамадан тыс мол жинақтау салдарынан бір кездерде
ауа райының орташа температурасы 3-4 градусқа көтерілуі ықтимал екенін,
сөйтіп мұның өзі дүниежүзілік әлемде ауа райының шұғыл өзгеруіне әкеліп
соқтыруы мүмкін екенін айтады.
Біріккен Ұлттар Ұйымы біздің планетамыздағы экологиялық жағдайды
жақсарту жөнінде барлық елдердің қоян-қолтық тізе қосып, бірлесіп жасаған
кең көлемді қам-қарекет бағдарламасында мазмұндалған "Табиғат қорғаудың
әлемдік стратегиясы" деп аталатын халықаралық мәні зор документті
жариялады.
"Римдік клубтың доцент Александр Кинт былай дейді: "Біз -
бизнесмендер мен ғалымдар, саяси қайраткерлер мен жазушылар клубты құра
отырып, осындай клубтың қажет екенін, оның мемлекеттер арасындағы
шекаралар мен қарама-қайшы саяси көзқарастар өткелдерінен өтіп, адамның
өзіндік "ойлау қазынасы" бола алатынын көре білдік.
Адамзат дамуының биік сатыға көтерілгені соншалық, бұған дейін таза
ұлттық проблема болып көрінгендердің өзі енді тіпті өзге ел мен аймақтардың
елдеріне сай көшілетін болады. "Ұлттық егемендік" дегеннің өзі де бұдан не
бары отыз шақты жыл бұрын айтылғаннан гөрі енді басқаша түсіндіріліп жүр.
Бұл пікірді:-дәлелдейтін адамдар көп ал жаңбырдың жаууы, мұнай жөніндегі
дағдарыс, Чернобыль қасірәті...
Қазіргі таңда жекелеген бір елді не аймақты, тіпті тұтас континентті
болашақта өзгелерге тәуелсіз сән-салтанатты өмір сүреді деп ойлаудың өзі
артық болар еді,
Біздің міндетіміз - бастан кешіп отырған қазіргі уақыттың дағдарыс
еместігін, адамзат бейнесінің өзгеріске түсненін халыққа ашып айтып беру.
Ол ұсқынсыз бола ма, әлде көзің тойып, көңілің тояттанатындай сұлу-сымбатты
бола ма, бұл тура өзімізге қатысты.
Бүгінгі таңда айналадағы ортаны қорғау жөнінде сан алуан жұмыс қолға
алынып, жүзеге асырылуда. Солардың бірі -Африкадағы құлазыған шөл даланы
қатерлі куйзелістен қуттандыру жөніндегі "Сакель" операциясы. Мұны
Віріккен. Ұлттар Ұйымының арнайы комиссиясы басқарады. Оның жұмысына сондай-
ақ жергілікті ұйымдардың басшылары әр түрлі аймақтар мен елдердің өкілдері
тікелей ат салысуда.
Біздің елімізде ғылыми жағынан негізделген заңдар қабылданды, Бұл
айналадағы ортаны қорғау жөніндегі жұмыстарды мақсатты түрде, заңдылық
негізде жүргізуге мұмкіндік береді. Қоғам мен табиғаттың өзара байланысын
үйлестіру үшін алғы шарттар жасайтын басты бағыт адамның барлық қыз-метін
экологиялық жағдайларға қатысты ету мен биосфераға сайма-сай келетін
материалдық-техникалық жоба жасау болып табылады. Осылайша экологияландыру
табиғи ортаның бірқалыпты жұмыс істеп, жақсара тусуін, ой баотысч, табиғи
тепе-теңдікті сақтауды қамтамасыз етеді.
Шаруашылықты жаңа жағдайда жүргізуде қоғамның экономиялық, және
экологиялык қажетілігі арасындағы қарама-қайшылыр қойылмайды, күрес пен
карама-қарсылық; бірлігінің заңы күшінде болады. Бірақ бұл қайшылықтар
өндірістің заңды дамуы нәтижесінде туындайды да, жоспарлы түрде жойылып
отырады. Сондықтан да табиғатты қорғау мен табиғат байлықтарын ұтымды
пайдалану біздің еліміздегі конституциялық принциптердің бірі болып
табылады.
Біріншіден, "Экология" арнайы курсының тәрбиелік мазмұны— қоғам мен
табиғаттың өзара байланысы, экологиялық құндылықтар, адам мен табиғат
қарымқатынасындағы ережелер мен шектеулер, табиғаттан үйрену және оны
қорғау жөніндегі іскерліктер мен дағдылар болып табылады. Мұнда оқушыларға
адам, қоғам және табиғат қарым-қатынастарының әлеуметтік мәні, олардың бір-
біріне тәуелділігі және өзара әсер-ықпалының тарихи қалыптасуы, әр қоғамдық
формациялардың ерекшелігіне тәуелділігі әлеуметтік ғылымдар тұрғысынан
ұғындырылады.
Екіншіден, экологиялық тәрбие берудіқ мазмұны оқушылардың мінез-
құлықтарында экологиялық құндылықтарды қалыптастыру, соның негізінде
экологиялық сананы тәрбиелеуге таяды. Өйткені, табиғат — қоғамның, сондай-
ақ әр адамның қажеттілігін өтейтін қазына, байлық негізі екені белгілі.
Адамның қажеттігі материалдық, рухани және практикалық тұрғыда болуы
мүмкін. Практикалық қажеттілігін өтеу арқылы адам өмір сүріп, тіршілік
етеді, материалдық қажеттілігін өтеу барысында өндірісті, ғылымды және
техниканы дамытады. Ал, рухани қажеттілігін өтеу негізінде ақыл-ойын және
адамгершілік эстетикалық талғам-сезімін қалыптастырып дамытады.

II. Экологиялық тәрбие жүргізу және оның мәні.
2.1. Мектеп оқушыларына экологиялық тәрбиені табиғатпен қарым-қатынаста
жүргізу.
Мектеп оқушыларының табиғатқа деген қарым-қатынасының дамыту.
Мектептегі оқу кезеңдері, оқушылардың жас ерекшеліктеріне қарай қалыптасқан
мүмкіндіктері, айналадағы ортаның әлеуметтік және табиғи ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.