Білімді ұсынудың фреймдік моделі
Кіріспе
1.1. Білім базасы
Негізгі бөлім
2.1. Білімдер ерекшеліктері
2.2. Білімдер ерекшеліктері
2.3. Фреймдік және желілік модель
2.4. Мысалдар
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
1.1. Білім базасы
Негізгі бөлім
2.1. Білімдер ерекшеліктері
2.2. Білімдер ерекшеліктері
2.3. Фреймдік және желілік модель
2.4. Мысалдар
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
ЭВМ –ге қатысы бар ақпарат процедуралық және ресми түрде болып екіге бөлінеді. Процедуралық ақпарат тапсырмаларды шешу процессінде орындалатын программаларда. Ресми түрде – берілгендерге, осы программамен жұмыс істейді. Ақпаратты ұсынудың стандартты формасы машиналық сөз болады, ол екі сандық разрядтан, яғни биттен тұрады. Бірақ машиналық сөз қатарында да топқа бөлінеді. Ол байт деп аталатын сегізді екілік разрядты сан.
ЭВМ –нің құрылымының дамумен қатар берілгендердерді ұсынудың ақпараттық құрылымдары да паралелльді дамыды. Берлігендерді жазудың мынадай тәсілдері пайда болды: векторлар және матрица түрінде, және де тізімдік және иерархиялық құрылымдар пайда болды. Қазіргі уақытта жоғары жоғары программалау тілдерінде берілгендердің абстрактілік типі қолданылады, программистпен берілетін құрылым.
Мәліметтер базасының пайда болуы, ұйымдардың ресми ақпаратпен жұмыс істеуін тағы бір адамға жоғарлатты. Мәлемттер базасында бірмезгілде үлкен көлемдегі ақпарат сақталуы мүмкін, ал арнайы құрал мәліметтер базасын басқару жүйесі берілгендерде нәтижелі манипуляциялауға рұқсат береді.
Зерттеулердің дамуы бойынша ақпараттық жүйе облысында білім концепциясы пайда болды, ол өзіне деклорациялық және процедуралық ақпараттарды біріктірді.
Сонымен ақпаратты ұсыну дегеніміз не? Осы шеңбер бағытында интелектуалды жүйе жадысында формалармен және білім ұсынулармен байланысты тапсырмалары шешіледі. Ол үшін арнайы білімді ұсыну модлеі өңделеді және әр түрлі типке білімдер бөлінеді. Интеллектуалды жүйе білімді қазып алатын көздер оқылады, және интеллектуалды жүйе үшін білімді алу мүмкін, ол процедура және қабылдаулар көмегімен құралады. Білімді ұсыну мәселесі интеллектуалды жүйе үшін төтенше өзекті болып келеді. Дәл осылай интеллектуалды және бұл жүйе өз жадысында сақталанып пәндік облыс туралы білімге сүйенетін функция.
Шешімі: Білімдер ұсыну – бұл жасанды интеллектіге бір бағыттан зерттеу. Басқа бағыттар, олар: білмді маниуляциялау, қатынас, қабылдау, оқу және мінез-құлық. Бұларға бірақ мен тоқтамаймын.
ЭВМ –нің құрылымының дамумен қатар берілгендердерді ұсынудың ақпараттық құрылымдары да паралелльді дамыды. Берлігендерді жазудың мынадай тәсілдері пайда болды: векторлар және матрица түрінде, және де тізімдік және иерархиялық құрылымдар пайда болды. Қазіргі уақытта жоғары жоғары программалау тілдерінде берілгендердің абстрактілік типі қолданылады, программистпен берілетін құрылым.
Мәліметтер базасының пайда болуы, ұйымдардың ресми ақпаратпен жұмыс істеуін тағы бір адамға жоғарлатты. Мәлемттер базасында бірмезгілде үлкен көлемдегі ақпарат сақталуы мүмкін, ал арнайы құрал мәліметтер базасын басқару жүйесі берілгендерде нәтижелі манипуляциялауға рұқсат береді.
