Қазақстандағы туристік кешендер
КІРІСПЕ
1 ҚОНАҚ ҮЙ ШАРУАШЫЛЫҒЫ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1.1 Әлемдік қонақ үй шаруашылығы. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
1.2 Қазақстанның қонақ үй шаруашылығын талдау. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
2 ТАҢҒАЖАЙЫП ОТЕЛЬДЕР. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
2.1 Дүниежүзіндегі таңғажайып отельдердің жіктелуі. . . . . . . . . . . . . . . . . . .17
2.2 Дүниежүзіндегі таңғажайып отельдерге сипаттама. . . . . . . . . . . . . . . . . .19
3 ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БОЛАШАҚ ТУРИСТІК КЕШЕНДЕРДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37
3.1 «Жаңа Іле» туристік кешені мен «Ақтау Сити» туристік кешендеріне сипаттама. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
3.2 Қазақстан аумағында ерекше отельдерді салу ықтималдылығы. . . . . .41
3.3 Қазақстанда экологиялық отельді салудың тиімділігі. . . . . . . . . . . . . . . 50
ҚОРЫТЫНДЫ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61
1 ҚОНАҚ ҮЙ ШАРУАШЫЛЫҒЫ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
1.1 Әлемдік қонақ үй шаруашылығы. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
1.2 Қазақстанның қонақ үй шаруашылығын талдау. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
2 ТАҢҒАЖАЙЫП ОТЕЛЬДЕР. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
2.1 Дүниежүзіндегі таңғажайып отельдердің жіктелуі. . . . . . . . . . . . . . . . . . .17
2.2 Дүниежүзіндегі таңғажайып отельдерге сипаттама. . . . . . . . . . . . . . . . . .19
3 ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БОЛАШАҚ ТУРИСТІК КЕШЕНДЕРДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37
3.1 «Жаңа Іле» туристік кешені мен «Ақтау Сити» туристік кешендеріне сипаттама. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
3.2 Қазақстан аумағында ерекше отельдерді салу ықтималдылығы. . . . . .41
3.3 Қазақстанда экологиялық отельді салудың тиімділігі. . . . . . . . . . . . . . . 50
ҚОРЫТЫНДЫ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61
Қазақстанға туристерді келтіру үшін бірқатар жұмыстар атқарып, оның ішінде қонақ үй инфрақұрылымын қолға алу керек. Еліміз дамудың нарықтық жолына түскендіктен Қазақстан көптеген шетелдік әріптестерімен жұмыс жасап, әр қаладағы біріккен өнеркәсіптермен және шетел өкілеттіліктерімен қарым-қатынасын нығайтуы қажет. Бүгінгі күні елімізде қонақ үй өмірі біршама тірілді. Жаңа қонақ үйлер пайда болып, ескілері жаңартылып жатыр. Қонақтарды орналастыру туризмнің негізгі элементтерінің бірі. Қонақ үй индустриясы – қонақжайлылықтың негізі болып табылады. Ол ертеден келе жатқан адамзат тарихындағы қонақты күту, қабылдау мен қызмет көрсету салтанаты сияқты қалыптасқан тұрмыс-салт мәселелерінен бастау алады. Қазіргі таңда қонақ күту индустриясы – қуатты аймақтық шаруашылық жүйесі немесе туризм экономикасының маңызды құрамдас бөлігі болып табылатын туристік орталық ретінде қызмет жасайды.
Орналастыру – саяхаттау кезінде туристерге қызметтің кешенді түрін ұсынатын негізгі қызметтің басты бөлігі. Орналастыру құралдары туристік салада істейтін қызметкерлердің 65%, туристерден түскен үлестің 68% құрайды. Жалпы қонақ үй шаруашылығын туристік нарықтан бөлек қарастыруға болмайды. Себебі біздің мемлекеттің туристік нарық жүйесі аздап ақсауда. Соңғы мәліметтер бойынша біздің мемлекеттен шетелге шығушы туристер саны 45,8 % пайыз, ал келетін туристер саны 37,9 % пайыз. Қазіргі кезде дамыған және дамушы мемлекеттердің өзі бұл салаға қызығушылық танытуда, себебі бұл индустрия саласы шетел валютасынның қайнар көзі болып табылады. Осы индустрияның көзін табушы байлық, бақыт, бедел иесі бола алады.
Туристік қонақ үй типіндегі қонақ үйлерді таңдап алу бірнеше факторларға байланысты. Олар функционалды және экономикалық, архитектуралық шарттарға тікелей байланысты. Архитектуралық-болжамдалған туристік қонақ үй туристерді мынадай шарттармен қамтамасыз етуі керек:
- жоғары дәрежелі қызмет;
- туристердің барлық контингентіне шарттарға байланысты жағдай жасау;
- қызмет түрінің жүйелілігі;
- қызмет көрсетуге, тамақтандыруға, спорттық қызмет көрсетуге кеткен минималды шығындар;
- құрылысқа және сол құрылысты жүргізуге жіберілген шығындар.
Ішкі және сыртқы туризм саласында қонақ үй қызметі туризмдегі қызмет көрсететін әлемдік бизнесі жүйесімен бәсекелес, Қазақстандағы туризм дамуының болашағын айқындайтын шешуші факторлардың бірі. Ол қазіргі уақыттағы қонақжайлылық қағидасына негізделіп құрылған сауықтан оның ішкі туризмнің дамуына әсері мол. Қазіргі таңда әлемде туризмге түсетін табыс таңғажайып отельдердің есебінен ұлғайып келеді. Таңғажайып отельдерге орналасу орны (ағаштағы, судағы, үңгірдегі, жер астындағы, ғарыштағы отельдер), дизайны (геометриялық, бейне отельдер), құрылыс материалы (алтыннан, тұздан, мұздан салынған отельдер), атқаратын қызметі (мұражай-отель, отель-түрме, бутик-отель, медициналық отель) өзге отельдерден ерекшеленіп отыратын отельдер жатады. Олардың пайда болу тарихы әр түрлі, ал себебі бір - ең ұшқыр ойлы энтузиасттар мен демалыстарын өткізу барысында шытырманды оқиғаларға толы сезімдер мен бойларын қызуқандық билейтін туристердің талпынысы әлемге осындай таңғажайып отельдерді әакелді. Олардың саны күн санап артып келеді.
Орналастыру – саяхаттау кезінде туристерге қызметтің кешенді түрін ұсынатын негізгі қызметтің басты бөлігі. Орналастыру құралдары туристік салада істейтін қызметкерлердің 65%, туристерден түскен үлестің 68% құрайды. Жалпы қонақ үй шаруашылығын туристік нарықтан бөлек қарастыруға болмайды. Себебі біздің мемлекеттің туристік нарық жүйесі аздап ақсауда. Соңғы мәліметтер бойынша біздің мемлекеттен шетелге шығушы туристер саны 45,8 % пайыз, ал келетін туристер саны 37,9 % пайыз. Қазіргі кезде дамыған және дамушы мемлекеттердің өзі бұл салаға қызығушылық танытуда, себебі бұл индустрия саласы шетел валютасынның қайнар көзі болып табылады. Осы индустрияның көзін табушы байлық, бақыт, бедел иесі бола алады.
Туристік қонақ үй типіндегі қонақ үйлерді таңдап алу бірнеше факторларға байланысты. Олар функционалды және экономикалық, архитектуралық шарттарға тікелей байланысты. Архитектуралық-болжамдалған туристік қонақ үй туристерді мынадай шарттармен қамтамасыз етуі керек:
- жоғары дәрежелі қызмет;
- туристердің барлық контингентіне шарттарға байланысты жағдай жасау;
- қызмет түрінің жүйелілігі;
- қызмет көрсетуге, тамақтандыруға, спорттық қызмет көрсетуге кеткен минималды шығындар;
- құрылысқа және сол құрылысты жүргізуге жіберілген шығындар.
Ішкі және сыртқы туризм саласында қонақ үй қызметі туризмдегі қызмет көрсететін әлемдік бизнесі жүйесімен бәсекелес, Қазақстандағы туризм дамуының болашағын айқындайтын шешуші факторлардың бірі. Ол қазіргі уақыттағы қонақжайлылық қағидасына негізделіп құрылған сауықтан оның ішкі туризмнің дамуына әсері мол. Қазіргі таңда әлемде туризмге түсетін табыс таңғажайып отельдердің есебінен ұлғайып келеді. Таңғажайып отельдерге орналасу орны (ағаштағы, судағы, үңгірдегі, жер астындағы, ғарыштағы отельдер), дизайны (геометриялық, бейне отельдер), құрылыс материалы (алтыннан, тұздан, мұздан салынған отельдер), атқаратын қызметі (мұражай-отель, отель-түрме, бутик-отель, медициналық отель) өзге отельдерден ерекшеленіп отыратын отельдер жатады. Олардың пайда болу тарихы әр түрлі, ал себебі бір - ең ұшқыр ойлы энтузиасттар мен демалыстарын өткізу барысында шытырманды оқиғаларға толы сезімдер мен бойларын қызуқандық билейтін туристердің талпынысы әлемге осындай таңғажайып отельдерді әакелді. Олардың саны күн санап артып келеді.
1 Александрова А.Ю. Международные туризм: Учебник. – М.: Аспеки- Пресс, 2002. – 470 c.
2 Алтынбаев Б.А. Смыкова М.Р. Экономика и организация туризма: Учеб. Пособие. – Алматы: КазГАУ, 1999. – 94 c.
3 Балабанов И.Т., Балабанов А.И. Экономика туризма: Учеб. Пособие . – М.: Финансы и стаститика, 2001. – 176 c.
4 Биржаков М.Б. Введения в туризм: - СПб.: Герда, 1999.- 192 c.
5 Биржаков М.Б. Введения в туризм: Учебник.-Изд.7-е, перераб. и доп. – СПб.: Герда, 2005. – 448 c.
6 Браймер Р.А. Основы управления в индустрии гостеприимства / Пер. С англ. – М.: Аспект-Пресс, 1995. – 382 c.
7 Бургонова Г.Н., Каморджанова Н.А. Гостиничный и туристский бизнес: 8 Особенности бухгалтерского учета и налогообложения. – М.: Финансы и статистика, 1999. – 352 c.
9 Бургонова Г.Н., Каморджанова Н.А. Бухгалтерский учет и отчетность в туризме: Учеб. Пособие. – М.: Нолидж, 1998. – 272 c.
10 Волков Ю.Ф. Технология гост. Обслуж. – Ростов-на-Дану. Феникс, 2003. – 48 c.
11 Вуколов В.Н. Теория и практика подготовки специалистов туристской деятельности: Учеб. Пособие. – М.: Финансы и статистика, 1998. – 120 c.
12 Гвозденко А.А. Логистика в туризме: Учеб. Пособие. – М.: Финансы и статистика, 2004. – 68 c.
14 Гуляев В.Г. Организация туристской деятельности: Учеб. Пособие/ Московкая Академия экономики и права. – М.: Нолидж, 2002. – 98 c.
15 Джанджугазова Е.А. Маркетинг в индустр. Гостеприимства. Уч. Пос. – М.: Академия, 2005 – 101 c.
16 Рахимбекова Ж.С. Международный в гостиничный бизнес: Учебное пособие. – Алматы, Қазақ Университеті, 2004. – 69 c.
17 Влоков Ю.Ф. Введение гостиничный и туристический бизнес.- Ростов-на-Дону: Феникс, 2004. – 96 c.
18 Гуляев. В.Г. Организация туристской деятельности. - М.: Нолидж. 1996. – 89 c.
19 Семенов. В.С., Коминский И.С., Попова Н.А. Гостиничное хозяйство.- М.: Стоиздат, 1985. – 111 c.
20 Уокер Дж.Р. Введение в гостеприимство: Оқулық/ Ағыл. ауд. М.: Юнити, 1999. – 131 c.
2 Алтынбаев Б.А. Смыкова М.Р. Экономика и организация туризма: Учеб. Пособие. – Алматы: КазГАУ, 1999. – 94 c.
3 Балабанов И.Т., Балабанов А.И. Экономика туризма: Учеб. Пособие . – М.: Финансы и стаститика, 2001. – 176 c.
4 Биржаков М.Б. Введения в туризм: - СПб.: Герда, 1999.- 192 c.
5 Биржаков М.Б. Введения в туризм: Учебник.-Изд.7-е, перераб. и доп. – СПб.: Герда, 2005. – 448 c.
6 Браймер Р.А. Основы управления в индустрии гостеприимства / Пер. С англ. – М.: Аспект-Пресс, 1995. – 382 c.
7 Бургонова Г.Н., Каморджанова Н.А. Гостиничный и туристский бизнес: 8 Особенности бухгалтерского учета и налогообложения. – М.: Финансы и статистика, 1999. – 352 c.
9 Бургонова Г.Н., Каморджанова Н.А. Бухгалтерский учет и отчетность в туризме: Учеб. Пособие. – М.: Нолидж, 1998. – 272 c.
10 Волков Ю.Ф. Технология гост. Обслуж. – Ростов-на-Дану. Феникс, 2003. – 48 c.
11 Вуколов В.Н. Теория и практика подготовки специалистов туристской деятельности: Учеб. Пособие. – М.: Финансы и статистика, 1998. – 120 c.
12 Гвозденко А.А. Логистика в туризме: Учеб. Пособие. – М.: Финансы и статистика, 2004. – 68 c.
14 Гуляев В.Г. Организация туристской деятельности: Учеб. Пособие/ Московкая Академия экономики и права. – М.: Нолидж, 2002. – 98 c.
15 Джанджугазова Е.А. Маркетинг в индустр. Гостеприимства. Уч. Пос. – М.: Академия, 2005 – 101 c.
16 Рахимбекова Ж.С. Международный в гостиничный бизнес: Учебное пособие. – Алматы, Қазақ Университеті, 2004. – 69 c.
17 Влоков Ю.Ф. Введение гостиничный и туристический бизнес.- Ростов-на-Дону: Феникс, 2004. – 96 c.
18 Гуляев. В.Г. Организация туристской деятельности. - М.: Нолидж. 1996. – 89 c.
19 Семенов. В.С., Коминский И.С., Попова Н.А. Гостиничное хозяйство.- М.: Стоиздат, 1985. – 111 c.
20 Уокер Дж.Р. Введение в гостеприимство: Оқулық/ Ағыл. ауд. М.: Юнити, 1999. – 131 c.
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1 ҚОНАҚ ҮЙ ШАРУАШЫЛЫҒЫ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . 5
1.1 Әлемдік қонақ үй шаруашылығы. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .5
1.2 Қазақстанның қонақ үй шаруашылығын талдау. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . 12
2 ТАҢҒАЖАЙЫП ОТЕЛЬДЕР. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . 17
2.1 Дүниежүзіндегі таңғажайып отельдердің жіктелуі. . . . . . . . . . . . .
. . . . . .17
2.2 Дүниежүзіндегі таңғажайып отельдерге сипаттама. . . . . . . . . . . . .
. . . . .19
3 ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БОЛАШАҚ ТУРИСТІК КЕШЕНДЕРДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ. . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .37
3.1 Жаңа Іле туристік кешені мен Ақтау Сити туристік кешендеріне
сипаттама. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
3.2 Қазақстан аумағында ерекше отельдерді салу ықтималдылығы. . . . . .41
3.3 Қазақстанда экологиялық отельді салудың тиімділігі. . . . . . . . . . .
