Банк жүйесінің маңызы, мәні және реформасы

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАРЫ

Кіріспе. . 3

1-бөлім. Банк жүйесінің маңызы, мәні және реформасы……. . 6Банктің маңызы . . . 6Банктің мәні . . . 8Банк жүйесі . . . 9Банк жүйесінің реформасын жүргізу . . . 14
2-бөлім. Банк жүйесінің есебі 20ҚР-дағы банк жүйесі . . . 20ҚР Ұлттық банкі: қызметтері және операциялары . . . 21Коммерциялық банктердің операциялары . . . 26

Қорытынды. . 34

Пайдаланылған әдебиеттер . . . 36

КІРІСПЕ

Бірқатар ғалымдардың пікірінше, алғашқы банктер капитализм дамуының монофактуралық сатысында - XIV және XV ғасырларда Италияда несие қатынасының кең ауқымы дамуымен байланысты пайда болған. Кейбір ғалымдар банктердің бұданда ертерек - феодализм кезінде төлем делдалдар ретінде пайда болды деп есептейді.

«Банк» сөзі «үстел» мағынасын беретін италяндық «banco» сөзінен шыққан. Банко - үстелдер тауарлардың сауда - саттығы қызу жүретін алаңдарға қойылатын. Сауда - саттық мемлекеттерде, қалаларда және жекелеген қалаларда шақа соғылатын әр түрлі монеталармен жүзеге асырылды. Бұл жағдайда көптеген монетаның әр түрлі айналысынан хабары бар, айырбас бағамы бойынша кеңестер беріп, бағалай алатын арнайы мамандар қажет болды. Бұл айырбастаушы мамандар әдетте өз үстелдерімен нарықтарда отырады. Х ғасырда Италия әлемдік сауданың орталығына айналды, сол себепті де өздерінің ерекше банко-үстелдері бар айырбастаушы банкирлер әйгілі болады әрі олар Ежелгі Грецияда (трапезиттер деп аталған, «трапеза» - үстел), Ежелгі Вавилонда және басқа да елдерде кеңінен тарайды.

Әр түрлі монеталарды бір-бірімен үзбей айырбастау үшін олардың қоры болуы керек. Осылайша, бұл айырбастаушы-үстелдер айырбастаушы - үйге айналады. Бұл үйде құны әр түрлі монеталардың айырбасталуы жүзеге асырылды.

Алайда ақшаның табиғатын валюталарды айырбастау бойынша операциялармен қатар қою банктердің шығу тегін жаңсақ (қате) ұқтыруға әкеп соқтырады. Бұл өз кезегінде банктерді ақшаның әлемдік ақша қызметін орындай бастағанда ғана пайда болған тәрізді етіп көрсетеді. Әрі бұдан да ертерек - ақшаның ішкі нарықтағы айналыста жүрген кезеңде банктерді мүлдем болмаған етіп көрсетеді.

Ғалымдардың пікірінше, б. э. д. VI ғасырларда Ежелгі Вавилонда салым ақшаларды қабылдау және осы ақша бойынша пайыз төлеу тәжірибеде кездескен. Мұндай валюталық және несиелік операциялар б. э. д. IV ғасырда Грецияда да тәжірибеде кездескен.

Тарихшылардың пікірі бойынша бұл операциялар жеке тұлғалармен де, шіркеу мекемелерімен де жүргізілген. Храм ақша мен құндылықтарды сақтаудың сенімді орнына айналады, өйткені ол мемлекет тарапынан да үлкен сенімге ие болған еді. Храмдар тауарлық ақшаны сақтау секілді ақшалай операцияны ұдайы жүргізіп отырды. Ал бұл салмақ өлшемінде жүзеге асырылатын есептік және есеп айырысу секілді қосымша операцияларды қажет етті. Олар мынадай сапаларға ие болуы керек: бөлінетіндей және сақталатындай әрі бір текті болуы тиіс. Мұндай сипаттарға металдар, әсіресе алтын мен күмістер ие болды.

Храмдар негізгі ақшалай операциялармен қатар қарыз (ссуда) берумен де айналысты. Оны заң нормаларын қатаң сақтай отырып рәсімдеді әрі берілген қарыз үшін пайыз өндіріп алды.

