Биоценоз
Биоценоз (лат. bios - өмір; koinos – ортақ) дегеніміз – белгілі бір территорияда мекендейтін әртүрлі түрлер популяциясының бірлестігі. «Биоценоз» ұғымын алғаш рет 1877 ж. неміс зоологы К.Мебиус ұсынды. Биоценозды зерттейтін экология ғылымының саласы биоценология деп аталады. Биоценоз – ағзадан жоғары деңгейдегі жүйе. Биоценоз – бірігіп тіршілік ететін және бір-бірімен байланысқан ағзалардың топтары. Ол үш компоненттен тұрады:
1. Фитоценоз (өсімдік жамылғысы);
2. Зооценоз (жануарлар дүниесі);
3. Микробоценоз (микроағзалар).
Биоценоз алып жатырған қоршаған абиотикалық орта биотоп (лат. bios - өмір; topos - орын) деп аталады.
Түрлік құрылым дегеніміз – аталған биоценозды түзетін түрлер саны мен олардың
1. Фитоценоз (өсімдік жамылғысы);
2. Зооценоз (жануарлар дүниесі);
3. Микробоценоз (микроағзалар).
Биоценоз алып жатырған қоршаған абиотикалық орта биотоп (лат. bios - өмір; topos - орын) деп аталады.
Түрлік құрылым дегеніміз – аталған биоценозды түзетін түрлер саны мен олардың
Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:
Дәріс № 5 Биоценоз
Биоценоз (лат. bios - өмір; koinos – ортақ) дегеніміз – белгілі бір
территорияда мекендейтін әртүрлі түрлер популяциясының бірлестігі.
Биоценоз ұғымын алғаш рет 1877 ж. неміс зоологы К.Мебиус ұсынды.
Биоценозды зерттейтін экология ғылымының саласы биоценология деп аталады.
Биоценоз – ағзадан жоғары деңгейдегі жүйе. Биоценоз – бірігіп тіршілік
ететін және бір-бірімен байланысқан ағзалардың топтары. Ол үш компоненттен
тұрады:
1. Фитоценоз (өсімдік жамылғысы);
2. Зооценоз (жануарлар дүниесі);
3. Микробоценоз (микроағзалар).
Биоценоз алып жатырған қоршаған абиотикалық орта биотоп (лат. bios -
өмір; topos - орын) деп аталады.
Түрлік құрылым дегеніміз – аталған биоценозды түзетін түрлер саны мен
олардың биомассасының қатынасы.
Түрдің алуан түрлілігі дегеніміз – аталған бірлестіктегі түрлер саны.
Түрге бай және кедей бірлестіктерді ажыратады.
Кедей биоценоздар өсімдіктер мен жануарларлардың ондаған және жүздеген
түрлерінен, ал бай биоценоздар бірнеше мың немесе ондаған мың түрлерден
тұрады. Түрдің алуан түрлілігі бірлестіктің жасына (ересек бірлестіктерге
қарағанда жас бірлестіктер кедей) және қоршаған орта жағдайларына
(экологиялық факторларға): температура, ылғалдылық және азық қорына (шөл,
биік ендік және таулы алқап биоценоздары түрге кедей болып келеді)
байланысты.
Түрдің жоғары алуан түрлілігімен бірлестіктер арасындағы өтпелі зоналар -
экотондар ерекшеленеді. Экотондардағы түрдің алуан түрлілігінің өсу
тенденциясы шеткі эффект деп аталады.
Түрлер барлық шекаралас білестіктерден келетіндіктен, экотон түрге бай
болып келеді. Сонымен қатар экотонның өзіне ғана тән түрлері де болуы
мүмкін. Мысалы, тоғайдың ортасына қарағанда өсімдік жамылғысына бай шетінде
құстар, бунақденелілер, т.б. көбірек ұя салады.
Бірлестіктегі түрлер:
1. Доминанты;
2. Екінші реттік (сирек кездесетін және саны аз түрлер).
Доминанттар – саны бойынша басым түрлер. Доминанттардың арасынан бүкіл
бірлестіктің микроортасын (микроклиматын) анықтайтын эдификаторларды
(құрылысшы) ерекше атап көрсетуге болады. Эдификаторларсыз басқа түрлер
тіршілік ете алмайды, олардың жойылуы биоценоздың толық бұзылуына қауіп
төндіреді. Әдетте эдификаторларға шырша, самырсын, қарағай, селеу
өсімдіктері жатады.
Екінші реттік түрлер де биоценозда өте маңызды. Олардың санының көп болуы
– бірлестіктің бірқалыпты дамуының кепілі.
Түрдің алуан түрлілігін бағалау үшін басқа да көрсеткіштер қолданады:
- Түрдің молшылығы – аталған түр дараларының қоныстанған кеңістігі
немесе аудан бірлігіне шаққандағы саны;
- Доминанттау дәрежесі – аталған түр даралары санының қарастырылатын
топтың барлық дарларының жалпы санына қатынасы;
- Кездесу жиілігі - түр кездесетін санақ жүргізілетін аймақтар немесе
үлгілер санының барлық үлгілер санына пайыздық қатынасы.