. . . . 50
ҚОРЫТЫНДЫ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .59
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .61
КІРІСПЕ
Қазақстанға туристерді келтіру үшін бірқатар жұмыстар атқарып, оның
ішінде қонақ үй инфрақұрылымын қолға алу керек. Еліміз дамудың нарықтық
жолына түскендіктен Қазақстан көптеген шетелдік әріптестерімен жұмыс жасап,
әр қаладағы біріккен өнеркәсіптермен және шетел өкілеттіліктерімен қарым-
қатынасын нығайтуы қажет. Бүгінгі күні елімізде қонақ үй өмірі біршама
тірілді. Жаңа қонақ үйлер пайда болып, ескілері жаңартылып жатыр.
Қонақтарды орналастыру туризмнің негізгі элементтерінің бірі. Қонақ үй
индустриясы – қонақжайлылықтың негізі болып табылады. Ол ертеден келе
жатқан адамзат тарихындағы қонақты күту, қабылдау мен қызмет көрсету
салтанаты сияқты қалыптасқан тұрмыс-салт мәселелерінен бастау алады.
Қазіргі таңда қонақ күту индустриясы – қуатты аймақтық шаруашылық жүйесі
немесе туризм экономикасының маңызды құрамдас бөлігі болып табылатын
туристік орталық ретінде қызмет жасайды.
Орналастыру – саяхаттау кезінде туристерге қызметтің кешенді түрін
ұсынатын негізгі қызметтің басты бөлігі. Орналастыру құралдары туристік
салада істейтін қызметкерлердің 65%, туристерден түскен үлестің 68%
құрайды. Жалпы қонақ үй шаруашылығын туристік нарықтан бөлек қарастыруға
болмайды. Себебі біздің мемлекеттің туристік нарық жүйесі аздап ақсауда.
Соңғы мәліметтер бойынша біздің мемлекеттен шетелге шығушы туристер саны
45,8 % пайыз, ал келетін туристер саны 37,9 % пайыз. Қазіргі кезде дамыған
және дамушы мемлекеттердің өзі бұл салаға қызығушылық танытуда, себебі бұл
индустрия саласы шетел валютасынның қайнар көзі болып табылады. Осы
индустрияның көзін табушы байлық, бақыт, бедел иесі бола алады.
Туристік қонақ үй типіндегі қонақ үйлерді таңдап алу бірнеше
факторларға байланысты. Олар функционалды және экономикалық, архитектуралық
шарттарға тікелей байланысты. Архитектуралық-болжамдалған туристік қонақ үй
туристерді мынадай шарттармен қамтамасыз етуі керек:
- жоғары дәрежелі қызмет;
- туристердің барлық контингентіне шарттарға байланысты жағдай
жасау;
- қызмет түрінің жүйелілігі;
- қызмет көрсетуге, тамақтандыруға, спорттық қызмет көрсетуге кеткен
минималды шығындар;
- құрылысқа және сол құрылысты жүргізуге жіберілген шығындар.
Ішкі және сыртқы туризм саласында қонақ үй қызметі туризмдегі қызмет
көрсететін әлемдік бизнесі жүйесімен бәсекелес, Қазақстандағы туризм
дамуының болашағын айқындайтын шешуші факторлардың бірі. Ол қазіргі
уақыттағы қонақжайлылық қағидасына негізделіп құрылған сауықтан оның ішкі
туризмнің дамуына әсері мол. Қазіргі таңда әлемде туризмге түсетін табыс
таңғажайып отельдердің есебінен ұлғайып келеді. Таңғажайып отельдерге
орналасу орны (ағаштағы, судағы, үңгірдегі, жер астындағы, ғарыштағы
отельдер), дизайны (геометриялық, бейне отельдер), құрылыс материалы
(алтыннан, тұздан, мұздан салынған отельдер), атқаратын қызметі (мұражай-
отель, отель-түрме, бутик-отель, медициналық отель) өзге отельдерден
ерекшеленіп отыратын отельдер жатады. Олардың пайда болу тарихы әр түрлі,
ал себебі бір - ең ұшқыр ойлы энтузиасттар мен демалыстарын өткізу
барысында шытырманды оқиғаларға толы сезімдер мен бойларын қызуқандық
билейтін туристердің талпынысы әлемге осындай таңғажайып отельдерді
әакелді. Олардың саны күн санап артып келеді.
Дипломдық жұмыстың тәжірибелік маңызы. Қазақстанның туризм нарығына
қонақ үй бизнесінде “жаңа толқындағы” ерекше туристік өнімін ұсына отырып,
елімізде жаңа бағыттағы ерекше экологиялық, яғни, жасыл отель түрін
жетілдіру тұжырымдамасын айқындау. Мұндай отельдердің туристерге де, оны
салушы тарап үшін де аса үнемді әрі денсаулыққа пайдалы екендігін дәлелдеу.
Қонақ үй шаруашылығының дамуы барлық жақтан қарап келгенде де тек оң әсерін
тигізеді. Мысалға, мұнай өнеркәсібі қоршаған ортаны қатты ластайды,
жергілікті тіршілікке үлкен мөлшерде зиянын тигізеді. Ал, жұмыста ұсынылып
отырған жасыл отель, керісінше табиғаттың тазаруы мен күтілуін талап
етеді, осыдан қонақ үй мекемелері қызметі тек жалпы экономикаға емес,
сонымен қатар, қоршаған ортаға да өз пайдасын тигізеді. Қазіргі таңда
әлемнің ең озық 20 елі экологиялық отельдерді салуға көп көңіл бөлуде, ол
үшін арнайы бағдарламалар мен стандарттар да бекітілген.
Осы дипломдық жұмыстың басты мақсаты әлемдегі таңғажайып отельдерге
талдау жасай отырып, олардың Қазақстанда пайда болу ықтималдылығын көрсету,
тұжырымдамасын ұсыну. Қазақстанның қонақ үй шаруашылығын қалыптастыру және
дамыту мәселелерін қарастыру, қонақ үйдің өз тексерілген аспектілерінің
мүмкіндіктерін ашу және әлемдік қонақ үй шаруашылығына ену болашағын
зерттеу.
Зерттеу пәні: Әлемдік және қазақстандық қонақ үй шаруашылығы мен
дүниежүзіндегі таңғажайып отельдер.
Зерттеу нысаны: Туризмнің құрамдас бөлігі болып саналатын қонақ үй
шаруашылығының қазіргі жағдайы мен болашағы.
Зерттеу міндеті:
- әлемдегі таңғажайып отельдердің сипаттарын қарастыру;
- еліміздегі салуға мүмкіншілік беретін жерлерді қарастыру;
- салуға болатын таңғажайып отель түрлерін анықтау;
- оның географиялық тұрғыдан тиімділігін көрсету: жер бедері,
климаты, экологиялық жағдайы
- оның экономикалық жағынан тиімділігін көрсету.
Жұмыстың негізгі дерек көздері ретінде бүгінгі таңға дейін туризм
саласындағы шетелдік, отандық зерттеушілердің еңбектері, статистикалық
мәліметтер, қонақ үй әкімшілігінің құжаттары, оқулықтар, газет-журналдар,
интернет сайттары және басқа да мәліметтік ақпараттар алынды.
1 ҚОНАҚ ҮЙ ШАРУАШЫЛЫҒЫ
1.1 Әлемдік қонақ үй шаруашылығы
Алғашқы қонақ үйлер (керуен-сарай) ежелгі шығыс өркениетінде біздің
заманымызға дейін екі мың жыл бұрын пайда болған. Ежелгі Греция мен Римде
саудагерлер, әртістер, қажылар және саяхаттаушыларға арнап таверналар мен
хоспитеумдар кең тарала бастады. Негізінде олар ат аялдайтын орындар мен
екі қабатты ғимараттан тұрған, оның бірінші қабатында таверна, екінші
қабатында жатын бөлмелер орналасты. Уақыт өте келе бұл негізгі қызметтер
кешеніне саяхаттаушылар үшін театр қойылымдары өтетін ашық және жабық
галереялар қосылды. Ерте ортағасырларда саяхаттар қауіпті бола бастайды.
Бұл кезеңде саяхаттар діни ағым сипатына бағытталды: әлемнің түкпір-
түкпірінен адамдар әулиелі жерлерге қажылық сапарға аттанып отырды.
Орналастыру және тамақтандыру (әдетте тегін) қызметтері ғибадатханаларда
көрсетілді [1].
Екі жүз жылға созылған крест жорықтары кезеңінде Иерусалимға
саяхаттаушылардың саны күн санап арта түсті. Бұл жағдай алдымен Италияда,
көп ұзамай басқа елдерде де кәсіби қонақ үй бизнесінің пайда болуына
әкелді. Қонақ үй шаруашылығындағы келесі байқалатын кезең поштамен және
көліктік торлармен тікелей байланысты. Пошта трассалары бойында қазіргі
мотельдерге ұқсас орналастыру орындары бой тізді. Қазіргі мотельдерден
олардың айырмашылығы – олар жергілікті халық үшін ойын-сауықтыру орталығы
қызметін атқарды, әсіресе, азарт ойындарының рөлі зор болды (дартс, домино,
бильярд, тауықтар күресі).
Отель сөзі ежелгі римдік хоспитеумнің латын түбірінен XVIII ғасырда
пайда болды. Қонақ үйді техникалық қамтамасыздандыру отаны АҚШ болып
табылады. Әлемнің түкпір-түкпірінен келетін сансыз көп иммигранттар ағымы
елде қонақ үй бизнесінің қарқынды дамуына әкелді. АҚШ-тағы отель бизнесінің
қарқынды дамуына әсер еткен екінші себеп – басқа еуропалық елдерге
қарағанда онда әр түрлі балдар, би кештері, тағы басқа қоғамдық іс-
шараларды өткізуге болатын аристократтық сарайлар болған жоқ. Ал, қонақ
үйлер дәл осындай сипаттағы іс-шараларды өткізетін орын болып саналды. Ол
үшін арнайы залдар салынды. Қонақ үй залдарында билеу дәстүрі АҚШ
қалаларында XX ғасырдың 50 жылдарына дейін жалғасып келді. Қонақ үй бизнесі
АҚШ-та ұзақ уақыт бойы әйгілі болып келді. Оның айқын көрінісі ретінде АҚШ
президенттері Джордж Вашингтон мен Авраам Линкольнның таверна иелері
болғанын атап өтсе де жеткілікті.
Қазіргі таңдағы есікте құлпы бар бір және екі орынды номерлер,
номердегі ванна мен алғашқы лифттер АҚШ-та 1829 жылы пайда болған. XIX
ғасырдың ортасында алғашқы орталық жылуы бар отель қызмет атқара бастады.
Бұл салада Статлер аянбай еңбек еткен болатын. Сондай-ақ, ол қонақ үй
қызметкерлеріне униформа енгізді. Ал, Еуропадағы қонақ үй бизнесінің
дамуына зор үлес қосқан тұлғалардың қатарына швейцарлық Цезарь Ритцті
жатқызамыз. Қазіргі уақытта оның есімімен ең танымал әрі ең қымбат
еуропалық қонақ үй торларының бірі аталып келеді. Алайда, Ритц өмір бойында
ешқандай отельді иеленбеген болатын, тек жай ғана жалданбалы басқарушы
болып келді (Лондондағы “Savoy” отелінде). Ритц мейрамханада оркестрдің
пайда болуына бірқатар септігін тигізді. Оның кезінде оркестр Штраустың
әуендерін орындайтын. XIX ғасырдың аяғы-XX ғасырдың басында Еуропа мен
Америкада қалталы адамдарға арналған бес жұлдызды қонақ үйлер пайда болды.
Қазіргі таңда әлем бойынша мотельдерді қосқанда 300 мыңнан астам қонақ
үйлер бар. Осы орайда олардың бір-бірінен қатты ерекшеленетінін де атап
өткен жөн: бір қабатты отельдер мен 88 қабатты отельдер, жүзбе отельдер мен
су асты отельдері, шағын (бірнеше номерлерге арналған) және ауқымды
(бірнеше мың номерлер) отельдер, арзан (күніне 20-30 доллар) және қымбат
(күніне бірнеше мыңдаған доллар), шулы отель-казинолар мен тынығу үшін
арналған тыныш отельдер.
Соғыстан кейінгі жылдары халықаралық қонақ үй торлары кең тарала
бастады. Әлемдегі тұңғыш қонақ үй торы – Hilton болып табылады. Бұл
мәртебеге жетуге оған американдық “Пан Американ” әуекөлік компаниясы өз
септігін тигізді. Латын Америкасының елдеріне сапар шегу барысында онда
американдық бизнесмендер үйреніп қалған жоғары деңгейдегі қонақ үйлердің
жоқтығын байқайды. Осыдан кейін оларда жаңа бір ой туындайды: аталмыш
елдерде қызмет көрсету деңгейі тура АҚШ-тағыдай отельдер салу. Мәселен,
Аргентинадағы “Hilton” отелінің сервис жағынан Нью-Йорктағы “Hilton”
отелінен ешқандай айырмашылығы болмауы тиіс болды. Қазіргі таңда әлемде
көптеген халықаралық қонақ үй торлары қызмет атқарады: Holiday Inn, Choice,
Best Western, Marriott, Hilton, Sheraton, Hyatt, Carlson (Radison SAS),
Accor, Club Mediterrean, Intercontinental Hotels, Horte, Robinzon Club.
Орналасқан орнына қарай отельдер орталық (қала орталығында
орналасқан), курорттық (курорттық жерлерде), казино (ойын бизнесінің
орталықтарының бірінде), аэровокзалдық (әуежай ауданында), автострадалық
(автострадаларда) деп аталады. Жіктеменің басқа да критерийлері бар,
мысалы, пайдалану жағдайына қарай: таймшер, кондоминиум, ұзақ мерзімді
тұруға арналған, конференцияларды өткізуге және т.б.
Орталық қонақ үйлер қала орталығында орналасқандықтан іс-сапар және
көңіл көтеру мақсатымен келген туристер үшін қолайлы. Олар фешенебелді,
орташа, экономикалық, апартаментті бола алады, ұзақ мерзімді және қысқа
мерзімді болуы мүмкін. Олар тұрақтау мен қызметтердің әр түрлі жағдайларын
жасайды. Фешенебелді қонақ үйлердің артықшылығы: кең интерьер, ауқымды
қызмет көрсету – вестибюль мен қабаттарда консьерждер, сән салоны, спорт
залы, жүзу бассейні, теннис корты, билет кассасы, автомашиналарды жалға
беру агенттігі, номерде тек қана даяршы ғана емес, сонымен қатар, хатшылар,
жеке дәрігерлер, медбикелер қызмет көрсетеді, әр бөлмеде компьютер, факс
болады. Әдетте отельдердің қарамағында фирмалық мейрамхана, кафе, бар,
демалысқа арналған холдар, конференц-зал, би залы, түнгі клуб болады.
Орталық қонақ үйлердің құрылысы бірқалыпты жүрмеді: инвесторлар қаражатты
қонақ үй бизнесін дамытуды ынталандыруға бағытталған үкімет қаулысы
шыққаннан кейін ғана салып отырды. Мәселен, 1960 жылдары қалаларды қайта
жөндеу жобасын инвестициялауға арналған салық жеңілдіктері көптеген
қалаларда жаңа орталық қонақ үйлерді салуға тиімді экономикалық жағдай
қарастырды. Қонақ үй құрылысындағы жаңа өрлеу 1980 жылы басталды. Жаңа
қонақ үйлердің пайда болуы кеңселер мен конференц-орталықтардың жаңа
ғимараттары секілді ішкі қалалардың туындауына әкелді. Бұның мысалы
ретінде Атлантадағы бостондық Copley Center мен Peachtree Plaza жатқызуға
болады. Нью-Йорктік орталық отельдердің ішінен фешенебелді St.Regis Hotel,
орташа Ramada Hotel, экономикалық Days Inn, апартаментті Embassy Suits
атауға болады.
