Қазақстандағы экономикалық ілімдердің негізгі бағыттарының даму тарихы

МАЗМҰНЫ

Кiрiспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. .2

I. Экономиканың ілімдердің мәні және қалыптасу ерекшеліктері
1.1. Экономика мәнi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1.2. Экономикалық теорияның атқаратын қызметтері ... .
1.3. Экономика ілімдерінің қалыптасу ерекшелiктерi ... ..5

II Қазақстандағы экономикалық ілімдердің негізгі бағыттарының даму тарихы

III Қазіргі жағдайда экономикалық ілімдердің негізгі бағыттарының дамуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 15

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17

Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18

Кiрiспе
Экономикалық iлiм мынадай саяси сұрақтарды қамтиды: мемлекеттiң жұмыссыздарға көрсететiн көмегi, құнсыздық жағдайында халықты әлеуметтiк қорғау және кепiлдiлiк.
Экономикалық теория экономиканың ілімі бұл қоғамның шаруашылық негiзi мен өндiрiстiң даму заңдары туралы ғылым.
Экономикалық теория- тек шектелген ресурстарды пайдалану арқылы игiлiктердi өндiру оптималдауды зерттейтiн ғылым ғана емес, сонымен қатар, қоғамдық өндiрiс, бөлу, айырбастау және тұтыну аралығындағы байланыстарды зерттейтiн iлiм. Ол қоғамдқ ұдайы өндiрiстi, халық шаруашылығының жеке бөлiмдерiн ұдайы өндiрудiң экономикалық формалары мен заңдылықтарын зерттейдi.
Экономикалық теория, ғылым ретiнде қоғам мен ұлттың алдында тұрған маңызды пробелмаларға жауап беруi керек. Мәселен, халық санының өсу проблемалары, олардың өсу қарқыны және оның қандай факторларға байланысты екенiн.
“Экономия” деген ұғымды тұңғыш рет қолдаған ежелгi заман оқмыстылары Ксенафонт пен Аристотель едi. Бұл ұғымның аудармасы “үй шаруашылығын жүргiзу”.
Тәжірибе экономикалық ғылым дағдарысының тек сол ғылымның өзінің дағдарысында ғана емес, оның зерттеу нысаны – экономиканың дағдарысымен байланысты екендігін көрсетеді. Ғылым дағдарысы оның дамуына күшті қозғау салады. бұған ғылымды тығырықтан, ал экономиканы терең дағдарыстан шығарған Кейнстік теорияның пайда болуына себеп болған ұлы дағдарысты қарастыруымызға болады.
Қазіргі жағдайда экономикалық ілімдердің негізгі бағыттарының дамуы тақырыбындағы курстық жұмысымның бірінші бөлімінде экономиканың ілімдердің мәні және қалыптасу ерекшеліктері: экономика мәнi, экономикалық теорияның атқаратын қызметтері, экономика ілімдерінің қалыптасу ерекшелiктерi, ал екінші бөлімінде Қазақстандағы экономикалық ілімдердің негізгі бағыттарының даму тарихы, үшінші бөлімінде қазіргі жағдайда экономикалық ілімдердің негізгі бағыттарының дамуы қарастырылған.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Гельбрейт Дж. “Экономические теории и цели общества”. М., 1978
2. Макконелл К.,Брю С.Л. “Экономикс” М., Изд. Республ.,1992
3. Камаев ВВ. “Основы экономической теории” М., Изд.Респ.1994
4. Куликов Л. “Основы экономияеской теории” схема-конспект (қазақ тiлiнде) 1994
5. Ливщиц А.Я. “Введение в рыночною экономику” курс лекции. М., 1991
6. Борисов Е.Ф. ”Экономическая теория”Учебн.пособие., М:Драйт,1999
7. Фрейнкман Е.Ю “Экономика и бизнес” М., Наука, 1994
8. Бибатырова И.А “Реттелетiн нарықты шаруашылық” Лекция курсы, Алматы, 1994
9. Жатқанбаев Е. “Аралас экономика негiздерi” А., “Іаржы -қаражат”, 1996
10. Әубакиров Я.Ә.“Экономикс”.Оқу құралы.А. Эк., 1995
11. Жунисов Б “Нарықты экономика негiздерi” А. 1994
12. Аубакиров Я.Ә. “Экономикалық теория негiздерi” А,Эк,1998

