«Адамдардың табиғатсыз күні жоқ, Табиғаттың мұны айтуға тілі жоқ»

Кіріспе

«Адамдардың табиғатсыз күні жоқ,
Табиғаттың мұны айтуға тілі жоқ»

Табиғат! Осы бір жүрекке жылы, көңілге қонымды естілетін салиқалы сөзге қаншама мазмұн, терең мағына, ұлағатты мол, тұжырымы кең ой жатыр десеңші!
Табиғат-күллі тіршілік атаулының құтты қоныс мекені, алтын ұя бесігі, құт-берекесі. Ал адам үшін табиғат ең қасиетті де қастерлі ұғым. Өткені адамның өзін дүниеге келтіретін аяулы Анасы, сондықтан да адамның табиғатты Ана деп құрметтеуінде өте үлкен ұғым жатыр.
Қазақ халқының бар өмірі тіршілігі табиғатпен тікелей етене байланыста өтіп келеді. Сан ғасырлар бойы халқымыз сол өзін аялаған табиғат аясында тіршілік ете жүріп оның саналуан құпия сырларына көңіл бөлді және сол туралы орынды пікірлерге келді Халқымыздың табиғат жөніндегі ой-пікірлері табиғат құбылыстарымен, заңдылықтарымен үнемі үндесіп жатты.Халық өзін табиғаттың бөлінбес бір бөлшегі, құрамдас тобы деп есептеледі. Сондықтан да табиғатпен бірлікте өмір сүруі қажеттігін ерте кезден-ақ сезіне біледі. Табиғаттың қатаң жағдайына, түрлі өзгерістеріне сай көшіп-қонып жүріп, өз шаруашылығын табиғатпен үйлесімді жүргізіп отырды және табиғатқа аялы алақан, жылы жүрек сезімі, көздің қарашығындай қамқорлық қажет екендігін ерте сезінді.Осыған орай халқымыздың да мінез-құлқы бірте-бірте қалыптасып, ондай қасиеттер атадан-балаға, ұрпақтан ұрпаққа асыл мұра ретінде жеткізіліп отырды.
Қазақ халқының халық педагокикасындағы асыл мұраларының бірі-табиғатқа деген аса зор сүйіспеншілігі мен оған деген асқан адамгершілігі қасиеті болды. Халық ұғымында табиғат деген қасиетті сөз, туған жер, өскен ел, атамекен, аяулым деген тұла бойыңа нәр беріп, жүрегіңді шымырлататын аса қымбат сөздермен қатар тұрады.

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Адамдардың табиғатсыз күні жоқ,
Табиғаттың мұны айтуға тілі жоқ