Курорттық қонақ үйлер темір жол көлігінің даму кезінен бастап кең
тарай бастады. Қала тұрғындарының басым бөлігі бос уақыттарында экзотикалық
аймақтарға баруға талпынды. Курорттық жерлерде 1900 жылдары теміржол
көлігімен келген демалушыларды орналастыруды басты мақсат етіп көздеген
арнайы қонақ үйлер салына бастайды. Олардың ішіндегі ең танымалдары Уайт-
Сульфур-Спрингстегі (Батыс Вирджиния штаты) Greenbrier қонақ үйі, Сан-Диего
қаласына жақын жердегі (Калифорния штаты) Hotel del Coronado, Хот-
Спрингстегі (Вирджиния штаты). Жартасты таулар жанындағы ғажайып
өңірлердегі канадалық Banff Springs Hotel мен Chateau Lake Louise отельдері
сол кезеңнің бай әрі танымал тұлғаларын өзіне тартты. Көңіл көтеру
мақсатындағы саяхаттар мұхит жағажайлары мен табиғаты көркем таулы
аймақтарға бағытталды. Бастапқы кезде бұл курорттар маусымдық сипатқа ие
болды. Алайда, автокөліктер мен ұшақтар ең алыс аймақтарға жетуді
бағындырған соң және саяхаттауға қаражаттың көпшілік адамда пайда болуына
байланысты көптеген курорттар жыл бойында жұмыс істеуге көшті. Палм-
Спрингстен Палм-Бичке дейін созылып жатқан Күншуақты белдеу курорттарға
бай. Олардың кейбіреулерінде спорттық ықпалға (су шаңғысы, гольф, балық
аулау), ал басқалары отбасылық демалысқа мамандандырылған. Европа, Кариб
бассейнінің елдері, Мексика ауқымды түрде туристерге молынан келуіне жол
ашты.
Аэровокзалды қонақ үйлердегі номерлердің толтырылуы ірі әуежайлар
арқылы өтетін жолаушылар есебінен толып отырады. Олардың біріншілері онда
кеш немесе ерте рейспен келгендіктен, ал екіншілері аялдау жасайтын
болғандықтан тұрақтайды. Әдетте 200-600 номерден тұратын аэровокзалды қонақ
үйлер толық сервисті отельге жатады. Олар қонақтарға тәулік бойы қызмет
көрсетеді. Ал, арзан қонақ үйлерде қонақтарға бұл функцияны сауда
автоматтары көрсетеді.
Автострададағы қонақ үйлер мен мотельдер 1950 жылдары автостраданың
айқын көрінісіне айналды. Американдықтар қызуқанды автокөлік айдаушыға
айналып кеткен соң оларға арзан түнейтін орын керек болды. Олар бар болғаны
тіркеуден өтіп, бөлме алып, терезелерінің қасына өз машиналарын қоятын орын
қажет еді. Жыл өткен сайын ыңғайлылықтың кейбір түрлері қосыла бастады:
демалыс бөлмесі, мейрамханалар, жүзу бассейні, суық сусын автоматтары, ойын
бөлмелері, спутниктік телевизиялық антенна. Мотельдер үлкен және кіші
қалалардың шетінде немесе қалалардан шыға берісте шоғырланады.
Отель қарамағындағы казинолар 1991 жылы экономикада жаңа өрлеу
басталған шақта демалыс пен көңіл көтеру өнеркәсібімен қатар тұтынушыларда
ерекше сұранысқа ие болды. Бұл өнеркәсіптің қарқынды дамушы секторы болып
ойын бизнесі саналды: 1993 жылы казиноның табысы 13 млн $ құрады, ал 2000
жылы ол екі есеге ұлғайды. Легализацияланған ойын бизнесі кең етекпен әр
штатта жайыла бастайды. Ол 1989 жылы екі штатта ресми мойындауға санкция
алса, 1993 жылы тағы 14 штатты бағындырады, 2000 жылы 30 штатта ойын
үйлерін ашуға ресми рұқсат беріледі. Алғашқыда казинолар Лас-Вегас, Рено
(Невада штаты), Атлантик-Сити (Нью-Джерси штаты) қалаларында шоғырланған
еді. Ал, қазіргі таңда Миссисипиде қалқымалы ойын үйлері салынған. Сонымен
қатар, ойын бизнесі Чикаго мен Жаңа Орлеан секілді ірі мегаполистердің
аудандарында қонақ үй қарамағында казиносы бар отельдер қызмет атқарады.
Атлантик-Ситидағы казино 1991 жылы 3,4 млрд $ таза табыс әкелді, оның
есесіне ол өзге де салаларға көмек ретінде үлесін қосты. Мәселен, қалалық
салық жинағына 570 млн $ пайда түсіп, 49 мың адамды жұмыспен қамтамасыз
етті. Әдеттегі отельдермен салыстырғанда отель-казинолар табыстың жоғары
деңгейін түсіруге бейім. Өзінің ерекшелігінің арқасында олар жоғары
сыйымдылығымен сипатталады. Лас-Вегасқа 1992 жылы 21,8 млн адам келді,
олардың әрқайсысы онда орташа мөлшермен есептегенде 3,3 тәулік болды.
Осының нәтижесінде қалалық отельдердің орташа жылдық сыйымдылығы 83,9%
құрады. Отель-казинолардың басты компаниялары Promus Group пен Hilton
Hotels. Promus Companies, Inc Мемфисте (Теннеси штаты) Holiday Inn сатылған
соң негізі қаланды. Өз иеліктерінде сансыз көп казинолар (қалқымалы және
үнді резервацияларында) болғандықтан, олар бұл саланы Невада мен Атлантик-
Ситиға бағыттады. Promus Embassy Suits, Hampton Inns пен Homewood Suites
франшизасын иеленетін ірі компания. Сондай-ақ, аталмыш компанияның отель-
казинолармен үлкен жұмыс істеу тәжірибесі бар. Ол Лас-Вегас, Рено, Тахо
көліндегі Harra's Casinos басқарады. Promus компаниясымен қатар, Hilton
Hotels корпорациясы да ойын бизнесінен үлкен табыс түсіріп келеді. Конрад
Хилтон 1970 жылдары казиноны қонақ үй бизнесіндегі ең табысты сегмент деп
атап көрсетті. Ол қазіргі таңда Las Vegas Hilton ретінде танымал Flamingo
and International Hotel акцияларының бақылау пакетін сатып алды. Сол
жылдары ол ойын залдарының жалпы ауданы 3716 кв.м болатын әлемдегі ең ірі
отель-казино саналды. Бүгінгі таңда Hilton Hotels корпорациясы әлемдегі
алдыңғы қатарлы қонақ үй компаниясы бола отырып, өзінің табысының үштен екі
бөлігін казинолардан алады, олардың ішінде Лас-Вегастағы Flamingo Hiltons
пен Las Vegas Hilton, Логлиндегі Flamingo Hotel, Ренодағы екі отель,
Орталық Батыстағы екі қалқымалы казино бар. Өзінің бөлімшелері арқылы ол
Квинсленд (Австралия), Индонезия, Египет, Гонконг, Грекия, Бельгия,
Ұлыбритания, Малайзия, Уругвайдағы казиноларды басқарады.
Circus компаниясы Лас-Вегас, Рено, Логлин қалаларының табысы орташа
адамдарын тартумен әйгілі. Excalibur отелінің 4 000 номері тұру мен
мейрамханада тамақтануына арналған қарапайым бағаларының арқасында әрқашан
100% толы болады. Excalibur отеліне жақын орналасқан Luxor отелі 2526
номерден тұратын. Оның сырт келбеті пирамидаға ұқсас келген. Ондағы
аттракциондар: уақыт аралығындағы саяхат - Ежелгі Египеттен бүгінгі
күнге саяхат, Хандар жазығы, Ніл бойымен серуендеу. Лазерлік технология
ғажайып құбылысты шынайылықпен ұштастырады.
Лас-Вегастағы көптеген жаңа отельдер өзінің сыртқы рәсімделуінде
белгілі бір тақырыпты ұстануға тырысады. Алғаш сондай отельдердің бірі 3000
бөлмелік номерден тұратын Mirage Hotel. Отельдің вестибюлінде ақ барыстары
бар тор, ал тіркеу бөлмесінде тірі акулалары бар алып аквариум, жүзу
бассейнінің жанында дельфиндер шомылатын екінші жүзу бассейні бар. Қазіргі
таңда ойын бизнесінде жаңа бағыт танылды: біріккен кәсіпорындар мен
стратегиялық серіктестік. Мысалы, MGM Grand пен Primadonna Resorts бірігіп,
New York- New York, Mirage Resorts пен Gold бірігіп Strike Resorts Dunes
Hotel аумағында Beau Rivage атты жаңа отель-казиносын құрмақшы. Азарттық
ойындар – бұл 30 млрд $ индустрия, ол әр жыл сайын 11% өсіп отырады.
Миллиардер Дональд Трамп екі қалқымалы ойын үйін салып, өзін осы бизнесте
сынамақшы.
Толық қызмет көрсететін отельдер қызметтің, ыңғайлылықтың толық
жинағын ұсынады: ресми және бейресми кездесулерге қызмет жасайтын көптеген
сауда нүктелері (мейрамхана, бар, демалыс бөлмесі), банкет залдары,
конференц-залдар. Іскер адамдар үшін онда бизнес-орталықтар, факс,
компьютерлік модем т.б. бар. АҚШ көптеген басты қалаларында танымал қонақ
үй торларын ұсынатын отельдер бар: Doubletree, Four Seasons, Hilton,
Holiday Inn, Hyatt, Marriott, Omni, Ramada, Radisson, Ritz Carlton, Loew's,
Le Meridian, Sheraton, Westin. Бұл корпорациялардың кейбіреуі өздерін
қарапайым түрдегі толық қызмет көрсететін кәсіпорын ретінде жарнамалайды.
Мысалы, Marriott's Courtyard отельдерінде холдар кішігірім, ал
мейрамханаларында мүмкіндіктер шектеулі болып келген. Осындай үнемдеудің
нәтижесінде отель әкімшілігі номерлерде тұру бағасын төмендетеді. Сондықтан
да, толық қызмет көрсететін отельдерді екі категорияға бөлуге болады:
жартылай қызмет көрсететін және бірінші класты.
Эконом және бюджеттік қонақ үйлерде Travelodge, Motel 6, Days Inn, La
Quinta қонақ үй торлары танымалдыққа ие болған. Олар басты назарды
қонақтардың тамақтануына емес, тұру орнына бөледі. Бұл әкімшілікке толық
қызмет көрсететін отельдерге қарағанда бір төсек орнына бағаны 30% түсіруге
мүмкіндік берді. Қонақ үй нарығының осы секторында маманданған Promus's
Hampton Inns, Marriott's FairfieId пен Choice's Comfort Inns қонақтарға
тамақтан тек континенталды ас қана ұсынады. Бюджеттік қонақ үйдің
тұжырымдамасының мысалы ретінде Microtel бюджеттік қонақ үйін келтіруге
болады. Кәсіпкерлер тобы 1989 жылы несие берудегі шектеулер мен
экономикалық құлдырауға қарамастан осы тұжырымдаманы ойластырып шығарған
еді. Басты идея мынадай болған: кәсіпкерлік тәуелділікті айтарлықтай
төмендете отырып, нарықта жұмыс істеп жатқан эконом отельдермен
бәсекелестікте бірқатар артықшылықтармен ерекшелену. Қуатты жұмыстың
нәтижесінде бірнеше ай ішінде жаңа 99 номерлік отельдің жобасы құрылып,
Рочестерде (Нью- Йорк штаты) қолданысқа енді. Бірінші Microtel құрылысына
2,798 млн $, яғни, бөлмеге 28263 $ кетті. Ол салынған жер учаскесі 266000
$, ал құрылыс, салықтар, құрал-жабдықтар, жиһаздар 2,164 млн $ тұрды.
Номердің төменгі шектеу құны 29 $, эксплуатацияға берілген бірінші жылдың
өзінде ондағы сыйымдылық 89,4% құрады. Бір жылдан кейін франшиза
инвестициямен қайтарылымға 117% құрайтын соммаға сатылды. Бұл мысал іскер
әрі әрекет етуші адамдар экономикалық дағдарыс кезінде де сәттілікке жете
алатындықтарын көрсетеді.
Ұзақ мерзімді тұруға арналған отельдер қонақтардың ұзақ тұрақтауына
арналған, алайда, егер оларда бос номерлер болса, қысқа мерзімге келуші
қонақтарды да қабылдайды. Қонақтар тұратын мерзімдеріне қарай бірқатар
жеңілдіктер алады. Клиентураның құрамы – бизнесмендер, техникалық
интеллигенция, тұрғылықты жерлерін жиі ауыстырып тұратын отбасылар. Қонақ
үй қызметінің осы нарығындағы көшбасшылар - Residence lnns пен Homewood
Suites. Мұндай қонақ үйлерде қонақтарға тамақ пісіретін пеші бар асхана,
асхана құрал-жабдықтарының толық жинағы болды. Тегін континенталды таңғы ас
пен кешкі коктейль холда беріледі. Осындай қонақ үйлердің кейбіреуінде
бизнес-орталықтар, демалысқа арналған ғимараттар бар.
Ұзақ мерзімді тұруға арналған апартаментті отельдердегі номерлер
бағасы бюджеттік отельдердегідей болады, айырмашылығы оның тұрғын ауданы
25% үлкен. Қосымша аудан әдетте ыңғайлы креслосы бар қонақ бөлмесі мен азық-
түліктерді салып қоятын қоймаға және кішігірім асханаға кетеді. Қонақ үй
қызметінің осы нарығындағы көшбасшылар Embassy Suites (Promus Corporation
компаниясының иелігінде және басшылығында) және Residence Inns (Marriott
компаниясы). Кейбір танымал қонақ үй торлары ұзақ мерзімді тұруға арналған
апартаментті отельдердің қыздық тізбек компаниясын иеленеді. Олардың
қатарынан Radisson мен Choice Hotels құрамына кіретін Comfort және Quality
Suites, ITT Sheraton Suites пен Hilton қонақ үйлері. Бұл қонақ үйлер
тұтынушыларына тұрудың үй жағдайын ұсынады, ол тұтынушылар қалаға отбасымен
жаңадан көшіп келуі, семинарларға қатысуға, тәжірибені жоғарылатуға, ұзақ
мерзімді жұмыс бабымен іс-сапарға келуі мүмкін.
Қонақ үй қызметінің әлемдік тәжірибеде жекелеген қонақ үй типтері
ұсынылады. Бұл типтер жекелеген қонақ үйлердің географиялық жағдайына,
қалыптасқан сұраныс ерекшеліктеріне байланысты қалыптасады. Типологияда
қонақ үйдің сипаттамасы, комфорт деңгейі, сыйымдылығы, функционалдық
тағайындалуы, орналасқан орны, жұмыстың ұзақтығы, тамақпен қамтамасыз
етілуі, клиенттің келу ұзақтығы, басқару формасы сияқты факторларды
біріктіреді.
Қазіргі таңда әлем бойынша 30 астам қонақ үй жіктемесі бар және әрбір
елдің өзіндік стандарты тағайындалған. Кеңінен таралған жіктеме жүйелері
келесідей:
Жұлдыз жүйесі – француз ұлттық жіктеме жүйесіне негізделген еуропалық
жіктеме жүйесі, 1-5* аралығында. Франция, Австрия, Венгрия, Египет, Қытай,
Ресей, Бразилия тағы басқа елдерге тән.