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 18 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кiрiспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. .2
I. Экономиканың ілімдердің мәні және қалыптасу ерекшеліктері
1. Экономика мәнi ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
2. Экономикалық теорияның атқаратын қызметтері ... .
3. Экономика ілімдерінің қалыптасу ерекшелiктерi ... ..5

II Қазақстандағы экономикалық ілімдердің негізгі бағыттарының даму тарихы

III Қазіргі жағдайда экономикалық ілімдердің негізгі бағыттарының дамуы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 15

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...18

Кiрiспе
Экономикалық iлiм мынадай саяси сұрақтарды қамтиды: мемлекеттiң
жұмыссыздарға көрсететiн көмегi, құнсыздық жағдайында халықты әлеуметтiк
қорғау және кепiлдiлiк.
Экономикалық теория экономиканың ілімі бұл қоғамның шаруашылық негiзi
мен өндiрiстiң даму заңдары туралы ғылым.
Экономикалық теория- тек шектелген ресурстарды пайдалану арқылы
игiлiктердi өндiру оптималдауды зерттейтiн ғылым ғана емес, сонымен қатар,
қоғамдық өндiрiс, бөлу, айырбастау және тұтыну аралығындағы байланыстарды
зерттейтiн iлiм. Ол қоғамдқ ұдайы өндiрiстi, халық шаруашылығының жеке
бөлiмдерiн ұдайы өндiрудiң экономикалық формалары мен заңдылықтарын
зерттейдi.
Экономикалық теория, ғылым ретiнде қоғам мен ұлттың алдында тұрған
маңызды пробелмаларға жауап беруi керек. Мәселен, халық санының өсу
проблемалары, олардың өсу қарқыны және оның қандай факторларға байланысты
екенiн.
“Экономия” деген ұғымды тұңғыш рет қолдаған ежелгi заман оқмыстылары
Ксенафонт пен Аристотель едi. Бұл ұғымның аудармасы “үй шаруашылығын
жүргiзу”.
Тәжірибе экономикалық ғылым дағдарысының тек сол ғылымның өзінің
дағдарысында ғана емес, оның зерттеу нысаны – экономиканың дағдарысымен
байланысты екендігін көрсетеді. Ғылым дағдарысы оның дамуына күшті қозғау
салады. бұған ғылымды тығырықтан, ал экономиканы терең дағдарыстан шығарған
Кейнстік теорияның пайда болуына себеп болған ұлы дағдарысты
қарастыруымызға болады.
Қазіргі жағдайда экономикалық ілімдердің негізгі бағыттарының дамуы
тақырыбындағы курстық жұмысымның бірінші бөлімінде экономиканың ілімдердің
мәні және қалыптасу ерекшеліктері: экономика мәнi, экономикалық теорияның
атқаратын қызметтері, экономика ілімдерінің қалыптасу ерекшелiктерi, ал
екінші бөлімінде Қазақстандағы экономикалық ілімдердің негізгі бағыттарының
даму тарихы, үшінші бөлімінде қазіргі жағдайда экономикалық ілімдердің
негізгі бағыттарының дамуы қарастырылған.

I. Экономиканың ілімдердің мәні және қалыптасу ерекшеліктері
1. Экономика мәнi
Бүгiнгi таңда халық шаруашылығының қандай да бiр болмасын, маманының
экономикалық тұрғыдан сауатты ойлауының маңызды екенi әркiмге аян.
Нобель сыйлығының лауреаты амеркикан экономисi Поль Самуэльсон былай
деп жазды: “Экономикалық теорияны жүйелi тұрде оқымаған адам үшiн ...
сұрақтарға тек жауап беру ғана емес, тiптi оны дұрыс ойлауға талпынудың
өзi де орасан қиындық туғызады. Ол музыкалық шығармаға өзiнiң бағасын
беруге талпынған саңырауға үқсайды” [1].
Экономикалық iлiм мынадай саяси сұрақтарды қамтиды: мемлекеттiң
жұмыссыздарға көрсететiн көмегi, құнсыздық жағдайында халықты әлеуметтiк
қорғау және кепiлдiлiк.
Экономикалық теория- бұл қоғамның шаруашылық негiзi мен өндiрiстiң
даму заңдары туралы ғылым.
Экономикалық теория- тек шектелген ресурстарды пайдалану арқылы
игiлiктердi өндiру оптималдауды зерттейтiн ғылым ғана емес, сонымен қатар,
қоғамдық өндiрiс, бөлу, айырбастау және тұтыну аралығындағы байланыстарды
зерттейтiн iлiм. Ол қоғамдқ Ұдайы өндiрiстi, халық шаруашылығының жеке
бөлiмдерiн Ұдайы өндiрудiң экономикалық формалары мен заңдылықтарын
зерттейдi.
Адамдар мыңдаған жылдар бойы айналадағы ортада өмiр сұре жүрiп,
өздерiнiң еңбек әрекеттерi арқылы көзбен көрiп, көңiлге түйген
бiлiмдерiн зердеде сақтап, бiр ұрпақтан келесi ұрпаққа қалдырып отырады.
Іоғамдық өмiрдiң басты шарты материалдық игiлiктердi өндiру болғандықтан,
адамзат есiне әрдайым осы әрекет туралы мәлiмет тұрақты орын алып, отрады.
Адамзаттың ойы әрдайым өмiрге қажеттi игiлiктi өндiретiн еңбек
өнiмдiлiгiн қалай арттыру керек екендiгiне бағытталып келдi [2].

