Жастар мәдениетінің ұлттық құндылықтары және оны дамыту бағыттары

Пән: Мәдениеттану
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 93 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

«Қорғауға жіберілді»

кафедра меңгерушісі,

филос. ғ. д., профессор

А. Д. Құрманалиева

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ

Жастар мәдениетінің ұлттық құндылықтары және оны дамыту бағыттары

«050204-Мәдениеттану» мамандығы

Орындаған: Кубегенов Ғ. С.

Ғылыми жетекшісі:

филос. ғ. д. профессор Молдабеков Ж. Ж.

Норма бақылаушы: Мұханбет Ә. А.

Алматы, 2013

Мазмұны

Кіріспе . . .

1. ЖАСТАРДЫҢ ӘЛЕУММЕТТІК-МӘДЕНИ РӨЛІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ.

1. 1 Жастар құндылығын әлеуметтiк тұрғыдан талдау деңгейі . . .

1. 2 Жастардың ұлттық құндылықтарды қалыптастырудағы орны мен қызметі . . .

1. 3 Жастар құндылықтарының мәдениеттегі рөлі . . .

2. ЖАСТАР МӘДЕНИЕТІНІҢ ҰЛТТЫҚ ҚҰНДЫЛЫҚТАР АЯСЫНДАҒЫ КӨРІНІСТЕРІ.

2. 1 Қазақ жастар мәдениетінің қалыптасу деңгейлері және жетілу кезеңдері . . . 2. 2 Жастардың қазақ мәдениетін жаңғырту мүмкіндіктері және үлгісі . . .

ҚОРЫТЫНДЫ . . .

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . .

КІРІСПЕ

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. Қазіргі кездегі біздің қоғам мәселесінде жастар ұғымы мен олардың мәселелерi ғылымда көтеріліп, зерттеу жұмыстары жүргізіліп жатыр. Осыған орай қазіргі Қазақстанда жастар түсінігіне анықтама беретін ресми-нормативтік құжаттар мен бағдарламалар қабылданды және көптеген жолдары көрсетілген. Ресми-нормативтік құжаттарда және бағдарламаларда жастар түсінігі айтылып және олардың құқықтары мен прициптері, міндеттері айқын айтылып, көрсетілген. Сонымен қатар өз кезегінде «жастар» ұғымының да бірнеше анықтамасы бар:

Қазақстан Республикасының мемлекеттік жастар саясаты туралы заңда жастар түсінігі туралы былай жазылады:

1) жастар - Қазақстан Республикасының он төрт жастан жиырма тоғыз жасқа дейiнгi азаматтары[29, 1б] ; Бұл жастар туралы анықтамасы елімізде олардың толыққанды жас ерекшелігін көрсетіп отыр. Жастар түсінігі қазіргі таңда ең көп қолданылатын ұғым болып саналады. Бұл жастардың елдің мәдени, саяси және рухани өмірде белсенді қызмет атқаруы мемлекеттiк жастар саясатының негізінде болады. Осы жастар саясаты БҰҰ Бас Ассамблеясының "Жастар дамуының 2000 жылға дейiнгi дүниежүзiлiк iс-қимыл бағдарламасының 50/81 қарарына, Қазақстан Республикасының Конститутциясы мен мемлекеттiк жастар саясатының тұжырымдамасы негізінде іс атқарады, жастар саясатын дамыта отырып, жастардың арасында ұлттық құндылықтарды насихаттау оларды жас буын ретінде ұлттық мәдениетті және дәстүрді құрметтуге, оларға оны дамыту жолдарын жасауға негіздейді. Бұл қағида БҰҰ Бас Ассамблеясының қабылдаған резолюциясы мен Қазақстан Республикасының Конститутциясы арқылы күшке енеді. Жастар ұғымын заң аясында қойылған прицитермен міндеттерге сай жастарға әлеуметтік көмектер көрсетілуі тиіс.