Әріп жүйесі – Грецияда қолданылады, қонақ үйлер 4 категориядан тұрады
және олар әріппен белгіленеді: A, B, C, D. Қонақ үй сапасының ең жоғары
категориясы de luxe деп белгіленеді. Егер бұл жүйені әріптік жүйеге
аударсақ келесідей болады: 5* - de luxe, 4* - A, 3* - B, 2* - C, 1* - D.
Тәж немесе кілт жүйесі – Ұлыбританияда тараған. Оны әдеттегі жұлдыз
жүйесіне ауыстыратын кезде жалпы тәжден біреуін алып тастаймыз, яғни,
жұлдызбен салыстырғанда тәж бір бірлікке жоғары болып келеді.
Аргентина қонақ үйлері ұлттық жүйеге енген. Бес жұлдыздык категорияға
сай бес категория белгілері енгізілген.
"Т"- туристік класс - ол екі жұлдыздык қонақ үй болып есептелінеді.
"Ғ"- бірінші класс - бұл үш жұлдызды қонақ үй деп есептейміз.
"ҒS"- супер класс - төрт жұлдызды конақ үйге сай келеді.
"L" - люкс, "DL"- өте жайлы ең жоғарғы қонақ үй категориясы, бес
жұлдызбен тең.
Мальдив аралдары қонақ үйлері өте жайлы, жоғарғы сапалы қызмет көрсете
алады. Ең жоғарғысы "Стандарт" ауқатты демалушыларға арналған. "DL" қонақ
үйлер орта ауқатты адамдарға арналса, "Балалар кешені" жанұялык топтарға
арналған арнайы тұрақтар. Мальдив жері туристік рекреациялық аймақ
болғандықтан лауазымды адамдарға арналған "Президенттік кешен" деп аталатын
қонақ үйлерді де кездестіруге болады.
Америка Құрама Штаттарының қонақ үй және мотельдер ассоциациясының
ақпараттары бойынша АҚШ-та 46 000 қонақ үй және мотель, жалпы бөлме сандары
3,3 млн . Жылдық табыс көлемі 65 млрд доллар. АҚШ- та басқа мемлекеттерде
сияқты нақты өкімет органдары тарабынан бекітілген қонақ үйлердің жіктемесі
жоқ. Бірақ тәжірибе жүзінде қонақ үйлер түрлері көп. Америка автомобильдер
ұйымы қонақ үйлерді “бриллиант” бірлігімен сипаттайды. Ал Mobile Travel
Guide ұйымы болса қонақ үйлерді “жұлдыз” жүйелігімен сипаттауға бейім. АҚШ
Автомобильдер Қоғамына кіретін 24000 қонақ үй мынадай қызмет түрлерімен
және категориялармен сипатталады:
Категориясы бір бриллиант қонақ үй - негізгі жол торабы жағынан жай
ғана көрініске ие және де мұнда туристер үшін ең керекті шарттар
қарастырылған.
Категориясы екі бриллиант қонақ үй - сапасы орта дәрежедегі қызмет
және жиһаз түрімен әбзелденген. Қонақ үйдің сыртқы көрінісі аса көрнекті.
Категориясы үш бриллиант қонақ үй - сапасы жағынан жоғарыда айтылған
екі категорияға қарағанда айтарлықтай көптеген мүмкіншіліктерге ие.
Категориясы төрт бриллиант қонақ үй – қонақ үйге келген қонақтардың
сұранысынан бұрын оларға арнайы қызмет түрлері көрсетіледі. Негізгі жол
торабынан күрделі көрініске ие.
Категориясы бес бриллиант қонақ үй - келген қонақтарға максималды
түрде қызмет көрсетеді және бөлме ішіндегі жиһаздар, қонақ үй сыртының
көрінісі архитектуралық сапасы жағынан керемет.
Қонақ үй кәсіпорындарының сыйымдылығы бойынша жіктемесіне тоқталар
болсақ, ол номерлер немесе орындар санымен анықталады. Номерлік қордың
сыйымдылығы бойынша қонақ үй кәсіпорындары 4 категорияға бөлінеді:
- шағын (100-150 дейін);
- орташа (100-400 дейін);
- үлкен (300-1000 дейін);
- алып (1000 дейін)
Функционалдық тағайындалуы бойынша қонақ үйлердің жіктелуі:
Мақсатты қонақ үй – оның өзі іскерлік негізіндегі және демалыс үшін
қонақ үй деп бөлінеді:
Іскерлік негізіндегі қонақ үй – конференция, форум, съезге келген
адамдар үшін арналады. Іскер адамдарға қызмет көрсету үшін келесідей
талаптар жағдайын жасау керек: номерде демалыс зонасымен қатар міндетті
түрде жұмыс зонасы ұсынылуы керек, іскерлік шаралар жүргізу үшін арнайы
орындардың бөлінуі, арнайы техникалық құрал-жабдықтардың болуы.
Демалыс үшін қонақ үй – демалу және емделу мақсатында келген
туристерге арналады. Оған курорттық қонақ үй, пансионаттар мен демалыс
үйлері, туристік-экскурсиялық қонақ үйлер мен казино-отельдері жатады.
Транзиттік қонақ үй – қысқа мерзім уақытындағы қызмет көрсететін қонақ
үй. Негізінен олар үлкен қозғалысты магистраль маңында орналасады, шектеулі
қолайлылық деңгейімен ерекшеленеді. Транзиттік қонақ үйлер тобында кең
тарағаны – мотельдер. Алғашқы мотельдер АҚШ-та пайда болды.
1.2 Қазақстанның қонақ үй шаруашылығын талдау
Қазақстан қонақжайлығының қалыптасуының көне тамыры тереңде жатыр.
Оның пайда болуы алғашқы қоныстардың, көлік жолдарының және сауда
қатынастарының дамуымен байланысты. Алғашқы қонақ үйге ұқсас ғимараттардын
ашылуын біздің заманымыздың алғашқы ғасырларына қатыстыруға болады. Ұлы
Жібек Жолы бойындағы аймақтардың зерттелу нәтижесінде көне көпестер мен
саяхатшылар үлкен керуендермен түйелер арқылы қатынайтын болған. Олар
керуен жолының бойындағы қалалардан немесе елді-мекендерден шатыр құрып
түнейтін. Бірақ кейде ерте қонақ үй келені болып табылатын керуен-
сарайларда аялдаған. Керуен-сарайлар керуеннің тұрғылықты және сату ауласы
болды. Сол ғасырларда қолайлы қызмет көрсету ұғымы Азияда Еуропаға
қарағанда әлдеқайда ілгері болғанымен де, шығыстағы керуен-сарайлар ақша
табу мақсатында емес, саяхатшының демалысы мен саудасын дамыту мақсатында
салынған болатын.
Бірақ XIII ғасырдың басы болашақ Алматы мен жалпы Жетісу аймағына қай
салада болсын үлкен төңкеріс әкелді. Моңғол шапқыншылығы елдің
экономикасына ғана емес, қала мәдениетіне де кері ықпалын тигізді. Ұлы
Жібек Жолы маңындағы қалалардың күйреуі сауда және керуен жолдарының
әлсіреуіне әкелсе, ол өз алдына сол кезеңдегі енді өркендеп келе жатқан
керуен-сарайларының еріксіз өз жұмысын тоқтатуына әкеп соқты. Алайда, сауда
мен көлік жолдарының қайта өркендеп дамуы Ақсақ Темірдің билеу кезеңінде
басталады. Соғыс қимылдары алаңының өркендеуіне байланысты елде жаңа жолдар
салынып, жаңа калалардың ашылуы халықаралык қатынасты дамыта түсті. Мұның
өзі жаңа қонақжайларын ашуды міндеттеді.
Қазақ хандығының құрылуы қонақ үй шаруашылығына еш кері әсерін
тигізбей, бірқалыпты дамуды байқатады. Қонақ үй кешендері дамуының одан
арғы тарихы Қазақстанның Ресейге қосылу кезеңі болып табылады. XIX ғасырдың
алғашқы жартысының соңына қарай Қазақстан толығымен Ресей империясының қол
астына енген кезде соғыс қорғаныстарын, жаңа жол мен қалалардың салынуы
қонақ үй шаруашылығының одан ары қарайғы дамуын талап етті. Сол жылдардағы
қонақ үйлердің мысалы ретінде пикеттерді, қонақ үй палаткалары мен
шатырларды айтуға болады. Осылайша, қарқынды дамыған Қазақстан қонақ үй
шаруашылығы 1903 ж. Алматы қаласында алғашқы Европа қонақ үйінің
салынуына әкеп соқты.
Алматының Еуразия орталығы ретіндегі деңгейі өсуде, сонымен қатар,
қалада көптеген саммиттер, халықаралық конференциялар, семинарлар,
көрмелер, яғни конгрестік және іскерлік туризмді дамытуға әсерін тигізетін
бірнеше отырыстар өткізіледі. Конгресті туризмнің де өз маусымдылығы бар,
ол көктем-күз айларына келеді. Қысқы, әсіресе, жазғы кезде бизнес-
туризмдердің жұмыс белсенділігі төмендейді. Сондай-ақ, Қазақстанға іскерлік
мақсатпен келетін туристердің арасындағы түрлі деңгейдегі қонақтар бар.
Бірақ, іскер адамдар мен бизнес-туристердің қонақ үй мен отельдерге деген
нақты талаптары бар — ол сервистің тиісті деңгейін камтамасыз ететін
қазіргі заманға сай әрі ыңғайлы орналастыру орындары болуы керек.
Ал 5 жұлдызды қонақ үйге келетін болсақ, онда қонақ үй бизнесі
мамандарының айтуынша, бір орынды нөмірге тәулігіне 450-600 $ төлейтін
туристердің арқасында Алматыдағы әлемдік кұрылымдағы Тһе Regent Ankara және
Hyatt Regency қонақ үйлері Қазақстанға жетіп жатыр. Бірақ, алғашкы
бекітілген баға көп жағдайда қалыпты баға болып саналмайды да, номерлер
түрлі жеңілдіктер бойынша да өткізілуі мүмкін. Ол жеңілдіктер, мысалы:
корпоративті тұтынушыларға немесе отельмен біріге жұмыс жасайтын туристік
операторларға берілуі мүмкін. Көрсетілетін жеңілдіктер орасан зор болуы да
ықтимал: кейбір туристік фирмалар Алматының 5 жұлдызды қонақ үйінің бір
орынды номерін прай-листта көрсетілген бағадан 30 % түсіреді. Алайда, Тһе
Regent Ankara немесе Hyatt Regency деңгейлес қонақ үйлеріндегі
мейрамханалардың, түнгі клубтардың, казино, фитнесс-орталықтарының,
конференц-залдарының болуының арқасында, аталмыш орындар жергілікті
компаниялардың презентация, семинар немесе пресс-конференцияларды
ұйымдастыруында белсенді түрде жалға алынуда. Кейбір деректерге сүйенсек,
қонақ үйлердің негізгі жұмысы емес, осындай қосалқы қызметтері олардың
нарық алаңында қалуын қамтамасыз етеді.
Дегенмен, баска да көзқарастың барлығын мойындау керек. Мысалы,
Отырар қонақ үй кешенінің директорының баяндауы бойынша қонақ үйдің
негізгі кірісі оның басты жұмысынан ғана келеді. Ал, ғимарат ішінде казино,
түнгі клуб, мейрамхана, әуе кассасы және т.б. болуын тек туристердің
ұсынысынан туындағанын айтып түсіндірді. Бірақ, Отырардың тек 4 жұлдызды
қонақ үй екендігін ескерсек, оның жұмыс ерекшелігінің де біраз өзгеше
өтетіндігін түсінеміз. Қалай дегенмен де, қосалқы қызметі бар қонақ
үйлердің кірісі ондай қызметсіз қонақ үйлерге қарағанда жоғары екендігін
статистика көрсетіп отыр. Яғни, қонақ үйдің қосымша қызмет көрсетуі биік
сұраныска ие. Айта кететін бір жайт: 5 жұлдызды қонақ үйде тұру кезінде
жоғарыдағы қосымша қызметтер бағасы номер бағасымен бірігіп кетеді
(бассейнге түсу, фитнесс-орталығында, түнгі клубта болу, саунаға кіру
т.б.).
Алайда, елімізге келушілердің барлығы фирмадағы жұмыс орнына
байланысты 5 жұлдызды қонақ үйде бола алмауы мүмкін. Осылайша, Қазақстан
шетелдік қонақтарға тағы не ұсына алады деген орынды сұрак туындайды.
Қазақстан қалаларының қонақ үй шаруашылығы жаман емес. Оған мысал Алматы
қаласының орталық бөлігінде бір біріне қатар орналасқан қонақ үй
ғимараттарын атауға болады. Рахат Палас, Анкара, Астана, Айсер көп жұлдызды
элиталы қонақжай болып саналады. Бұрынгы мемлекеттік ғимараттардың 2000
жылдардан бері жекешелендірілуі Алматы қаласының қонақ үйлерінің дәл есебін
алуға мүмкіндік бермейді.
Алматы қаласы Еуразиялық орталық ретінде мәртебесі көтерілуде. Қалада
көптеген саммиттер, халықаралық конференциялар, семинарлар, жоғары дәрежелі
көрмелер өтіп тұрады. Осындай ғылыми ілгерілеу арқылы біз өзімізге шетелдік
компаниялардан әріптестер тауып отырмыз. Олардың сұранысы бойынша қонақ
үйлердің барлық жабдықтары қазіргі заман талабына сай болуы қажет. Өкінішке
орай, біздің қалада ондай қонақ үйлер аз.
Қазақстандағы қонақ үй саласы бүгінгі таңда біртіндеп даму үстінде.
Оған куә халықаралық қонақ үй торларының Қазақстан нарығына енуі. Ал, бұл
қонақ үй торларының Қазақстанға енуі аталмыш нарықтың ірі халықаралық қонақ
үй торлары үшін тиімді әрі болашағынан үміт күттіретіндігінің айқын
көрінісі іспеттес. Біздің қазақстандық кәсіпкерлер туристік инфрақұрылымға
қомақты түрде ақша аударады, шағын қонақ үйлер мен кемпингтер салуға өз
үлесін қосуда. Ал, ірі қонақ үй шаруашылығында кейін салынғандары Еуропалық
стильде, қызмет көрсету дәрежесі өте жоғары болуы оның құнының өте жоғары
болуына әкеліп соғатынын көрсетуде. Осы орайда міндетті түрде сапа туралы
айта кеткен жөн. Бұл қазіргі таңда ең басты әрі өзекті мәселе болып
табылады. Қазақстандағы бес жұлдызды қонақ үйлердің қызмет көрсету сапасы
қаншалықты жоғары болса да, оны шет елдің бес жұлдызды қонақ үйлерінің
қызмет көрсету бағасымен ешқандай салыстыруға келмейді. Әрине,
бәсекелестіктің жоғары екендігі анық, алайда, Алматы қаласындағы қонақ
үйлер өз жағдайлары үшін қам жеп отырған жоқ. Өйткені, қалай болғанда да ол
қонақ үйлер, яғни, қонақ үй номерлері жоғарғы маусым кезінде 100 пайызға
толатынын біледі. Сондықтан да бұл нарық сапаны да, қызметті де, оптималды
баға саясатын да реттеуге аса қатты тырыса қоймайды.
