Жер ресурстарын тиімді пайдалану және қорғау



Кіріспе 2
1 Жер ресурстарын тиімді пайдалану және қорғау 4
Қорытынды 7
Пайдаланған әдебиеттер 8
Жер шарының түгелдей дерлік аймақтарында көрініс тапқан осы зардаптар адамдар тарапынан олардың қоршаған ортаны сақтауға тікелей тәуелді екндігін түсінуіне , табиғат қорғау проблемасына жауапкершілік көзқарастың қалыптасуына алып келді. Көптеген жүзжылдықтар бойы адамзат өзінің тіршілігін өндірістің қарқынды дамуымен байланыстырып, алынған өнімнің басым бөлігін өндірісті одан әрі дамытуға жұмсады. Бұдан қорытындылайтынымыз табиғат ресурстарын тиімді пайдалану және оларды сақтау, қалпына келтіру тірі табиғатты, адамды, қоршаған ортаны қорғау мәселелерінен алшақтағандығында.
Адам – табиғаттың бір бөлшегі әрі ғажайып туындысы. Адам табиғатқа тәуелді. Сондықтан өзінің өмір сүріп, өсіп-өнетін, іс-қимыл жасайтын, аяулы армандарын жүзеге асыратын ортасы, күнкөріс көзі болып табылатын табиғатқа адамның қалай болса солай емес,аялай есіркей қарауы – оның перзенттік міндеті.
Өзектілігі: Жердің бас қасиеті, оны пайдаланудағы әмбебаптылығында. Себебі адамның іс–әрекетінің барлық түрлері жер пайдаланумен байланысты, жер еңбектің предметі және еңбектің жалпы құралы, яғни кез–келген материалдық өндірістің қажетті шарты.
Жер - ең нeriзri табиғат байлығы. Ол барлық тіршілік көзі және өмip сүру ортасы. Қазip адамдар өздеріне керек қоректік заттардың 88%-iн eгiстік жерлерден, 10%-iн ормандар мен жайылымдардан, 2%-iн теңіз бен мұхит суларынан алады. Жер қорын қорғау және тиімді пайдалану сондыктан да ең негізгі, ешқашан маңызын жоймайтын өзекті мәселе.
Қазақстан жер ауданы жөнінен әлемдегі тоғызыншы мемлекет. Оның жалпы жер ауданы 271,7 млн. га, оның ішіндe ауыл шаруашылық жерлері 222,3 млн. га. Жерді пайдалану бағыттарына қарап: ауыл шаруа¬шылық жерлері, елді мекендер орналаскан жерлер, өндipic, катынас, байланыс, қорғаныс, табиғат қорғау, денсаулық сақтау, демалыс, курорттар, қорықтар, тарихи және мәдени маңызы бар жерлер, орман қорынық жерлері, су қорының жерлері, мемлекеттік қордағы жерлер болып бөлінеді.
Қазақстанның жер ауданы көп болғанымен, шаруашылыққа қолайлы жерлер көп емес, егістікке жарамды жер 34,9 млн. га, барлық жердің 12,8%-i ғана. Жер қорының eдәyip бөлігінің сапасы төмен: 77 млн. га эрозияға ұшыраған; 75 млн. га сортаң жер; егістіктің басым бөлігі ылғалмен жеткілікті қамтамасыз етілмеген, 58%-тен астамы "қауіпті" (шөлейтті) аймақта орналасқан; жайылымның 69%-i шөл және шөлейтті аймақта, оның 60%-iнің жемдік қоры нашарлаған, 22%-ін тікен және басқа мал жайылымына
жарамсыз өсімдіктер басқан, 15%-i эрозияға ұшыраған.
1 Геллер М. История Российской империи. М., 1997. 3 т. - с.174.
2 Нусупбеков А.Н. Формирование и развитие Советского рабочего класса в Казахстане. Алма-Ата, 1966.- с.18.
3 ҚР ОММ, қ-12, 1-т, 9-іс, 5-п.
4 Фридман Ц.Л. Иностранные капиталы в промышленности дореволюционного Казахстана. Алма-Ата: Казгосиздат, 1960.- с.14.
5 Обзор Сырдаринской области за 1895г. Ташкент ,1896, с.26.
6 Коншин Н. Краткий статический очерк промышленности и торговли в Акмолинской области за 1880-1894 года, Омск, 1896. Табл.4.

