Қазақстан Республикасының ипотекалық несие жүйесі туралы

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 88 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

I ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕ

ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ ОНЫҢ НЕГІЗГІ ӘДІСТЕРІ . . . 6

Ипотекалық несиелеу жүйесінің экономикалық мәні . . . 6

1. 2 Ипотекалық несиелеудің үлгілері . . . 11

1. 3 Қазақстан Республикасының ипотекалық несие жүйесін ұйымдастыру . . . 17

2 ҚAЗAҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕЛЕУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖӘНЕ ТАЛДАУ . . . 27

2. 1 Қазақстанда ипотекалық несиелеудің қазіргі жағдайына талдау . . . 27

2. 2 Ипотекалық несиелеу тәжiрибесiне талдау . . . 37

2. 3 Қазақстан Республикасының Екінші деңгейдегі банктеріндегі ипотекалық несиелеу механизмi . . . 45

3 Қазақстан Республикасында ипотекалық несиені жетілдіру . . . 57

3. ҚAЗAҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕЛЕУДІҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ МЕН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ . . . 57

3. 2. Қазақстан Республикасындағы ипотекалық несиенің болашағы . . . 71

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 77

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 79

Кіріспе

Қоғамның әлеуметтік тұрақтылығының негізгі алғы шарттарының бірі халықты тұрғын үймен қажеттілігін қанағаттандыру болып табылады. Жеке үйі немесе пәтері бар адам психологиялық тұрғыдан тұрақты болып саналады. Ол жанұя құруға, бала тәрбиелеуге, тұрмыс тіршілігін жақсартуға мүмкіндігі бар, өз кезегінде халықтың еңбекке қабілеттілігін көтереді. Осыған орай, халықты тұрғын үймен қамтамасыз етуде ипотекалық несиелеу маңызды рөл атқарады.

Ипотекалық несиелеу-тұрғын үй саласына бюджеттен тыс инвестициялық тартудың өнімдік тәжірибесінде ең бір сыннан өткен және сенімді әдістердің бірі болып саналады. Нақ осы ипотека - халықтың тұрғын үй жағдайын жақсартуға, банктердің тиімді және пайдамен жұмыс істеуге, құрылыс кешенінің өндірісті жұмыспен бірқалыпты қамтамасыз етіп тұруына байланысты мүдделерін бір арнаға тоғыстыруға мүмкіндік береді. Ипотека сондай-ақ жалпы экономикалық өсуге мүдделі мемлекет үшін де тиімді. Себебі халыққа ипотекалық несие берудің кең таралуы экономикалық дамуға жәрдемдесетін болады.

Ипотека дамыған нарықты экономика елдерінде, ең алдымен АҚШ пен Еуропада кеңінен тараған. Бұл ипотекалық несиенің басқа несие түрлерімен салыстырғанда елеулі артықшылығы бар екендігімен байланысты. Атап айтқанда, ипотекалық несие екі жақтың да тәуекел деңгейін азайтады. Тұтынушы несиені едәуір ұзақ мерзімін, яғни тұрғын үйді өзінің иелігінде сақтап қалады. Ал несие беруші болса, берілген несиенің орнын толтырудың қай жағынан да ұтылыссыз нұсқасына ие болады.

Ипотекалық несиелеудің басты мақсаты-халықтың өзінің және несие қаржысы есебінен еркін нарықта дайын тұрғын үй сатып алуына жәрдемдесу болып табылады. Тұрғын үй ипотекалық несиесі-бұлбанктің клиентке тұрғын үй сатыпалуға арнап беретін ақшалай қаражаты. Тұтынушы өз кезегінде мұндай несиені пайдаланғаны үшін банкке сыйақы төлеуі, сондай-ақ ай сайын белгіленген көлемде қарыз қаржысын қайтарып отыруы тиіс. Несие есебінен сатыпалынған тұрғын үй қарыз алушының атына хатталады және тұтынушы ипотекалық несиені толық өтегенге дейін банкке кепілдікке қойылады.

