Антик философиясы туралы

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе.Антик философиясы.
Негізгі бөлім:
а)Антик философиясының дамуы
б)Ежелгі Грекия дүниетанымының философиясының қалыптасуы
в)Антик философиясындағы софистер
Қорытынды

«Антик философиясы» деген термин мың жылдан аса тарихы бар грек-рим философиясын білдіреді. «Антик» сөзінің латын тілінен аударғанда «көне» деген мағынаны білдіретінін ескерсек, бұл жалпы философиялық ой дамуының бастапқа кезеңін аңғартар еді. Алайда, қалыптасқан дәстүр бойынша антик дәуірі тек бастықтың көне заманын білдіріп, осы грек-рим әлеміне қатысты айтылады. Ал, хронологиялық шеңберіне келер болсақ, антик философиясы өзінің бастауын б.з.д. VII-VI ғасырдан алып, ал оның аяқталуы б.з. 529 жылы император Юстинианның барлық христиандық емес философиялық мектептерді рим түрінде жаптырған датасымен байланыстырылады. А.С. Богомоловтың айтуынша оның ішіндегі үш ірі кезеңді айқындауға болады:антик философиясының қалыптасуы немесе Сократпен аяқталатын ерте классика (б.з.д. VII-Vғ.); классикалық грек философиясы (б.з.д. IV ғ.) эллиндік-римдік философиясы (б.з.д.IIIғ.-б.з. Vғ.). Ал Дж. Реале мен Д. Антисери антик философиясы дамуының төмендегідей жетілдірілген жүйесін ұсынады.
1.Б.з.д. VI және V ғасырлар аралығын қамтитын физис және космос мәселелерімен айналысқан натуралистік кезең. Мұның өкілдері қатарына иониалықтар, пифагоршылар, элеаттар, физик-плюралистер және физик-экликтер жатады.
2.Адам болмысының мәнін айқындаумен тұңғыш айналысқан гуманистік кезең. Бұл кезеңнің басты өкілдері-софистер және әсіресе Сократ.
3.Сезімнен тыс әлемнің ашылуы және негізгі философиялық мәселелерді органикалық түрде қарастырған Платон мен Аристотельдің үлкен сиетезі кезкңі.

Пән: Философия
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Антик философиясы
Антик философиясы деген термин мың жылдан аса тарихы бар грек-рим
философиясын білдіреді. Антик сөзінің латын тілінен аударғанда көне
деген мағынаны білдіретінін ескерсек, бұл жалпы философиялық ой дамуының
бастапқа кезеңін аңғартар еді. Алайда, қалыптасқан дәстүр бойынша антик
дәуірі тек бастықтың көне заманын білдіріп, осы грек-рим әлеміне қатысты
айтылады. Ал, хронологиялық шеңберіне келер болсақ, антик философиясы
өзінің бастауын б.з.д. VII-VI ғасырдан алып, ал оның аяқталуы б.з. 529 жылы
император Юстинианның барлық христиандық емес философиялық мектептерді рим
түрінде жаптырған датасымен байланыстырылады. А.С. Богомоловтың айтуынша
оның ішіндегі үш ірі кезеңді айқындауға болады:антик философиясының
қалыптасуы немесе Сократпен аяқталатын ерте классика (б.з.д. VII-Vғ.);
классикалық грек философиясы (б.з.д. IV ғ.) эллиндік-римдік философиясы
(б.з.д.IIIғ.-б.з. Vғ.). Ал Дж. Реале мен Д. Антисери антик философиясы
дамуының төмендегідей жетілдірілген жүйесін ұсынады.
1.Б.з.д. VI және V ғасырлар аралығын қамтитын физис және космос
мәселелерімен айналысқан натуралистік кезең. Мұның өкілдері қатарына
иониалықтар, пифагоршылар, элеаттар, физик-плюралистер және физик-экликтер
жатады.
2.Адам болмысының мәнін айқындаумен тұңғыш айналысқан гуманистік
кезең. Бұл кезеңнің басты өкілдері-софистер және әсіресе Сократ.
3.Сезімнен тыс әлемнің ашылуы және негізгі философиялық мәселелерді
органикалық түрде қарастырған Платон мен Аристотельдің үлкен сиетезі
кезкңі.
4.Александр Македонский жорықтары дәуіріндегі эллиндік мектептер мен
пұтқа табынушылық заманы соңына дейін-кинизм, эпикуреизм, стоицизм,
скептицизм және эклектицизм бағыттары кезеңі.
5.Антиктік пұтқа табынушылық дүниетаным ойының діни дәуірі-
неоплатонизм және оның модификацияларының жандану кезеңі.
6.Христиандық ойдың қалыптасуы және грек философиясының категориялары
тұрғысында жаңа дін догмаларын рационалды қалыптастыру кезеңі.