1.2. Экономикалық теорияның қызметi
Экрономикалық теорияның негiзгi қызметтерi:
- танымдық қызметi- экономикалық теорияның қоғамның экономикасын оқып
үйретедi, түсiндiредi.
- тәжiрибелiк қызметi- шаруашылықты ұтымды жүргiзудiң нақты тәсiлдерi
мен негiздерiн жасайды, мемлекеттiң тиiмдi саясатын ғылыми тұрғыдан
негiздейдi.
- теориялық –әдiстемелiк қызметi- экономикалық ғылымдардың жүйесiнiң
теориялық және әдiстемелiк негiзi болып табылады.
Экономикалық зерттеудiң тәсiлдерi:
- ғылыми абстракция – әртұрлi дерексiз пайымдаулар (мысалы: баға, ақша
тс.с.).
- талдау және синтез- экономикалық құбылыстарды бөлiп зерттеу
- тарихи және логикалық- бұл тәсiл экономикалық процестердi тарихи
жүйелiкпен, бiрақ артық бөлiктерге көңiл бөлмей жалпы зерттейдi [3].
Экономикалық теория, ғылым ретiнде қоғам мен ұлттың алдында тұрған
маңызды пробелмаларға жауап беруi керек. Мәселен, халық санының өсу
проблемалары, олардың өсу қарқыны және оның қандай факторларға байланысты
екенiн.