Қонақ үй бизнесін ұйымдастырудағы іс-әрекеттің ішінде ең маңызды
көрсеткіш - көрсететін қызметтердің сапасы. Маркетологтардың айтуы бойынша
сапаны басқару – бұл белгілі стандарт сапасына сәйкес бағытталған бақылаушы
ұйымдастыру жұмысы. Кейбір зерттеушілердің айтуынша сапа дегеніміз – екі
жұлдызды қонақ үйдің төрт жұлдызды отельге өтуі [6].
Сапа – бұл тұтынушыны қанағаттандыратын қызмет қасиеттерінің жинағы.
Бәсекелестік болған соң сапаны салыстыруға тура келеді, осыдан салыстырмалы
сапаны сипаттауға қажеттілік туындайды. Салыстырмалы сапа келесі
мүмкіндіктерді қарастырады:
- бәсекелестердің қызметтерімен салыстыру;
- тұтынушының көзқарастарын салыстыру;
- мекеменің баға құрылымына тәуелсіз болады;
- материалды емес қызметтерді қамту.
Сапаны басқару үшін қонақ үй мекемелерінде көрсетілетін қызметтерді
бағалап тұратын басқарушы жүйе болуы керек. Басқарушы жүйе шағын жүйелерге
бөлінеді:
- қызметтерді іріктеп алу және оларды оқыту мақсатында құрылады,
қонақ үй әкімшілігі өз қызметкерлеріне білімін көтеру үшін жағдай
жасайды;
- қызмет сапасына зиян келтірмей, көрсететін қызметтер көлемін
көбейту;
- қызметтерді өндірудегі техникалық жабдықтарды жақсарту;
- ұсыныстар мен арыздарға талдау жасау.
Орталық Азияда тұңғыш Hilton торының ең алғаш отелі жақын арада Астана
қаласында салынбақ. Қазақстанның астанасындағы бұл жобаны "Экспо-Орталық
Астана" атты қазақстандық жауапкершілігі шектеулі серіктестігі мен Hilton
Group бірігіп жүзеге асыруды көздеп отыр. Бес жұлдызды Hilton Astana
құрылысы 2010 жылы тамамдалады деп жоспарланып отыр. Жалпы ауданы 31 мың
шаршы метрді құрайтын, 237 номерден тұратын қонақ үй "Экспо-Орталық
Астана" әкімшілік-көрме тұрғын үй кешенінің территориясында бой көтермек.
Бұл жобаға 68 миллион доллар көлемінде инвестиция салынды. Қазіргі кезде
Hilton Group үлесіне әлемнің 70 еліндегі 2900 қонақ үй тиеді. Осы жуық
арадағы 10 жылда дүниежүзі бойынша тағы мыңдаған қонақ үйлер салуды көздеп
отыр. Hilton Astana қонақ үй құрылысы 2006 жылы басталған "Экспо-Орталық
Астана" кешенінің құрамына кіреді. Кешеннің жалпы ауданы 200 мың шаршы
метр. Онда қонақ үйден басқа екі бизнес-орталық, конгресс-зал, көрме
павильондары, екі апарт-отель, сауда және көңіл көтеру орталықтары бар.
Кешен пайдалануға 2009 жылдың соңына таман беріледі. Кешеннің жалпы құны
360 миллион доллар. Жоба өз-өзін 5 жылда ақтайды деп күтілуде.
Қазақстанға, соның ішінде Алматы қаласына келесі жылы Golden Tulip
өзінің Royal Tulip атты жаңа брэндін ұсынбақ. Ол компанияның басқа екі
брэндіне қосылды – төрт жұлдызды Golden Tulip Hotels and Resorts пен 3
жұлдызды Tulip Inn. Қазіргі таңда Royal Tulip құрамына 7 қонақ үй кіреді.
Ол қалалардың қатарына Амстердам, Дубай, Шанхай да кіреді. Royal Tulip
Almaty 2009 жылы қыркүйекте ашылады. Қонақ үй қаланың солтүстік бөлігінде
орналасады. Қонақтарға 166 номер, конференц және банкет залдары,
мейрамхана, бар, спа және фитнес-орталықтар ұсынылады. Golden Tulip жүйесі
бар елдер: Австрия, Аргентина, Армения, Аруба, Бахрейн, Бельгия, Болгария,
Бразилия; Ұлыбритания, Венгрия, Гана, Германия, Греция, Дания, Египет,
Израиль, Үндістан, Иордан, Италия, Кипр, Қытай, Ливан, Люксембург, Мальта,
Марокко, Мексика, Нидерланд, Біріккен Араб Әмірлігі, Оман, Румыния,
Португалия, Америка Құрама Штаты, Сауд Арабиясы, Тунис, Танзания, Чехия,
Франция, Швейцария, Чили.
Осы тарауда Қазақстанның қонақжайлығының қалыптасу кезеңдері мен оның
дамуы, қазіргі таңда халықаралық қонақ үй торларының Қазақстан нарығына
енуі, қонақ үй бизнесін ұйымдастырудағы іс-әрекеттің ішінде ең маңызды
көрсеткіш - көрсететін қызметтердің сапасына, қонақ үйлердің негізгі жұмысы
мен қосалқы қызметтеріне басты назар аударылды.
2 ТАҢҒАЖАЙЫП ОТЕЛЬДЕР
2.1 Дүниежүзіндегі таңғажайып отельдердің жіктелуі
Заманауи технологиялардың қарқынды түрде белес алып келе жатқан
шағында отельдердің саны да, дизайны да, атқаратын қызметі де ұлғайып
келеді. Сондықтан да қазіргі кезде әлем бойынша таңғажайып отельдердің
түрлері ұлғайып келеді. Осының барлығы ұшқыр ойлы энтузиасттар мен
демалыстарын өткізу барысында шытырманды оқиғаларға толы сезімдер мен
бойларын қызуқандық билейтін туристердің тигізген үлесінің арқасында
осындай бірегей құрылыс біртұмалары бірінің артынан бірі тізбектеліп, күн
санап артып келеді. Оларға орналасу орны (ағаштағы, судағы, үңгірдегі, жер
астындағы, ғарыштағы отельдер), дизайны (геометриялық, бейне отельдер),
құрылыс материалы (алтыннан, тұздан, мұздан салынған отельдер), атқаратын
қызметі (мұражай-отель, отель-түрме, бутик-отель, медициналық отель)
бойынша жіктелетін таңғажайып отельдер кіреді. Төменде олардың жіктемесі
келтірілген (1 сурет ).
1 сурет. Таңғажайып отельдердің жіктемесі (автордың жасалуымен)
Жоғарыда көрсетілген жіктеменің негізінде әлемдегі көптеген таңғажайып
отельдің түрлері анықталды. Forbes журналының таңғажайып отельдерге
арналған бөлімінде рейтинг жарияланған. Бұл журналда әлемде қазіргі таңда
жиі кездесетін әрі туристер көп баратын таңғажайып отельдердің тізімі
берілген болатын (кесте).
кесте
Дүниежүзіндегі таңғажайып отель түрлері [21]
Отель аты, түрі Орналасқан жері
Hydropolis отелі, су отелі Біріккен Араб Әмірлігі, Дубай
Посейдон отелі, су отелі Багам архипелагы
The Poseidon Undersea Resort, су асты Фиджи аралы
отелі
Utter Inn, су отелі Швеция
Huvafen Fush су отелі Мальдив аралы
Burj al Аrab, су отелі Біріккен Араб Әмірлігі, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ
1 ҚОНАҚ ҮЙ ШАРУАШЫЛЫҒЫ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . 5
1.1 Әлемдік қонақ үй шаруашылығы. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .5
1.2 Қазақстанның қонақ үй шаруашылығын талдау. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . 12
2 ТАҢҒАЖАЙЫП ОТЕЛЬДЕР. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . 17
2.1 Дүниежүзіндегі таңғажайып отельдердің жіктелуі. . . . . . . . . . . . .
. . . . . .17
2.2 Дүниежүзіндегі таңғажайып отельдерге сипаттама. . . . . . . . . . . . .
. . . . .19
3 ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БОЛАШАҚ ТУРИСТІК КЕШЕНДЕРДІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ. . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .37
3.1 Жаңа Іле туристік кешені мен Ақтау Сити туристік кешендеріне
сипаттама. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
3.2 Қазақстан аумағында ерекше отельдерді салу ықтималдылығы. . . . . .41
3.3 Қазақстанда экологиялық отельді салудың тиімділігі. . . . . . . . . . .
. . . . 50
ҚОРЫТЫНДЫ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .59
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .61
КІРІСПЕ
Қазақстанға туристерді келтіру үшін бірқатар жұмыстар атқарып, оның
ішінде қонақ үй инфрақұрылымын қолға алу керек. Еліміз дамудың нарықтық
жолына түскендіктен Қазақстан көптеген шетелдік әріптестерімен жұмыс жасап,
әр қаладағы біріккен өнеркәсіптермен және шетел өкілеттіліктерімен қарым-
қатынасын нығайтуы қажет. Бүгінгі күні елімізде қонақ үй өмірі біршама
тірілді. Жаңа қонақ үйлер пайда болып, ескілері жаңартылып жатыр.
Қонақтарды орналастыру туризмнің негізгі элементтерінің бірі. Қонақ үй
индустриясы – қонақжайлылықтың негізі болып табылады. Ол ертеден келе
жатқан адамзат тарихындағы қонақты күту, қабылдау мен қызмет көрсету
салтанаты сияқты қалыптасқан тұрмыс-салт мәселелерінен бастау алады.
Қазіргі таңда қонақ күту индустриясы – қуатты аймақтық шаруашылық жүйесі
немесе туризм экономикасының маңызды құрамдас бөлігі болып табылатын
туристік орталық ретінде қызмет жасайды.
Орналастыру – саяхаттау кезінде туристерге қызметтің кешенді түрін
ұсынатын негізгі қызметтің басты бөлігі. Орналастыру құралдары туристік
салада істейтін қызметкерлердің 65%, туристерден түскен үлестің 68%
құрайды. Жалпы қонақ үй шаруашылығын туристік нарықтан бөлек қарастыруға
болмайды. Себебі біздің мемлекеттің туристік нарық жүйесі аздап ақсауда.
Соңғы мәліметтер бойынша біздің мемлекеттен шетелге шығушы туристер саны
45,8 % пайыз, ал келетін туристер саны 37,9 % пайыз. Қазіргі кезде дамыған
және дамушы мемлекеттердің өзі бұл салаға қызығушылық танытуда, себебі бұл
индустрия саласы шетел валютасынның қайнар көзі болып табылады. Осы
индустрияның көзін табушы байлық, бақыт, бедел иесі бола алады.
Туристік қонақ үй типіндегі қонақ үйлерді таңдап алу бірнеше
факторларға байланысты. Олар функционалды және экономикалық, архитектуралық
шарттарға тікелей байланысты. Архитектуралық-болжамдалған туристік қонақ үй
туристерді мынадай шарттармен қамтамасыз етуі керек:
- жоғары дәрежелі қызмет;
- туристердің барлық контингентіне шарттарға байланысты жағдай
жасау;
- қызмет түрінің жүйелілігі;
- қызмет көрсетуге, тамақтандыруға, спорттық қызмет көрсетуге кеткен
минималды шығындар;
- құрылысқа және сол құрылысты жүргізуге жіберілген шығындар.
Ішкі және сыртқы туризм саласында қонақ үй қызметі туризмдегі қызмет
көрсететін әлемдік бизнесі жүйесімен бәсекелес, Қазақстандағы туризм
дамуының болашағын айқындайтын шешуші факторлардың бірі. Ол қазіргі
уақыттағы қонақжайлылық қағидасына негізделіп құрылған сауықтан оның ішкі
туризмнің дамуына әсері мол. Қазіргі таңда әлемде туризмге түсетін табыс
таңғажайып отельдердің есебінен ұлғайып келеді. Таңғажайып отельдерге
орналасу орны (ағаштағы, судағы, үңгірдегі, жер астындағы, ғарыштағы
отельдер), дизайны (геометриялық, бейне отельдер), құрылыс материалы
(алтыннан, тұздан, мұздан салынған отельдер), атқаратын қызметі (мұражай-
отель, отель-түрме, бутик-отель, медициналық отель) өзге отельдерден
ерекшеленіп отыратын отельдер жатады. Олардың пайда болу тарихы әр түрлі,
ал себебі бір - ең ұшқыр ойлы энтузиасттар мен демалыстарын өткізу
барысында шытырманды оқиғаларға толы сезімдер мен бойларын қызуқандық
билейтін туристердің талпынысы әлемге осындай таңғажайып отельдерді
әакелді. Олардың саны күн санап артып келеді.
Дипломдық жұмыстың тәжірибелік маңызы. Қазақстанның туризм нарығына
қонақ үй бизнесінде “жаңа толқындағы” ерекше туристік өнімін ұсына отырып,
елімізде жаңа бағыттағы ерекше экологиялық, яғни, жасыл отель түрін
жетілдіру тұжырымдамасын айқындау. Мұндай отельдердің туристерге де, оны
салушы тарап үшін де аса үнемді әрі денсаулыққа пайдалы екендігін дәлелдеу.
Қонақ үй шаруашылығының дамуы барлық жақтан қарап келгенде де тек оң әсерін
тигізеді. Мысалға, мұнай өнеркәсібі қоршаған ортаны қатты ластайды,
жергілікті тіршілікке үлкен мөлшерде зиянын тигізеді. Ал, жұмыста ұсынылып
отырған жасыл отель, керісінше табиғаттың тазаруы мен күтілуін талап
етеді, осыдан қонақ үй мекемелері қызметі тек жалпы экономикаға емес,
сонымен қатар, қоршаған ортаға да өз пайдасын тигізеді. Қазіргі таңда
әлемнің ең озық 20 елі экологиялық отельдерді салуға көп көңіл бөлуде, ол
үшін арнайы бағдарламалар мен стандарттар да бекітілген.
Осы дипломдық жұмыстың басты мақсаты әлемдегі таңғажайып отельдерге
талдау жасай отырып, олардың Қазақстанда пайда болу ықтималдылығын көрсету,
тұжырымдамасын ұсыну. Қазақстанның қонақ үй шаруашылығын қалыптастыру және
дамыту мәселелерін қарастыру, қонақ үйдің өз тексерілген аспектілерінің
мүмкіндіктерін ашу және әлемдік қонақ үй шаруашылығына ену болашағын
зерттеу.
Зерттеу пәні: Әлемдік және қазақстандық қонақ үй шаруашылығы мен
дүниежүзіндегі таңғажайып отельдер.
Зерттеу нысаны: Туризмнің құрамдас бөлігі болып саналатын қонақ үй
шаруашылығының қазіргі жағдайы мен болашағы.
Зерттеу міндеті:
- әлемдегі таңғажайып отельдердің сипаттарын қарастыру;
- еліміздегі салуға мүмкіншілік беретін жерлерді қарастыру;
- салуға болатын таңғажайып отель түрлерін анықтау;
- оның географиялық тұрғыдан тиімділігін көрсету: жер бедері,
климаты, экологиялық жағдайы
- оның экономикалық жағынан тиімділігін көрсету.
Жұмыстың негізгі дерек көздері ретінде бүгінгі таңға дейін туризм
саласындағы шетелдік, отандық зерттеушілердің еңбектері, статистикалық
мәліметтер, қонақ үй әкімшілігінің құжаттары, оқулықтар, газет-журналдар,
интернет сайттары және басқа да мәліметтік ақпараттар алынды.