Ежелгі Грекия дүниетанымының жаңа формасы-философияны қалыптастырған
негізгі үш мәдени орталықтың бірі болып табылады. Оның қалыптасуы да Ерте
Үнді және Ежелгі Қытай жерлерінде байқалған заңдылықтарға сай жүзеге асты.
Бірақ эллиндік ақыл-ойдың дүниеге келтірген жемісінің шығыстық
философиясымен салыстырғанда өзіндік түбірлі ерекшеліктері болды.
Философияның қалыптасуына алғышарт болған грек өмірі формалары қатарына,
тағы да басқа халықтардағы сияқты мифология, дін, ғылыми білімнің бастапқы
түрлері, әдеттік сана және тіршілік даналығы жатады.
Грек философиясы физис философтары немесе натурфилософтар болған
милет мектебі өкілдерінен (Фалес, Анаксимандр және Анаксимен), Гераклиттен
және ПИфагордан басталады. Олар дүниедегі барлық заттардың түпнегізін
іздеумен айналысты, нәтижесінде дүниетанымда төңкеріс басталып, философиянң
қалыптасуына әкеліп соқты.
Түпнегіз (архэ)-бұл барлық нәрселердің шығу тегін, олардың мәңгілік
ретінде өмір сүруін және неге айналатынын білдіретін бастапқы негіз. Фалес
барлық нәрсенің түпнегізін су деп пайымдаса, Анаксимандр өзі апейрон деп
атаған шексіздік пен белгісіздікті атайды. Архэ ретінде Анаксиман ауаны,
Геракллит отты атаса, ал Пифагор-сандық қатынастарға аса мән береді.
Бұлардың арасында Анаксимандр түпнегізді неғұрлым философиялық және
абстррктикалық тұрғыда түсіндіруге тырысады. Алайда, су,ауа және отты
физикалық-химиялық элементтердің немесе үдерістердің бір бөлігі ғана деген
ой туындамауы тиіс, себебі олар ең алдымен құдіретті бастаумен
байланыстырылады. Бұл шексіз бастаудың құдіреттілік қасиеті бар, өйткені ол
мәңгі өмір сүреді және бұзылмайды. Сократқа дейінгі Алғашқы философтар осы
құдіретті түпнегізді әлемнен бөліп алмай, керісінше, әлемнің мәні ретінде
түсіндіргендіктен натуралистер деп аталады. Сондықтан Гомер және антие
дәстүрімен салыстырғанда бұл ұғым пантеистік типтегі түсінік болып
табылады. Мысалы, Фалес бәрі құдайға толы деп айтқанда барлық нәрсенің өн
бойын түпнегіз қамтиды дегенге меңзейді. Ал өмір бастапқы болғандықтан, бар
тірі нәрсенің де жаны болады (гилозоизм).
Алғашқы грек ойшылдары әлемдегі бір-біріне үстемдік етуге ұмтылған
қарама-қарсылықтарды аңғара білді (суық пен ыстық, құрғақтық пен ылғалдық
және т.б.). Анаксимен барлық өзгерістер мен трансформацияларды түсіндірудің
негізі ретінде өзінің үнемі өзгермелі табиғатына орай универсалдық стихия
түрінде ауаны түпнегіз етіп алғаны белгілі. Ол сонымен қатар, тығыздалу
мен сиректелу үрдістеріне динамикалық себеп принципін енгізгендіктен,
себептіліктің түпкі бастаумен жетілген үйлесімдіілігін түсіндіріп
бергендіктен милеттің ақыл-ойдың қатаң және логикалық көрінісін айшықты
түрде көрсетеді. КЕйінірек, бұл парадигмаға,иониялық ақыл-ойдың үлгісіне
айналып, әсіресе Гераклтте барлығын басқаратын логос түріндегі түпнегіз-от
ретінде өзінің заңды жалғасын табады. Гераклит сонымен қатар, түпнегіздің
универсалды динамизмі тақырыбын онан әрі дамытты.Оның бәрі ағады, бәрі
өзгереді деген атақты тезисі осы ағын образынан туындайды. Осыған
байланысты Гераклит мынадай терең де батыл түйіндерге тоұталады:бір қарама-
қарсылықтан екіншесіне үнемі алмасу ретіндегі қалыптасу идеясы,олардың
тұтастығы мен күресі идеясы, олардың үйлесімділікке бірігуі, ақиқат пен
танымның көп қырлылығы. Гераклттің дәл осы тұжырымдарын Гегель жоғары
бағалап, өз еңбектерінде пайдаланды.