1.3. Экономика ілімдерінің қалыптасу ерекшелiктерi “Экономия” деген ұғымды
тұңғыш рет қолдаған ежелгi заман оқмыстылары Ксенафонт пен Аристотель
едi. Бұл ұғымның аудармасы “үй шаруашылығын жүргiзу”.
“Экономия” ұғымы ұзаққа созылған тарихи кезеңдерде “үйшiлiк”
байлықты қалай ұлғайтуға болады деген iзденiстердi шоғырландырды.
Сөйтiп, ол бiртiндеп бiрнеше мағынаға ие бола бастады. Мәселен, шаруашлықты
жүргiзу, еңбектi ұтымды пайдалану т.с.с. үнемдеу тәсiлдерi де осы ұғымды
қамтитын дәрежеге жеттi.
Феодалдық қоғамның ыдырауынан кейiнгi орталықтандырылған мемлекет
құрылысы кезiнде тек жеке шаруашылықты ұйымдастыру емес, сонымен бiрге ,
жалпы халықтық, мемлекеттiк шаруышылықты да ұйымдастыру мәселелерiн алға
тартты. Осыған байланысты “экономия” ұғымымен қатар, “саяси экономия”
ұғымы да қолдана бастады. Бұл ұғымды тұңғыш рет француз А. Манкретьен
(1576—1621жж.) енгiзген болатын (Трактат политической экономии- атты
еңбегiнде) [4].
“Саяси экономия” теринi “политея”- қоғамдық құрылыс, “ойкос”- үй
шаруашылығы және “номос”- заң деген ежелден грек сөздерiнiң қосылуы
нәтижесiнде қалыптасқан.
Жалпы экономикалық ой пiкiрлер ерте кезден –ақ қалыптасқан, бiрақ оны
теориялық ғылыми тұрғыдан негiздеу тек капитализмге өту кезiнде ғана
басталды. Бұл теория-меркантилизм деп аталды.
Ол орта ғасырдың аяқ шенiнде: феодализмнiң ыдырап- капитализмнiң,
натуралды шаруашылықтың ыдырап- ақша-тауар қатынастарының пайда болу
кезеңiнде, сауда және сауда капитализмнiң тез өсу кезеңiнде пайда болды.
Ерте меркантилизм (15-16 ғғ.) негiзiнде “ақша тепе теңдiгi” теориясы
жатқандықтан монетризм деген ат алды. Осы теорияға сәйкес елде ақша санын
көбейту үшiн мынадай әкiмшiлiк шараларын жүзеге асыруды ұсынады:
- елден сыртқа ақша шығаруға тиым салу;
- импорттың көлемiне шек қою (ақша үнемдеу үшiн);
- тауар енгiзу үшiн қымбат шекаралық салық енгiзу;
- алтын өндiрудi күшейту және т.б.
- мұндай регламентация (тәртiп) халықаралық сауданың тежелуiне әкелiп
соқтырды [6].
Кейiнгi меркантилизм (16-18ғғ)-сауда тепе –теңдiгi, сонымен қатар
сыртқы сауда байланысын да жүзеге асырды.
Бұл кезеңнiң меркантилистерi:
- қозғалыссыз жатқан капитал- өлi капитал, ал айналысқа түсiп отырған
капиталдан түсiм келедi;
- ақша әкелудiң сенiмдi тәсiлдерi:
- шет елдермен белсендi сауда жүргiзу;
- экспортқа шғаратын өнiмдi көп өндiру;
- импорттан экспорт көп артып отыру керек деп түсiндi [7].
Меркантилизм- тарихи тұрғыдан алып қарағанда алдыңғы қатарлы
экономикалық теория болды. Бiрақ, меркантилистердiң мынадай кемшiлiктерi
болды:
- меркантилистер экономиканың негiзi- айналым, ал ұлттың байлығы ақша
дедi.
- ґндiрiс- сауданы кеңейту мен ақша табудың қосмша жолы деп қана
қарастырды.
- Алайда-қоғамның басты байлығы болып тұтыну өнiмдерiнiң тұрлерiнiң көп
болуы болып табылады, бұлардың барлғын тек өндiрiс бере алады.
Меркантилизм сауда капиталының идеологиясы болған едi. Капитализм болса
өндiрiске байланысты дамыды [8].
Осыған байланысты, тарихқа классикалық саяси экономия деген атпен
енген саяси жүйенi, iлiм мен теорияны шыншыл талдауға ұмтылған көптеген
жүйелер пайда болды.
Классикалық мектептiң өкiлдерi:
- классикалық саяси экономияның негiзiн қалаушылар-У.Петти (Англия-1623-
1687жж.), П. Буагильбер (Франция-1646-1714жж.);
- Физократтар- Ф.Кэне (Франция-1694-1774), А.Тюрго- (Франция-1727-1781
жж.).
- А.Смит (Шотландия-1723-1790 жж.), Д.Рикардо (Англия-1772-1823 жж.).
Физиократтар iлiмiнiң мәнi- нақты байлық алтында, ақша емес,
ауылшаруашылығында өндiрiлетiн өнiм, яғни еңбек пен жердiң “Одағының”
нәтижесi дегенге саяды [9].
Классикалық саяси экономиканың жетiстiктерi болып- қоғамның байлығының
көзi- айналыс емес, өндiрiс деп тапты. Бiрақ, олар өндiрiс сферасын–ауыл
шаруа-шылығымен шектедi.
Іоғамның Ұдайы өндiрiс мәселесiн жете зерттеуде Ф.Кенэнiң еңбегi