Қазақстан Республикасының тұрғын үй құрылысын дамытудың Мемлекеттік бағдарламасына сәйкес, Тұрғын үй құрылысы Қазақстанның дамуында басты бағыттарының біріне айналуда. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев Парламенттегі «Жаңа әлемдегі жаңа Қазақстан» атты Қазақстан халқына дәстүрлі жолдауында: «Нарықтық жағдайда әлеуметтік саланы дамыту үшін тұрғын үй сатып алу мәселесі мен жылжымайтын мүлік нарығының дамуы өте маңызды. Тұрғын үй құрылысын дамытуға арналған мемлекеттік бағдарламаны жүзеге асырудың екі жылында ғана тұрғын үйдің 11 миллион шаршы метрі енгізілді. Бағдарлама 30 пайызға озып, алда жүруде. Біз осы бағдарламаны жасап, тұрғын үйді кімнің алатынын анықтадық». Бағдарламада қолжетімді тұрғын үй мен жылжымайтын мүлік нарығы дамуының саласындағы саясаттың тізбектілігіне ерекше назар аударылды. Әрине бұл мәселелер Қазақстандағы тұрғын үйді ипотекалық несиелеудің қазіргі жағдайына байланысты туындап отырғаны анық. [1]
Халықтың барлығына қолжетімді тұрғын үй құрылысының тұрақты дамуын қамтамасыз ету, оның құнын арзатпайынша, тұрғын несиесі мерзімінің ұзартылмайынша және несиелеу мөлшерлемесі төмендемейінше мүмкін емес. Мұндай мақсатқа тек тұрғын үйді ипотекалық несиелеу жүйесін дамытып, жетілдіру арқылы ғана қол жеткізуге болады.

Ипотекалық несие - бұл тұрғын үй құрылысына инвестиция тартудың ең тиімді тәсілі. Ипотекалық несиенің халықтың тұрғын үй жағдайының жақсаруына, банктердің тиімді және пайдалы жұмыс жасауына, сондай-ақ еліміздегі құрылыс кешенінің қарқынды дамуына мүмкіндік жасайтынын әлемдік тәжірибе дәлелдеп берді. Жылжымайтын мүлік бағасының шамадан тыс өсуіне, тұрғын үй құрылысына инвестиция жұмсау деңгейінің төмендігі жағдайына байланысты орташа табысы бар әлуетті қарыз алушы ипотекалық несие алу мүмкіндігінен айырылып қалуда[1] .

Мұндай мәселелерді шешуде Қазақстан жұмыс жасап отырған қазіргі тұрғын үй ипотекалық жүйесін дамыту мен жетілдірудің маңыздылығы теориялық және тәжірибелік тұрғыдан арта түседі. Қазақстан Республикасының экономикасындағы ипотекалық несиелендірудің тиімді пайдалануы барысындағы жоғарыда аталған мәселелердің бүгінгі күнге дейін жете зерттелмей келуі, әлемдік дәрежедегі ипотекалық дағдарыс, бұл дипломдық жұмыстың тақырыбын таңдауға себеп болды.

Тұрғын үй ипотекалық несиелеу жүйесі мәселелерін теориялық тұрғыдан оқып-білу, оның Қазақстандағы тұрғын үй Мемлекеттік бағдарламасын дамытуға байланысты талаптарына қаншалықты жауап беретіні туралы өзекті мәселелер, өз кезегінде дипломдық жұмысының мақсаты мен міндеттерін анықтап отыр.

Дипломдық жұмыстың мақсаты - Қазақстан Республикасы экономикасындағы ипотекалық несиелеудің мәселелері мен даму перспективасына баға беру.