Философия дүниеге келісімен құдіреттілік (Ксенофан) пен ақиқатқа
(элеаттар) қатысты ғасырлар бойы қалыптасқан наным-сенімдерді бұзып, өзінің
жаңашылдық күш-қуатын байқатты. Элейден шыққан ойшылдардың жаңашылдығы
былайша сипатталады: космологияны онтологияға (болмыс теориясына) өзгерту,
өзіндік филосифиялық категорияларды ойлап табу (болмыс, болымсыздық,
ойлау), диалектикалық тәсілді енгізу мен пайдалану арқылы (Зенонның
атақты анорийлары) философияда дәлелдеудің қажеттілігі мен оның тәсілдерін
қолдануды (абсурдқа әкелу принципі) мойындау. Зенонның дәйектері өзіндік
заңдылықтың күш-қуатын бекітетін тәжірибе деректеріне күмән келтіретін
логос позициясын күшейтуге бағытталған
Кіші физиктер немесе физик-плюралистер-Эмнедокл мен Анаксагордың
көзқарастары элеаттардың осы апорийларын шешуге талпыныспен байланысты
болды. Олардың плюралистік концепциялары элейліктердің де, иониялықтардың
да монизміне қарсы бағытталды. Ал бұл үшін Эмпедокл элемент, немесе төрт
түбір ұғымынан өзге біріктіруге және ажыратуға мүмкіндік беретін Махаббат
пен Дұшпандық деп аталған ғарыштық күштерді де енгізеді. Анаксагор болса
(Афиныдағы философияның дамуы оның есімімен басталады) әлемдегі сан жетпес
сапалар мен өзгерістердің көп құбылмалы себебін заттардың ұрықтары
(гомеомериялар) мен ақыл (Нус(, олардың бір тәртіпке келуі арқылы
түсіндіреді.
Бұл мәселені түсіндіруге келгенде ең жүйелі және мақсатты талпыныс
Левкипп пен Демокрит ұсынған әлемнің атомистік картинасы болды. Әлемдегі
барлық өзгерісті, қозғалысыты түсіндіретін – атом (абсолютті, тығыз, онан
әрі бөлінбейтін болмыс) бос кеңістік (болымсыздық) және олардың
қозғалыстары. Атомдар формасына, реті мен жағдайына қарай ерекшеленеді,
олар сезіммен қабылданбайды, тек ақылмен пайымдалады. Элеаттардың
апорийларын сыртқы әсерінен, ал ақиқатты түсіну атомдардың өмір сүруін
ақылмен ұғыну арқылы іске асады дей отырып, ақиқатты да, пікірді де
сақтап қалды. Демокриттің букіл дүниетанымынан байқалатын атомизм принципі
ғаламның шексіздігі мен ондағы әлемдердің сан алуандылығы, себептілік пен
кездейсоқтылық туралы ілімдерінде, мәдениет тприхына көзқарасында,
морлаьды зерттеуінде және т.б. данышпан ойларды дүниеге әкелуіне мүмкіндік
берді.
Антик философиясы тарихындағы ерекше орынды софистер (Протагор,
Горгий және т.б.) алады. Әдетте, оларды теориялық тұрғыда тұрлаусыз,
ақиқатқа жету жолындағы шынайылықтың орнына жеке мүддені ойлаушылар деп
және тағы да басқа күнәлармен айыптайды. Шындығында софистика б.з.д. Ү
ғасырдың екінші жартысындағы Грекия өміріне объективті әлеуметтік,
экономикалық, мәдени дамудың алғышарттарымен келген феномен болып
табылады. Софистер өз заманының талабын дұрыс ұғын, оған формпа мен дауыс
беріп. Олар аға ұрпақтың дәстүрлі құндылықтармен қанағаттанабаған
жастардың арасында үлкен табыс пен қолдауға ие болды. Оларды Сократпен
қоса грек ағартушылары деп те атайды. Софистер дәстүрдің орныныа рух
еркіндігін жариялап, бұрынғы әлеуметтік кестені бұзып, оның орнына
тәрбие мәселесін алдыңғы орынға қойды. Бұл мәдениетті бұрынғыдай тек
таңдауллырадың арасында ғана емес, қоғамның барлық қабатына кеңінен
енгізуге жағдай жасады. Полистің тар шеңберін кеңейтіп, панэллинистік
бастаудың негізін қалады. Адам – бар нәрсенің өлшемі деген Протагор
аксоимасындағы релятивизим мен прагмитизм Горгий нигилизміне ұласқанымен
қатар, сөз өзінің шынайылығынан гөрі нандыру мен сендірудің құралы
дегенге саятын теориялық жаңалыққа да әкелді. Сондықтан б.з.д Ү ғасырдағы
Грекияда риторика немесе сендіру өнері мемлекет қайраткерінің қолындағы
нағыз штурвалға айнлды.
Софистер философиялық рефлексияны физис және космос мәселелерінен
адам тақырыбына, оның ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.