Жастар дегеніміз бұл өздерінің жас ерекшеліктерімен және де қоғамда өздерінің ерекше статустарымен әлеуметтік топ болып саналады. Әр кезеңнің жастары өз кезінде өзіндік мәдениетпен ерекшеленеді. Жастар ескі әдет ғұрыптар мен салт дәстүрлерді жоққа шығару кездесіп жататын кездер де болып жатады. Осындай жастарымыздың тәрбиесінде орын алмауы үшін біздер жастарымыздың өзіндік көзқарастарын салыстырмалы түрде қарастырылады. Жастар саясаты Елбасмыздың жолдаулары мен стратегиялық бағдарламаларының негізінде жүзеге асады. Қазіргі қоғамдық ғылым мамандардың қазіргі жүргізіп жатқан жастардың рөлін анықтап көрсетуде. Олар қазақстандық жастардың қазіргі өмірге деген көзқарастары мүлде басқаша, құндылықтар туралы түсінігі олар үшін басқаша көріністе болады. Жастар салыстырмалы түрде айтқанда ғылым мен оқуға, ұлттық құнылықтарымызға деген көзқарасы басқаша, оларды ұстану оларға ескі, заманынан қалып кеткен түрінде көрінеді. Сол үшін жастардың санасына ұлттық құндылықтарды, ұлттық мәдениетті дәріптеу жолдары жүруі тиіс. Жалпы біздің әлеуметтанушылардың жастар ұғымына берген батыстық әлеуметтанушылардың жастар түсінігіне берген анықтамалары кейде сәйкес келеді. «Жастар» ұғымына анықтама беру туралы айтқанда, ХХ ғасырдың 20-шы жылдарында-ақ батыс ювенологиясында (жастарды зерттеу ғылымында) талқылау тақырыбына айналған жастарға қатысты бірнеше сипаттаманы келтіріп кетуге болады. Ғылыми көптеген әдебиетерде батыс және отандық ювенологтардың (жастарды зерттеуші ғалымдардың) тәжірбиесін салыстырмалы түрде жинақтай отырып, мына мәселелерді көрсетті.

Тақырыптың зерттелу деңгейі. Жастар жеке топқа жатуының негізгі себептеріне; жас айырмашылығы, статусы, рөлдік функциясы жатады. Ежелгі Қытайда жастар болып 20 жасқа дейінгілер жатса, ал Пифагор жастарды 13 жастан 30 жасқа дейінгілерді жатқызған. Бұл жас айырмашылықтарды 3-ке бөліп көрсетуге болады:

1) 18 жасқа дейінгі жасөспірімдер;

2. 18-24 жас аралығындағы жастар;

3 24-30 жас аралығындағы ересек жастар: Жастар түсінігін және жастардың құндылықты бағдарларын зерттеп, олардың көзқарастарын зерттеу сараптамалық тұрғыдан көрстеу. Жастар түсінігі ХХ ғ. бас кезінде жастарды және жастар қозғалысын психология, педагогика және социология тұрңысынан зерделеу бойынша анықтама берілді және кең көлемді әдебиет қалыптаса бастады. Осы бағыттағы еңбектердің қатарында И. А. Арямовтың «Жасөспірім жұмысшы» (1928), В. А. Зайцевтің «Жасөспірім жұмысшылардың еңбегі мен тұрмысы» (1926), Б. Б. Коганн мен М. С. Лебединскийдің «Жұмысшы жастардың тұрмысы» (1929), А. И. Колодянның «Жасөспірім жұмысшылардың мүдделері», (1929), «Жасөспірім жұмысшы педологиясының мәселелері» (1929) жинағы бүгінгі ғылымда қызығушылық танытады. Осы еңбектерде жұмысшы жастардың ахуалы айқын пән аяларынан тыс зерттеледі. 1920-шы жылдары бұл салада интегралды қорытындылауға ұмтылыс жасалады. Осы тұжырымдамалардың бүкід екіұштылығына қарамастан, солардың аясында жастар жөніндегі кейінгі зерттеулер үшін аса маңызды теориялық-әдістемелік ұстанымдар қалыптасты. Бұл орайда П. П. Блонский (1925), Л. С Выготский(1929) сияқты ірі ғалымдарды атуға болады. Бұл анықтамада жастардың жас ерекшеліктеріне және әлеуметтік дамуына көптеп көңіл бөлінді. Жастар проблематикасына қатысты қолданбалы зерттеулер 1960-1980-ші жылдарда орасан құлаш алды. Жастар арасында бүкілодақтық, аймақтық, жергілікті сауалнамалар жүргізілді. Осындай зерттеу жұмыстарын Н. М. Блинов, Б. А. Грушин, С. Н. Иконникова, И. М. Ильинский, А. И. Ковалева, И. С. Кон, В. Ф. Левичева, В. Т. Лисовский, М. Н. Руткевич, М. Х. Тихма, В. Н. Шубкин сияқты беделді ғалымдар жүргізіп және атақты жұмыстары қалыптасты.