Зерттеулердің дамуы бойынша ақпараттық жүйе облысында білім концепциясы пайда болды, ол өзіне деклорациялық және процедуралық ақпараттарды біріктірді.
Сонымен ақпаратты ұсыну дегеніміз не? Осы шеңбер бағытында интелектуалды жүйе жадысында формалармен және білім ұсынулармен байланысты тапсырмалары шешіледі. Ол үшін арнайы білімді ұсыну модлеі өңделеді және әр түрлі типке білімдер бөлінеді. Интеллектуалды жүйе білімді қазып алатын көздер оқылады, және интеллектуалды жүйе үшін білімді алу мүмкін, ол процедура және қабылдаулар көмегімен құралады. Білімді ұсыну мәселесі интеллектуалды жүйе үшін төтенше өзекті болып келеді. Дәл осылай интеллектуалды және бұл жүйе өз жадысында сақталанып пәндік облыс туралы білімге сүйенетін функция.
Шешімі: Білімдер ұсыну – бұл жасанды интеллектіге бір бағыттан зерттеу. Басқа бағыттар, олар: білмді маниуляциялау, қатынас, қабылдау, оқу және мінез-құлық. Бұларға бірақ мен тоқтамаймын.
1. INTUIT_RU Курс введение в анализ – Лекция № 4
2. bankreferatov.ru
3.”Искусственный интеллект”. 2-й том под редакцией Поспелова 4. http://www.parny.by.ru/
2. bankreferatov.ru
3.”Искусственный интеллект”. 2-й том под редакцией Поспелова 4. http://www.parny.by.ru/
Жоспар
Кіріспе
1. Білім базасы
Негізгі бөлім
2.1. Білімдер ерекшеліктері
2.2. Білімдер ерекшеліктері
2.3. Фреймдік және желілік модель
2.4. Мысалдар
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
ЭВМ –ге қатысы бар ақпарат процедуралық және ресми түрде болып екіге
бөлінеді. Процедуралық ақпарат тапсырмаларды шешу процессінде орындалатын
программаларда. Ресми түрде – берілгендерге, осы программамен жұмыс
істейді. Ақпаратты ұсынудың стандартты формасы машиналық сөз болады, ол екі
сандық разрядтан, яғни биттен тұрады. Бірақ машиналық сөз қатарында да
топқа бөлінеді. Ол байт деп аталатын сегізді екілік разрядты сан.
ЭВМ –нің құрылымының дамумен қатар берілгендердерді ұсынудың
ақпараттық құрылымдары да паралелльді дамыды. Берлігендерді жазудың мынадай
тәсілдері пайда болды: векторлар және матрица түрінде, және де тізімдік
және иерархиялық құрылымдар пайда болды. Қазіргі уақытта жоғары жоғары
программалау тілдерінде берілгендердің абстрактілік типі қолданылады,
программистпен берілетін құрылым.
Мәліметтер базасының пайда болуы, ұйымдардың ресми ақпаратпен жұмыс
істеуін тағы бір адамға жоғарлатты. Мәлемттер базасында бірмезгілде үлкен
көлемдегі ақпарат сақталуы мүмкін, ал арнайы құрал мәліметтер базасын
басқару жүйесі берілгендерде нәтижелі манипуляциялауға рұқсат береді.
Зерттеулердің дамуы бойынша ақпараттық жүйе облысында білім
концепциясы пайда болды, ол өзіне деклорациялық және процедуралық
ақпараттарды біріктірді.
Сонымен ақпаратты ұсыну дегеніміз не? Осы шеңбер бағытында
интелектуалды жүйе жадысында формалармен және білім ұсынулармен байланысты
тапсырмалары шешіледі. Ол үшін арнайы білімді ұсыну модлеі өңделеді және әр
түрлі типке білімдер бөлінеді. Интеллектуалды жүйе білімді қазып алатын
көздер оқылады, және интеллектуалды жүйе үшін білімді алу мүмкін, ол
процедура және қабылдаулар көмегімен құралады. Білімді ұсыну мәселесі
интеллектуалды жүйе үшін төтенше өзекті болып келеді. Дәл осылай
интеллектуалды және бұл жүйе өз жадысында сақталанып пәндік облыс туралы
білімге сүйенетін функция.