1 ҚОНАҚ ҮЙ ШАРУАШЫЛЫҒЫ
1.1 Әлемдік қонақ үй шаруашылығы
Алғашқы қонақ үйлер (керуен-сарай) ежелгі шығыс өркениетінде біздің
заманымызға дейін екі мың жыл бұрын пайда болған. Ежелгі Греция мен Римде
саудагерлер, әртістер, қажылар және саяхаттаушыларға арнап таверналар мен
хоспитеумдар кең тарала бастады. Негізінде олар ат аялдайтын орындар мен
екі қабатты ғимараттан тұрған, оның бірінші қабатында таверна, екінші
қабатында жатын бөлмелер орналасты. Уақыт өте келе бұл негізгі қызметтер
кешеніне саяхаттаушылар үшін театр қойылымдары өтетін ашық және жабық
галереялар қосылды. Ерте ортағасырларда саяхаттар қауіпті бола бастайды.
Бұл кезеңде саяхаттар діни ағым сипатына бағытталды: әлемнің түкпір-
түкпірінен адамдар әулиелі жерлерге қажылық сапарға аттанып отырды.
Орналастыру және тамақтандыру (әдетте тегін) қызметтері ғибадатханаларда
көрсетілді [1].
Екі жүз жылға созылған крест жорықтары кезеңінде Иерусалимға
саяхаттаушылардың саны күн санап арта түсті. Бұл жағдай алдымен Италияда,
көп ұзамай басқа елдерде де кәсіби қонақ үй бизнесінің пайда болуына
әкелді. Қонақ үй шаруашылығындағы келесі байқалатын кезең поштамен және
көліктік торлармен тікелей байланысты. Пошта трассалары бойында қазіргі
мотельдерге ұқсас орналастыру орындары бой тізді. Қазіргі мотельдерден
олардың айырмашылығы – олар жергілікті халық үшін ойын-сауықтыру орталығы
қызметін атқарды, әсіресе, азарт ойындарының рөлі зор болды (дартс, домино,
бильярд, тауықтар күресі).
Отель сөзі ежелгі римдік хоспитеумнің латын түбірінен XVIII ғасырда
пайда болды. Қонақ үйді техникалық қамтамасыздандыру отаны АҚШ болып
табылады. Әлемнің түкпір-түкпірінен келетін сансыз көп иммигранттар ағымы
елде қонақ үй бизнесінің қарқынды дамуына әкелді. АҚШ-тағы отель бизнесінің
қарқынды дамуына әсер еткен екінші себеп – басқа еуропалық елдерге
қарағанда онда әр түрлі балдар, би кештері, тағы басқа қоғамдық іс-
шараларды өткізуге болатын аристократтық сарайлар болған жоқ. Ал, қонақ
үйлер дәл осындай сипаттағы іс-шараларды өткізетін орын болып саналды. Ол
үшін арнайы залдар салынды. Қонақ үй залдарында билеу дәстүрі АҚШ
қалаларында XX ғасырдың 50 жылдарына дейін жалғасып келді. Қонақ үй бизнесі
АҚШ-та ұзақ уақыт бойы әйгілі болып келді. Оның айқын көрінісі ретінде АҚШ
президенттері Джордж Вашингтон мен Авраам Линкольнның таверна иелері
болғанын атап өтсе де жеткілікті.
Қазіргі таңдағы есікте құлпы бар бір және екі орынды номерлер,
номердегі ванна мен алғашқы лифттер АҚШ-та 1829 жылы пайда болған. XIX
ғасырдың ортасында алғашқы орталық жылуы бар отель қызмет атқара бастады.
Бұл салада Статлер аянбай еңбек еткен болатын. Сондай-ақ, ол қонақ үй
қызметкерлеріне униформа енгізді. Ал, Еуропадағы қонақ үй бизнесінің
дамуына зор үлес қосқан тұлғалардың қатарына швейцарлық Цезарь Ритцті
жатқызамыз. Қазіргі уақытта оның есімімен ең танымал әрі ең қымбат
еуропалық қонақ үй торларының бірі аталып келеді. Алайда, Ритц өмір бойында
ешқандай отельді иеленбеген болатын, тек жай ғана жалданбалы басқарушы
болып келді (Лондондағы “Savoy” отелінде). Ритц мейрамханада оркестрдің
пайда болуына бірқатар септігін тигізді. Оның кезінде оркестр Штраустың
әуендерін орындайтын. XIX ғасырдың аяғы-XX ғасырдың басында Еуропа мен
Америкада қалталы адамдарға арналған бес жұлдызды қонақ үйлер пайда болды.
Қазіргі таңда әлем бойынша мотельдерді қосқанда 300 мыңнан астам қонақ
үйлер бар. Осы орайда олардың бір-бірінен қатты ерекшеленетінін де атап
өткен жөн: бір қабатты отельдер мен 88 қабатты отельдер, жүзбе отельдер мен
су асты отельдері, шағын (бірнеше номерлерге арналған) және ауқымды
(бірнеше мың номерлер) отельдер, арзан (күніне 20-30 доллар) және қымбат
(күніне бірнеше мыңдаған доллар), шулы отель-казинолар мен тынығу үшін
арналған тыныш отельдер.
Соғыстан кейінгі жылдары халықаралық қонақ үй торлары кең тарала
бастады. Әлемдегі тұңғыш қонақ үй торы – Hilton болып табылады. Бұл
мәртебеге жетуге оған американдық “Пан Американ” әуекөлік компаниясы өз
септігін тигізді. Латын Америкасының елдеріне сапар шегу барысында онда
американдық бизнесмендер үйреніп қалған жоғары деңгейдегі қонақ үйлердің
жоқтығын байқайды. Осыдан кейін оларда жаңа бір ой туындайды: аталмыш
елдерде қызмет көрсету деңгейі тура АҚШ-тағыдай отельдер салу. Мәселен,
Аргентинадағы “Hilton” отелінің сервис жағынан Нью-Йорктағы “Hilton”
отелінен ешқандай айырмашылығы болмауы тиіс болды. Қазіргі таңда әлемде
көптеген халықаралық қонақ үй торлары қызмет атқарады: Holiday Inn, Choice,
Best Western, Marriott, Hilton, Sheraton, Hyatt, Carlson (Radison SAS),
Accor, Club Mediterrean, Intercontinental Hotels, Horte, Robinzon Club.
Орналасқан орнына қарай отельдер орталық (қала орталығында
орналасқан), курорттық (курорттық жерлерде), казино (ойын бизнесінің
орталықтарының бірінде), аэровокзалдық (әуежай ауданында), автострадалық
(автострадаларда) деп аталады. Жіктеменің басқа да критерийлері бар,
мысалы, пайдалану жағдайына қарай: таймшер, кондоминиум, ұзақ мерзімді
тұруға арналған, конференцияларды өткізуге және т.б.
Орталық қонақ үйлер қала орталығында орналасқандықтан іс-сапар және
көңіл көтеру мақсатымен келген туристер үшін қолайлы. Олар фешенебелді,
орташа, экономикалық, апартаментті бола алады, ұзақ мерзімді және қысқа
мерзімді болуы мүмкін. Олар тұрақтау мен қызметтердің әр түрлі жағдайларын
жасайды. Фешенебелді қонақ үйлердің артықшылығы: кең интерьер, ауқымды
қызмет көрсету – вестибюль мен қабаттарда консьерждер, сән салоны, спорт
залы, жүзу бассейні, теннис корты, билет кассасы, автомашиналарды жалға
беру агенттігі, номерде тек қана даяршы ғана емес, сонымен қатар, хатшылар,
жеке дәрігерлер, медбикелер қызмет көрсетеді, әр бөлмеде компьютер, факс
болады. Әдетте отельдердің қарамағында фирмалық мейрамхана, кафе, бар,
демалысқа арналған холдар, конференц-зал, би залы, түнгі клуб болады.
Орталық қонақ үйлердің құрылысы бірқалыпты жүрмеді: инвесторлар қаражатты
қонақ үй бизнесін дамытуды ынталандыруға бағытталған үкімет қаулысы
шыққаннан кейін ғана салып отырды. Мәселен, 1960 жылдары қалаларды қайта
жөндеу жобасын инвестициялауға арналған салық жеңілдіктері көптеген
қалаларда жаңа орталық қонақ үйлерді салуға тиімді экономикалық жағдай
қарастырды. Қонақ үй құрылысындағы жаңа өрлеу 1980 жылы басталды. Жаңа
қонақ үйлердің пайда болуы кеңселер мен конференц-орталықтардың жаңа
ғимараттары секілді ішкі қалалардың туындауына әкелді. Бұның мысалы
ретінде Атлантадағы бостондық Copley Center мен Peachtree Plaza жатқызуға
болады. Нью-Йорктік орталық отельдердің ішінен фешенебелді St.Regis Hotel,
орташа Ramada Hotel, экономикалық Days Inn, апартаментті Embassy Suits
атауға болады.
Курорттық қонақ үйлер темір жол көлігінің даму кезінен бастап кең
тарай бастады. Қала тұрғындарының басым бөлігі бос уақыттарында экзотикалық
аймақтарға баруға талпынды. Курорттық жерлерде 1900 жылдары теміржол
көлігімен келген демалушыларды орналастыруды басты мақсат етіп көздеген
арнайы қонақ үйлер салына бастайды. Олардың ішіндегі ең танымалдары Уайт-
Сульфур-Спрингстегі (Батыс Вирджиния штаты) Greenbrier қонақ үйі, Сан-Диего
қаласына жақын жердегі (Калифорния штаты) Hotel del Coronado, Хот-
Спрингстегі (Вирджиния штаты). Жартасты таулар жанындағы ғажайып
өңірлердегі канадалық Banff Springs Hotel мен Chateau Lake Louise отельдері
сол кезеңнің бай әрі танымал тұлғаларын өзіне тартты. Көңіл көтеру
мақсатындағы саяхаттар мұхит жағажайлары мен табиғаты көркем таулы
аймақтарға бағытталды. Бастапқы кезде бұл курорттар маусымдық сипатқа ие
болды. Алайда, автокөліктер мен ұшақтар ең алыс аймақтарға жетуді
бағындырған соң және саяхаттауға қаражаттың көпшілік адамда пайда болуына
байланысты көптеген курорттар жыл бойында жұмыс істеуге көшті. Палм-
Спрингстен Палм-Бичке дейін созылып жатқан Күншуақты белдеу курорттарға
бай. Олардың кейбіреулерінде спорттық ықпалға (су шаңғысы, гольф, балық
аулау), ал басқалары отбасылық демалысқа мамандандырылған. Европа, Кариб
бассейнінің елдері, Мексика ауқымды түрде туристерге молынан келуіне жол
ашты.
Аэровокзалды қонақ үйлердегі номерлердің толтырылуы ірі әуежайлар
арқылы өтетін жолаушылар есебінен толып отырады. Олардың біріншілері онда
кеш немесе ерте рейспен келгендіктен, ал екіншілері аялдау жасайтын
болғандықтан тұрақтайды. Әдетте 200-600 номерден тұратын аэровокзалды қонақ
үйлер толық сервисті отельге жатады. Олар қонақтарға тәулік бойы қызмет
көрсетеді. Ал, арзан қонақ үйлерде қонақтарға бұл функцияны сауда
автоматтары көрсетеді.
Автострададағы қонақ үйлер мен мотельдер 1950 жылдары автостраданың
айқын көрінісіне айналды. Американдықтар қызуқанды автокөлік айдаушыға
айналып кеткен соң оларға арзан түнейтін орын керек болды. Олар бар болғаны
тіркеуден өтіп, бөлме алып, терезелерінің қасына өз машиналарын қоятын орын
қажет еді. Жыл өткен сайын ыңғайлылықтың кейбір түрлері қосыла бастады:
демалыс бөлмесі, мейрамханалар, жүзу бассейні, суық сусын автоматтары, ойын
бөлмелері, спутниктік телевизиялық антенна. Мотельдер үлкен және кіші
қалалардың шетінде немесе қалалардан шыға берісте шоғырланады.
Отель қарамағындағы казинолар 1991 жылы экономикада жаңа өрлеу
басталған шақта демалыс пен көңіл көтеру өнеркәсібімен қатар тұтынушыларда
ерекше сұранысқа ие болды. Бұл өнеркәсіптің қарқынды дамушы секторы болып
ойын бизнесі саналды: 1993 жылы казиноның табысы 13 млн $ құрады, ал 2000
жылы ол екі есеге ұлғайды. Легализацияланған ойын бизнесі кең етекпен әр
штатта жайыла бастайды. Ол 1989 жылы екі штатта ресми мойындауға санкция
алса, 1993 жылы тағы 14 штатты бағындырады, 2000 жылы 30 штатта ойын
үйлерін ашуға ресми рұқсат беріледі. Алғашқыда казинолар Лас-Вегас, Рено
(Невада штаты), Атлантик-Сити (Нью-Джерси штаты) қалаларында шоғырланған
еді. Ал, қазіргі таңда Миссисипиде қалқымалы ойын үйлері салынған. Сонымен
қатар, ойын бизнесі Чикаго мен Жаңа Орлеан секілді ірі мегаполистердің
аудандарында қонақ үй қарамағында казиносы бар отельдер қызмет атқарады.
Атлантик-Ситидағы казино 1991 жылы 3,4 млрд $ таза табыс әкелді, оның
есесіне ол өзге де салаларға көмек ретінде үлесін қосты. Мәселен, қалалық
салық жинағына 570 млн $ пайда түсіп, 49 мың адамды жұмыспен қамтамасыз
етті. Әдеттегі отельдермен салыстырғанда отель-казинолар табыстың жоғары
деңгейін түсіруге бейім. Өзінің ерекшелігінің арқасында олар жоғары
сыйымдылығымен сипатталады. Лас-Вегасқа 1992 жылы 21,8 млн адам келді,
олардың әрқайсысы онда орташа мөлшермен есептегенде 3,3 тәулік болды.
Осының нәтижесінде қалалық отельдердің орташа жылдық сыйымдылығы 83,9%
құрады. Отель-казинолардың басты компаниялары Promus Group пен Hilton
Hotels. Promus Companies, Inc Мемфисте (Теннеси штаты) Holiday Inn сатылған
соң негізі қаланды. Өз иеліктерінде сансыз көп казинолар (қалқымалы және
үнді резервацияларында) болғандықтан, олар бұл саланы Невада мен Атлантик-
Ситиға бағыттады. Promus Embassy Suits, Hampton Inns пен Homewood Suites
франшизасын иеленетін ірі компания. Сондай-ақ, аталмыш компанияның отель-
казинолармен үлкен жұмыс істеу тәжірибесі бар. Ол Лас-Вегас, Рено, Тахо
көліндегі Harra's Casinos басқарады. Promus компаниясымен қатар, Hilton
Hotels корпорациясы да ойын бизнесінен үлкен табыс түсіріп келеді. Конрад
Хилтон 1970 жылдары казиноны қонақ үй бизнесіндегі ең табысты сегмент деп
атап көрсетті. Ол қазіргі таңда Las Vegas Hilton ретінде танымал Flamingo
and International Hotel акцияларының бақылау пакетін сатып алды. Сол
жылдары ол ойын залдарының жалпы ауданы 3716 кв.м болатын әлемдегі ең ірі
отель-казино саналды. Бүгінгі таңда Hilton Hotels корпорациясы әлемдегі
алдыңғы қатарлы қонақ үй компаниясы бола отырып, өзінің табысының үштен екі
бөлігін казинолардан алады, олардың ішінде Лас-Вегастағы Flamingo Hiltons
пен Las Vegas Hilton, Логлиндегі Flamingo Hotel, Ренодағы екі отель,
Орталық Батыстағы екі қалқымалы казино бар. Өзінің бөлімшелері арқылы ол
Квинсленд (Австралия), Индонезия, Египет, Гонконг, Грекия, Бельгия,
Ұлыбритания, Малайзия, Уругвайдағы казиноларды басқарады.