Көзделген мақсатқа жетуде мынадай міндеттерді шешуді қажет етеді:
- тұрғын үйді ипотекалық несиелеуге байланысты экономист ғалымдардың көзқарастарын зерттеу және талдау;

- тұрғын үйді ипотекалық несиелеу жүйесінің құрылымдық элементтерін жүйелі түрде теориялық жағынан қарастыру;

- шетел тәжірибесіндегі тұрғын үйді ипотекалық несиелеу үлгілерін оқып-үйреніп, олардың тиімді жақтарын отандық тәжірибеде пайдалануға ұсыну;
- тұрғын үй ипотекалық несиелендіру жүйесінің жүзеге асырылуына дейінгі ҚР тұрғын үй ахуалы;

- ипотекалық несиелеу нарығының қазіргі жағдайы мен дамуын бағалау;
- ҚР екінші деңгейлі банктердің және ипотекалық компаниялардың тұрғын үйді ипотекалық несиелеу тәжірибесіне талдау жүргізу және ондағы мәселелерді айқындау;
- Қазақстандағы тұрғын үй мемлекеттік бағдарламасының жүзеге асыруына баға беру;

- тұрғын үйді ипотекалық несиелеуді жетілдіру жолында қаржыландыру көздерін және қаржы құралдарын қолдануға байланысты ұсыныстар жасау.

Зерттеу нысаны - Қазақстандағы тұрғын үйді несиелендіру жүйесі.
Зерттеу пәніне Қазақстан Республикасының тұрғын үй құрылысын дамытудың мемлекеттік бағдарламасымен байланысты ипотекалық несиелеу талдаулары жатады.

Дипломдық жұмыстың теориялық және әдістелемік негізіне қазіргі кездегі отандық және шетелдік экономистердің тұрғын үйді ипотекалық несиелендірудегі орын алатын мәселелері туралы және оның тиімді қызмет етуінің әлеуметтік-экономикалық дамудағы рөлін сипаттайтын зерттеу жұмыстары пайдаланылды

Статистикалық және ақпараттық базасы ретінде Қазақстан Республикасы статистика жөніндегі агенттігі, екінші деңгейлі банктер мен Қазақстан Ипотекалық компаниясы АҚ-ның нормативтік құжаттары, ғылыми-тәжірибелік конференция материалдары, сондай-ақ ипотекалық несиелендірудің дамуы жайлы сұрақтарды қамтитын жергілікті және шетелдік басылымдардағы мақалалар пайдаланылды. Құқықтық негізде ҚР Президентінің заңдар мен заң күші бар жарлықтары және әр түрлі әдістемелік нұсқаулар жатады. Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспеден, 3 бөлімнен, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімі мен қосымшалардан тұрады.
Берілген жұмыстың теориялық маңыздылығы Қазақстандағы ипотекалық несиелендіру жүйесінің қалыптасу мен даму процессі толықтай қарастырылды.
Жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы жұмысты орындау кезіндегі алынған білім өте бағалы, келешекте кәсіби қызмет атқаруда пайдасы тиері анық
Осылайша, жоғарыда айтылғандарды және ипотекалық нарық дамуының тенденцияларын ескере отырып, мемлекетіміздің тұрақты экономикалық өсімді қамтамасыз етуде ипотекалық несиелендірудің маңызы күннен күнге өсіп жатқандығын белгілей аламыз.

1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ИПОТЕКАЛЫҚ НЕСИЕ

ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ ОНЫҢ НЕГІЗГІ ӘДІСТЕРІ

1. 1 Ипотекалық несиелеудің теориялық негіздері

«Ипотека» түсінігі алғаш рет б. э. д. VI ғасырдың басында Грецияда пайда болды және ол қарыздардың белгілі бір жер иеліктеріне және онымен байланысты құрылыстар арқылы қарыз берушіге міндеттемесін қарыз етумен қатысты болды. Бұл үшін міндеттемелер рәсімделген, ал қарыз алушының иелігіндегі жер теориясының шекарасында осы көрсетілген меншік аталған сомада қарыз берушінің талабын қамтамасыз ету мақсатында қолданылатындығы жайлы жазылған бағана қойылатын болған. «Ипотека» деп аталған мұндай бағанада жер иесінің барлық келіп түскен қарыздары белгіленген.

Біртіндеп ипотека ортағасырлық еуропалық заңдарына ене бастады. Грецияда ол XIV жүзжылдықтан ерте емес кезде пайда болған. Францияда XIV ғасырдың сонында ашық (жария) емес ипотека әрекет еткен. Европалық мемлекеттердің заңдарында ипотеканың екі сипатты белгілері бар. Біріншіден ол жылжымайтын мүлікке қатысты қолданылған, екіншіден кепілге қойылған иеліктерді сату, қарыз берушімен емес, сот шешімімен жүзеге асырылады.

Ипотекалық несиелеу коммерциялық және арнайы маманданған банктермен, несие-қаржы мекемелерімен, жылжымайтын мүлік (жер, тұрғын үй, өндірістік немесе коммерциялық айналымдағы жылжымайтын мүлік) кепілдігімен берілетін ұзақ мерзімді қарыздар болып табылады. Оған меншік құқы несиелеу кезінде кредиторға өтеді, бірақ мүлік қарыз алушының пайдалануында болады. Уақытша меншік құқығын алу, қарыз алушының қарызды өтегенге дейін кепілге қойған мүлікті сата алмайтындығын және тек несиені өтегеннен соң ғана кепілден босатылған мүлікке басқару құқы оған қайтарылатындығын білдіреді.

Несиелеудің кепіл формасының механизмі мен процедуралары кепілдеме міндеттемелері, кепіл болушылық және күрделілік, әсіресе, жылжымайтын мүлік жағдайында ипотекалық несиелеу механизмінің мәні, яғни белгіленген мерзімде қарыз алушының төлем міндеттемесін орындамаған жағдайда (негізгі қарыз - проценттер сомасын қайтару) банктің кепілге қойылған жылжымайтын мүлікті меншігіне алу құқығын растайтын кепіл міндеттемесін, қарыз алушы банк кредиторға береді.

Ипотеканың пайда боу қажеттілігі тауар айналымының дамуы және жылжымайтын мүлікпен жасалатын келісімдердің көбеюімен түсіндіріледі. Ипотекаға сәйкес міндеттеме кепілмен қамтамасыз етіледі, ең бастысы ол кепіл берушінің, яғни қарыз алушының пайдалануында болады.

Кең мағынада, ипотекалық несиелеу жүйе ретінде ипотекалық несиелерді беру процесінде капитал нарығынан қаржылық ресурстарды тарту механизмдерін де, жылжымайтын мүлік нарығындағы операцияарды да көп факторлы біртұтас механизм болып табылады.

Мұнда тек қарыз алушылар мен қарыз берушілердің ғана мүдделері емес, сонымен бірге инвесторлардың, риэлторлардың, құрылыс компанияларының, сақтандыру компаниялары мен нарықтың басқа да субъектілерінің мүдделері ескеріледі. Ипотекалық несиелеудің негізін тікелей несиелік қатынастар құрайды. Осыған байланысты ипотекалық несиелеуді бірнеше ипотекалық нарықтарда активтерін беру, ол бойынша қызмет көрсету, сатумен қатысты пайда болатын құбылыстар жүйесі ретінде қарастыру дұрыс болады. Қазіргі жағдайларда экономикасы дамыған елдерде ипотекалық нарық белсенді дамуда.

Ипотекалық нарық - банктермен және басқа мекемелермен үй шаруашылықтарына баспананы сатып алу мақсатында, осы үй кепілдігімен берілетін ипотекалық несиелер және ипотекалық несиелік ресурстарды тарту мақсатымен нарықта орналастыратын қаржы активтерінің нарығы. Осылайша, ипотекалық нарық қаржы нарығының ипотекалық сегментімен және ипотекалық несиелерді ұсыну және ол бойынша қызмет көрсетумен байланысты банктік қызметтер нарығы сегментінен қалыптасады. Ипотекалық несиелер нарығы бірінші реттегі нарық және екінші реттегі нарық болып бөлінеді.