Сол уақытта-ақ адамдар көп мөлшерде жинақталған ақшаның айналысқа түспесе пайда әкелмейтінін ұқты. Сондықтан да ақшаны уақытша пайдалануға беріп, одан пайыз алудың немесе сауда және қолөнер кәсіпорнын ашудың тиімді болатынын ұқты.

Міне, осы уақытша несиені жоғары пайызбен беретін өсімқорлық пайда болды, ссуданың негізіне тараптардың несие беруші қоятын өктем шартымен жасасқан жеке келісімі жатады. Сауда үйі түрінде жеке несие берушілердің пайда болуымен бірге бір мезгілдік мемлекеттік сауда-саттық агенттіктері де әрекет етеді. Ежелгі шығыста олар тамкаралар деп аталған. Олар металл құймалары түріндегі ақшаны сатумен және сатып алумен айналысты, басқа мемлекеттермен сауда-саттық жүргізді.

Храмдар, өсімқорлар, сауда үйлері және сауда-саттық агенттіктері жүзеге асырған барлық ақша операциялары банктердің қалыптасуына себепші болды. Банк - бұл аса ірі несие кәсіпорны. Осыған қарай жоғарыда аталған несие берушілерді банк деп ұғуға болмайды. Олар банк деп аталуы үшін несие істерінің даму деңгейі жоғары болуы керек әрі несие берушінің өз клиенттеріне қызмет көрсету бойынша орындайтын операциялардың жиынтығы толық болуы қажет. Несие операциялары қалай жүйеге айналады, солай өсімқорлық та тоқтайды, өйткені несие берушілердің арасында бәсекелестік пайда болады, өсімқор өз ссудасы үшін жоғары пайыз белгілей алмайды, егер жоғары пайыз белгілейтін болса, қарыз алушы одан бас тартады. Несие мәмілелерін орындаумен қатар несие беруші өз клиенттерінің өкімі бойынша есеп айырысу және басқа да операцияларды жүргізеді. Банк - несие, ақша, есеп айырысу операцияларын бір орталыққа шоғырландыратын ақша шаруашылығының даму деңгейі. Мұндай мекемелер Солтүстік Италияда XVII ғасырда пайда болды.

Амстердамда айырбастаушы банк құрылды, содан соң ол депозиттік банкке және жиробанкке (латынша giro - айналым), ақыр аяғында ссуда банкісіне айналды. Германияда италяндық сауда үйлерінің филиалдары неізінде неміс сауда үйі құрылып, одан алғашқы неміс банктері, ал Францияда француз банктері пайда болды және т. б. XVII ғасырдың ішінде банктер Еуропаның бүкіл мемлекеттерінде пайда болып үлгерді.

1846 жылы Германияда жергілікті 33 эмиссиялық банктерді біріктірген елдің орталық банкісі ретінде Пруссиялық банк құрылды.

Ресейде банк ісі мемлекеттік тұрғыдан дамиды, ал жекеше эмиссиялық банктер болған жоқ, тек XIX ғасырдың соңында ғана (1894 ж. ) орталық эмиссиялық банк ретінде Мемлекеттік банк пайда болды.

ХХ ғасырдағы 90-шы жылдардың басына дейін Қазақстанның банктері болған емес.

И. О. Лаврушин банк мәнін оқып үйренуде төмендегідей әдістемелік негіздерді ұсынады:

банк мәніне талдау жасауды оның макро деңгейдегі қызметімен байланыстырған жөн;
оның мәнін әр алуан типтерге қатысы жоқ, бір тұтас бірлік ретінде жатқызу қажет;
банк мәні өзге экономикалық институттардан банкті ерекшелендіріп тұратын оның өзгешеліктерін, арнайы белгілерін ашуды талап етеді;
банк мәні оның құрлымын ашуды талап етеді.

Кредит ісі банктің негізі, бұл негізгі айналысатын шаруасы болып табылады. Оның үстіне ол шаруашылық жүргізуші субъектілермен жеке тұлғалардың қолма қол ақшасыз және қолмал ақша түрінде де төлем айналымын реттеп отыратын ірі кредит институты болып табылады.

Банктің құрылымының төрт міндетті блокты қосады, оларсыз ол өмір сүре де, дами да аламайды.

