Қазақстан Республикасындағы және шетелдердегі неке шарты ұғымы және маңыздылығы

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Тақырып: Қазақстан Республикасындағы және шетелдердегі неке шарты ұғымы және маңыздылығы

Жоспар

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім

1) Қазақстандағы неке шарты туралы жалпы сипаттама

2) Мұсылман мемлекеттеріндегі неке шарты

3) Әлем елдеріндегі неке шартының ерекшеліктері

ІІІ. Қорытынды

Мақаланың өзектілігі: Неке шартының пайда болу және оның тарихын анықтай отырып, әлем елдеріндегі, мұсылман мемлекеттеріндегі неке шартының жүзеге асырылу ерекшеліктерін анықтау. Неке шартының қажеттілігін айқындау.

Мақаланың мақсаты: Қазақстандағы және шет мемлекеттердегі неке шартының жасалуына көзқарастарын қарастыру.

Мақаланың міндеттері:

Неке шартының пайда болу тарихына жалпы шолу;
Қазақстандағы неке шарты туралы жалпы сипаттама беру;
Әлем елдеріндегі неке шартының ерекшеліктерін анықтау;
Неке шартының мұсылман мемлекеттеріндегі алатын орнын қарастыру;
Неке шартының Қазақстанда кең түрде таралмауының себептерін қарастыру.

І. Кіріспе

Неке - ерлі-зайыптылардың арасындағы мүліктік емес қатынастарды туғызатын, отбасын құру мақсатымен заңдарда белгіленген тәртіппен тараптардың ерікті және толық келісімі жағдайында жасалған еркек пен әйелдің арасындағы тең құқықты одақ.

Некеге тұрушы немесе некеде тұрған ерлі-зайыптылардың қалауынша неке шарты жасалуы мүмкін. Неке шарты - нотариуспен расталған, жазбаша түрде некеге тұратын немесе некеде тұрған ерлі-зайыптылардың құқықтық жағдайын анықтайтын шарт болып табылады.

Ең алғаш неке шартын өмірге енгізген Еуропа да, Америка да емес. Бұл құжат ежелгі заманда пайда болған. Осыдан мыңдаған жылдар бұрын Ежелгі Греция мен Рим еркек пен әйел отбасы құрмас бұрын, мәміле жасап, онда мүліктік қатынастарын ойластырып, мұрагерлік мәселе туралы алдын-ала келісетін болған. Бұл әрекетті еш ұят немесе ерсі деп санамаған. Христиан діні пайда болғанға дейін мұндай келісім дәріптеліп келген.

ХІІ ғасырдың аяғы мен ХІХ ғасырдың басында кейбір дамыған Еуропа мемлекеттерінде (Австрия, Англия, Франция, Германия) неке шарты институттары қайта құрылған.

Франция мен Англия неке шартын бұрыннан бері қолданылып келеді. Некеге тұрушы әйелдің туыстары некеге дейінгі мүлікпен және одан түсетін табстарды пайдалана алды.

1882 жылға дейін Англияда жұбайлардың «жалпы құқыққа» (common law) байланысты ерікті болды. Күйеуге шыққан әйел өзіндік мүлікке құқығы болған жоқ. Некеден кейінгі мүліктердің барлығы күйеінікі болады. Яғни жұбайылық мүліктері болған жоқ

ХVІІ ғасырдан бастап, Англияда капитализмнің дамуы салдарынан «жалпы құқықтың» нормалары таптардың мүдделеріне қарма-қайшы келді.

Осы мақсатта «әділет соттары» (eguity) құрылып, олар неке шарттарда әйелінің жарты мүлкі ерінің билігінен бөлек болды. Осы «әділет сотының» шығарған ережелері тек отбасы мүлкіне жатпайтын капитал түріндегі меншікке қолданылды, Сондықтан Англияда ХІХ ғасыр соңына дейін жұбайылық мүліктің екі режимі болды: «common law» - көпшілік халыққа, «eguity» - жоғары топқа арналған еді.

1882 жылы Парламентпен тұрмыс құрған әйелдердің меншігі туралы заң қабылданды. Онда әйел неке шартына тұрған жағдайда ерімен мүлікті бөліскен кезде оған дейінгі сол кездегі, одан кейінгі мүлік әйелінің меншігі болып табылды және оны ол мұрагерлікке қалдыра алды.

Негізгі бөлім

1) Неке шарты немесе неке келісімшарты - Қазақстанда соңғы кездері танымал бола бастаған, бұрын-соңды болмаған беймәлім құбылыс.

Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы кодекстің 39-бабына сәйкес некеге отыратын (ерлі-зайыпты болатын) адамдардың келiсiмi немесе ерлi-зайыптылардың некедегi (ерлі-зайыптылықтағы) және (немесе) ол бұзылған жағдайдағы мүлiктiк құқықтары мен мiндеттерiн айқындайтын келiсiм неке шарты деп танылады. Бұдан басқа неке шартында некеде (ерлі-зайыптылықтан) туған немесе асырап алынған балалардың мүліктік құқықтары көзделуі мүмкін.

Неке шарты ерікті шешім, оны жасасуға немесе жасаудан бас тартуға ешкім міндеттемейді. Неке келісімшарты ажырасудың себебі болуы мүмкін деген жалған сенімнен бас тартқан жөн, әлемдік тәжірибе неке шартын жасасу көп жағдайда некенің бұзылуын болдырмайтынын дәлелдейді.

1990 жылдары Совет Үкіметі құлағаннан кейін жаңа өзгерістер ТМД елдеріндегі неке заңнамаларын қайта қарастыру керек болды. Қазақстанда 1993 жылдан бастап осындай тәжірибенің іске асырылуына жол берілді.

1998 жылдың 17 желтоқсанында «Неке және отбасы туралы» заң КоБС Қазақ ССР заңын алмастырды. Онда толығымен бір бөлім ерлі-зайыптылардың мүліктік шарттық режиміне арналған. Осында бірінші рет неке шартына анықтама берген: «Неке шарты деп - некеге тұрушы адамдардың келісімі немесе ерлі-зайыптылардың некедегі және (немесе) ол бұзылған жағдайдағы мүліктік құқықтары мен міндеттерін айқындайтын келісім». Осы анықтамадан кейін, неке шарты - ол неке қиюға дейін немесе некені құру кезінде жасалынады.

Қазақстан Республикасындағы неке шарты некені мемлекеттік тіркеуге дейін және неке уақытында жасай алады. Некені мемлекеттік тіркеуге дейінгі жасалған неке шарты некені мемлекеттік тіркеуден өткізгеннен кейін күшіне енеді. Жасалған неке шарты ұзақ уақыт немесе мүлдем өз күшіне енбейді. Бірақ бұндай шарт некеге тұрғанға дейін өмір сүре береді. Бірақ осындай жағдайдағы неке бірнеше жылдан кейін жасаса, оларға жиырма жыл бұрынғы неке шарты заңды күшіне ие болады.

2) Мұсылман елдеріндегі неке және неке шарты

Егер еуропалық жас жұбайларға неке шарты жаңадан сәнге айнала бастаса, араб мемлекеттерінде мұндай шарт некелесудің міндетті элементі ретінде қарастырылады.

Неке қию рәсімі негізінде мешітте өткізіледі. Неке шарты куәлардың, яғни екі ер адам немесе бір ер адам және екі әйел адам қатысуымен ханафит мазхабына сәйкес жасалады. Неке шартының мазмұны қалыңдық немесе оның өкілі (қамқоршысы) жасаған ұсыныстан (иджаб) және соған сәйкес күйеу жігіт немесе оның өкілі берген жауабынан (кабуль) тұрады. Бұл формула айтылмаса, неке жарамсыз деп танылады.

Тең құқықты некеге тұрғанда, күйеуі әйеліне мүлік бөліп бөруге міндетті. Ол махр деп аталады. Махр екі жақтың арасындағы неке шартында анықталады. Жесір қалу немесе ажырасу жағдайларында махр әйелде қала береді. Бұл тікелей әйелге төленеді және ол күйеуінің мүлкінің бөлігі болады. Ан-Ниса сүресінің 4 аятында көрсетілгендей, махр ретінде құны бар және жеке меншікте болатын кез келген нәрселер беріледі. Ол ақша, асыл-тастар мен металдар, немесе кез келген бағалы мүлік болуы мүмкін.

Махрды төлеу уақыты некелесу кезінде анықталады. Ол неке шартын жасасқанда толығымен, бөліктерге бөліп немесе ажырасу уақытында төленуі мүмкін. Махр әйелдің қамқоршысына, сенімді адамына немесе тікелей өзіне беріледі. Егер махр көрсетілген уақытына дейін төленбесе, әйелге шартты ажырасу құқығын береді. Бұл ажырасу төлегенге дейін жалғасады.

3) Америка Құрама Штаттары

Неке шартын құрастырғанда америкалықтар барлық дерлік нәрселерді ескерулеріне болады. Тек қана баланың тәрбиесіне қатысу туралы шектеулер және ажырасу жағдайында кіммен қалуы жөнінде шарттарды қамтымайды. Америкалық отбасылар әр нәрсені шартқа енгізген. Мысалы, "күніне бір-бірімен жарты сағаттан аз сөйлесуге болмайды" немесе "көлікте, ең болмағанда жарты бак жанармай барын бақылау".

Израиль: Бәріне міндетті

Неке шартынсыз - Израильде неке қиылмайды. Ең қызығы, бұл құжатта тек қана күйеуінің әйеліне деген міндеттері жазылады. "Ктуба" - еврейлердің неке шарты. Ол екі куәлар арқылы куәландырылады, негізгі бөлімнен және екі толықтырмадан тұрады. Негізгі бөлімнің мазмұны Талмуд кезеңінен бері өзгерген жоқ - күйеуі төлейтін ақшаның сомасы жазылады. Қазіргі уақытта 10 мың долларды құрап отыр.