Бірінші реттегі нарықта ипотекалық несие беріледі және сатылуы мүмкін. Бұл нарықта қарыз алу үшін кредитор тікелей бір-бірімен шарттық қатынастарға түседі. Мысалы, коммерциялық немесе ипотекалық банк азаматтарға несие ұсынады. Бірінші реттегі нарық субъектілері арасындағы қатынастар, несиелік шарт немесе салынған мүлік турады актісі деп аталатын негізгі құралдың көмегімен және ол арқылы құралады.

Салынған мүлік туралы актісі - несиені қамтамасыз етуге қарыз алушының меншігін салуға байланысты қарыздық міндеттемесі; несие берушіге қарыз алушының беретін жылжымайтын мүлік кепілдігі туралы қарыздық мүлік[2] .

Халықты тұрғын үймен қамтамасыз етуде ипотекалық несиелеу маңызды рол атқарады. Кейінгі кезде бұған біздің елімізде көбірек назар аударыла бастады. Сондай-ақ Ұлттық Банк құрған ”Қазақстан ипотекалық компаниясы” ЖАҚ Астана және Алматы қалаларында ипотекалық несиелеу жөніндегі алғашқы пилоттық несиелеу жобаны іске асыруда. Компания бағдарламсы бойынша берілген өзгермелі, оның өзгеріске ұшырауы бір жылға шағып есептегендегі құнсыздану индекісіне (тұтыну бағасының индексі) байланысты болады. Өзгеріп отыратын ставка сыйақасын қайта қарау 1 сәуірде және 1 қазанда өткізілді. Несие алушының белгіленген ставка бойынша несиесін қайта қарау мерзімі басталғанға дейінгі қайтару мерзімі - белгіленіп қойылған мерзім болып есептеледі. Несие алушыны айтарлықтай зиян келтіретіндей дәрижедегі құнсызданудан қорғау үшін сыйақы жоғары шегі алынады, ол әрбір екінші белгіленіп қойылған мерзімнің аяғына дейін өз күшінде болады. Жоғары шек ставканың көрсеткішін, одан жоғары деңгейде сыйақы тағайындалмайтындай етіп, алынған несие көлеміне қарай белгіленеді.

Қазақстан Ипотекалық Компаниясының қызметі ипотекалық несиелеу рыногында бұрын әршқайсы әр бөлек қызмет көрсетіпкелген екінші деңгейдегі банктер мен несие беруге лицензиясы бар ұйымдарды ббіртұтас жүйеге біріктіруге мүмкіншілік береді. Компанияның серіктесіне айналған банктер компания жасаған несие берудің шарттары бойынша несиелік құжаттарды рәсімдеуге байланысты несие стандарттарын қабылдады. Несиені стандарттау ”несие сатыпалу” көлемін ұлғайтуға және ”алу” шараларының мерзімін жеделдетуге мүмкіншілік береді, серіктес банктердің арасындағы бәсекелестік банктердің тұрғын үй ипотекалық несиесі аяғындағы жұмысының жандануына қолайлы жағдай жасады, несие бойынша сыйақа ставкасының төмендеуінің алғышарты болды және тұрғындар үшін оның қол жетімді болуының мүмкіндігі жоғарлады. Компания қызметінің негізгі жетістіктерінің бірі және тұрғын үй ипотекалық несие жүйесі нәтижесінде қалыптасқан қатаң қағида - несиенің берілуі мен оның кері қайтарылуы компания бағдарламсы бойынша, шетелдік валюталарға қатыссыз тек қана тенгемен жүеге асырылады. Сондай-ақ компанияның бағдарламыс бойынша берілетін несие сыйақысының нарықтағы көрсеткішінің ең төменгі деңгейде болатынымен және несие мерзімінің ұзақтығымен ерекшеленеді.