өнеркәсіптік және сауда капиталынан босаған ерекше капитал, қарыз түрінде болатын және ылғи қозғалыс үстіндегі банк капиталы;
өзге кәсіпорындар мен институттардың қызметіне оның негізгі жұмысында өз өнімінің сипатымен ерекшеленетін банк қызметі;
банк ісімен банкті басқару саласында арнайы білімі бар адамдардың ерекше тобы;
банк техникасын, ғимараттарын, байланыс және комуникация, құрлыстарды, ішкі және сыртқы ақпартты, өндірістік материялдардың белгілі бір түрлерін қамтитін өндірістік блок.

Қазақстан Республикасының банк заңнамасынан сәйкес банк өзге қаржы институттарынын төмендегі банк операцияларын жиынтық түрінде өзі ғана жүргізу құқығын иемденумен ерекшеленеді:

жеке және заңды тұлғалардың бос ақша қаражатын салымдарға тарту;
тартылған ақша қаражатын өз атынан және өз есебінен қайтарымдылық, мерзімділік, төлемділік шартымен клиенттердің уақытша қажеттіктерін қанағаттандыру үшін орналастыру;

жеке және заңды тұлғалардың банк есептерін ашу және жүргізу.
І-бөлім. Банк жүйесінің маңызы, мәні және реформасы

1. 1 Банктің маңызы

Банктің мазмұны мен атқарымдары оның экономикадағы маңызын көрсетеді. Банктің маңызы деген сөзді, оған жүктелген міндеттер деп түсіну керек, яғни, ол не үшін керек, неге қолданылады, не үшін дамиды. Банктің атқарымдары сияқты, оның маңызы да ерекше. Банктің айырбастау саласында істейтіндігін ескерсек, оған жүктелген міндеттер мен оның экономикаға тигізетін ықпалын, осы сала арқылы қарау керек. Солай болса, банкіге жүктелген міндеттер мыналарды қамтамасыз етеді:

Өндірістің үздіксіздігін және оны жеделдетуін қамтамасыз етуге керекті, бос капиталды, ресурстарды шоғырландыру;
Ақша айналымын тәртіпке келтіріп оны рационализациялау.

Уақытша бос ресурстарды шоғырландыру атқарымынан көрінгендей, банктер, бір жағынан уақытша бос ақша ресурстарын жинаушы, екінші жағынан, оларды, басқа уақытша қосымша қаражатқа мұқтаж, шаруашылық жүргізетін субъектілерге беруші. Банктер, уақытша бос ақшаның тозаңдай ағымын жинастырып, ақша ресурстарының орасан зор ағымына айналдырады. Оларды шоғырландыру және өндіріс пен айналымның керегін қамтамасыз етуге бағыттау, банктердің экономикалық орталықпен қарым-қатынасы, онымен әрекеттестілігінің ең маңызды атрибуты.

Сөйтіп, банктің мазмұнында, атқарымдарында қамтылған жағдайларға және оның экономикадағы міндеттеріне сәйкестігі, банктің маңызын көрсетеді. Сонымен қатар, банктің маңызын анықтауға сан және сапа жағынан қарау керек. Сан жағынан қарағанда, банктің көрсететін, немесе нарықта сататын, қызметтерінің қанша түрде және қандай көлемде екендігімен бағаланылады. Мысалы, шаруашылық жүргізуші субъектілерге, жеке тұлғаларға, оның ішінде экономиканың маңызды салаларына, қанша несие берілгендігі ескеріледі.

Қазақстан экономикасының қазіргі жағдайында, шағын және орта бизнестердің, ауыл шаруашылық өндірістердің дамуы маңызды. Сондықтан банктің маңызын сан жағынан бағалағанда, осы салаларға қанша несие берілгендігіне көңіл аудару қажет. Бұл жөнінде қаншама Үкімет қаулылары болса да, арнаулы мемлекеттік қорлар құрылып жатса да, шағын және орта бизнесті дамытуға несие беру, бұрынғыға қарағанда көбейгенмен, әлі де ойдағыдай емес. Ресми деректерге сүйенсек, 2001 жылдың басында барлық экономикаға салынған банк ресурстарының 26, 8% осы мақсатқа берілген. Кейде іс жүзінде мынандай да жағдайлар орын алуы мүмкін. Банктің берген несиесі үлкен сомада. Бұл жөнінде банктің бедел көрсеткіші жоғары. Бірақ, ол соманың басым көпшілігі сатып алу, қайта сату, (коммерция) үшін беріліп, өнім өндірушілер қаржы жағынан тапшылық көріп жатса, банктің ел экономикасын дамытудағы

маңызын төмен деуге болады.