маңызды болды. Егiн шаруашылығының өнiмi қоғамда өзiнiң табиғи және
ақшалай тұрiнде айналымға түсетiнiн дәлелдеп бердi. Ол ең алғаш Ұдайы
өндiрiс пен өткiзудiң Ұдайы қайталанып, үнемi жаңарып отыратын қозғалысы
ретiнде ғылыми айналымға енгiздi. Оның “Экономикалық кестесi” (1758ж.)
макроэкономикалық талдаудың алғашқы тәжiрибесi, қазiргi кездегi бүкiл
экономиканың тепе-тең дамуы үлгiлерiнiң алғашқы нұсқасы.
А.Смит шығармаларының бiрi “Халықтар байлығының жаратылысы мен
табиғатын зерттеу туралы” 1776 жылы жарыққа шықты. Смит iлiмiнiң негiзгi
ойы экономикалық либерализм, мемлекеттiң экономикаға араласуының
минимальды болуын, рыноктың өзiн-өзi реттейтiн рыноктық механизiмi
жақтаушы болды. Жеке тұлғаны экономикалық адам, оны “көрiнбейтiн қол”
рынокқы жетектейдi, бәсекенiң арқасында ол қажетiн табады деп есептедi.
Смиттiң терең бiлiмдi, мүмкiндiгiнше өте әдiл ғалым болған, өзiнiң
зерттеулерiнде ең алдымен ғылыми танымының логикасына , фактiлерге,
оқиғалар мен құбылыстар арасындағы өзара байланыстарға сүйенген. Смит
“экономиканың әкесi” деген титулды алуына лайықты. Классикалық мектептiң
екiншi iрi өкiлi Д.Рикардо- ол “Саяси экономика мен салық салудың
бастамалары” деген фундаменталды еңбек жазды. Д.Рикардо капиталистiк
өндiрiс әдiсiн мәңгiлiк деп санады. Ол өндiрiлген тауарларды өткiзу,
орналастыру және дағдарыстар туралы құнды пiкiрлер айтты. Қазiргi
экономистер үшiн Рикардоның ақша эмиссиясы мен айналымы жөнiнде айтқан
пiкiрлерi қызық, әрi пайдалы. Өзiнiң құн консепциясына сүйене отырып,
Рикардо тауардың бағасын ақшамен бейнелеген айырбас құнын сипаттайды,
бағаның қалыптасуына таза рыноктық тұрғыдан қарау қате деп есептейдi.
Рикардо капитализмдi шаруашылықтың ең тиiмдi жүйесi деп есептесе, ал
пайда мөлшерiн –өндiрiс пен табыстың өнiмiнiң негiзгi стимулы дедi.
Марксизмнiң экономикалық теориясы:
Бұл iлiмнiң негiзiн қалаушылар К.Маркс (1818-1883), Ф.Энгельс (1820-
1895), В.И. Ленин (1870-1974). К.Маркс атақты “Капиталында”, Ф.Энгельс
“Англиядағы жұмысшылардың жағдайы”, В.И. Ленин “Империалиизм капитализмнiң
соңғы сатысы” деген еңбектерiнде жұмысшы тобының мүддесiн қорғайтын
экономикалық iлiмдi негiздедi.
Марксизм капитализмнiң XIX ғасыр және XX ғасыр басындағы
қанаушылық, демократиялық емес бейнесiн дәл суреттеп, оның пайда болуымен
дамуына толық талдау бердi. Капиталистiк Ұдайы өндiрiстiң қайшылығы,
қосымша құн жасау барысы мен ашылды. Маркс капитализмнiң табиғатын
танығанмен, оның болашағын көре алмай, адамның коммунистiк келешегi туралы
жалған бейне жасады [10].
Маркстiк экономикалық iлiмнiң қазiргi дәуiрге сәйкес кейбiр
қағидалары ескiргенмен ондағы экономикалық категориялар мен заңдар,
әдiстемелер қандай да болмасын қоғамдық құрылыстың ерекшелiктерiн зерттеуi
қажет. Нақтылы айтсақ, қазiргi нарыққа өтпелi дәуiрдiң экономикалық
мәселелерiн шешуге де көмектеседi.
Қазiргi экономикалық теория:
ХХ ғасырдың басында әлемдiк экономикалық қоғамдастықтың кейбiр
елдерге тән жекелеген экономикалық мектептер, экономикалық ойлардың
бөлiнiп шығуы байқалады.
Маржинализм (француз тiлiндегi “Marginal”)шектi деген үғымды
бiлдiредi, яғни процестер мен құбылыстарды шектердi пайдалану арқылы
түсiндiредi. Ол шектi пайдалылық, шектi өнiмдiлiк, шектi шығындар
түсiнiгiне сүйенедi. Шектi пайдалылық теориясы бiрiншi маржиналистiк
теория болып саналады. Бұл теорияның авторы ағылшын экономистi Ульян
Стэнли Джевонс (1835-1882). Австриялық мектептiң экономистерi Карл Менгер
(1840-1921), Фридрих Визер (1851-1926), Эйтен Бем-Баверктердi (1851-1914)
шектi пайдалылық теориясының классиктерi деп атаймыз.
Экономикалық тепе –теңдiк теориясы.
Тепе-теңдiк тұрақтылықпен сипатталғандықтан, жүйенi тепе-теңдiкке
ұстап тұруға ұмтылу табиғи нәрсе. Сэйдiң өзi нарықта сұраныс пен ұсыныс
әрқашан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.