Ипотека дамыған нарықты экономика елдерінде, ең алдымен АҚШ пен Еуропада кеңінен тараған. Бұл ипотекалық несиенің басқа несие түрлерімен салыстырғанда елеулі артықшылығы бар екендігімен байланысты. Атапайтқанда, ипотекалық несеи екі жақтың да тәуекел деңгейін азайтады. Клиент несиені едәуір ұзақ мерзімге ала отырып, кепілге қойылған жылжыматын мүлікті, яғни тұрғын үйді өзінің иелігінде сақтап қалады. Ал, несие беруші берілген несиенің орның толтырудың қай жағынан да ұтылыссыз нұсқасына ие болды. Ипотекалық несиелеудің басты мақсаты - халықтың өзінің және несие қаржысы есебінен еркін нарықта дайын тұрғын үй сатып алуына жәрдемдесу болып табылады.

Ипотекалық ссуда алу барысында толтыратын салынған мүлік актісі арнайы несиелік келісім шартты білдіреді. Салынған мүлік туралы актісінің екінші реттегі нарығының міндетті, басқа аймақтардағы басы артық несиелік ресурстарды, яғни оларға деген тапшы аймақтарға несиелеу мақсатында тартуды қамтамасыз ету болып табылады.

Қарыз алушы мен банк арасындағы қатынастарға сәйкесінше салынған мүлік актісінің формасы мен заем түріне, клиенттің жалпы әлеуметтік статусы және мүлік жағдайы, жылжымайтын мүлік ерекшеліктері, несие мөлшері, қарыз капиталы нарығында жалпы жағдай және басқа да факторларға әсер етеді.

Салынған мүлік туралы акттің бірінші реттегі нарығы- нақты жылжымайтын мүлік объектілерін кепілдікке ала отырып жеке тұлғаларды несиелеуге байланысты ипотекалық банктер мен басқа да қаржы мекемелерінің қызметтерін тікелей қамтитын жалпы несие-қаржы нарығының сегментін білдіреді. Сызба түрінде бұл нарықтық қатынастарды былайша көрсетуге болады, яғни бұл сызбада салынған мүлік актісінің жылжымайтын мүлік, клиент, ипотекалық банк, нарықтағы салынған мүлік арасындағы қатынас.

Сурет 1- Бірінші реттегі нарықтағы субъектілер мен құралдар байланысы

Ескерту - Автормен құрастырылған

Клиент банкпен несиелік шартты жасағаннан соң, ол несие сомасын уақтылы қайтару және процестерді төлеу, оны пайдалану бойынша өзіне міндеттемелерді ала отырып, оның мәнісінде ипотекалық жүйемен қарым-қатынасындағы қажеттіліктері бітеді.

Қарыз алушыға қарағанда, бұл туралы банкке қатысты айтуға болмайды. Банк үшін, клиентермен екі жақты қарым-қатынастарды жүргізу және сәйкес салынған мүліктің актісі портфелін толтыру, ипотека нарығындағы тиімді қамтамасыз етудің тек бір жағы ғана болып табылады. Ипотекалық банктің екінші маңыздығы жағы клиенттерге ұсына алатын несиелік ресурстарды толтыруы болып саналады.

Бұл міндеттерді шешудің бір жағы болып портфеліне салынған мүлік актілерінің ипотекалық нарықтың басқа кәсіпқой қатысушыларынан сату болып саналады. Банкпен басқа инвесторға өз салынған мүлік актісінің ұсыну - бірінші реттегі нарықтай, екінші реттегі нарыққа өтуінің өзіндік көпірі болып табылады. Ал оның қызметі басқа негізде ұйымдастырылады[3] .

Екінші реттегі нарықта ипотекалық несие бойынша берілген салынған мүлік актісі сатылады, яғни жылжымайтын мүлікті кепілге ала отырып. Несие берге нбанк және компания салынған мүлік актісімен қамтамасыз етілген бағалы қағаздар шығарады да, оларды басқа инвесторларға сатады.