Егер банктің маңызын сапа жағынан қарау керек болса, оның әрекеттерінің елдің және бөлек субъектілердің экономикасының өсуіне қандай дәрежеде ықпал еткенін бағалау керек. Мысалы, банкіден алған несиені пайдаланудың нәтижесінде Отандық өндірушілер қанша, қандай сапада өнім шығарды, қанша жұмыс орнын құрды, халыққа және шаруашылықтарға керекті өнімдер қаншаға өсті, банктің несиесін және басқа да банк қызметтерін пайдалану нәтижесінде қанша пайда түсті деген мәселелерді қарау керек. Мұның бәрі елдің кіші экономикадағы банктің маңызы болып табылады. Банкінің үлкен экономикадағы маңызын елдің басқа да жалпы экономикалық көрсеткіштерімен байланыстырып бағалау төтенше көңіл аударарлық мәселе.

Дәстүр бойынша, банктер ұдайы өндіріспен тікелей байланысты. Сондықтан, олардың маңызын бүкіл экономиканың көрсеткіштерімен байланыстырып бағалау банктердің шаруашылықтарға, өздерінің қызметтерін көрсете отырып, қандай нақты көмек көрсеткендіктерін суреттейді.

Мысалы, банктің төлем құралдарын шығаруы, сонымен бірге ақша бірлігінің тұрақтылығына, өндірістің тиімділігіне әсер етеді. Сөйтіп, банктің міндеттемесіне айналады. Банк айналымға ақша шығара отырып, оның бүкіл өндіріске және айналымға қалай ықпал ететіні мен байланыстыруы керек. Өйткені, айналымға артық ақша шығып кетсе, ұлттық ақша бірлігінің сатып алу қабілеті кемиді, инфляциялық ахуал тууы мүмкін, капитал мен жиналған құндылықтардың құны төмендейді, ал айналымдағы ақша жиынының жеткіліксіздігі - өндірілген өнімді өткізуді қиындыққа апарады, өйткені төлем құралы жетіспегендіктен оны сатып алушылар уақытында төлей алмайды, соның салдарынан өндірісті қысқартуға тура келеді, ал оның салдарынан жұмыссыздық пайда болады. Сонымен, банктің жұмысын көбінесе (басқа да себептермен қатар), ақша бірлігінің тұрақтылығы тәуелді, ал мұның өзі банк жұмысының, оның экономикадағы міндеттеріне қаншалықты сәйкес екендігін дәлелдейтін маңызды компоненті.

Жоғарыда, банктің мағынасын сан жағынан да бағалау керек дегенбіз. Бірақ, тек несие көлемінің өскені жағдайды толық көрсете алмайды. Банк әр уақытта да несиені көбірек беруге ұмтылмайды. Өндірістің даму бағытын, нарықтың жағдайын ескермей есепсіз несие берілсе, өндірісте де, банктің өз жұмысында да жағымсыз жағдайлар тууы мүмкін. Сондықтан несиенің қайтпай қалу қаупі банкті сабырлы несие саясатын ұстауға мәжбүр етеді. Дегенмен, қаншалықты қиын болса да, банк неге арналғандығын ұмытпауы керек, өзінің жеке мүддесін, бүкіл қоғамның мүддесімен байланыстыруы керек. Өйткені, банктің өзі сол қоғамдық мүдделерден пайда болған.

1. 2 Банктің мәні

Банктің пайда болуы туралы қарастырғандар оның мәнін ашуға жақындайды, бірақ та банктің толық мәні әлі де болса жұмбақ болып қала бермек.

Банктік мекемелердің қызметі сан алуан. Қазіргі қоғамда банктер әр түрлі операциялармен айналысады. Банктер арқылы халық шаруашылығын қаржыландыру, бағалы қағаздарды сатып алу-сату, кей жағдайларда делдалдық мәмілелер мен мүлікті басқаруға байланысты қызметтер жүзеге асырылады.