Шешімі: Білімдер ұсыну – бұл жасанды интеллектіге бір бағыттан
зерттеу. Басқа бағыттар, олар: білмді маниуляциялау, қатынас, қабылдау, оқу
және мінез-құлық. Бұларға бірақ мен тоқтамаймын.
1.1. Білім базасы
Жасанды интелект негізінде құрылған жүйелерді қарастыру барысында
білімдер түсінігімен кездесеміз.
Білімдер- кез-келген қолдану саласына қатысты мәселені мамандарға
шешуге мүмкіндік беретін және кәсіби тәжірибе практикалық қызмет
нәтижесінде алынған осы қолдану саласының қағидалары заңдылықтары
байланыстары. Білімдер өңделу барысында келесі түрге ие болады:
1.Ойлау қабілеті нәтижесі ретіндегі адамның жадысындағы білімдер.
2.Білімдерді материалдық тасығыштар (оқулықтар, әдістемелік нұсқаулар) .
3.Білімдер шеңбері қолдану саласы объектілерінің олардың атрибуттарның және
байланыстары заңдылықтарының және шартты түрдегі сипаттамасы.
4.Білімдерді ұсыну түрімен сипатталатын білімдер, яғни продукциондық
модельдер, фрэймдер, семантикалық жүйелер, логикалық есептеулер.
5.Білімдер базасы машыналық тасығыштардағы ақпарат.
Құрылымдық ерекшелігі бойынша білімдер қолдану саласы туралы
фактілерден және ережелерден тұрады.
Факт- қолдану саласы туралы қысқа мерзімді білімдер.
Ережелер- фактілерді өңдеу алгоритімін анықтайтын ұзақ мерзімді
білімдер. Сонымен, білім базасы – фактілер және ережелер жиынтығы және осы
жиынтық қызметін қамтамасыз ететін заңдылықтар. Білімдер базасы
технологиясы өзінің даму барысындағы мәліметтер базасының технологиялық
дамуының жалғасы болып келеді. Мәліметтер мен білімге ұласу ақпараттық-
құрылымдық дамуының және күрделі логикалық дамуы. Мәліметтер базасының
білім базасының ерекшелігі: Ақпарат нақты түрде ұсынылады, ал білім
базасында жалпы заңдылықтар яғни аксиомалар орын алады; 1-ші ұғым
экстенционалын (тұрақты) білдірсе, 2-ші ұғым интенционалын (даму)
білдіреді.
Білім базасының ерекшеліктері:
1.Білімдер интерпретациясы білім мазмұнын талқылау мүмкіндіктері.
2.Білім базасы фактілер және жағдайдың сәйкестігін яғни ситуациялық
байланыстарды анықтау мүмкіндігі болады.
3.Білім базасын кеңейту мүмкіндігі яғни білім базасының экстенционалының
шексіздігі.
Негізгі бөлім
2.1. Білімдер ерекшеліктері
ЭВМ –дегі білімді ұсынудың әр түрлі формаға тә ерекшеліктер қатарын
санап шығамыз:
1. Ішкі интерпритируеміз. Кез келген ақпарат бірлігінің бірегей аты болу
керек, сол арқылы интелектуалды жүйе оны табуды, және де осы атты
айтылған сұрақтарға жауап береді. Жадыда сақталынатын берлігендер
аттарынан айырылған болса, онда оны жүйе арқылы единтефикациялау
мүмкіншілігі болады. Берілгендер программаны жазған, программист
нұсқауымен жадыдан шығарылған программаларды теңестіре алады. Жүйеде
машиналық екілік кодпен немесе сонымен жасырылады.
2. Құрылымдылық. Ақпараттық бірліктері иілгіш құрылымға ие болу керек.
Олар үшін матрешка принципі орындалуы тиіс, бір ақпарат бірлігін
басқаларға салу. Кез келген ақпараттық бірлігі, кез келген басқа
құрамға қонылуы мүмкін, және әр бірліктен оның кейбір
құрастырушыларынбөлуге болады. Басқа сөзбен айтқанда өз бетімен құру
және бөлек ақпараттар бірліктері арасында қатынас типі бүтін-бөлік
түрі, немесе элемент-класс түрі болады.
3. Байланыстылық. Ақпарат базасында ақпараттық бірліктер арасында, әр
түрлі үлгідегі байланыс орнату мүмкіншілігі қарастырылуы керек. Бұл
байланыстар ең біріншіден ақпараттық бірліктер арасында мінездеме
береді. Мысалы: екі немесе одан да көп ақпараттық бірліктер бір
уақытта байланыстырылуы мүмкін, екі ақпараттық бірліктер зерттеу-
себебі байланысымен немесе қасында болу байланысымен. Енгізілген
қатынастар декларативті білімнің мінездемесіне жатады.
Егер екі ақпарат біріліктері арасында аргумент – функция қатынасы
орнатылса, онда ол есептеулі анықталған функциялармен байланысты,
процедуралық білімді көрсетеді. Мұнда: құрылымдық қатынас, каузальді
қатынас және семантикалық қатынас болады. Біріншісінің көмегімен ақпараттар
бірліктеріне иерархиялық сұрау қойылады, ал екіншісі – бір ақпараттар
бірліктерін басқалар арқылы табуға, қысқартуға мүмкіндік беретін,
процедуралық ақпаратты алыпкеледі, үшіншісі себепті тергеулер байланысы,
төртіншісі – қалған барлық талаптарға сай болады.
Аталған осы үш білім ерекшеліктері, білімді ұсынудың жалпы моделін
тұрғызуға рұқсат береді. Оны семантикалық желі деп атауға болады. Ол өзінде
иерархиялық желіні ұсынуды, оның шыңы ақпараттар бірліктер болады.
4. Семантикалық метрика. Ақпараттар бірліктерінің жиынында, кейін
жағдайда сұрау қою қатынасы пайдалы, ол ақпараттық жақындылық және
ақпараттық бірлік мінездемесін білдіреді, және де ақпараттық бірлік
арасындағы ассоциятивті байланыс күшін білдіреді. Мұндай қатынас
ақпарат базасындағы кейбір типтік жағдайда белгілейді (мысалы: сатып
алу, т.б.). Релеванттік қатынас ақпарат бірліктерімен жұмыс істеу
барысында табылған білімге жақын білімді табу мүмкіндігі бар.
5. Белсенділік. ЭВМ пайда болғаннан бастап, ондағы ақпарат бірліктерінің
берілгендеріннне және командаларында мынандай ситуация пайда болды:
берлігендер пассивті, ал командалар активті. Барлық ағып жатқан
процесстер ЭВМ –де командалармен иницияланады, ал берілгендер осы
командалармен қолданылады, тек қажет болған жағдайда. Интеллектуалды
жүйе үшін бұл жағдай қолайлы емес. Адамдар сияқты интеллектуалды жүйе
актуализациясында да сол немесе басқа әрекеттер арқылы жүйеде бар
білімдер жасайды. Осындай жағдайда программаның орындалуы
интеллектуалды жүйеде ақпарат базасы ағымыздағы жағдайымен инициялануы
керек.
Базада фактілердің пайда болуы немесе оқиғалардың суреттелуі,
байланыстың орнатылуы жүйені белсенді көзі болып табылад.
Жоғарыда айтылған ақпарат бірліктерінің бес ерекшелігі, берілгендердің
білімге айналуын анықтайды, ал мәліметтер базасы білім базасына өседі.
Білімдермен жұмыс істеу құралдарының жиынтығы, білімдер базасын басқару
жүйесін құрастырады. Толық мәнде барлық айтылған ерекшеліктер іске
асырылатын білімдер базасы қазіргі кезде жоқ.