В. А. Луковтың пікірі бойынша, ХХ ғасырдың бас кезіндегі Ресей жастары жөніндегі зерттеулердің негізгі бағыттары революциялық өзгерістердің серпінді жағдайларында өрбитін жаңа үдерістерді мазмұндайды. Жастар жөніндегі зерттеулер жаңа қоғамдық тұрғыда негізгі үш бағыт бойынша жүргізілді.

Қазіргі кезде Қазақстанда «жастардың» социологиялық және мәдениеттанулық зерттеулері санының өсуімен зерттеледі. Қазақстандық ғалымдар М. С. Аженов, К. У. Биекенов, К. Г. Габдулина, Ш. Е. Жаманбалаева, М. С. Садырова, З. К. Шаукенова, Г. С. Әбдірайымова, Т. Х. Ғабитов, Ж. Ж. Молдабеков, А. Р. Масалимова, З. Н. Исмагамбетова, К. Ә. Бияздықова, Ә. Ө. Өмірбекова, Ә. А. Мұханбет, Қ. А. Затов тағы басқалардың жекеленген еңбектерінде жастар проблемаларының және эмпирикалық аспектілері, жастардың қазіргі қоғамның әлеуметтік құрылымындағы ролі мен орны зерттеліп-зерделенді.

Неміс әлеуметтанушысы Карл Мангейм (1893-1947) жастар, бұл өзіндік жағдайында, көптеген жағдайларда, таза іс әрекеттері мен өзгерістердің нәтижесінде алға жүретін күш ретінде көрсетеді. Мангеймнің ойынша, жастар әлеуметті өмірдің делдалы қызметін атқарады: бұл қоғамдағы мәртебесінің толыққанды емес қосымша элементіне ие болып табылады. Бұл параметр эмбебап және белгілі орынмен, уақытпен шектелмеген. Мангеймнің ойынша, жастар өз табиғатымен прогресивті емес, консервативті емес, бұл кез келген бастамаға мүмкіндік.

Жастар туралы әйгілі философ Фетхуллах Гүлен «Бесіктен бел асырға (баланың діни тәрбиесі) атты еңбегінде» былай жазды: «Жастар - күш-қуат және парасаттың бүршігі. Жақсы тәрбиеленіп, бағыты дұрыс көрсетілгеннің арқасында қиындықтарды жеңген Геракл сияқты жүректерге жарық беріп, әлемде тәртіп орнататын күшке айналады.

Қоғам хрусталь ваза болса, жастар соның ішіндегі су секілді. Су вазаның түсі мен пішініне сай қалыпқа енеді, сондықтан жастарды тәртіпке шақыратын кейбір «тәртіп сақшылары» алдымен өздеріне сын көзбен қараса дұрыс болар еді.