Үндістан: Заңсыз деп тану

Неке шарттарын құрастыру Үндістанда келісілмейді және заңмен көзделмеген. Мұның бір себебі - ең көп тараған пікір, неке ғұмыр бойына біреу ғана болады, сондықтан да неке шартын жасасу белгілі бір уақыттан соң некені бұзуға алып келеді деп түсінеді. Бірақ та, соңғы жылдары ажырасу саны өсіп келеді. Сондықтан кейбір заңгерлер өздерінің болашағын сақтағысы келетін жұптарға неке шарты рұқсат берілген мемлекеттерде неке қиюына кеңес береді.

Таиланд: жерге ешқандай құқық жоқ

Неке шарты көбінесе таиланд азаматы мен шетел азаматының арасында жасалады. Бұл, тіпті, құқық емес, міндет болып табылады. Корольдың заңына сәйкес, шетел азаматы Таиланд жерінде жерге құқығы жоқ. Егер мұндай жұптар жер сатып алса, шетел азаматы мүлікке ешқандай құқығы жоқ екеніне келісуі қажет және ажырасқан жағдайда да Таиланд азаматының меншігінде қала береді.

Греция: Некеге дейін

Гректерде неке шартына ұқсас, бірге тұрушылық шарты көп тараған. Бұл ресми некені әлі жоспарламаған жұптардың арасында жасалады. Яғни, мұндай шарттың түрі некелесуге дейін құрастырылады және заңды күші болады. Егер жұп заңды түрде некелессе, бұл құжат өзінің күшін жояды. Грецияның заңдарына сәйкес, бірге тұрушылық шарты некеден тұрғандар, туысқандар, асырап алушылар мен асырап алынғандар арасында жасалмайды.

Қорытынды

Қазіргі таңда неке қатынастары көңіл аударарлық мәселе болып табылады. Отбасы тарихи категория ретінде өзінің пайда болуы, қалыптасуы және дамуы барысында көптеген өзгерістерге ұшырады деп пайымдай аламыз. Бүгінгі таңда отбасы Конституциямен қорғалады, ал отбасы құқығын зерттеу мен білу заңды әрі қажетті болып табылады. Әрбір тұлға некеге тұрар алдында отбасы құқығының басты қағидалары мен негіздерін анықтап алуы қажет.

Қазақстан Республикасының заңдарында неке шартының негізгі белгілері бекітілген. Ойға сиятын және ойға сыймайтын қатынастардың барлығын реттейтін дамыған шетел мемлекеттерінен гөрі Қазақстан Республикасының заңдарында шартта тек тараптардың мүліктік құқықтары мен міндеттерін реттеу көзделген.

Жүргізілген анализ сараптамалардан соң, неке шартының мынадай артықшылықтары бар екендігі анықталды:

Біріншіден, тұлғалар өздерінің мүліктік құқықтарын қорғай алады. Мысалы, некеге тұрмас бұрын ерлі-зайыптылардың екеуінде де автомобилі болған. Некеге тұрғаннан кейін олар өзара келісім бойынша әйелдің машинасын сатады да еркектің машинасын пайдаланады. Сатудан түскен ақша отбасы қажеттілігіне жұмсалады. Неке бұзылады және мүлікті бөлу кезінде автомобиль мүлік ретінде еркектің меншігінде қалады. Нәтижеде әйелдің мүддесі қорғалмайды. Осындай жағдайларды болдырмау үшін ерлі-зайыптылардың некеге дейінгі және некеден кейінгі ерлі-зайыптылардың бірлескен ортақ меншікке құқықтарын реттейтін неке шартының мүмкіндіктерін пайдалану қажет.

Екіншіден, ерлі-зайыптылардың некеден кейін де жақсы қарым-қатынаста болуларын қамтамасыз ету. Неке бұзылу кезінде әдетте ерлі-зайыптылардың арасы суып, бір-бірінен пайда табуды ғана көздейді. Ал, егер ерлі-зайыптылардың арасында ненің кімге берілетінін анықтайтын келісім болса мұндай мәселелер туындамайды.

Үшіншіден, Неке шартында ерлі-зайыптылардың ажырасу кезінде және мүлікті бөлу кезінде белгілі бір заттар кімге беріледі, оларға баға қалай беріледі, кім және қандай мөлшерде ақшалай компенсация төлейтінің анықтауға мүмкіндіктері бар.

Отандық мен шетелдік сараптамаларға сәйкес, неке шартының объектісі ретінде негізінде мүлік болып табылады. Сондықтан да, менің ойымша, неке шартын жасасу дәулетті ерлі-зайыптылар (болашақ ерлі-зайыптылар) үшін өте қолайлы болып табылады. Себебі, олар ажырасу жағдайында өздерінің мүліктерін кімде қандай мөлшерде қалатындығы алдын ала неке шартында анықтап алуға құқықтары бар. Бірақ та, бұл сөз орташа жағдайдағы отбасылар неке шартын жасай алмайды дегенді білдірмейді.

Қазақстанда неке шартының көптеген себептер бойынша кең таралмаған. Олар:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.