2.2. Білімді ұсыну модельдері
Көп жағдайда шешім қабылдау үшін сол немесе басқа адамның қызмет
облысында алгоритм шешім белгісіз, т.с.с. нақты жүйелік әрекеттер жоқ
болады.
Біле тұра қажетті нәтижеге, мысалы:
• Ауыр өнеркәсіп дамуын жобалау;
• Ғимарат ішінде қызметшіні үйлесімді орналастыру;
• Ауру адамды емдеу.
Мұндай жағдайда шешім қабылдауда, осы облыс туралы кейбір білімдер
суммасын алу керек. Мысалы: шахмат позициясында жақсы жүруді таңдау үшін,
ойын ережелерін білу керек, фигураның күшін білу керек, осындай т.б.
стратегиялар бар. Шешім қабылдау үшін білімдер жиынтығын пәндік облыс
немесе пәндік облыс туралы білімдер деп айтуға болады.
Әр пәндік облыстың өзінің түсінігі, өзара байланыстары, өзінің
терминалогиясы, заңдары болады, олар пәндік облыс бойынша өзіндегі процесс
пен оқиғалардыбайланыстырады. Шешім қабылдаудың ЭВМ –де интеллектуалды
жүйесін қолданады, оның ядросы білімдер базасы болып табылады. Мұнда пәндік
облыстың негізгі мінездемесі бар.
Білімдер базасын құруда традиционды тілдерде берілгендерді сандық
ұсыну тиімді емес. Ол үшін білімді ұсынудың арнайы тілдері пайдаланылады,
онда берілгендер символдыққа негізделген. Олар білімді ұсынудың формальді
модельдер типіне бөлінеді. Жалпы олар төртке бөлінеді:
• Продукционды модель;
• Логикалық модель;
• Желілік модель;
• Фреймдік модель.
Кейбіреулер продукционды және логикалық модельдерді біріктерсе, ал
екіншілері желілік және фреймдік модельді біріктіреді.
Бірінші продукционды және логикалық модельді қарастырамыз. Осындай
модельде білімдер келесі формада ұсынылады: Егер А, онда В, А және В –ның
орнында басқа мәндер болуы мүмкін, олар: фактілер, процедура және т.с.с.
Мысалы: Егер төртбұрыш диагоналі түзу бұрышпен қиылысса, онда бұл
төртбұрыш ромб, Егер жұмыс істессең, онда айлық ласың т.с.с.
Бұл мысалда ереже екі бөлімнен тұрады: посылка (шарт) және зерттеу
(қорытынды). Егер А (посылка) орыны бар, В (зерттеу) осылай іске асырылады.
Посылка бірнеше бөлімнен тұруы мүмкін. Егер А1, А2, ..., АN немесе
В.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
1. Білім базасы
Негізгі бөлім
2.1. Білімдер ерекшеліктері
2.2. Білімдер ерекшеліктері
2.3. Фреймдік және желілік модель
2.4. Мысалдар
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Кіріспе
ЭВМ –ге қатысы бар ақпарат процедуралық және ресми түрде болып екіге
бөлінеді. Процедуралық ақпарат тапсырмаларды шешу процессінде орындалатын
программаларда. Ресми түрде – берілгендерге, осы программамен жұмыс
істейді. Ақпаратты ұсынудың стандартты формасы машиналық сөз болады, ол екі
сандық разрядтан, яғни биттен тұрады. Бірақ машиналық сөз қатарында да
топқа бөлінеді. Ол байт деп аталатын сегізді екілік разрядты сан.
ЭВМ –нің құрылымының дамумен қатар берілгендердерді ұсынудың
ақпараттық құрылымдары да паралелльді дамыды. Берлігендерді жазудың мынадай
тәсілдері пайда болды: векторлар және матрица түрінде, және де тізімдік
және иерархиялық құрылымдар пайда болды. Қазіргі уақытта жоғары жоғары
программалау тілдерінде берілгендердің абстрактілік типі қолданылады,
программистпен берілетін құрылым.