Circus компаниясы Лас-Вегас, Рено, Логлин қалаларының табысы орташа
адамдарын тартумен әйгілі. Excalibur отелінің 4 000 номері тұру мен
мейрамханада тамақтануына арналған қарапайым бағаларының арқасында әрқашан
100% толы болады. Excalibur отеліне жақын орналасқан Luxor отелі 2526
номерден тұратын. Оның сырт келбеті пирамидаға ұқсас келген. Ондағы
аттракциондар: уақыт аралығындағы саяхат - Ежелгі Египеттен бүгінгі
күнге саяхат, Хандар жазығы, Ніл бойымен серуендеу. Лазерлік технология
ғажайып құбылысты шынайылықпен ұштастырады.
Лас-Вегастағы көптеген жаңа отельдер өзінің сыртқы рәсімделуінде
белгілі бір тақырыпты ұстануға тырысады. Алғаш сондай отельдердің бірі 3000
бөлмелік номерден тұратын Mirage Hotel. Отельдің вестибюлінде ақ барыстары
бар тор, ал тіркеу бөлмесінде тірі акулалары бар алып аквариум, жүзу
бассейнінің жанында дельфиндер шомылатын екінші жүзу бассейні бар. Қазіргі
таңда ойын бизнесінде жаңа бағыт танылды: біріккен кәсіпорындар мен
стратегиялық серіктестік. Мысалы, MGM Grand пен Primadonna Resorts бірігіп,
New York- New York, Mirage Resorts пен Gold бірігіп Strike Resorts Dunes
Hotel аумағында Beau Rivage атты жаңа отель-казиносын құрмақшы. Азарттық
ойындар – бұл 30 млрд $ индустрия, ол әр жыл сайын 11% өсіп отырады.
Миллиардер Дональд Трамп екі қалқымалы ойын үйін салып, өзін осы бизнесте
сынамақшы.
Толық қызмет көрсететін отельдер қызметтің, ыңғайлылықтың толық
жинағын ұсынады: ресми және бейресми кездесулерге қызмет жасайтын көптеген
сауда нүктелері (мейрамхана, бар, демалыс бөлмесі), банкет залдары,
конференц-залдар. Іскер адамдар үшін онда бизнес-орталықтар, факс,
компьютерлік модем т.б. бар. АҚШ көптеген басты қалаларында танымал қонақ
үй торларын ұсынатын отельдер бар: Doubletree, Four Seasons, Hilton,
Holiday Inn, Hyatt, Marriott, Omni, Ramada, Radisson, Ritz Carlton, Loew's,
Le Meridian, Sheraton, Westin. Бұл корпорациялардың кейбіреуі өздерін
қарапайым түрдегі толық қызмет көрсететін кәсіпорын ретінде жарнамалайды.
Мысалы, Marriott's Courtyard отельдерінде холдар кішігірім, ал
мейрамханаларында мүмкіндіктер шектеулі болып келген. Осындай үнемдеудің
нәтижесінде отель әкімшілігі номерлерде тұру бағасын төмендетеді. Сондықтан
да, толық қызмет көрсететін отельдерді екі категорияға бөлуге болады:
жартылай қызмет көрсететін және бірінші класты.
Эконом және бюджеттік қонақ үйлерде Travelodge, Motel 6, Days Inn, La
Quinta қонақ үй торлары танымалдыққа ие болған. Олар басты назарды
қонақтардың тамақтануына емес, тұру орнына бөледі. Бұл әкімшілікке толық
қызмет көрсететін отельдерге қарағанда бір төсек орнына бағаны 30% түсіруге
мүмкіндік берді. Қонақ үй нарығының осы секторында маманданған Promus's
Hampton Inns, Marriott's FairfieId пен Choice's Comfort Inns қонақтарға
тамақтан тек континенталды ас қана ұсынады. Бюджеттік қонақ үйдің
тұжырымдамасының мысалы ретінде Microtel бюджеттік қонақ үйін келтіруге
болады. Кәсіпкерлер тобы 1989 жылы несие берудегі шектеулер мен
экономикалық құлдырауға қарамастан осы тұжырымдаманы ойластырып шығарған
еді. Басты идея мынадай болған: кәсіпкерлік тәуелділікті айтарлықтай
төмендете отырып, нарықта жұмыс істеп жатқан эконом отельдермен
бәсекелестікте бірқатар артықшылықтармен ерекшелену. Қуатты жұмыстың
нәтижесінде бірнеше ай ішінде жаңа 99 номерлік отельдің жобасы құрылып,
Рочестерде (Нью- Йорк штаты) қолданысқа енді. Бірінші Microtel құрылысына
2,798 млн $, яғни, бөлмеге 28263 $ кетті. Ол салынған жер учаскесі 266000
$, ал құрылыс, салықтар, құрал-жабдықтар, жиһаздар 2,164 млн $ тұрды.
Номердің төменгі шектеу құны 29 $, эксплуатацияға берілген бірінші жылдың
өзінде ондағы сыйымдылық 89,4% құрады. Бір жылдан кейін франшиза
инвестициямен қайтарылымға 117% құрайтын соммаға сатылды. Бұл мысал іскер
әрі әрекет етуші адамдар экономикалық дағдарыс кезінде де сәттілікке жете
алатындықтарын көрсетеді.
Ұзақ мерзімді тұруға арналған отельдер қонақтардың ұзақ тұрақтауына
арналған, алайда, егер оларда бос номерлер болса, қысқа мерзімге келуші
қонақтарды да қабылдайды. Қонақтар тұратын мерзімдеріне қарай бірқатар
жеңілдіктер алады. Клиентураның құрамы – бизнесмендер, техникалық
интеллигенция, тұрғылықты жерлерін жиі ауыстырып тұратын отбасылар. Қонақ
үй қызметінің осы нарығындағы көшбасшылар - Residence lnns пен Homewood
Suites. Мұндай қонақ үйлерде қонақтарға тамақ пісіретін пеші бар асхана,
асхана құрал-жабдықтарының толық жинағы болды. Тегін континенталды таңғы ас
пен кешкі коктейль холда беріледі. Осындай қонақ үйлердің кейбіреуінде
бизнес-орталықтар, демалысқа арналған ғимараттар бар.
Ұзақ мерзімді тұруға арналған апартаментті отельдердегі номерлер
бағасы бюджеттік отельдердегідей болады, айырмашылығы оның тұрғын ауданы
25% үлкен. Қосымша аудан әдетте ыңғайлы креслосы бар қонақ бөлмесі мен азық-
түліктерді салып қоятын қоймаға және кішігірім асханаға кетеді. Қонақ үй
қызметінің осы нарығындағы көшбасшылар Embassy Suites (Promus Corporation
компаниясының иелігінде және басшылығында) және Residence Inns (Marriott
компаниясы). Кейбір танымал қонақ үй торлары ұзақ мерзімді тұруға арналған
апартаментті отельдердің қыздық тізбек компаниясын иеленеді. Олардың
қатарынан Radisson мен Choice Hotels құрамына кіретін Comfort және Quality
Suites, ITT Sheraton Suites пен Hilton қонақ үйлері. Бұл қонақ үйлер
тұтынушыларына тұрудың үй жағдайын ұсынады, ол тұтынушылар қалаға отбасымен
жаңадан көшіп келуі, семинарларға қатысуға, тәжірибені жоғарылатуға, ұзақ
мерзімді жұмыс бабымен іс-сапарға келуі мүмкін.
Қонақ үй қызметінің әлемдік тәжірибеде жекелеген қонақ үй типтері
ұсынылады. Бұл типтер жекелеген қонақ үйлердің географиялық жағдайына,
қалыптасқан сұраныс ерекшеліктеріне байланысты қалыптасады. Типологияда
қонақ үйдің сипаттамасы, комфорт деңгейі, сыйымдылығы, функционалдық
тағайындалуы, орналасқан орны, жұмыстың ұзақтығы, тамақпен қамтамасыз
етілуі, клиенттің келу ұзақтығы, басқару формасы сияқты факторларды
біріктіреді.
Қазіргі таңда әлем бойынша 30 астам қонақ үй жіктемесі бар және әрбір
елдің өзіндік стандарты тағайындалған. Кеңінен таралған жіктеме жүйелері
келесідей:
Жұлдыз жүйесі – француз ұлттық жіктеме жүйесіне негізделген еуропалық
жіктеме жүйесі, 1-5* аралығында. Франция, Австрия, Венгрия, Египет, Қытай,
Ресей, Бразилия тағы басқа елдерге тән.
Әріп жүйесі – Грецияда қолданылады, қонақ үйлер 4 категориядан тұрады
және олар әріппен белгіленеді: A, B, C, D. Қонақ үй сапасының ең жоғары
категориясы de luxe деп белгіленеді. Егер бұл жүйені әріптік жүйеге
аударсақ келесідей болады: 5* - de luxe, 4* - A, 3* - B, 2* - C, 1* - D.
Тәж немесе кілт жүйесі – Ұлыбританияда тараған. Оны әдеттегі жұлдыз
жүйесіне ауыстыратын кезде жалпы тәжден біреуін алып тастаймыз, яғни,
жұлдызбен салыстырғанда тәж бір бірлікке жоғары болып келеді.
Аргентина қонақ үйлері ұлттық жүйеге енген. Бес жұлдыздык категорияға
сай бес категория белгілері енгізілген.
"Т"- туристік класс - ол екі жұлдыздык қонақ үй болып есептелінеді.
"Ғ"- бірінші класс - бұл үш жұлдызды қонақ үй деп есептейміз.
"ҒS"- супер класс - төрт жұлдызды конақ үйге сай келеді.
"L" - люкс, "DL"- өте жайлы ең жоғарғы қонақ үй категориясы, бес
жұлдызбен тең.
Мальдив аралдары қонақ үйлері өте жайлы, жоғарғы сапалы қызмет көрсете
алады. Ең жоғарғысы "Стандарт" ауқатты демалушыларға арналған. "DL" қонақ
үйлер орта ауқатты адамдарға арналса, "Балалар кешені" жанұялык топтарға
арналған арнайы тұрақтар. Мальдив жері туристік рекреациялық аймақ
болғандықтан лауазымды адамдарға арналған "Президенттік кешен" деп аталатын
қонақ үйлерді де кездестіруге болады.
Америка Құрама Штаттарының қонақ үй және мотельдер ассоциациясының
ақпараттары бойынша АҚШ-та 46 000 қонақ үй және мотель, жалпы бөлме сандары
3,3 млн . Жылдық табыс көлемі 65 млрд доллар. АҚШ- та басқа мемлекеттерде
сияқты нақты өкімет органдары тарабынан бекітілген қонақ үйлердің жіктемесі
жоқ. Бірақ тәжірибе жүзінде қонақ үйлер түрлері көп. Америка автомобильдер
ұйымы қонақ үйлерді “бриллиант” бірлігімен сипаттайды. Ал Mobile Travel
Guide ұйымы болса қонақ үйлерді “жұлдыз” жүйелігімен сипаттауға бейім. АҚШ
Автомобильдер Қоғамына кіретін 24000 қонақ үй мынадай қызмет түрлерімен
және категориялармен сипатталады:
Категориясы бір бриллиант қонақ үй - негізгі жол торабы жағынан жай
ғана көрініске ие және де мұнда туристер үшін ең керекті шарттар
қарастырылған.
Категориясы екі бриллиант қонақ үй - сапасы орта дәрежедегі қызмет
және жиһаз түрімен әбзелденген. Қонақ үйдің сыртқы көрінісі аса көрнекті.
Категориясы үш бриллиант қонақ үй - сапасы жағынан жоғарыда айтылған
екі категорияға қарағанда айтарлықтай көптеген мүмкіншіліктерге ие.
Категориясы төрт бриллиант қонақ үй – қонақ үйге келген қонақтардың
сұранысынан бұрын оларға арнайы қызмет түрлері көрсетіледі. Негізгі жол
торабынан күрделі көрініске ие.
Категориясы бес бриллиант қонақ үй - келген қонақтарға максималды
түрде қызмет көрсетеді және бөлме ішіндегі жиһаздар, қонақ үй сыртының
көрінісі архитектуралық сапасы жағынан керемет.
Қонақ үй кәсіпорындарының сыйымдылығы бойынша жіктемесіне тоқталар
болсақ, ол номерлер немесе орындар санымен анықталады. Номерлік қордың
сыйымдылығы бойынша қонақ үй кәсіпорындары 4 категорияға бөлінеді:
- шағын (100-150 дейін);
- орташа (100-400 дейін);
- үлкен (300-1000 дейін);
- алып (1000 дейін)
Функционалдық тағайындалуы бойынша қонақ үйлердің жіктелуі:
Мақсатты қонақ үй – оның өзі іскерлік негізіндегі және демалыс үшін
қонақ үй деп бөлінеді:
Іскерлік негізіндегі қонақ үй – конференция, форум, съезге келген
адамдар үшін арналады. Іскер адамдарға қызмет көрсету үшін келесідей
талаптар жағдайын жасау керек: номерде демалыс зонасымен қатар міндетті
түрде жұмыс зонасы ұсынылуы керек, іскерлік шаралар жүргізу үшін арнайы
орындардың бөлінуі, арнайы техникалық құрал-жабдықтардың болуы.
Демалыс үшін қонақ үй – демалу және емделу мақсатында келген
туристерге арналады. Оған курорттық қонақ үй, пансионаттар мен демалыс
үйлері, туристік-экскурсиялық қонақ үйлер мен казино-отельдері жатады.
Транзиттік қонақ үй – қысқа мерзім уақытындағы қызмет көрсететін қонақ
үй. Негізінен олар үлкен қозғалысты магистраль маңында орналасады, шектеулі
қолайлылық деңгейімен ерекшеленеді. Транзиттік қонақ үйлер тобында кең
тарағаны – мотельдер. Алғашқы мотельдер АҚШ-та пайда болды.
1.2 Қазақстанның қонақ үй шаруашылығын талдау
Қазақстан қонақжайлығының қалыптасуының көне тамыры тереңде жатыр.
Оның пайда болуы алғашқы қоныстардың, көлік жолдарының және сауда
қатынастарының дамуымен байланысты. Алғашқы қонақ үйге ұқсас ғимараттардын
ашылуын біздің заманымыздың алғашқы ғасырларына қатыстыруға болады. Ұлы
Жібек Жолы бойындағы аймақтардың зерттелу нәтижесінде көне көпестер мен
саяхатшылар үлкен керуендермен түйелер арқылы қатынайтын болған. Олар
керуен жолының бойындағы қалалардан немесе елді-мекендерден шатыр құрып
түнейтін. Бірақ кейде ерте қонақ үй келені болып табылатын керуен-
сарайларда аялдаған. Керуен-сарайлар керуеннің тұрғылықты және сату ауласы
болды. Сол ғасырларда қолайлы қызмет көрсету ұғымы Азияда Еуропаға
қарағанда әлдеқайда ілгері болғанымен де, шығыстағы керуен-сарайлар ақша
табу мақсатында емес, саяхатшының демалысы мен саудасын дамыту мақсатында
салынған болатын.
Бірақ XIII ғасырдың басы болашақ Алматы мен жалпы Жетісу аймағына қай
салада болсын үлкен төңкеріс әкелді. Моңғол шапқыншылығы елдің
экономикасына ғана емес, қала мәдениетіне де кері ықпалын тигізді. Ұлы
Жібек Жолы маңындағы қалалардың күйреуі сауда және керуен жолдарының
әлсіреуіне әкелсе, ол өз алдына сол кезеңдегі енді өркендеп келе жатқан
керуен-сарайларының еріксіз өз жұмысын тоқтатуына әкеп соқты. Алайда, сауда
мен көлік жолдарының қайта өркендеп дамуы Ақсақ Темірдің билеу кезеңінде
басталады. Соғыс қимылдары алаңының өркендеуіне байланысты елде жаңа жолдар
салынып, жаңа калалардың ашылуы халықаралык қатынасты дамыта түсті. Мұның
өзі жаңа қонақжайларын ашуды міндеттеді.
Қазақ хандығының құрылуы қонақ үй шаруашылығына еш кері әсерін
тигізбей, бірқалыпты дамуды байқатады. Қонақ үй кешендері дамуының одан
арғы тарихы Қазақстанның Ресейге қосылу кезеңі болып табылады. XIX ғасырдың
алғашқы жартысының соңына қарай Қазақстан толығымен Ресей империясының қол
астына енген кезде соғыс қорғаныстарын, жаңа жол мен қалалардың салынуы
қонақ үй шаруашылығының одан ары қарайғы дамуын талап етті. Сол жылдардағы
қонақ үйлердің мысалы ретінде пикеттерді, қонақ үй палаткалары мен
шатырларды айтуға болады. Осылайша, қарқынды дамыған Қазақстан қонақ үй
шаруашылығы 1903 ж. Алматы қаласында алғашқы Европа қонақ үйінің
салынуына әкеп соқты.
Алматының Еуразия орталығы ретіндегі деңгейі өсуде, сонымен қатар,
қалада көптеген саммиттер, халықаралық конференциялар, семинарлар,
көрмелер, яғни конгрестік және іскерлік туризмді дамытуға әсерін тигізетін
бірнеше отырыстар өткізіледі. Конгресті туризмнің де өз маусымдылығы бар,
ол көктем-күз айларына келеді. Қысқы, әсіресе, жазғы кезде бизнес-
туризмдердің жұмыс белсенділігі төмендейді. Сондай-ақ, Қазақстанға іскерлік
мақсатпен келетін туристердің арасындағы түрлі деңгейдегі қонақтар бар.
Бірақ, іскер адамдар мен бизнес-туристердің қонақ үй мен отельдерге деген
нақты талаптары бар — ол сервистің тиісті деңгейін камтамасыз ететін
қазіргі заманға сай әрі ыңғайлы орналастыру орындары болуы керек.
Ал 5 жұлдызды қонақ үйге келетін болсақ, онда қонақ үй бизнесі
мамандарының айтуынша, бір орынды нөмірге тәулігіне 450-600 $ төлейтін
туристердің арқасында Алматыдағы әлемдік кұрылымдағы Тһе Regent Ankara және
Hyatt Regency қонақ үйлері Қазақстанға жетіп жатыр. Бірақ, алғашкы
бекітілген баға көп жағдайда қалыпты баға болып саналмайды да, номерлер
түрлі жеңілдіктер бойынша да өткізілуі мүмкін. Ол жеңілдіктер, мысалы:
корпоративті тұтынушыларға немесе отельмен біріге жұмыс жасайтын туристік
операторларға берілуі мүмкін. Көрсетілетін жеңілдіктер орасан зор болуы да
ықтимал: кейбір туристік фирмалар Алматының 5 жұлдызды қонақ үйінің бір
орынды номерін прай-листта көрсетілген бағадан 30 % түсіреді. Алайда, Тһе
Regent Ankara немесе Hyatt Regency деңгейлес қонақ үйлеріндегі
мейрамханалардың, түнгі клубтардың, казино, фитнесс-орталықтарының,
конференц-залдарының болуының арқасында, аталмыш орындар жергілікті
компаниялардың презентация, семинар немесе пресс-конференцияларды
ұйымдастыруында белсенді түрде жалға алынуда. Кейбір деректерге сүйенсек,
қонақ үйлердің негізгі жұмысы емес, осындай қосалқы қызметтері олардың
нарық алаңында қалуын қамтамасыз етеді.
Дегенмен, баска да көзқарастың барлығын мойындау керек. Мысалы,
Отырар қонақ үй кешенінің директорының баяндауы бойынша қонақ үйдің
негізгі кірісі оның басты жұмысынан ғана келеді. Ал, ғимарат ішінде казино,
түнгі клуб, мейрамхана, әуе кассасы және т.б. болуын тек туристердің
ұсынысынан туындағанын айтып түсіндірді. Бірақ, Отырардың тек 4 жұлдызды
қонақ үй екендігін ескерсек, оның жұмыс ерекшелігінің де біраз өзгеше
өтетіндігін түсінеміз. Қалай дегенмен де, қосалқы қызметі бар қонақ
үйлердің кірісі ондай қызметсіз қонақ үйлерге қарағанда жоғары екендігін
статистика көрсетіп отыр. Яғни, қонақ үйдің қосымша қызмет көрсетуі биік
сұраныска ие. Айта кететін бір жайт: 5 жұлдызды қонақ үйде тұру кезінде
жоғарыдағы қосымша қызметтер бағасы номер бағасымен бірігіп кетеді
(бассейнге түсу, фитнесс-орталығында, түнгі клубта болу, саунаға кіру
т.б.).
Алайда, елімізге келушілердің барлығы фирмадағы жұмыс орнына
байланысты 5 жұлдызды қонақ үйде бола алмауы мүмкін. Осылайша, Қазақстан
шетелдік қонақтарға тағы не ұсына алады деген орынды сұрак туындайды.
Қазақстан қалаларының қонақ үй шаруашылығы жаман емес. Оған мысал Алматы
қаласының орталық бөлігінде бір біріне қатар орналасқан қонақ үй
ғимараттарын атауға болады. Рахат Палас, Анкара, Астана, Айсер көп жұлдызды
элиталы қонақжай болып саналады. Бұрынгы мемлекеттік ғимараттардың 2000
жылдардан бері жекешелендірілуі Алматы қаласының қонақ үйлерінің дәл есебін
алуға мүмкіндік бермейді.
Алматы қаласы Еуразиялық орталық ретінде мәртебесі көтерілуде. Қалада
көптеген саммиттер, халықаралық конференциялар, семинарлар, жоғары дәрежелі
көрмелер өтіп тұрады. Осындай ғылыми ілгерілеу арқылы біз өзімізге шетелдік
компаниялардан әріптестер тауып отырмыз. Олардың сұранысы бойынша қонақ
үйлердің барлық жабдықтары қазіргі заман талабына сай болуы қажет. Өкінішке
орай, біздің қалада ондай қонақ үйлер аз.
Қазақстандағы қонақ үй саласы бүгінгі таңда біртіндеп даму үстінде.
Оған куә халықаралық қонақ үй торларының Қазақстан нарығына енуі. Ал, бұл
қонақ үй торларының Қазақстанға енуі аталмыш нарықтың ірі халықаралық қонақ
үй торлары үшін тиімді әрі болашағынан үміт күттіретіндігінің айқын
көрінісі іспеттес. Біздің қазақстандық кәсіпкерлер туристік инфрақұрылымға
қомақты түрде ақша аударады, шағын қонақ үйлер мен кемпингтер салуға өз
үлесін қосуда. Ал, ірі қонақ үй шаруашылығында кейін салынғандары Еуропалық
стильде, қызмет көрсету дәрежесі өте жоғары болуы оның құнының өте жоғары
болуына әкеліп соғатынын көрсетуде. Осы орайда міндетті түрде сапа туралы
айта кеткен жөн. Бұл қазіргі таңда ең басты әрі өзекті мәселе болып
табылады. Қазақстандағы бес жұлдызды қонақ үйлердің қызмет көрсету сапасы
қаншалықты жоғары болса да, оны шет елдің бес жұлдызды қонақ үйлерінің
қызмет көрсету бағасымен ешқандай салыстыруға келмейді. Әрине,
бәсекелестіктің жоғары екендігі анық, алайда, Алматы қаласындағы қонақ
үйлер өз жағдайлары үшін қам жеп отырған жоқ. Өйткені, қалай болғанда да ол
қонақ үйлер, яғни, қонақ үй номерлері жоғарғы маусым кезінде 100 пайызға
толатынын біледі. Сондықтан да бұл нарық сапаны да, қызметті де, оптималды
баға саясатын да реттеуге аса қатты тырыса қоймайды.
Қонақ үй бизнесін ұйымдастырудағы іс-әрекеттің ішінде ең маңызды
көрсеткіш - көрсететін қызметтердің сапасы. Маркетологтардың айтуы бойынша
сапаны басқару – бұл белгілі стандарт сапасына сәйкес бағытталған бақылаушы
ұйымдастыру жұмысы. Кейбір зерттеушілердің айтуынша сапа дегеніміз – екі
жұлдызды қонақ үйдің төрт жұлдызды отельге өтуі [6].
Сапа – бұл тұтынушыны қанағаттандыратын қызмет қасиеттерінің жинағы.
Бәсекелестік болған соң сапаны салыстыруға тура келеді, осыдан салыстырмалы
сапаны сипаттауға қажеттілік туындайды. Салыстырмалы сапа келесі
мүмкіндіктерді қарастырады:
- бәсекелестердің қызметтерімен салыстыру;
- тұтынушының көзқарастарын салыстыру;
- мекеменің баға құрылымына тәуелсіз болады;
- материалды емес қызметтерді қамту.
Сапаны басқару үшін қонақ үй мекемелерінде көрсетілетін қызметтерді
бағалап тұратын басқарушы жүйе болуы керек. Басқарушы жүйе шағын жүйелерге
бөлінеді:
- қызметтерді іріктеп алу және оларды оқыту мақсатында құрылады,
қонақ үй әкімшілігі өз қызметкерлеріне білімін көтеру үшін жағдай
жасайды;
- қызмет сапасына зиян келтірмей, көрсететін қызметтер көлемін
көбейту;
- қызметтерді өндірудегі техникалық жабдықтарды жақсарту;
- ұсыныстар мен арыздарға талдау жасау.
Орталық Азияда тұңғыш Hilton торының ең алғаш отелі жақын арада Астана
қаласында салынбақ. Қазақстанның астанасындағы бұл жобаны "Экспо-Орталық
Астана" атты қазақстандық жауапкершілігі шектеулі серіктестігі мен Hilton
Group бірігіп жүзеге асыруды көздеп отыр. Бес жұлдызды Hilton Astana
құрылысы 2010 жылы тамамдалады деп жоспарланып отыр. Жалпы ауданы 31 мың
шаршы метрді құрайтын, 237 номерден тұратын қонақ үй "Экспо-Орталық
Астана" әкімшілік-көрме тұрғын үй кешенінің территориясында бой көтермек.
Бұл жобаға 68 миллион доллар көлемінде инвестиция салынды. Қазіргі кезде
Hilton Group үлесіне әлемнің 70 еліндегі 2900 қонақ үй тиеді. Осы жуық
арадағы 10 жылда дүниежүзі бойынша тағы мыңдаған қонақ үйлер салуды көздеп
отыр. Hilton Astana қонақ үй құрылысы 2006 жылы басталған "Экспо-Орталық
Астана" кешенінің құрамына кіреді. Кешеннің жалпы ауданы 200 мың шаршы
метр. Онда қонақ үйден басқа екі бизнес-орталық, конгресс-зал, көрме
павильондары, екі апарт-отель, сауда және көңіл көтеру орталықтары бар.
Кешен пайдалануға 2009 жылдың соңына таман беріледі. Кешеннің жалпы құны
360 миллион доллар. Жоба өз-өзін 5 жылда ақтайды деп күтілуде.
Қазақстанға, соның ішінде Алматы қаласына келесі жылы Golden Tulip
өзінің Royal Tulip атты жаңа брэндін ұсынбақ. Ол компанияның басқа екі
брэндіне қосылды – төрт жұлдызды Golden Tulip Hotels and Resorts пен 3
жұлдызды Tulip Inn. Қазіргі таңда Royal Tulip құрамына 7 қонақ үй кіреді.
Ол қалалардың қатарына Амстердам, Дубай, Шанхай да кіреді. Royal Tulip
Almaty 2009 жылы қыркүйекте ашылады. Қонақ үй қаланың солтүстік бөлігінде
орналасады. Қонақтарға 166 номер, конференц және банкет залдары,
мейрамхана, бар, спа және фитнес-орталықтар ұсынылады. Golden Tulip жүйесі
бар елдер: Австрия, Аргентина, Армения, Аруба, Бахрейн, Бельгия, Болгария,
Бразилия; Ұлыбритания, Венгрия, Гана, Германия, Греция, Дания, Египет,
Израиль, Үндістан, Иордан, Италия, Кипр, Қытай, Ливан, Люксембург, Мальта,
Марокко, Мексика, Нидерланд, Біріккен Араб Әмірлігі, Оман, Румыния,
Португалия, Америка Құрама Штаты, Сауд Арабиясы, Тунис, Танзания, Чехия,
Франция, Швейцария, Чили.
Осы тарауда Қазақстанның қонақжайлығының қалыптасу кезеңдері мен оның
дамуы, қазіргі таңда халықаралық қонақ үй торларының Қазақстан нарығына
енуі, қонақ үй бизнесін ұйымдастырудағы іс-әрекеттің ішінде ең маңызды
көрсеткіш - көрсететін қызметтердің сапасына, қонақ үйлердің негізгі жұмысы
мен қосалқы қызметтеріне басты назар аударылды.
2 ТАҢҒАЖАЙЫП ОТЕЛЬДЕР
2.1 Дүниежүзіндегі таңғажайып отельдердің жіктелуі
Заманауи технологиялардың қарқынды түрде белес алып келе жатқан
шағында отельдердің саны да, дизайны да, атқаратын қызметі де ұлғайып
келеді. Сондықтан да қазіргі кезде әлем бойынша таңғажайып отельдердің
түрлері ұлғайып келеді. Осының барлығы ұшқыр ойлы энтузиасттар мен
демалыстарын өткізу барысында шытырманды оқиғаларға толы сезімдер мен
бойларын қызуқандық билейтін туристердің тигізген үлесінің арқасында
осындай бірегей құрылыс біртұмалары бірінің артынан бірі тізбектеліп, күн
санап артып келеді. Оларға орналасу орны (ағаштағы, судағы, үңгірдегі, жер
астындағы, ғарыштағы отельдер), дизайны (геометриялық, бейне отельдер),
құрылыс материалы (алтыннан, тұздан, мұздан салынған отельдер), атқаратын
қызметі (мұражай-отель, отель-түрме, бутик-отель, медициналық отель)
бойынша жіктелетін таңғажайып отельдер кіреді. Төменде олардың жіктемесі
келтірілген (1 сурет ).
1 сурет. Таңғажайып отельдердің жіктемесі (автордың жасалуымен)
Жоғарыда көрсетілген жіктеменің негізінде әлемдегі көптеген таңғажайып
отельдің түрлері анықталды. Forbes журналының таңғажайып отельдерге
арналған бөлімінде рейтинг жарияланған. Бұл журналда әлемде қазіргі таңда
жиі кездесетін әрі туристер көп баратын таңғажайып отельдердің тізімі
берілген болатын (кесте).
кесте
Дүниежүзіндегі таңғажайып отель түрлері [21]
Отель аты, түрі Орналасқан жері
Hydropolis отелі, су отелі Біріккен Араб Әмірлігі, Дубай
Посейдон отелі, су отелі Багам архипелагы
The Poseidon Undersea Resort, су асты Фиджи аралы
отелі
Utter Inn, су отелі Швеция
Huvafen Fush су отелі Мальдив аралы
Burj al Аrab, су отелі Біріккен Араб Әмірлігі, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz