Аудиторлық бақылау



Аудиторлық бақылау туралы түсінік
Қазақстанда аудиторлық бақылаудың тәжірибесі
Қазақстанда аудиторлық бақылаудың тәжірибесі
Қаржылық бақылауды жетілдірудің аса маңызды бағытттарының бірі қаржылық бақылаудың тәуелсіз нысаны – аудиторлық бақылауды дамыту болып табылады, бұл мемлекеттік емес шаруашылық органдар санының көбеюімен және тиісінше қаржы, бақылау, есеп санында қызметтің сан алуан түрлерінің өсуімен байланысты болып отыр. Аудиторлық бақылау – тәуелсіз аудиторлық фирма мен шаруашылық жүргізуші субъектілер иелерінің жасасқан келісімшарты негізінде қаржы шаруашылық қызметінің жай – күйін тексеру. Аудиторлық бақылаудың негізгі мақсаты – кәсіпорындардың, фирмалардың, ұйымдардың бухгалтерлік қаржылық есебінен дұрыстығын белгілеу, олардың ақпараттық жүйелерінің сенімділігін бақылау. Аудиторлық жұмыста талдамалық және экспорттық болжам қызметіне үлкен мән беріледі, ол тапсырыс берушілерге өздерінің іскерлік саясатының тиімді стратегиясы мен тактикасыны жасаудың мүмкіндінгі бар.
Аудиторлық палаты коммерциялық емес, тәуелсіз, кәсіби, өзін-өзі басқаратын және өзін-өзі қаржыландыратын ұйым болып табылады.
Қаржы аудиті деп уәкілеттігі бар ұйымдар мен мамандардың қаржылық есептемесіне сараптама талдау жүргізу, қаржы шаруашылық қызметін бақылау, шаруашылық жүргізуші субъектілерге олардың тапсыруы бойынша қызметтің басқа түрлерін көрсету жөніндегі солардың есебінен жүргізетін тәуелсіз қызметін айтады.
Қазақстан Республикасында 1998 жылдың 20 қарашасынан бастап «Аудиторлық қызмет туралы заң» жұмыс істейді. Ол аудиторлық қызметті жүзеге асыру процесінде мемлекеттік органдар, заңды және жеке тұлғалар, аудиторлар мен аудиторлық ұйымдар арасында туындайтын қатынастарды реттейді.
Аудиторлық қызмет – бұл аудиторлар мен аудиторлық ұйымдардың қаржылық есептеме аудитын жүргізу жөніндегі кәсіпкерлік қызметі.
Аудиторлар мен аудиторлық ұйымдар, өз қызметінің бағыты бойынша қаржылық есептеме аудитінен басқа да қызметтер көрсете алады. Мысалы: статистикалық және бақылау есептерін жасау, салықтық мағлұмдамаларды толтыру: қаржылық шараушылық қызметің анализін талдау; қаржылық, банктік, салықтық және т.б. шаруашылықтарға кеңес беру; автоматты түрде бухгалтерлік есепті жүргізуді үйрету; адвокаттық қызметпен байланысты емес, заңгерлік қызмет көрсету және сол сияқты. Бірақ бұл шаруашылық қызметтерін көрсету үшін аудиторлық фирмалардың арнайы лицензиялары болуы керек. Аудиторларға және аудиторлық мекемелерге басқа түрдегі кәсіпкерлікпен айналысуға тыйым салынады. Аудиторлық қызметтің негізгі қағидаттары: тәуелсіздік; объективтілік; кәсіби біліктілік; құпиялылық. Аудит Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленеген талаптарға сәйкес қаржылық есептеменің дұрыс және объективті жасалғаны туралы тәуелсіз пікір білдіру мақсатында заңды тұлғалардың аудиттелетін субъектілердің қаржылық есептемесін тексеру аудит болып табылады. Аудиттің түрлері – міндетті аудит және бастамашылық аудит. Міндетті жыл сайынғы аудитке мыналар жатады: бакнтер, кредиттік серіктестіктер, банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар және бағалы қағаздар рыногында қызмет істейтін ұйымдар, сақтық ұйымдары, жинақтаушы зейнетақы қорлары, зейнетақы активтерін басқару жөніндегі компаниялар, шетел қатысатын кәсіпорындар, ашық халықтық қоғамдар. Аудит жүргізу, сондай – ақ Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген өзге жағдайлардада міндетті болып табылады. Бастамшылық аудит – аудиттелетін субъектінің бастамасы бойынша аудиттелетін субъектінің және аудиторлық, аудиторлық ұйымының арасында аудит жүргізуге жасалған шартта көзделген нақтылы міндеттер, аудит мерзімі мен көлемі ескеріле отырып жүргізіледі. Аудит және сыртқы және ішкі болуы мүмкін.

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:   
Аудиторлық бақылау.
Аудиторлық бақылау туралы түсінік.
Қаржылық бақылауды жетілдірудің аса маңызды бағытттарының бірі
қаржылық бақылаудың тәуелсіз нысаны – аудиторлық бақылауды дамыту болып
табылады, бұл мемлекеттік емес шаруашылық органдар санының көбеюімен және
тиісінше қаржы, бақылау, есеп санында қызметтің сан алуан түрлерінің
өсуімен байланысты болып отыр. Аудиторлық бақылау – тәуелсіз аудиторлық
фирма мен шаруашылық жүргізуші субъектілер иелерінің жасасқан келісімшарты
негізінде қаржы шаруашылық қызметінің жай – күйін тексеру. Аудиторлық
бақылаудың негізгі мақсаты – кәсіпорындардың, фирмалардың, ұйымдардың
бухгалтерлік қаржылық есебінен дұрыстығын белгілеу, олардың ақпараттық
жүйелерінің сенімділігін бақылау. Аудиторлық жұмыста талдамалық және
экспорттық болжам қызметіне үлкен мән беріледі, ол тапсырыс берушілерге
өздерінің іскерлік саясатының тиімді стратегиясы мен тактикасыны жасаудың
мүмкіндінгі бар.
Аудиторлық палаты коммерциялық емес, тәуелсіз, кәсіби, өзін-өзі
басқаратын және өзін-өзі қаржыландыратын ұйым болып табылады.
Қаржы аудиті деп уәкілеттігі бар ұйымдар мен мамандардың қаржылық
есептемесіне сараптама талдау жүргізу, қаржы шаруашылық қызметін бақылау,
шаруашылық жүргізуші субъектілерге олардың тапсыруы бойынша қызметтің басқа
түрлерін көрсету жөніндегі солардың есебінен жүргізетін тәуелсіз қызметін
айтады.
Қазақстан Республикасында 1998 жылдың 20 қарашасынан бастап
Аудиторлық қызмет туралы заң жұмыс істейді. Ол аудиторлық қызметті жүзеге
асыру процесінде мемлекеттік органдар, заңды және жеке тұлғалар, аудиторлар
мен аудиторлық ұйымдар арасында туындайтын қатынастарды реттейді.
Аудиторлық қызмет – бұл аудиторлар мен аудиторлық ұйымдардың қаржылық
есептеме аудитын жүргізу жөніндегі кәсіпкерлік қызметі.
Аудиторлар мен аудиторлық ұйымдар, өз қызметінің бағыты бойынша
қаржылық есептеме аудитінен басқа да қызметтер көрсете алады. Мысалы:
статистикалық және бақылау есептерін жасау, салықтық мағлұмдамаларды
толтыру: қаржылық шараушылық қызметің анализін талдау; қаржылық, банктік,
салықтық және т.б. шаруашылықтарға кеңес беру; автоматты түрде бухгалтерлік
есепті жүргізуді үйрету; адвокаттық қызметпен байланысты емес, заңгерлік
қызмет көрсету және сол сияқты. Бірақ бұл шаруашылық қызметтерін көрсету
үшін аудиторлық фирмалардың арнайы лицензиялары болуы керек. Аудиторларға
және аудиторлық мекемелерге басқа түрдегі кәсіпкерлікпен айналысуға тыйым
салынады. Аудиторлық қызметтің негізгі қағидаттары: тәуелсіздік;
объективтілік; кәсіби біліктілік; құпиялылық. Аудит Қазақстан
Республикасының заңнамасында белгіленеген талаптарға сәйкес қаржылық
есептеменің дұрыс және объективті жасалғаны туралы тәуелсіз пікір білдіру
мақсатында заңды тұлғалардың аудиттелетін субъектілердің қаржылық
есептемесін тексеру аудит болып табылады. Аудиттің түрлері – міндетті аудит
және бастамашылық аудит. Міндетті жыл сайынғы аудитке мыналар жатады:
бакнтер, кредиттік серіктестіктер, банк операцияларының жекелеген түрлерін
жүзеге асыратын ұйымдар және бағалы қағаздар рыногында қызмет істейтін
ұйымдар, сақтық ұйымдары, жинақтаушы зейнетақы қорлары, зейнетақы
активтерін басқару жөніндегі компаниялар, шетел қатысатын кәсіпорындар,
ашық халықтық қоғамдар. Аудит жүргізу, сондай – ақ Қазақстан
Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген өзге жағдайлардада
міндетті болып табылады. Бастамшылық аудит – аудиттелетін субъектінің
бастамасы бойынша аудиттелетін субъектінің және аудиторлық, аудиторлық
ұйымының арасында аудит жүргізуге жасалған шартта көзделген нақтылы
міндеттер, аудит мерзімі мен көлемі ескеріле отырып жүргізіледі. Аудит және
сыртқы және ішкі болуы мүмкін.
Сыртқы аудит – аудиттің тәуелсіз нысаны, Ішкі аудит – шарушылық
жүргізуші субъектісін бақылаудың ведомствалық немесе ішкі нысаны. Ішкі
аудит шаруашылық жүргізуші субъектісінің тілегі бойынша және шартымен
жүргізіледі.
Аудит мынадай дәйекті стадиялар бойынша жүргізіледі:
• Жоспарлау тараптардың іс- қымилын іштей жүйелеуге ;
• Аудитор объектісі туралы ақпарат алу, оны бағалау;
• Аудитор рәсмін жасау және басқарманы әзірлеу;
• Бақылау жүйелерін тексеру және оның тестері;
• Аудит режімин жүргізу;
• Аудиторлық қорытындыны қалыптастыру.
Аудитор - бұл кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржы шаруашылық және
коммерциялық қызметіне жасалатын қаржылық бақылаудың біздің елдегі жаңа
ұйымдық нысаны. Ол бақылау мен коммерциялық аудиторлық қызметі жеке
кәсіпкер ретіндегі не аудиторлық ұйымның қызметкері ретінде жүзеге асыруға
құқылы. Аудиторлық міндеттері мемлекеттік бақылаудың міндеттерінен ұқсас
тексерілетін ақпарттық, жасалынғанм шарушылық операцияларының қолданыстағы
заңға сәйкестігін анықтау.
Аудиторлық мекеме – бұл аудиторлық қызметті жүзеге асыру үшін ұйымдық
құқықтық формада құрылған коммерциялық ұйым. Аудиторлық мекемедегі
аудиторлардың саны екі адамнан аспауы қажет. Аудиторалрдың жарғылық
капиталға салған үлесі 51 пайыздан кем болмауы тиіс. Аудиторлық мекеменің
басшысында Қзақстан Республикасымен берілген, Кәсіби аудитор деген куәлігі
болуы тиіс. Келсімшарт негізіде жүргізілген аудитттен кейін аудиторлық есеп
жасалынады. Бұл жерде мыналар көрсетілуі тиіс: адиттің басталған күні;
аяқталған күні; аудитордың аты – жөні; жіберілген қателіктер т.б.
аудиторлық есеп қаржылық есептің ажырамас бөлігі. Ол жерге аудитор өзінің
қолын және мөрін қоюы керек. Сонымен бірге бұл есепте аудиторға берілген
лицензияның нөмірі және берілген күні көрсетілуі тиіс. Аудиторлық
стандарттар дегеніміз – аудиттың қағитаттарын, аудит жүргізуге байланысты
талаптарды айқындайтын нормативтік құжаттар. Бұл стандарттар республикалық
аудиторлар палатарының конференциясында қабылданып, мемлекеттік органмен
бекітіледі. Аудиторлардың және аудиторлық мекемелердің құқықтары:
• Аудитті жүргізудің әдістерін өздері таңдау;
• өздеріне қажетті келісім шартта көрсетілген қаржылық шаруашылық
құжыттарды алу;
• 20 бапта көрсетілген мамандардан басқа, кәсіби біліктігі бар
қызметкерлерді еліктіруі;
• Аудиттелетін субъек өзінің шарттарын бұзған кезде, жүргізуден бас
тарту немесе аудиторлық сепеті бермеу;
• Аудиторлар және аудиторлық мекемелер аудит жүргізетін отырғанда,
үшінші субъектілердің, яғни мемлекет немесе басқа аудиторлардың
жұмысқа араласуға құқықтары жоқ.
Аудиторолардың және аудиторлық ұйымдардың міндеттері:
• Аудит жүргізген уақытта аудителетін субъектінің қаржылық жағдайының
құпиялығын сақтау;
• Жүргізген құжаттарды сақтау;
• Қаржылық есептегі болаған қателіктерді аудиттелетін субъектіге
хабарлау;
• Егер қателіктер банкте, жинақтаушы зейнетақы қорында, сақтандыру
мекемелерінде анықталған болса, оны дер кезінде мемлекеттік органға
хабарлау.
Аудиттелетін субъектінің құқықтары:
• Аудит жүргізуге байланысты заңдарды аудитордан немесе аудиторылық
мекемеден хабардар болу;
• Аудиттік байланысты болған ескертулермен танысу;
• Қаржылық есептегі жіберілген қателіктерді білу;
• Егер аудитор немесе аудиторлық мекеме өзінің шарттарын бұзатын болса,
олардың қызметтерінен бас тарту.
Аудиттелетін субъектілердің міндеттері:
• Сапалы аудиторлық бақылауды жүргізуге жағдай жасау;
• Аудиторлық немесе аудиторылық мекеменың жұмысына араласпау;
• Қажетті ақпарат алу үшін өзінің атының аудитордың қалауы бойынша
үшінші тұлғаға немесе мекемеге сұрау жүргізу.
Аудиторлар мен аудиторлық ұйымдардың жүргізетін қызметтері сан
алуан. Оны Қазақстан Республикасындағы алғашқы және ең ірі аудиторлық ұйым
– Қазақсатанаудит компаниясының мысалынан көруге болады. Қазақстанаудит
компаниясының Астана қаласында және республиканың барлық облыстарында
құрылымдық бөлімдері бар. Компания аудиторлық қызметтің қағидаттарын
бұлжытпай сақтайды.

Қазақстанда аудиторлық бақылаудың тәжірибесі
Қаржылық бақылау комитеті 2004 жылы 5858 объектілерді тексерген.
Нәтижесінде 11745,5 млн теңгеге жасалған қателіктер табылды. Соның ішінде:
бюджеттен бөлінген ақшаларды заңға қайшы пайдаланған ақша соммасы – 6430,4
млн. теңге; шаруашылық жүргізуші субъектілердің өз ақшалары заңға қайшы
пайдланған ақша сомасы – 2819 млн теңге; бюджеттік ақшаларды дұрыс
пайдаланбаған ақшс ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Аудиторлық тапсырманы жасау
Аудиторлық тәуекелділік
Нарық экономикасы жағдайындағы аудит
Аудитордың жұмыс құжаттары
Аудиторлық тәуекел және оның компоненттері
Аудиторлық тексеруді жоспарлау кезеңдері
Аудитті құжаттау — аудит жұмысының маңызы
Аудиттің мәні, функциялары, принциптері
Аудит жалпылама түсінік; пайда болуы; мәні және түрлері
Аудиторлық дәлелдеулерді жүргізудің әдістемелік ерекшеліктерін қарастыру
Пәндер