Мәліметтер базасының пайда болуы, ұйымдардың ресми ақпаратпен жұмыс
істеуін тағы бір адамға жоғарлатты. Мәлемттер базасында бірмезгілде үлкен
көлемдегі ақпарат сақталуы мүмкін, ал арнайы құрал мәліметтер базасын
басқару жүйесі берілгендерде нәтижелі манипуляциялауға рұқсат береді.
Зерттеулердің дамуы бойынша ақпараттық жүйе облысында білім
концепциясы пайда болды, ол өзіне деклорациялық және процедуралық
ақпараттарды біріктірді.
Сонымен ақпаратты ұсыну дегеніміз не? Осы шеңбер бағытында
интелектуалды жүйе жадысында формалармен және білім ұсынулармен байланысты
тапсырмалары шешіледі. Ол үшін арнайы білімді ұсыну модлеі өңделеді және әр
түрлі типке білімдер бөлінеді. Интеллектуалды жүйе білімді қазып алатын
көздер оқылады, және интеллектуалды жүйе үшін білімді алу мүмкін, ол
процедура және қабылдаулар көмегімен құралады. Білімді ұсыну мәселесі
интеллектуалды жүйе үшін төтенше өзекті болып келеді. Дәл осылай
интеллектуалды және бұл жүйе өз жадысында сақталанып пәндік облыс туралы
білімге сүйенетін функция.
Шешімі: Білімдер ұсыну – бұл жасанды интеллектіге бір бағыттан
зерттеу. Басқа бағыттар, олар: білмді маниуляциялау, қатынас, қабылдау, оқу
және мінез-құлық. Бұларға бірақ мен тоқтамаймын.
1.1. Білім базасы
Жасанды интелект негізінде құрылған жүйелерді қарастыру барысында
білімдер түсінігімен кездесеміз.
Білімдер- кез-келген қолдану саласына қатысты мәселені мамандарға
шешуге мүмкіндік беретін және кәсіби тәжірибе практикалық қызмет
нәтижесінде алынған осы қолдану саласының қағидалары заңдылықтары
байланыстары. Білімдер өңделу барысында келесі түрге ие болады:
1.Ойлау қабілеті нәтижесі ретіндегі адамның жадысындағы білімдер.
2.Білімдерді материалдық тасығыштар (оқулықтар, әдістемелік нұсқаулар) .
3.Білімдер шеңбері қолдану саласы объектілерінің олардың атрибуттарның және
байланыстары заңдылықтарының және шартты түрдегі сипаттамасы.
4.Білімдерді ұсыну түрімен сипатталатын білімдер, яғни продукциондық
модельдер, фрэймдер, семантикалық жүйелер, логикалық есептеулер.
5.Білімдер базасы машыналық тасығыштардағы ақпарат.
Құрылымдық ерекшелігі бойынша білімдер қолдану саласы туралы
фактілерден және ережелерден тұрады.
Факт- қолдану саласы туралы қысқа мерзімді білімдер.
Ережелер- фактілерді өңдеу алгоритімін анықтайтын ұзақ мерзімді
білімдер. Сонымен, білім базасы – фактілер және ережелер жиынтығы және осы
жиынтық қызметін қамтамасыз ететін заңдылықтар. Білімдер базасы
технологиясы өзінің даму барысындағы мәліметтер базасының технологиялық
дамуының жалғасы болып келеді. Мәліметтер мен білімге ұласу ақпараттық-
құрылымдық дамуының және күрделі логикалық дамуы. Мәліметтер базасының
білім базасының ерекшелігі: Ақпарат нақты түрде ұсынылады, ал білім
базасында жалпы заңдылықтар яғни аксиомалар орын алады; 1-ші ұғым
экстенционалын (тұрақты) білдірсе, 2-ші ұғым интенционалын (даму)
білдіреді.
Білім базасының ерекшеліктері:
1.Білімдер интерпретациясы білім мазмұнын талқылау мүмкіндіктері.
2.Білім базасы фактілер және жағдайдың сәйкестігін яғни ситуациялық
байланыстарды анықтау мүмкіндігі болады.
3.Білім базасын кеңейту мүмкіндігі яғни білім базасының экстенционалының
шексіздігі.
Негізгі бөлім
2.1. Білімдер ерекшеліктері
ЭВМ –дегі білімді ұсынудың әр түрлі формаға тә ерекшеліктер қатарын
санап шығамыз:
1. Ішкі интерпритируеміз. Кез келген ақпарат бірлігінің бірегей аты болу
керек, сол арқылы интелектуалды жүйе оны табуды, және де осы атты
айтылған сұрақтарға жауап береді. Жадыда сақталынатын берлігендер
аттарынан айырылған болса, онда оны жүйе арқылы единтефикациялау
мүмкіншілігі болады. Берілгендер программаны жазған, программист
нұсқауымен жадыдан шығарылған программаларды теңестіре алады. Жүйеде
машиналық екілік кодпен немесе сонымен жасырылады.
2. Құрылымдылық. Ақпараттық бірліктері иілгіш құрылымға ие болу керек.
Олар үшін матрешка принципі орындалуы тиіс, бір ақпарат бірлігін
басқаларға салу. Кез келген ақпараттық бірлігі, кез келген басқа
құрамға қонылуы мүмкін, және әр бірліктен оның кейбір
құрастырушыларынбөлуге болады. Басқа сөзбен айтқанда өз бетімен құру
және бөлек ақпараттар бірліктері арасында қатынас типі бүтін-бөлік
түрі, немесе элемент-класс түрі болады.
3. Байланыстылық. Ақпарат базасында ақпараттық бірліктер арасында, әр
түрлі үлгідегі байланыс орнату мүмкіншілігі қарастырылуы керек. Бұл
байланыстар ең біріншіден ақпараттық бірліктер арасында мінездеме
береді. Мысалы: екі немесе одан да көп ақпараттық бірліктер бір
уақытта байланыстырылуы мүмкін, екі ақпараттық бірліктер зерттеу-
себебі байланысымен немесе қасында болу байланысымен. Енгізілген
қатынастар декларативті білімнің мінездемесіне жатады.
Егер екі ақпарат біріліктері арасында аргумент – функция қатынасы
орнатылса, онда ол есептеулі анықталған функциялармен байланысты,
процедуралық білімді көрсетеді. Мұнда: құрылымдық қатынас, каузальді
қатынас және семантикалық қатынас болады. Біріншісінің көмегімен ақпараттар
бірліктеріне иерархиялық сұрау қойылады, ал екіншісі – бір ақпараттар
бірліктерін басқалар арқылы табуға, қысқартуға мүмкіндік беретін,
процедуралық ақпаратты алыпкеледі, үшіншісі себепті тергеулер байланысы,
төртіншісі – қалған барлық талаптарға сай болады.
Аталған осы үш білім ерекшеліктері, білімді ұсынудың жалпы моделін
тұрғызуға рұқсат береді. Оны семантикалық желі деп атауға болады. Ол өзінде
иерархиялық желіні ұсынуды, оның шыңы ақпараттар бірліктер болады.
4. Семантикалық метрика. Ақпараттар бірліктерінің жиынында, кейін
жағдайда сұрау қою қатынасы пайдалы, ол ақпараттық жақындылық және
ақпараттық бірлік мінездемесін білдіреді, және де ақпараттық бірлік
арасындағы ассоциятивті байланыс күшін білдіреді. Мұндай қатынас
ақпарат базасындағы кейбір типтік жағдайда белгілейді (мысалы: сатып
алу, т.б.). Релеванттік қатынас ақпарат бірліктерімен жұмыс істеу
барысында табылған білімге жақын білімді табу мүмкіндігі бар.
