Балалар бағдарламасы қандай болуы керек?

Болашақ ұрпаққа дұрыс тәрбие беру - адамзат баласының алға қойған ең басты мақсаты. Енді ғана тебіндеп өсіп келе жатқан бүлдіршін - әрбір үйдің көз қуанышы, көңіл медеті. Ендеше, оған алдағы өміріне деген дұрыс бағыт бере білудің өзі ата-анадан, қала берді баланы тәрбиелеуші қоғамнан үлкен жауапкершілікті талап етеді. Ұлы ғұлама әл-Фарабидің өзі осы мәселеге байланысты балаға ғылым үйретпестен бұрын, дұрыс тәрбие беру керек екенін, әйтпесе, ол ғылымның түбі адамзатты үлкен апатқа әкелетінін ескерткен. Дана халқымыздың "өнерді үйрен, үйрен де жирен" деген сөзінің астарында осы мәселе жатса керек.
ХХ ғасыр басында әлем есігін ашқан теледидардың да ұрпақ тәрбиесіндегі алатын орны орасан. Күні бойы анасының жанында еңбектеп, болмаса шапқылап ойнап жүретін бүлдіршіннің көңілін аудару мақсатында көптеген отбасылар теледидарды көмекші құрал ретінде қуана пайдаланады. Кейбір үйлерде таңертең ұйқыдан тұрғаннан жарғақ басы жастыққа тигенше "көк жәшіктің" қызметі бір рет те толастамайтыны рас. Әрине, балаңыз ісіңізге кедергі келтіріп, аяғыңызға оралмай, өзімен-өзі отырғанына не жетсін?! Дегенмен, қанша қиындық туғызғанымен, бір сәтке болса да, бөбегіңіздің әлеміне көз салып, көкейіндегісін біліп, жан-дүниесіне үңілу, оның қиындығымен бөлісіп, қол ұшын беру ешқашан артық етпейді. Көршілес Ресей елінде тек қана балалардың мүддесіне қызмет ететін арнайы бірнеше телеарналары бар. Онда көрсетілетін бағдарлама, мультфильм, кино болсын кез келген өнім тек балаларға арналған. Соған қарамастан, бұл елдің көптеген мамандары теледидардың бала психикасына тигізетін кері әсерін айтып дабыл қағуда. Олардың айтуынша, баланың денсаулығына теледидардың зияны үлкен. Экраннан жиі жылжып өтетін қанық, әрі түрлі түсті картиналар оның көзіне, ал түрлі бейнелердің лезде ауысуы олардың иммундық жүйесіне кері әсер етіп, жүрек пен мидың жұмысын жеделдетіп, баланың бір нәрсеге деген назар аударуын төмендетеді дейді. Осыған орай Ресейде ата-аналарға деген арнайы ереже ұсынылған. Оған тоқтала кетсек:
1. Өте кішкентай бөбекке теледидардың мүлде керегі жоқ. Одан да оны өзге пайдалы әрі қызықты ойындармен ойнатқан дұрыс.
2. Жеті жасқа дейінгі балаға күніге бір сағат қана теледидар көрсетіңіз.
3. Баланың экраннан көргенін міндетті түрде онымен бірге талқылаңыз: қандай кейіпкер ұнады, неліктен, кейіпкердің басты ерекшелктерін қарастырыңыз. Бала кімге ұқсағысы келетінін және неліктен екенін сұраңыз.
4. Баланы теледидардың алдында жалғыз қалдырмаңыз, оған жарнама мен музыкалық клиптерді көруге рұқсат бермеңіз. Сондай-ақ, оған таңдаулы бағдарламаларды ғана көрсетіңіз.

1. Запорожец А.В. "Психология". М., Учпедгиз, 1953г.
2. Lenta.ru Михаил Афанасьев "Опасная "ТелеНяня". 11.01.2008.
3. EventNarket.ru Ирина Шаповалова. "Синекид: Фестиваль детского кино проходит с недетским размахом". 8.11.2007г.
4. JustNow.ru Алексей Музычук. "Самые популярные детские передачи в мире". 16.01.2008г.