Адамның әуестігін тудыратын нендей нәрсе, не зат болсын тым тәтті, ізгілік аздап қышқыл және тұзды тағам іспетті. Жастарға бұлардың бірін таңдауға ерік берілсе, қайсысын таңдайтынын айтудың қажеті бар ма. . ? Алайда оларды ізгілікке құштар, зұлымдыққа жаны қас етіп тәрбиелеу - біздің басты борышымыз. Жастарға тәрбие арқылы қол ұшын бермейінше, өскен ортасының, қызық-құмарлықтың болмашы сәулесіне алданып, отқа ұмтылған жынды көбелек сияқты, ғылым, парасат және қисынның ауылынан тым алыс қала бермек. Жастарды өз ұлтының тарихымен тәрбиелесек, олар келешекте «Омарларға» (Әділеттіліктің символы болған 2-халифа Омар ибн Хаттаб) айналады.

Қандай да бір ұлттың өркендеуі мен құлдырауы жас буынының рухы мен санасына, алған тәлім-тәрбиесіне байланысты. Жастардың тәрбиесін дұрыс жолға қойған қоғам дамуға бейім болса, олардың тәрбиесіне мән бермеген ұлттардың құлдырауы заңдылық. Бір ұлттың болашағына болжам жасағысы келгендер сол ұлт жастарының тәрбиесіне қарасын. Жорамалдары айна-қатесіз тура шығады»[1, 25] .

Зерттеудің мақсаты мен міндеттері . Зерттеліп отырған тақырыптың өзектілігіне және оны зерттеу қажеттіліктері мен зерттелу деңгейлерін бітіру жұмысының мақсаттары мен негізгі міндеттерін айқындау мүмкіндіктері туады. Жұмыстың басты мақсаты ретінде жастардың құндылықтарға деген көзқарасын талдап және оларды дамыту бағыттарын айқындау. Бұлар төмендегімен анықталады:

1) ассоциативтік тәжірибе әдісін қолдану арқылы қазіргі ұрпақ санасындағы «қазақ мәдениеті» туралы қалыптасқан ұғым-түсініктер, ұлттық стереотиптер анықталды;

2) қазақ жастарының ойлау қабілеті, зейін зерде ерекшелігі, дүниетанымы, парасат пайым деңгейінің, мінезінің, еңбекқорлық, төзімділік, т. б. қасиеттерінің тілдік көрінісі - этносты сипаттайтын ерекше этноөзектік концептілері;

3) «құныдылық» концептісі - ұрпақтан ұрпаққа беріліп, сақталған ұлттық таным ақпаратының санада қалыптасқан мән мазмұны, қызметі;

тілде, жадта бұрыннан сақталған ақпаратты қабылдау, тану, өңдеу арқылы жаңа сапада жаңғырту «қазақ әйелі» концептісінің қазіргі қазақ қоғамындағы мәнін таным мен мәдениет сабақтастығын дәлелдейді.

Зерттеу жұмысының нысаны. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жастар саясаты және оның мәдени жақтары зерттеу жұмысымның нысаны болып табылады.

Зерттеу жұмысының пәні. батыстандыру үрдісінің зерттеу жұмысында қазіргі Қазақстандағы мемлкеттік жастар саясатының аясында құқық, ұлттыө қауіпсіздік және басқа мәселелермен қатар әлеуметтік мемлекет құруға бағытталған қоғамдық және мемлекеттік құрылымдарды интеграциялау саласы мәдени-философиялық заңдылықтары мәдениеттану тұрғысынан сарапталып, ғылыми пайымдаулар жасалады.

Зерттеу жұмысының теориялық және әдістемелік негіздері. Дипломдық жұмыстың методологиялық және әдістемелік негізі ретінде соңғы жылдары мәдениеттану мен философия, әлеуметтану, саясаттану және т. б. салаларында табысты қолданылып жүрген әдістер мен тәсілдер пайдаланылған. Оның ішінде компаративистикалық және типтік талдау бүкіл жұмыстың методологиялық күре тамыры ретінде жалпы дипломдық зерттеуді бір жүйеде, бір бағытта шоғырландырған. Сонымен қатар тарихилық қағидасы, тарихилық пен логикалықтың өзара бірлігі жұмыстың әдістемелік негізін құрайды. Дипломдық ізденістің теориялық және әдістемелік негізі сонымен қатар қазіргі Қазақстан республикасындағы өтпелі қоғамның рухани жағдайы мен философиялық парадигмаларына қатысты. Жұмыстың теориялық және әдістемелік негіздерін әлемдік және отандық зерттеушілердің еңбектерімен қазақтың ұлттық, әлеуметтік, мәдени үрдістерді салыстыра талдау құрайды. Зерттеу барысында абстракты логикалық, жүйелілік, герменевтикалық, құрылылымдық талдау тәсілдері қолданылады.

Зерттеу жұмысының деректік көзі. Дерек көзін зерттеуде ресми материалдар, ғылыми-практикалық конференциялар материалдары, сондай-ақ ғылыми ақпарат басылымдарында жарық көрген батыстық және отандық ғалымдар еңбектеріндегі батыстық өркениеттің даму жағдайын сипаттайтын көрсеткіштер құрайды. Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасы қорларынан тақырыпқа байланысты ғылыми зерттеулер, диссертациялық жұмыстар, авторефераттар, мерзімдік баспасөз деректері пайдаланылып, молынан қолданысқа түсті.

Бітіру жұмысының зерттеу тәсілі. Турасын айтсақ, жастар саясаты қазақ ұлтын біржола сау саналы ұрпақ шығаратын құбылыс. Ол тек қазаққа ғана емес, кез келген халыққа керек. Жастар саясаттың пайдасы көптеген елдерінің тарихынан көруге болады. XX ғасырдың басында жастар ең белсенді әлеуметтік топ және жұмысшы күші саналған. Жастар саясатының болмауы, бұл ұрпақсыз мемлкеттің және құндылықтардың жойылуына әкеліп соқтырады. Қазіргі таңда біздер мұны дамыған елдерде көріп отырмыз.

Бітіру жұмысының ғылыми жаңалығы. Бітіру жұмысының ғылыми жаңалығы бітірушінің көтерген тақырыбының, алға қойған мақсаты мен міндеттерін жүзеге асыру тәсілдерінен және өзіндік ізденіс нәтижелерінен көрінеді. Қазақстанда мемлекеттік жастар саясатты жүргізу мақсатында Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы жастар саясаты жөніндегі кеңес жұмыс істеуде. Мемлекеттік жастар саясат Елбасы жарлығымен бекітілген. Стратегия негізінде жүзеге асырылуда. Бұл тұрғыда мыңжылдық даму мақсаттары мен жастарға қатысты барлық жұмыстар халықаралық ұйымдардыңережелеріне сүйенген. Стратегия жүзеге асыру мақсатында Үкімет бекіткен қаулы бойынша іс-шаралар жоспары айқындалды.

Зерттеу тақырыбының теориялық және тәжірибелік маңызы. Дипломдық жұмысымның нәтижелері мәдениеттану ғылымының дамуына өз үлесін қоса алады деген сенімдемін. Философиялық, әлеуметтанулық, мәдениеттанулық ғылымдарға ортақ жалпы танымдық және арнайы әдістер пайдалану негізінде жазылды. Зерттеу тақырыбының алға қойған мақсатына жету жолында объективті әлем дамуының жалпы заңдылықтарына негізделген теориялық және практикалық зерттеу тәсілдері пайдаланылады. Мұның жас ұрпақ үшін маңызы зор. Еңбектің зерттеу нәтижелері оқу орындарында мәдениеттану, философия, саясаттану факультеттерінде өтетін арнайы курстарда қолдануға болады деп есептеймін. Батыстандыру процессінің теориялық жағы талқыланғандықтан оның қолданбалы маңызы да арта түседі деп ойлаймын.

Диплом жұмысының құрылымы. Бітіру жұмысы кіріспеден, екі бөлімнен және қорытындыдан тұрады. Жалпы беттен тұрады. Пайдаланылған әдебиеттер жұмыстың соңында берілген.

1 ЖАСТАРДЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-МӘДЕНИ РӨЛІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ.

1. 1 Жастар құндылығын әлеуметтiк тұрғадан талдау деңгейі.