Биоценоздың ішінде консорциялар деп аталатын ерекше құрылымды жүйелер
болады. Консорциялар дегеніміз - өз айналасында белгілі микроорта түзе
алатын, консорцияның орталық мүшесі болып табылатын қандай да болмасын
белгілі бір түр дарасы ағзасының сыртында немесе ішінде мекендейтін әртүрлі
ағзалардың тобы. Консорцияның қалған мүшелері одан да кіші консорциялар
құра алады, яғни І, ІІ, ІІІ, т.б. консорцияларды бөлуге болады.
Кеңістіктік құрылым дегеніміз - әртүрлі түрлердің кеңістікте горизонталды
немесе вертикалды бағытта таралуы. Оның екі түрі белгілі:
1. Ярустылық - вертикалды биоценоз құрылымы;
2. Мозаикалық - горизонталды биоценоз құрылымы.
Ярустылық қоңыржай ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Биоценоз (лат. bios - өмір; koinos – ортақ) дегеніміз – белгілі бір
территорияда мекендейтін әртүрлі түрлер популяциясының бірлестігі.
Биоценоз ұғымын алғаш рет 1877 ж. неміс зоологы К.Мебиус ұсынды.
Биоценозды зерттейтін экология ғылымының саласы биоценология деп аталады.
Биоценоз – ағзадан жоғары деңгейдегі жүйе. Биоценоз – бірігіп тіршілік
ететін және бір-бірімен байланысқан ағзалардың топтары. Ол үш компоненттен
тұрады:
1. Фитоценоз (өсімдік жамылғысы);
2. Зооценоз (жануарлар дүниесі);
3. Микробоценоз (микроағзалар).
Биоценоз алып жатырған қоршаған абиотикалық орта биотоп (лат. bios -
өмір; topos - орын) деп аталады.
Түрлік құрылым дегеніміз – аталған биоценозды түзетін түрлер саны мен
олардың биомассасының қатынасы.
Түрдің алуан түрлілігі дегеніміз – аталған бірлестіктегі түрлер саны.
Түрге бай және кедей бірлестіктерді ажыратады.
Кедей биоценоздар өсімдіктер мен жануарларлардың ондаған және жүздеген
түрлерінен, ал бай биоценоздар бірнеше мың немесе ондаған мың түрлерден
тұрады. Түрдің алуан түрлілігі бірлестіктің жасына (ересек бірлестіктерге
қарағанда жас бірлестіктер кедей) және қоршаған орта жағдайларына
(экологиялық факторларға): температура, ылғалдылық және азық қорына (шөл,
биік ендік және таулы алқап биоценоздары түрге кедей болып келеді)
байланысты.
Түрдің жоғары алуан түрлілігімен бірлестіктер арасындағы өтпелі зоналар -
экотондар ерекшеленеді. Экотондардағы түрдің алуан түрлілігінің өсу
тенденциясы шеткі эффект деп аталады.
Түрлер барлық шекаралас білестіктерден келетіндіктен, экотон түрге бай
болып келеді. Сонымен қатар экотонның өзіне ғана тән түрлері де болуы
мүмкін. Мысалы, тоғайдың ортасына қарағанда өсімдік жамылғысына бай шетінде
құстар, бунақденелілер, т.б. көбірек ұя салады.
Бірлестіктегі түрлер:
1. Доминанты;
2. Екінші реттік (сирек кездесетін және саны аз түрлер).
Доминанттар – саны бойынша басым түрлер. Доминанттардың арасынан бүкіл
бірлестіктің микроортасын (микроклиматын) анықтайтын эдификаторларды
(құрылысшы) ерекше атап көрсетуге болады. Эдификаторларсыз басқа түрлер
тіршілік ете алмайды, олардың жойылуы биоценоздың толық бұзылуына қауіп
төндіреді. Әдетте эдификаторларға шырша, самырсын, қарағай, селеу
өсімдіктері жатады.
Екінші реттік түрлер де биоценозда өте маңызды. Олардың санының көп болуы
– бірлестіктің бірқалыпты дамуының кепілі.
Түрдің алуан түрлілігін бағалау үшін басқа да көрсеткіштер қолданады:
- Түрдің молшылығы – аталған түр дараларының қоныстанған кеңістігі
немесе аудан бірлігіне шаққандағы саны;
- Доминанттау дәрежесі – аталған түр даралары санының қарастырылатын
топтың барлық дарларының жалпы санына қатынасы;
- Кездесу жиілігі - түр кездесетін санақ жүргізілетін аймақтар немесе
үлгілер санының барлық үлгілер санына пайыздық қатынасы.
Биоценоздың ішінде консорциялар деп аталатын ерекше құрылымды жүйелер
болады. Консорциялар дегеніміз - өз айналасында белгілі микроорта түзе
алатын, консорцияның орталық мүшесі болып табылатын қандай да болмасын
белгілі бір түр дарасы ағзасының сыртында немесе ішінде мекендейтін әртүрлі
ағзалардың тобы. Консорцияның қалған мүшелері одан да кіші консорциялар
құра алады, яғни І, ІІ, ІІІ, т.б. консорцияларды бөлуге болады.
Кеңістіктік құрылым дегеніміз - әртүрлі түрлердің кеңістікте горизонталды
немесе вертикалды бағытта таралуы. Оның екі түрі белгілі:
1. Ярустылық - вертикалды биоценоз құрылымы;
2. Мозаикалық - горизонталды биоценоз құрылымы.
Ярустылық қоңыржай ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz