Ахысқа түріктері

Кіріспе

I. Ахысқа түріктерінің тарихы

II. Қазақстандағы түріктердің мәдени орталығы

Қорытынды.

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Депортация латынша Deportatio –”қуғындау” көшіру деген мағынаны білдіреді. Халықтар депортациясын белгілі бір ұлт өкілдерінің белгілі бір іс әрекетіне байланысты елден қуылуы деп түсіну қажет. КСРО-да ең көп орын алған жаппай қуғын сүргінге көші-қондардың төмендегідей түрлері қолданылады:
-этностық белгілері бойынша депортация” жазаланған халықтар”,”шекараларды тазалау сенімсіз халықтар”
-әлеуметтік таптық белгілері бойынша депортация “1934 жылғы дейінгі кулактарды жер аудару ”кезінде келгендерді арнайы көшіргендер\ спецпереселенцы\ деп атады.
-Саяси мүдде негізіндегі 1934-1944 жылдары көшірілгендерді “еңбек қоныстандырылғандар”деп атады.1944 жылдан бастап “арнайы қоныстандырылғандар”деген атау қолданылды. \ 1.\
КСРО кезінде бірнеше бүтін бір ұлттардың қуғын-сүргінге ұшырап, қазақ еліне зорлықпен жер аударылғаны баршаға аян. Кеңес өкіметінің қаһарына ұшырап, арып-ашып келген халықтарға қазақ елі аяушылық сезіммен қарап, үлкен жанашырлық танытты. Оларға ығысып орын ұсынып, бір тілім нанын бөліп берді. Сол қамқорлықтың нәтижесінде жер аударылғандар тезірек аяғынан тік тұрып кетті.
Әр түрлі әлеуметтік топтар мен жіктерді, сондай-ақ аз ұлттар мен этникалық топтарды күштеп жер аудару Ұлы Отан соғысына дейін басталған. Мәселен, Қазан төңкерісінен соң Мәскеуден, Ленинградтан және Ресейдің басқа да қалаларынан Оралға, Қазақстан мен Сібірге үстем тап өкілдері, бұрынғы патшалық әкімшілік аппараты шенеуніктері, ақсүйектер мен діндарлар жер аударылды. Азамат соғысынан соң ВЦИК-тің шешімімен «казачество» жойылды. Ресей, Украйна, Белоруссияның орталық аудандарынан ұжымдастыру кезінде тәркіленген шаруалар көшіреледі. Мәселен, Қазақстанда тақап қалған ашаршылық нәубетінің барлық белгілері байқала бастаған 1931 жылдың мамыр-маусым айларында тек Қарағанды мен Семей облыстарының 8 ауданына ғана Ресейден көшірілген 150 мыңнан астам адам орналастырылады.
Сөйтіп, Қазақстан 30-шы жылдардың өзінде жер аударылған халықтар үшін резервацияға айналады. Бұл сталиндік саясаттың нәтижесі еді.
Ал депортацияға ұшыраған халықтар тарихына тереңірек үңілсек, Қазақстанға басқа халықтарды жаппай қоныстандыру 1937 жылдан басталғанын көреміз.\ 2.\

1. “Қазақстан тарихы” жалпы білім беретін мектептің гуманитарлық бағытындағы 11 сыныбына арналған оқулық. Мектеп баспасы 2007.149 бет
2. т.ғ.д Тілеу Көлбаев. “Күштеп қоныс аудару”
\ Қала мен дала газеті\2005.15 сәуір.
3.т.ғ.к Ариф Юнусов. “Ахыскинские турки:дважды депортированный народ” “AHISKA”\Қазақстан Республикасы түрік қоғамының газеті\2006.15 желтоқсан
4. Депортированные в Казахстан народы:время и судьбы. Алматы.1998 стр 317
5. т.ғ.д Тілеу Көлбаев. “Күштеп қоныс аудару”
\ Қала мен дала газеті\2005.15 сәуір
6.Тәтімов. М . ” “ Қазақ әлемі ”
Алматы 1993.37 бет.
7.Назарбаев.Н.Ә. “Ғасырлар тоғысында”
Алматы .Атамұра .2003.187 бет.
8. . т.ғ.д Тілеу Көлбаев. “Күштеп қоныс аудару”
\ Қала мен дала газеті\2005.15 сәуір
9.Тофик Курдаев “О моем времени”
\ Қаз. Ақпарат\Алматы 2004. стр 40-45