Кез-келген мемлекет өзінің болашағы жайында терең ойланып, оның барынша жарқын болуын қалайды. Сол елдің болшағының қандай да бір дәрежеде, белгілі бір бағытта болуына қазіргі қазақ жастарының орнына ерекше екендігін ешкім жоққа шығара алмасы шындық. Өйткені қоғам жастар арқылы өзін биологиялық бүтін ретінде ғана емес, сонымен бірге, әлеуметтік бүтін жүйе ретінде сақтай ж»не дами алады.

Әйгілі түрік халқынын ұлы философы және исламтанушы ғалым ФетхұллаҺ Гүлен өзінің «Балалық шақтың дәурені» атты мақаласында былай жазады: «Кез келген ұлттың болашағы жас ұрпақ-тың тәрбиесіне байланысты. Сондық-тан алдыңғы толқын аға буын өзінен кейінгі өкшебасар жас ұрпаққа түбінде ел мен жерді және ұлттың төл құндылықтарын көздің қарашығын-дай сақтап, аманат етіп қалдыратынын қашанда қаперде ұстауы керек. Ол үшін ұлттық сана-сезім мен ұлттық мәдениеттің асыл құндылықтарын жас буынның бойына мейлінше терең дарыту қажет. Әйтпесе, өскелең ұрпақ көсемінен көз жазып қалған тобырдай өз құндылықтарынан алшақтап кетеді. Ұрпақ тәрбиесінде барша жұрт бірауыздан құптаған негізгі әлеуметтік құрылымдар: отбасы мен мектеп қабырғасы. Ұрпақ тәрбиесінде отбасы мен мектеп құстың қос қанаты десе болғандай. Бұлардың бірін екіншісінен жоғары қойған немесе кем көрген ешбір ұлт ұшпаққа шықпайды»[1] . Бұл кітапты мұқият оқитын болсақ жастардың құндылықтары жайлы түсініктері жайлы тоқталып кетер жолдар көп болады. Яғни жастарымыздың санасында ұлттық құндылықтары-

мыз жайлы көптеп айтып, олардың бойына жақсы қасиеттреді сіңіру жолдарын жасалып жату жолдарын жасауға болады. Яғни, балалық жастан өткен жасөспірім ұрпақ ата-аналарынсыз өз өмірінің маңызды мәселелерін шешуге бейімделіп кетеді. Бұл дегеніміз, жастардың құндылықтар жайлы көптеген ойларын айтады.

Фетхұллаһ Гүлен өзінің «Бесіктен бел асарға (баланың діни тәрбиесі атты» еңбегінің «Ата-ананың жауапкершілігі» атты бөліміндегі тәрбие кезеңдері жайлы жазып көрсетеді: Бала білуі тиіс жайттарды ғана біліп, қажетсіз, пайдасыз жайттарды білмегені жөн. Жүрегі мен рухына азық болар діни, ұлттық құндылықтарды біліп, жасына қарай пайдалы білім алғаны дұрыс. Бұл мәселеге алдағы бөлімдерде кеңінен тоқталып өтпекпіз.

Нәрестенің тамақтануы жайында педиатрдан «осы аптада немесе алдағы айда балама қандай азық берсем болады» деп кеңес сұрағанымыз секілді бұл мәселеде мамандардан «бес жасындағы балама не істейін», «он жасындағы балама не істесем болады», «он бес жастағы балам бар, оған не үйретейін» деп сұрап, олардың ақыл-кеңесіне құлақ түргеніміз абзал. Жақсы тәрбиеші мамандардың пікіріне құлақ асып, балаларымызға ізгі тәрбие берсек ұтылмайтынымыз анық.

Иә, әрбір ата-ана мәселенің хас маманына барып, олардың ақыл-кеңесінің, әдіс-тәсілінің негізінде баланы тәрбиелесе, қателесе қоймайды. Балаңыз лицейге (орта мектептен жоғары сынып) бару жасына келгенде ешқандай дәлел-дәйексіз «дінге бет бұр» деудің қажеті шамалы. Бұлай істесек, баланың құбылмалы көңілі Аллаһты жоққа шығаруы да ғажап емес. Сол себепті, бұл кезеңде ғылым мен діни ілімді ұштастыра отырып, түсіндірсек, тек тура жолды қабылдайтын бала жүрегі Ұлы Жаратушының құдіретіне мойынсынуы мүмкін. Алайда, мектеп табалдырығына енді ғана қадам басқан (бастауыш сынып) жас балғынға философияны түсіндіріп, басын қатырудың қажеті жоқ. Ендеше, бүлдіршіннің жас мөлшеріне қарай - оның немен ауқаттану керектігін анықтайтын дәрігер секілді - баланың танымына қарай діни құндылықты бойына сіңіруге тиіспіз»[1] - деп жазады. Ұлы ғұлама бұл жерде балдарды жастайынан тәрбиеде рухан құндылықтарға байыту жолын көрсетіп отыр. Кішкентайынан рухани-мәдени тәрбие алған бала ертен заман жолындағы адасушылықтан аман болады деп айтуға болады. Осындай пікірді Әбсаттар қажы Дербісәлі өзінің «Ислам және жастар» атты тақырыбында жастардың рухани-мәдени тәрбие алуын сөз еткен болатын.

Жастардың болмысы мәселесін зерттеудің бастау көзін философтардың, мәдениеттанушылардың, әлеуметтанушылар мен саясаттанушылардың жеке тұлғаның дамуындағы обьективтік және субьективтік факторлардың рөліне, қоғамның әлеуметтік құрылымына, мәдениеттің жеке адамға ықпалына талдау жасаудағы теориялық амалды негіздеуге қатысты теориялық пікірталастардан табуға болады. Жастар және олардың әлеуметтік-мәдени болмысы мәселесі әрі қоғамның негізгі сипаты, құрылымдық ілегерлеуі мен өзгеруі контексінде, әрі дифференді қабаты - қоғамның өзіндік бітімге, қабілет қасиеттерге ие, ерекше әлеуметтік топ ретінде зерттеледі.

Бабаларымыз ұстанған асыл дініміз - Исламда жас ұрпақтың санасына ізгіліктің дәнін сеуіп, жеткіншектерді атаның баласы емес, адамның баласы болуға баулу айрықша маңызға ие. Алла Тағаланың қолдауымен сәулелі сәтті пайдаланып, осы тақырыпқа тереңнен бойлап, өз ойларымды ортаға салғым келеді. Ең алдымен, «Әдемілікті сүюші» деген көркем есімге ие және бүкіл мақтауға лайық ұлы Алла Тағалаға шүкіршілігіміз болсын. Жаратушы Иеміз бізге ізгі істерді жасауды бұйырады және соны орындаған пенделеріне разы болады. Алла Тағала қасиетті Құранда: «Расында, иман келтіріп, ізгі істер жасағандардың еңбегінің сауабын зая қылмаймыз» («Кәһф» сүресі, 30-аят), - деген.

«Ислам және жастар» деген тақырыпты таңдауыма, жас ұрпақты жақсылыққа асық, жамандықтан қашық болуға үндеудің тамаша үлгісі мен дәстүрімен тәрбиелейтін құндылықтардың өмірімізден алшақтай бастауы жайлы ойлар себеп болды. Бүгінгі жастар имандылыққа жол сілтейтін және олардың жоғалған жан сұлуы мен әдемі әдептерін қайта қалыптастыратын бағыт-бағдарға өте-мөте мұқтаж. Ислам үнемі ойлануды, пікір қорытуды, ілім іздеуге бұйырады. Мынадай бір қанатты сөз бар: «Мүминнің бірінші міндеті - білім іздеу. Қандай қайнар көзден тапса да, оған иелік жасауы керек». Қасиетті Құранның 719 жерінде Алла Тағала білім жетілдірудің артықшылығы жөнінде айтқан. Дәл осы тұста мен Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлының: «Еліміздің және жастардың ең басты байлығы - сапалы білім»деген даналық сөзі барын да айтқым келеді[2] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.