Салынған мүлік актісі екінші реттегі нарығының негізі субъектілеріне:

1) Ипотекалық несиелерді беруге маманданған несие-қаржы мекемелері мен ипотекалық банктер;

2) Қуатты эмиссиялық - қаржы корпорациялары (ЭҚК), олар банктерден бірінші реттегі салынған мүлік актілерін сатып алады және айырбасқа жылжымайтын мүлікке салынған мүлік актілерімен қамтамасыз етілге нәр түрлі бағалы қағаздарды шығаруды қамтамасыз етеді, яғни ипотекалық несиелердің секьюритизациясын жүзеге асырушы делддалдар болып бағаланады;

3) Басқа банктер, зейнетақы қорлары, сақтандыру компаниялары, азаматтар және тағы басқа түрінде нақты ақшаға ЭҚК бағалы қағаздар сатып алатын инвесторлар;

4) Ипотекалық несиелерді сақтандырумен айналысатын делдалдар.

Екінші реттегі ипотекалық нарықта айналыста жүретін бағалы қағаздардың әр түрлі сипаттамалары бар, несие тәуекелінің бар болуы, ипотекалық пұлмен қамтамасыз етілуі дәрежесі сияқты. Бұл нарықты ұйымдастырудың және қызметінің негізгі мақсаты, ақырғы тұтынушылар үшін, несиелік ресурстар арзандату болып табылады. Арзандату ипотекалық несиелеу суюбъектілері үшін қосымша ресурстарды ұсыну есебінен жүзеге асырылады, олардан ипотекалық несиелерді қайта сатып алу жолымен.

Екінші реттегі нарықтың атқаратын қызметтері келесідей:

1) Өтімділікті қамтамасыз ету;

2) Тұрғын үйді қаржыландырудың циклдігін азайту. Капитал жетіспеушілігі жағдайында тұрғын үй құрылысының мөлшері әдетте шұғыл төмендейді.

3) Капиталды аймақтар арасында бөлу. Екінші реттегі нарық капитал артықшылығы бар аймақтардан, баспананы қаржыландыруға капитал жетіспеушілігі байқалған аймақтарға оның құйылуын қамтамасыз етеді.

4) Несиелеу бойынша ставкалары және инвестициялық портфелінің диверсификациясындағы өзгешеліктерді тегістеу. Капиталдың мобильділігі, аймақтар арасындағы несиелер бойынша ставкаларындағы өзгешеліктерді аймақтың тәуекелге қарсы инвесторлардың портфелін диверсификациялауға мүмкіндік береді.

Сызба ретінде екінші реттегі нарықтың қызмет етуін былайша көрсетуге болады:

Сурет 2 - Екінші реттегі нарықта салынған мүлік актісін ауыстырудың стандартты сызбасы

Ескерту - атормен құрастырылған

Ипотекалық несиенің жіктелімі:Несиелеу объектісіне қарай:

- жер учаскелерін иемдену - жерді жеке меншікке алуды білдіреді;

- жер учаскелерін игеру - осы жер учаскесіне жасыл желектерді отырғызу, сонымен қатар үй құрылысы;

- тұрғын үй құрылыс - салынған және салынып жатқан үйді сатып алуға несиені беру және тікелей үй құрылысын қаржыландыру;

- тұрғын үй емес құрылыс - өнеркәсіптік тұрғын үй емес объектілерінің құрылысы;

- сақтандырылған несиелер - әр түрлі сақтандыру компанияларымен сақтандырылған;

- басқа кепілдемелер, бұл жағдайда несиені қайтарудың кепілдемесі болып, сақтандыру емес, үшінші тұлғалардың кепіл болушылығы сақталады.

Ипотекалық облигациялардың нарығына қарай:

- бірінші реттегі нарық - ипотекалық облигацияларын эмиссиялау;

- екінші реттегі нарық - ипотекалық облигацияларды орналастыру және оның ары қарай даму айналысы;

- құрылысты жүргізушіні несиелеу - баспананың болашақ иесіне тікелей несие беру;

- мердігерлерді несиелеу - құрылыс жұмыстарын жүргізу кезінде, ғимараттың ақырғы иесі белгісіз болған жағдайда немесе ол жобаны өз бетінше қаржыландыра алмайтын болса.

Ссуданы беру мерзіміне қарай:

- 1-жылдан 3-жылға дейін;

- 3-жылдан 10 жылға дейін;

- 10 жылдан жоғары

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.