Мазмұны

Кіріспе
2
1
Жер ресурстарын тиімді пайдалану және қорғау
4

Қорытынды
7

Пайдаланған әдебиеттер
8

Кіріспе

Жер шарының түгелдей дерлік аймақтарында көрініс тапқан осы зардаптар адамдар тарапынан олардың қоршаған ортаны сақтауға тікелей тәуелді екндігін түсінуіне , табиғат қорғау проблемасына жауапкершілік көзқарастың қалыптасуына алып келді. Көптеген жүзжылдықтар бойы адамзат өзінің тіршілігін өндірістің қарқынды дамуымен байланыстырып, алынған өнімнің басым бөлігін өндірісті одан әрі дамытуға жұмсады. Бұдан қорытындылайтынымыз табиғат ресурстарын тиімді пайдалану және оларды сақтау, қалпына келтіру тірі табиғатты, адамды, қоршаған ортаны қорғау мәселелерінен алшақтағандығында.
Адам - табиғаттың бір бөлшегі әрі ғажайып туындысы. Адам табиғатқа тәуелді. Сондықтан өзінің өмір сүріп, өсіп-өнетін, іс-қимыл жасайтын, аяулы армандарын жүзеге асыратын ортасы, күнкөріс көзі болып табылатын табиғатқа адамның қалай болса солай емес,аялай есіркей қарауы - оның перзенттік міндеті.
Өзектілігі: Жердің бас қасиеті, оны пайдаланудағы әмбебаптылығында. Себебі адамның іс - әрекетінің барлық түрлері жер пайдаланумен байланысты, жер еңбектің предметі және еңбектің жалпы құралы, яғни кез - келген материалдық өндірістің қажетті шарты.

1. Жер ресурстарын тиімді пайдалану және қорғау

Жер - ең нeriзri табиғат байлығы. Ол барлық тіршілік көзі және өмip сүру ортасы. Қазip адамдар өздеріне керек қоректік заттардың 88%-iн eгiстік жерлерден, 10%-iн ормандар мен жайылымдардан, 2%-iн теңіз бен мұхит суларынан алады. Жер қорын қорғау және тиімді пайдалану сондыктан да ең негізгі, ешқашан маңызын жоймайтын өзекті мәселе.
Қазақстан жер ауданы жөнінен әлемдегі тоғызыншы мемлекет. Оның жалпы жер ауданы 271,7 млн. га, оның ішіндe ауыл шаруашылық жерлері 222,3 млн. га. Жерді пайдалану бағыттарына қарап: ауыл шаруа - шылық жерлері, елді мекендер орналаскан жерлер, өндipic, катынас, байланыс, қорғаныс, табиғат қорғау, денсаулық сақтау, демалыс, курорттар, қорықтар, тарихи және мәдени маңызы бар жерлер, орман қорынық жерлері, су қорының жерлері, мемлекеттік қордағы жерлер болып бөлінеді.
Қазақстанның жер ауданы көп болғанымен, шаруашылыққа қолайлы жерлер көп емес, егістікке жарамды жер 34,9 млн. га, барлық жердің 12,8%-i ғана. Жер қорының eдәyip бөлігінің сапасы төмен: 77 млн. га эрозияға ұшыраған; 75 млн. га сортаң жер; егістіктің басым бөлігі ылғалмен жеткілікті қамтамасыз етілмеген, 58%-тен астамы "қауіпті" (шөлейтті) аймақта орналасқан; жайылымның 69%-i шөл және шөлейтті аймақта, оның 60%-iнің жемдік қоры нашарлаған, 22%-ін тікен және басқа мал жайылымына
жарамсыз өсімдіктер басқан, 15%-i эрозияға ұшыраған.
Суғару жуйелерінің нашарлығынан суармалы жерлерден 23%-i сортаңдаған, 3%-i батпақтанған, 5%-iнің топырағының құнары жойылып кеткен. Жер жырту, өзінде арнасын өзгерту, т.б. шаралар нәтижесінде табиғи шабындықтардың ауданы 30%-ке кеміді.
Жер қорын қорғауды және пайдалануды экономикалық тұрғыдан қарайтын болсақ, оның құндылығын, пайдалану ұтымдылығын арттыру арқылы одан алынатын өнімдерді қазіргіден едәуір кебейтуге болатынына көз жеткіземіз. Оның басты бағыттары: топырақтың құнарлығын арттыру, жерді суландыру, батпақ жерлерді құрғату, сортаң жерлердің тұздылығыназайту, эрозияға жол бермеу, бүлінген жерлерді қалпына келтіру, т,б. агрономиялық шаралар және жерді пайдалану кұрылымын жақсарту.
Ғылыми болжамдар бойынша республикамызда суармалы жерлердің аумағын 2 млн. гектардан 3,5 млн. гектарға жеткізуге мумкіндік бар. Сортаң жерлерді өңдеп жайылымға, тіптi егістікке айналдыруға болады. Сөйтіп жайылым ауданын 7,1 млн. гектарға арттыруға мүмкіндік бар. Бүлінген жерлерді ұдайы қалпына келтіріп отыру керек. Есептеулер бойынша жыл сайын 15-16 млн. гектар бүлінген жерлер оңдалуы тиіс.
Жердің ерекше касиеті - топырақтың құнарлылығы. Топырақтың құнарлығы көптеген микроорганизмдердің қатысуымен өздігінен қалпына келеді, 6ipaқ оған ұзақ уакыт керек. 2,5 см құнарлы топырақ қабаты калыптасу үшін 100 жыл, 6ip қалыпты температурада 90 см топырақ қабаты жасалу үшін 16 мың жыл керек екен. Топырақтың құнарлы кабатының калыптасуына сыртқы ортаның факторлары (ыстық, суық, жел, ылғал, күн, т.б.) әсер етеді.
Топырақтың құнарлығының өзгеруіне адамдар әрекеті де әсер етеді. Ғылыми тұрғыдан әрекет жасаса, топырақ құнарлығын арттырады, ал жауапсыздықпен қарайтын болса, топырақ құнарлылығын төмендетеді немесе жойып жібереді. Топырақ құнарлылығын, жерді пайдалану тиімділігін арттыру жөніндегі нeriзri агрономиялық, агротеххникалық, агромелиоративтік, ұйымдастырушылық шаралар мыналар:
1. Топырақты эрозиядан (азудан) қорғау. Эрозияның нeriзri үш түpi бар: жел, су және техникалық.Teric емес, тақыр жерлерде жауын-шашын топырақ - тың құнарлы қабатын жуып кетеді. Ормансыз ашық жерлер, әcipece өнімділігі құртылған (жыртылған) жерлер жел эрозиясына ұшырайды, топырақтың құ - нарлы кабатын жел ұшырып кетеді. Жерді ауыр техникамен өндеу, жылма-жыл 6ip дақылды егу, техниканың жолсыз жерлермен журуі топырақ эрозиясын күшейтеді.
Шөл және шөлейт аймақтарда маусымдық пай - далану тәртібін сақтамай шамадан тыс мал жаю, техникалардың жүруі өсімдіктердің әcipece құнды өсімдіктердің жойылуын тудырып отыр. Беті ашылған топырақ жел, күн, су ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Табиғатты пайдалану экономикасы туралы ақпарат
Табиғатты пайдалану экономикасы дәрістер тізімі
Жер ресурстарын қорғау
Табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану
Табиғат ресурстарын пайдалану төлемдері
Ресурстар мен жер қойнауын қорғау әрі оңтайлы пайдалану
Жер ресурстары – ел байлығының негізі
Орман шаруашылығы жайлы
Табиғат пайдалану төлемдері
Жерге орналастыру органдарының жер ресурстарын басқару саласында
Пәндер