Банктің мәнін ашуға екі жақты тұрғыдан келуге болады: заңды және экономикалық. Бірінші жағдайда, ең бастысы, «банктік операциялар» ұғымының маңызы артады. Олардың қатарына банк қызметі туралы заңда көрсетілген операциялар тізімі жатады.

Қай жағынан алсақ та, банктің мәнін заң тұрғысынан қарау жеткіліксіз болып табылады. Банктің мәнін айқындау оның қызметінің заңмен қатынасын білумен ғана шектелмейді. Банктің мәнін, оған рұқсат етілген операцияларын анықтайтын заң емес, оны істің экономикалық жағы және банктің жаратылысы анықтайды.

Банктің мәнін талдағанда оның бастапқы атқарған қызметтерін (валюта айырбасы, несие беру, есеп айырысу) жоққа шығаруға болмайды. Жалпы кез келген құбылыстың мәнін танып білуде, оның қандай операцияларды орындайтыны немесе орындағандығы туралы сұраққа жауап іздеудің қажеті шамалы, бұл жерде ең бастысы, оның сапасына және басқа институттардан өзара айырмашылығына мән берген дұрыс.

Банктің мәнін басқа институттардан өзара айырмашылығына байланысты қарастырсақ, банк ерекше өнім шығарумен айналысатын кәсіпорын болып саналады. КСРО тұсында кәсіпорын ретінде тек фабрика, зауыт немесе материалдық өнім жасайтын өндіріс сферасы түсінілген. Бірақ экономиканың басқа да буындарына «кәсіпорын» деген атақты иеленуге ешқандай да тыйым салынбаған.

Ежелгі Русьте «кәсіпорын» деп қандай да бір іспен немесе қызметпен айналысатын субъектіні айтқан. Сондықтан да белгілі бір қызметпен айналысатын банк сияқты субъектіге «банк - бұл кәсіпорын» деп айту өзінше дұрыс нәрсе. Мұнымен біз нүкте қоюға тиіс емеспіз, себебі «кәсіпорын» бұл біздің ойымыздағының бәрін толығымен ашпайды.

Сонымен бірге ол дұрыс нақтылауды қажет етеді, себебі, банк шын мәнінде фабрика да, зауыт та емес. Ол бұлардан өзіндік ерекше қызмет көрсетуіне қарай ажыратылады. Ең бастысы - банктің өнеркәсіптік кәсіпорындардан өзара ажыратылатыны, оның қызметінің өндіріс аясында емес, айналыс және айырбас аясында жүзеге асуына байланысты болуы.

Банктің ерекше кәсіпорын ретінде шығаратын өнімі материалдық өндіріс аясының өнімдерінен өзара ажыратылады, ол жай ғана тауар шығармайды, оның тауары ерекше, яғни ақша, төлем құралдары түрінде шығады.

Қызмет көрсету аясындағы банктің өнеркәсіптік кәсіпорындардан ерекшелігі оның несие беруінен байқалады. Оның негізгі өнімі «несие» болғандықтан, банкті «несиелік мекеме» деп атаған.

Сондай-ақ банк өнеркәсіптік кәсіпорындардан өзінің эмиссиялау сипатына да байланысты ажыратылады. Ол тек қана акциялар мен басқа да бағалы қағаздар шығарып қоймайды, сол сияқты басқа эмитенттерінің бағалы қағаздарын есепке алу және сақтауға байланысты операцияларды жасайды.

Банкті сауда, делдал кәсіпорны десе болады. Жалпы банктің саудамен ұқсас болуы кездейсоқтық емес. Шынында да, банктер де ресурстарды сатып алып, оларды сатумен айналысады.

Сауда кәсіпорны да өз кезегінде банкке ұқсайды, яғни ол да банктің кейбір қызметтерін көрсетеді. Мысалы, ірі сауда кәсіпорындары да банк сияқты белгілі мөлшерде ақшалай немесе заттай несие беруі мүмкін. Сауда кәсіпорнынан банктің іргелі айырмашылығын оның негізінен байқауға болады. Банктің негізі деп оның басты өнімі - несие ісі түсіндіріледі.

Сонымен қазіргі түсінікте «коммерциялық банк» - бұл ерекше өнім шығарумен айналысатын кәсіпорын немесе қолма-қол және қолма-қолсыз ақшада төлем айналысын реттеуді жүзеге асыратын ақша-несие институты болып табылады.

1. 3 Банк жүйесі

Банк жүйесі кредит жүйесінің негізгі буыны, нарықтық экономиканың құрамдас бөлігі болып табылады. Кредит және қаржы операцияларының негізгі бөлігін шоғырландырады.

Кез келген жүйе барлық қажетті элементтерді қажетті пропорцияда жинақтауға қажет. Бұл жерде олар біріне - бірі өзара әсер етіп, толықтырады және бір жүйе, өзге неғұрлым жүйе ішіне кіреді.

Осыдан келіп, бұл принциптер мен талаптар банк жүйесінде тікелей қатысты болып келеді. Мәселен, кез келген елдің банк жүйесінде элементтері жеткілікті мөлшерде болады: түрлі типтегі банктер, банктік емес мекемелер, банктік құрылымдар, банк бірлестіктер және т. б.

Құрамдас бөлік ретінде банк жүйесі үлкен жүйеге - елдің кредит жүйесіне кіреді. Ал кредит жүйесіне - елдің экономикалық жүйесі кіреді. Мұның өзі банктердің қызметі мен дамуын қоғамның қайталама өндірісінің процесімен тығыз бірлікте қарастырудың қажет екендігін білдіреді. Өзінің практикалық қызметінде банктер мен банк жүйесі бюджет - салық және басқа да жүйелермен тығыз байланыса отырып, экономиканың өмірді реттеу мен басқарудың ортақ бөлігіне кіреді.

Банк жүйесі белгілі бір қасиеттер мен белгілерге ие. Бұлар туралы «Деньги. Кредит. Банки» (О. И. Лаврушиннің редакциясымен. М . ; 20027 285-290 бб. ) оқулығында жан - жақты айтылған.

Сонымен, банк жүйесін өзге жүйелерден айрықшалайтын белгілер қандай?

жоғарыда атап өтілгендей, банк жүйесінің элементтері Орталық банк бастаған белгілі бір бірлікке бағына отырып, өзара әрекет жасайды. Онда кездейсоқ элементтер жоқ;
банк жүйесі оның құрамдас элементтерін және олардың арасындағы өзара әрекет арқылы айқындалатын арнайы қасиеттерге ие. Онда елдің Орталық банк белгілеген қосымша міндеттерді, тәртіптерді орындайтын тетік жұмыс істейді;
банк жүйесінің элементтері өзара әркеттесуге қабілетті. Оны тұтастық есебінде қарастыруға болады. Бұл оның жекелеген бөліктері қажет жағдайда бірін - бірі алмастыра аларлықтай болып байланысқанын көрсетеді. Мәселен, Сбербанктің депозиттік операцияларын коммерциялық банктер орындай алады, ауылдық жерлерде оларды пошта - жинақ жүйесіне беруге болады. Бір банк банкротқа ұшырағанымен банктік жүйе орнында қалады;
банк жүйесі динамикалық жүйе және ұдайы, қозғалыс үстінде болып, дамып отырады. Ол жаңа элементтермен, жаңа байланыстармен толыға алады. Кредиттердің және қаржы институттарының жаңа түрлері пайда болуда;
банк жүйесі «жабық» жүйе ретінде көрінеді. Оның өз тәртіптері, ережелері, нұсқаулықтары болады. Оларда тек осы жүйеге арналған банк құпиясы деген бар. Бірақ оны толық мәнінде жабық деп айтуға болмайды, себебі, ол сырқы ортамен, өзге жүйелермен өзара байланысқа түседі;
банк жүйесі өзін - өзі реттейтін, «өзін - өзі ұйымдастыратын» қасиетке ие. Жалпы алғанда жүйе өзінің іс - әрекет саясатын құбылмалы экономикалық, әлеуметтік, саяси ахуалға байланысты өзгеріп отырады. Экономикалық дағдарыстар кезеңінде саясат басқа болады;
банк жүйесі басқарылатын жүйе болып табылады. Ол арнайы банк заңдарымен реттеліп, жұмыс істейді және орталық атқарушы немесе өкілетті органдарға бағынады.

Бұл белгілердің барлығы Қазақстанның банк жүйесіне де тән. «Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы» ҚР Заңында (3-бап) былай деп жазылған:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.