Табиғат! Осы бір жүрекке жылы, көңілге қонымды естілетін салиқалы
сөзге қаншама мазмұн, терең мағына, ұлағатты мол, тұжырымы кең ой жатыр
десеңші!
Табиғат-күллі тіршілік атаулының құтты қоныс мекені, алтын ұя
бесігі, құт-берекесі. Ал адам үшін табиғат ең қасиетті де қастерлі ұғым.
Өткені адамның өзін дүниеге келтіретін аяулы Анасы, сондықтан да адамның
табиғатты Ана деп құрметтеуінде өте үлкен ұғым жатыр.
Қазақ халқының бар өмірі тіршілігі табиғатпен тікелей етене
байланыста өтіп келеді. Сан ғасырлар бойы халқымыз сол өзін аялаған табиғат
аясында тіршілік ете жүріп оның саналуан құпия сырларына көңіл бөлді және
сол туралы орынды пікірлерге келді Халқымыздың табиғат жөніндегі ой-
пікірлері табиғат құбылыстарымен, заңдылықтарымен үнемі үндесіп жатты.Халық
өзін табиғаттың бөлінбес бір бөлшегі, құрамдас тобы деп есептеледі.
Сондықтан да табиғатпен бірлікте өмір сүруі қажеттігін ерте кезден-ақ
сезіне біледі. Табиғаттың қатаң жағдайына, түрлі өзгерістеріне сай көшіп-
қонып жүріп, өз шаруашылығын табиғатпен үйлесімді жүргізіп отырды және
табиғатқа аялы алақан, жылы жүрек сезімі, көздің қарашығындай қамқорлық
қажет екендігін ерте сезінді.Осыған орай халқымыздың да мінез-құлқы бірте-
бірте қалыптасып, ондай қасиеттер атадан-балаға, ұрпақтан ұрпаққа асыл мұра
ретінде жеткізіліп отырды.
Қазақ халқының халық педагокикасындағы асыл мұраларының бірі-
табиғатқа деген аса зор сүйіспеншілігі мен оған деген асқан адамгершілігі
қасиеті болды. Халық ұғымында табиғат деген қасиетті сөз, туған жер, өскен
ел, атамекен, аяулым деген тұла бойыңа нәр беріп, жүрегіңді шымырлататын
аса қымбат сөздермен қатар тұрады. Белгілі жазушы,әрі ғалым Ақселеу
Сейдімбек өз шығармаларында халқымыз бен табиғат арасындағы
үндестікті,бірлікті, сабақтастықты ерекше атап өткен.Көшпелі өмір салты
табиғи географиялық дара бітімдегі биосфераға бірден-бір үйлесімді. Ата-
бабамыз туған жеріне кіндік қанын ғана тамызып қоймаған, қажет болса жүрек
қанын да төге білген-деп, табиғат пен халқымыз арасындағы өзара байланысты
жоғары бағалаған.
Халқымыздың табиғатқа деген зор сүйіспеншілігі табиғаттың көркем
келбетін, арайлы ажарын, сұлу сыибатын көре, сезіне білуінен бірте –бірте
қалыптасқан. Табиғат сұлулығынан, әдемілігінен қуат,жүрегіне шуақ алып ,аса
зор іңкәрлік сезімге бөленген және табиғаттың сұлулығының алдында бас иген.
Халқымыздың қажырлы да қайсар, батыр да батыл ұлдарының бірі Бауыржан
Момышұлы атамызСұлулық дегеннің тамыры табиғаттану деген нәрседе жатыр.
Мысалы, гүлді алайық. Сол гүлдерге біз сұлу емессің деп айта алмаймыз. Ол
табиғаттың жасаған сұлулығы. Аңдардың ішінде де сұлуы аз емес. Құстарды
алып қарағын. Олардың ішінде де қаншама сұлулық бар. Сол себепті, қарағым,
сұлулық деген нәрсенің өзі табиғаттың творчествосы. Осы күнде ғалымбыз деп
жүрміз, бірақ табиғатқа қарсылық ету күнә-деп, табиғат сұлулығын білу және
оны қажеттігін ерекше ескерткен болатын.
Халқымыздың табиғатты жанындай жақсы көріп сүйе білуі және оған деген
аялы алақаны мен абзал адамгершілік қамқорлығы қанымызға да,бойымызғада
ананың ақ сүті арқылы дарығандығын зор мақтаныш сезіммен айтуымызға
толығымен болады.
Ертерек кезде Қазақстан жерінде болған ғалымдар, саяхатшылар өз
еңбектерінде қазақ халқының табиғаты бақылай білк қабілетін, оған деген
қамқорлық қасиеттерін ерекше атап өткен. Мысалы, белгілі орыс ғалымы
А.Н.Формозов өз еңбегінің бірінде Қазақтардың байқағыш көзі табиғаттағы
тіршілік атаулыны үнемі бақылап отырған, олардың халықтық даналығы көптеген
қызықты толықтырулар мен тұжырымдарды жинақтаған-деп, аса жоғары
бағалаған.
Қазіргі кездегі экологиялық мәселелер бүкіл адам баласын ойландырып
отырған кезде халқымыздың бұл салада қалдырған тағылымдық та, тәрбиелік те
мәні зор асыл мұраларына ерекше көңіл бөлу қажет.
Халқымыздың табиғатқа деген сүиіспеншілігі және оны көздің
қарашығындай сақтап келуі жайында қазіргі ұрпақтарға өнеге-үлгі боларлық
асыл мұралар даналық ұғымдар түрінде, мақал-мәтел, нақыл сөздер, аңыз
әңгіме арқылы жетіп отырған. Осындай әрбір асыл мұраның өзінде қаншама
терең ой әрі тәлім –тәрбие жатыр. Сондықтан да әрдің ұстаз, әрбір тәрбиеші
өзінің күнделікті жұмысында осындай халық педагокикасының асыл маржандарына
үнемі көңіл бөліп, әрі пайдаланып отырулары тиіс. Өиткені қазіргі таңда
табиғат тағдыры ешкімді де тебірентпей қоймауы мүмкін емес. Бұл арада
ардақты азаматымыз,ғұлама ғалым Қаныш Сәтпаевтың мына бір жан тебіренісі
мен жүрек толғауы еріксіз ойға’’Туған жердің тағдыры толғантпаған, жаны
тебіреніп ол туралы ойланбаған жігітті қайтіп азамат дейміз? Туған жердің
қара тасын мақтан ете білмеген азамат, бөгде жердің алтын тасын да мақтап
жарытпақ емес.
Ерте кезде халқымыз табиғаттың кеибір туындыларын киелі, қасиетті деп
ұғып,оларды өлтіруге, жоюға болмайтындығын уағыздаған. Сонымен бірге,
табиғат пен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.