5. Белсенділік. ЭВМ пайда болғаннан бастап, ондағы ақпарат бірліктерінің
берілгендеріннне және командаларында мынандай ситуация пайда болды:
берлігендер пассивті, ал командалар активті. Барлық ағып жатқан
процесстер ЭВМ –де командалармен иницияланады, ал берілгендер осы
командалармен қолданылады, тек қажет болған жағдайда. Интеллектуалды
жүйе үшін бұл жағдай қолайлы емес. Адамдар сияқты интеллектуалды жүйе
актуализациясында да сол немесе басқа әрекеттер арқылы жүйеде бар
білімдер жасайды. Осындай жағдайда программаның орындалуы
интеллектуалды жүйеде ақпарат базасы ағымыздағы жағдайымен инициялануы
керек.
Базада фактілердің пайда болуы немесе оқиғалардың суреттелуі,
байланыстың орнатылуы жүйені белсенді көзі болып табылад.
Жоғарыда айтылған ақпарат бірліктерінің бес ерекшелігі, берілгендердің
білімге айналуын анықтайды, ал мәліметтер базасы білім базасына өседі.
Білімдермен жұмыс істеу құралдарының жиынтығы, білімдер базасын басқару
жүйесін құрастырады. Толық мәнде барлық айтылған ерекшеліктер іске
асырылатын білімдер базасы қазіргі кезде жоқ.
2.2. Білімді ұсыну модельдері
Көп жағдайда шешім қабылдау үшін сол немесе басқа адамның қызмет
облысында алгоритм шешім белгісіз, т.с.с. нақты жүйелік әрекеттер жоқ
болады.
Біле тұра қажетті нәтижеге, мысалы:
• Ауыр өнеркәсіп дамуын жобалау;
• Ғимарат ішінде қызметшіні үйлесімді орналастыру;
• Ауру адамды емдеу.
Мұндай жағдайда шешім қабылдауда, осы облыс туралы кейбір білімдер
суммасын алу керек. Мысалы: шахмат позициясында жақсы жүруді таңдау үшін,
ойын ережелерін білу керек, фигураның күшін білу керек, осындай т.б.
стратегиялар бар. Шешім қабылдау үшін білімдер жиынтығын пәндік облыс
немесе пәндік облыс туралы білімдер деп айтуға болады.
Әр пәндік облыстың өзінің түсінігі, өзара байланыстары, өзінің
терминалогиясы, заңдары болады, олар пәндік облыс бойынша өзіндегі процесс
пен оқиғалардыбайланыстырады. Шешім қабылдаудың ЭВМ –де интеллектуалды
жүйесін қолданады, оның ядросы білімдер базасы болып табылады. Мұнда пәндік
облыстың негізгі мінездемесі бар.
Білімдер базасын құруда традиционды тілдерде берілгендерді сандық
ұсыну тиімді емес. Ол үшін білімді ұсынудың арнайы тілдері пайдаланылады,
онда берілгендер символдыққа негізделген. Олар білімді ұсынудың формальді
модельдер типіне бөлінеді. Жалпы олар төртке бөлінеді:
• Продукционды модель;
• Логикалық модель;
• Желілік модель;
• Фреймдік модель.
Кейбіреулер продукционды және логикалық модельдерді біріктерсе, ал
екіншілері желілік және фреймдік модельді біріктіреді.
Бірінші продукционды және логикалық модельді қарастырамыз. Осындай
модельде білімдер келесі формада ұсынылады: Егер А, онда В, А және В –ның
орнында басқа мәндер болуы мүмкін, олар: фактілер, процедура және т.с.с.
Мысалы: Егер төртбұрыш диагоналі түзу бұрышпен қиылысса, онда бұл
төртбұрыш ромб, Егер жұмыс істессең, онда айлық ласың т.с.с.
Бұл мысалда ереже екі бөлімнен тұрады: посылка (шарт) және зерттеу
(қорытынды). Егер А (посылка) орыны бар, В (зерттеу) осылай іске асырылады.
Посылка бірнеше бөлімнен тұруы мүмкін. Егер А1, А2, ..., АN немесе
В.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz