Ерекше балаға – ерекше мектеп
Еліміздің білім заңында: «Мемлекет дарынды азаматтардың элитарлық білім алуына қажетті жағдай жасайды» деп жазылған. Елбасы білім сапасын арттыру, интеллектуалдық мектеп құру талабын күн тәртібіне қойып отыр. Өйткені қоғам қай уақытта да шығармашылық тұлғаға зәру.
Өркениетті елдерде таланттар мен дарындыларды кішкентайынан мемлекеттік деңгейде қолдау үдерісі өткен ғасырдың жиырмасыншы жылдарынан бастау алады. 1975 жылдан бері Америкада дарынды балаларды есепке алып, оның мәселелерін зерттеп-жүйелеп, халықаралық конференция өткізіп отыратын Дүниежүзілік кеңес жұмыс істейді. Біздің елімізде ол «Дарын» республикалық ғылыми-практикалық орталығы деп аталады.
Қазақстанда қабілетті, дарынды балаларды арнайы топтап, саралап оқытуға бетбұрыс осыдан 18-19 жыл бұрын басталады. Қазір ол гимназия, лицей және мамандандырылған дарынды балалар мектептері арқылы жүзеге асырылады. Президенттің 1996 жылғы «Дарынды балаларға арналған мектептерді мемлекеттік қолдау және дамыту туралы» Жарлығы дарынды балаларға білім берудің мемлекеттік деңгейдегі маңыздылығын және біздің жағдайымызда көкейкестілігін көрсетті.
Бұл мектептер 10-15 жылдың ішінде-ақ интеллектуалдық қабілеті жоғары балаларды ақыл-ой жағынан дамытуда, еліміз ғана емес, әлем елдерінің алдыңғы қатарлы жоғары оқу орнына даярлауда мол тәжірибе жинады. әсіресе, Павлодар, Қарағанды, Оңтүстік Қазақстан, Алматы, Батыс Қазақстан облыстарының жаңа типті мектептерінің ҰБТ-дағы білім сапасы, «Алтын белгі» иегерлерінің саны және түлектердің «Болашақ» стипендиясы бойынша көрсеткіші өте жоғары.
Республикалық «Дарын» орталығы жыл сайын дарынды балалармен жұмыс істейтін мектептердегі оқыту процесін, ғылыми-әдістемелік және экспериментальдық жұмыстарын жинақтап, конференция, семинар өткізуді, екі жылда бір рет республикалық және халықаралық деңгейде фестиваль ұйымдастыруды дәстүрге айналдырып келеді.
Биылғы оқу жылы дарынды балалар проблемасына арналған республикалық семинар өткен жылдың соңында (26-28 қараша) біздің облыстағы мамандандырылған дарынды балалар мектебі базасында ұйымдастырылды.
Батыс Қазақстан облысындағы жалпы білім беру деңгейі республикада жоғары орындардың бірінде болса, жыл сайын еліміздегі үздік 100 мектептің ішінен облыстағы он шақты гимназия, лицей, дарынды балалардың мамандандырылған мектептері тұрақты сапалы білімімен көрініп келеді.
Соның ішінде облыстық мамандандырылған дарынды балалар мектебі ұйымдастырыл¬ғаннан бері, ондаған жылдар бойы республикалық «Дарын» орталығы өткізіп келе жатқан дарынды балалар проблемасына арналған конкурстарға, ғылыми-әдістемелік семинарларға тұрақты қатысып, өз тәжірибесін жұртшылыққа таныстырып жүр. Мектеп 1999 жылы «Дарын» РҒПО жариялаған «Дарынды балалармен жұмыс істеу мекемелеріндегі ғылыми-әдістемелік және экспериментальдық жұмыстар» атты конкурсқа қатысып, оның негізінде мектепте «Экспериментальдық алаң» ашу құқына ие болса, ІІ және ІV республикалық «Инновациялық-педагогикалық идеялар жөніндегі фестиваліне» қатысып, екі мәрте дарынды балалармен жұмыс істейтін «Ең үздік мектеп» дипломымен марапатталған еді.
Сонымен қатар 2006 жылы «Дарын» РҒПО мектеп тәжірибесін «Дарынды балаларға білім берудің педагогикалық негіздері» атты кітап етіп басып, республика мектептеріне таратқан болатын-ды.
Бұл жолы республикалық семинар дарынды балаларға білім берудің бір ғана мәселесіне – білім сапасына арналды. Яғни семинар ең бір көкейкесті – экономикалық дамудың да, интеллектуалдық ұлт қалыптастырудың ең басты факторы болып отырған инновациялық сапалы білім беру тәжірибесін жинақтап таратуды өзіне мақсат етіп қойды. Осыған орай жаңа типті мектептердің ішінде тұрақты сапалық көрсеткішке жетіп келе жатқан, семинар өткізуге мамандандырылған дарынды балалар мектебі таңдап алынған еді.
Семинарға республиканың барлық облыстарынан 60-тан астам гимназия, лицей, дарынды балалар мектеп директорлары, олардың орынбасарлары қатысты. Оларға «Сапалы білім берудің мамандандырылған дарынды балалар мектебіндегі инновациялық негіздері» атты баяндама ұсынылды. Баяндамадағы сабақ сапасына қатысты идеяларды практикада нақты көрсетуде мектептегі тереңдетіліп оқытылатын негізгі пәндер бойынша бірнеше ашық сабақ көрсетілді.
Одан әрі дөңгелек үстелде білім сапасына қатысты небір озық тәжірибе ортаға салынып, дәлелді фактілер талданды. Талқылау қорытындысында семинарға қатысушылар төмендегідей ой түйіп, нақты түсінікке келгендей болды:
Өркениетті елдерде таланттар мен дарындыларды кішкентайынан мемлекеттік деңгейде қолдау үдерісі өткен ғасырдың жиырмасыншы жылдарынан бастау алады. 1975 жылдан бері Америкада дарынды балаларды есепке алып, оның мәселелерін зерттеп-жүйелеп, халықаралық конференция өткізіп отыратын Дүниежүзілік кеңес жұмыс істейді. Біздің елімізде ол «Дарын» республикалық ғылыми-практикалық орталығы деп аталады.
Қазақстанда қабілетті, дарынды балаларды арнайы топтап, саралап оқытуға бетбұрыс осыдан 18-19 жыл бұрын басталады. Қазір ол гимназия, лицей және мамандандырылған дарынды балалар мектептері арқылы жүзеге асырылады. Президенттің 1996 жылғы «Дарынды балаларға арналған мектептерді мемлекеттік қолдау және дамыту туралы» Жарлығы дарынды балаларға білім берудің мемлекеттік деңгейдегі маңыздылығын және біздің жағдайымызда көкейкестілігін көрсетті.
Бұл мектептер 10-15 жылдың ішінде-ақ интеллектуалдық қабілеті жоғары балаларды ақыл-ой жағынан дамытуда, еліміз ғана емес, әлем елдерінің алдыңғы қатарлы жоғары оқу орнына даярлауда мол тәжірибе жинады. әсіресе, Павлодар, Қарағанды, Оңтүстік Қазақстан, Алматы, Батыс Қазақстан облыстарының жаңа типті мектептерінің ҰБТ-дағы білім сапасы, «Алтын белгі» иегерлерінің саны және түлектердің «Болашақ» стипендиясы бойынша көрсеткіші өте жоғары.
Республикалық «Дарын» орталығы жыл сайын дарынды балалармен жұмыс істейтін мектептердегі оқыту процесін, ғылыми-әдістемелік және экспериментальдық жұмыстарын жинақтап, конференция, семинар өткізуді, екі жылда бір рет республикалық және халықаралық деңгейде фестиваль ұйымдастыруды дәстүрге айналдырып келеді.
Биылғы оқу жылы дарынды балалар проблемасына арналған республикалық семинар өткен жылдың соңында (26-28 қараша) біздің облыстағы мамандандырылған дарынды балалар мектебі базасында ұйымдастырылды.
Батыс Қазақстан облысындағы жалпы білім беру деңгейі республикада жоғары орындардың бірінде болса, жыл сайын еліміздегі үздік 100 мектептің ішінен облыстағы он шақты гимназия, лицей, дарынды балалардың мамандандырылған мектептері тұрақты сапалы білімімен көрініп келеді.
Соның ішінде облыстық мамандандырылған дарынды балалар мектебі ұйымдастырыл¬ғаннан бері, ондаған жылдар бойы республикалық «Дарын» орталығы өткізіп келе жатқан дарынды балалар проблемасына арналған конкурстарға, ғылыми-әдістемелік семинарларға тұрақты қатысып, өз тәжірибесін жұртшылыққа таныстырып жүр. Мектеп 1999 жылы «Дарын» РҒПО жариялаған «Дарынды балалармен жұмыс істеу мекемелеріндегі ғылыми-әдістемелік және экспериментальдық жұмыстар» атты конкурсқа қатысып, оның негізінде мектепте «Экспериментальдық алаң» ашу құқына ие болса, ІІ және ІV республикалық «Инновациялық-педагогикалық идеялар жөніндегі фестиваліне» қатысып, екі мәрте дарынды балалармен жұмыс істейтін «Ең үздік мектеп» дипломымен марапатталған еді.
Сонымен қатар 2006 жылы «Дарын» РҒПО мектеп тәжірибесін «Дарынды балаларға білім берудің педагогикалық негіздері» атты кітап етіп басып, республика мектептеріне таратқан болатын-ды.
Бұл жолы республикалық семинар дарынды балаларға білім берудің бір ғана мәселесіне – білім сапасына арналды. Яғни семинар ең бір көкейкесті – экономикалық дамудың да, интеллектуалдық ұлт қалыптастырудың ең басты факторы болып отырған инновациялық сапалы білім беру тәжірибесін жинақтап таратуды өзіне мақсат етіп қойды. Осыған орай жаңа типті мектептердің ішінде тұрақты сапалық көрсеткішке жетіп келе жатқан, семинар өткізуге мамандандырылған дарынды балалар мектебі таңдап алынған еді.
Семинарға республиканың барлық облыстарынан 60-тан астам гимназия, лицей, дарынды балалар мектеп директорлары, олардың орынбасарлары қатысты. Оларға «Сапалы білім берудің мамандандырылған дарынды балалар мектебіндегі инновациялық негіздері» атты баяндама ұсынылды. Баяндамадағы сабақ сапасына қатысты идеяларды практикада нақты көрсетуде мектептегі тереңдетіліп оқытылатын негізгі пәндер бойынша бірнеше ашық сабақ көрсетілді.
Одан әрі дөңгелек үстелде білім сапасына қатысты небір озық тәжірибе ортаға салынып, дәлелді фактілер талданды. Талқылау қорытындысында семинарға қатысушылар төмендегідей ой түйіп, нақты түсінікке келгендей болды:
Ерекше балаға – ерекше мектеп
Еліміздің білім заңында: Мемлекет дарынды азаматтардың элитарлық білім
алуына қажетті жағдай жасайды деп жазылған. Елбасы білім сапасын арттыру,
интеллектуалдық мектеп құру талабын күн тәртібіне қойып отыр. Өйткені қоғам
қай уақытта да шығармашылық тұлғаға зәру.
Өркениетті елдерде таланттар мен дарындыларды кішкентайынан мемлекеттік
деңгейде қолдау үдерісі өткен ғасырдың жиырмасыншы жылдарынан бастау алады.
1975 жылдан бері Америкада дарынды балаларды есепке алып, оның мәселелерін
зерттеп-жүйелеп, халықаралық конференция өткізіп отыратын Дүниежүзілік
кеңес жұмыс істейді. Біздің елімізде ол Дарын республикалық ғылыми-
практикалық орталығы деп аталады.
Қазақстанда қабілетті, дарынды балаларды арнайы топтап, саралап оқытуға
бетбұрыс осыдан 18-19 жыл бұрын басталады. Қазір ол гимназия, лицей және
мамандандырылған дарынды балалар мектептері арқылы жүзеге асырылады.
Президенттің 1996 жылғы Дарынды балаларға арналған мектептерді мемлекеттік
қолдау және дамыту туралы Жарлығы дарынды балаларға білім берудің
мемлекеттік деңгейдегі маңыздылығын және біздің жағдайымызда
көкейкестілігін көрсетті.
Бұл мектептер 10-15 жылдың ішінде-ақ интеллектуалдық қабілеті жоғары
балаларды ақыл-ой жағынан дамытуда, еліміз ғана емес, әлем елдерінің
алдыңғы қатарлы жоғары оқу орнына даярлауда мол тәжірибе жинады. әсіресе,
Павлодар, Қарағанды, Оңтүстік Қазақстан, Алматы, Батыс Қазақстан
облыстарының жаңа типті мектептерінің ҰБТ-дағы білім сапасы, Алтын белгі
иегерлерінің саны және түлектердің Болашақ стипендиясы бойынша көрсеткіші
өте жоғары.
Республикалық Дарын орталығы жыл сайын дарынды балалармен жұмыс істейтін
мектептердегі оқыту процесін, ғылыми-әдістемелік және экспериментальдық
жұмыстарын жинақтап, конференция, семинар өткізуді, екі жылда бір рет
республикалық және халықаралық деңгейде фестиваль ұйымдастыруды дәстүрге
айналдырып келеді.
Биылғы оқу жылы дарынды балалар проблемасына арналған республикалық семинар
өткен жылдың соңында (26-28 қараша) біздің облыстағы мамандандырылған
дарынды балалар мектебі базасында ұйымдастырылды.
Батыс Қазақстан облысындағы жалпы білім беру деңгейі республикада жоғары
орындардың бірінде болса, жыл сайын еліміздегі үздік 100 мектептің ішінен
облыстағы он шақты гимназия, лицей, дарынды балалардың мамандандырылған
мектептері тұрақты сапалы білімімен көрініп келеді.
Соның ішінде облыстық мамандандырылған дарынды балалар мектебі
ұйымдастырылғаннан бері, ондаған жылдар бойы республикалық Дарын орталығы
өткізіп келе жатқан дарынды балалар проблемасына арналған конкурстарға,
ғылыми-әдістемелік семинарларға тұрақты қатысып, өз тәжірибесін жұртшылыққа
таныстырып жүр. Мектеп 1999 жылы Дарын РҒПО жариялаған Дарынды
балалармен жұмыс істеу мекемелеріндегі ғылыми-әдістемелік және
экспериментальдық жұмыстар атты конкурсқа қатысып, оның негізінде мектепте
Экспериментальдық алаң ашу құқына ие болса, ІІ және ІV республикалық
Инновациялық-педагогикалық идеялар жөніндегі фестиваліне қатысып, екі
мәрте дарынды балалармен жұмыс істейтін Ең үздік мектеп дипломымен
марапатталған еді.
Сонымен қатар 2006 жылы Дарын РҒПО мектеп тәжірибесін Дарынды балаларға
білім берудің педагогикалық негіздері атты кітап етіп басып, республика
мектептеріне таратқан болатын-ды.
Бұл жолы республикалық семинар дарынды балаларға білім берудің бір ғана
мәселесіне – білім сапасына арналды. Яғни семинар ең бір көкейкесті –
экономикалық дамудың да, интеллектуалдық ұлт қалыптастырудың ең басты
факторы болып отырған инновациялық сапалы білім беру тәжірибесін жинақтап
таратуды өзіне мақсат етіп қойды. Осыған орай жаңа типті мектептердің
ішінде тұрақты сапалық көрсеткішке жетіп келе жатқан, семинар өткізуге
мамандандырылған дарынды балалар мектебі таңдап алынған еді.
Семинарға республиканың барлық облыстарынан 60-тан астам гимназия, лицей,
дарынды балалар мектеп директорлары, олардың орынбасарлары қатысты. Оларға
Сапалы білім берудің мамандандырылған дарынды балалар мектебіндегі
инновациялық негіздері атты баяндама ұсынылды. Баяндамадағы сабақ сапасына
қатысты идеяларды практикада нақты көрсетуде мектептегі тереңдетіліп
оқытылатын негізгі пәндер бойынша бірнеше ашық сабақ көрсетілді.
Одан әрі дөңгелек үстелде білім сапасына қатысты небір озық тәжірибе ортаға
салынып, дәлелді фактілер талданды. Талқылау қорытындысында семинарға
қатысушылар төмендегідей ой түйіп, нақты түсінікке келгендей болды:
− Білім сапасы, ең алдымен, бала қабілетіне қатысты ұғым. Дарынды балалар
мектебі неғұрлым өзіне қабілеті жоғары оқушыларды қамти білсе, соғұрлым
сапалы білім беруге қолайлы негіз жасалынады. Бүгінгі дарынды балалар
мектебіндегі қабілетті оқушыларды үш деңгейге бөлуге болады – мектеп
бағдарламасын толық меңгере алатын, ортадан жоғары қабілетті оқушылар,
Алтын белгі аттестатын, Болашақ стипендиясы бойынша білім ала алатын,
жоғары қабілетті оқушылар, шығармашылық деңгейдегі оқушылар. Қазіргі шағын
дарынды балалар мектебінде білім алып жатқан оқушылардың ең үлкен тобы –
ортадан жоғары ғана қабілетті балалар. Жоғары және шығармашылық деңгейдегі
қабілетті балалардың саны тым аз. Демек, жоғары деңгейде сапалы білім
беруді қамтамасыз ету ортадан жоғары қабілетті балаларға байланысты.
Сондықтан дарынды балалар мектебі оқушы саны аз, шағын мектеп болуы –
сапалы білім берудің бірінші кезекті мәселесі.
− Мектеп бағдарламасын толық, жоғары деңгейде меңгере алатын оқушылар
бейінді білім беру принципіне сәйкес бір класқа топтастырылған соң, білім
сапасының 80-90%-ының тағдыры оқыту, сабақ процесінде шешіледі. Күн сайынғы
жаңа материалды әр оқушы толық меңгеріп отыруы тиіс. Өтілген материалды
меңгермеген оқушы келесі материалды меңгеруге жіберілмейді. Оқушының
күнделікті материалды үздіксіз меңгеріп отыруын қамтамасыз ету ғана
білімнің жүйелілігін, беріктігін, баланың интеллектуалдық дамуын қамтамасыз
ететін сапалы білім беруге негіз болады.
− Оқыту процесіне қойылатын талапты жүзеге асырушы – мұғалім. Мұғалім
қандай әдіс-тәсіл қолданбасын, қандай шығармашылық, білімділік көрсетпесін,
сабаққа қойылатын талапты жоғары дәрежеде атқара білгенде ғана оқыту
процесінің дәрежесі жоғары болады.
− Оқушыларды сабақтан тыс түрлі деңгейдегі жарыстарға, конкурстарға,
олимпиадаға жүйелі қатыстырып отыру олардың шығармашылық қабілетін дамытып,
білім сапасын арттыруға тікелей ықпал етеді.
− Оқыту процесінің сапалық деңгейі тұрақты және үнемі жоғары болуы мектепте
білімді бақылаудың біртұтас жүйесін жүзеге асыруға қатысты. Демек, мектепте
білімді бақылаудың күнделікті, тоқсандық, жылдық түрлері тиімді жүзеге асуы
тиіс. әсіресе, мұғалімге де, оқушыға да тәуелсіз тестінің білім бақылау
мүмкіндігін жете пайдалана білуіміз керек.
Он шақты жылдан бері осы бағытта жұмыс істеп отырған мамандандырылған
дарынды балалар мектебінің ерекше білім көрсеткіші оны бүгінгі ең озық
инновациялық бағыт ретінде қабылдауға дәлелді негіз жасады. Мектеп
бітірушілердің ЖОО-ға грантпен түсуі тұңғыш рет 100%-ға жетіп, оның 30-35%-
ы Алтын белгі иегері болды, олардың біразы Болашақ стипендиясы бойынша
әлем елдерінің ең алдыңғы ЖОО-ларында білім алуда.
Талантты балаларға бейінді білім беру, жеке тұлғаны даралап дамыту арқылы
халықтың ең қымбат капиталы – адами капиталын қалыптастырып, жетілдірудің
негізі жасалынды. Дарынды балалар мектептері мамандандырылған бағдарлы
білім бере отырып, 12 жылдық білім беруге көшудің ең басты алғышарттарын
қалыптастырды. Қазірдің өзінде мамандандырылған дарынды балалар мектебі 12
жылдық білім беруге көшуге әзір деп айтуымызға толық негіз бар.
Республикалық семинарға қатысушылар дарынды балаларға сапалы білім беруді
одан әрі жетілдіруде төмендегідей мәселелерге көңіл аудару қажет деп
есептейді:
− дарынды балаларға арналған мамандандырылған мектептің типтік оқу жоспары
бейінді білім беру принципіне және бүгінгі әлемдік озық тәжірибеге
негізделе отырып, жаңаша құрастырылса;
− жаңа типті мектептердің статустары нақты айқындалса:
а) гимназияны бөлектеп алудың қажеті жоқ. Ол лицейлермен қатар немесе бірін-
бірі қайталап жұмыс істеп отыр. Дүниежүзілік білім берудің тәжірибесінде
гимназия мен лицейдің біреуі алынады. Өйткені екеуінің атқаратын қызметі
бірдей;
ә) лицей – оқушылардың қабілеті мен қызығушылығына қарай бейінді жалпы орта
білім бере отырып, оқушыларды орта арнаулы және ЖОО-ға дейінгі даярлығын
қамтамасыз ететін оқу орны;
б) мамандандырылған дарынды балалар мектебі – дарынды балаларға арнаулы
бағдарламамен мамандандырылған элитарлық білім беретін, оқушыларды
еліміздің ғана емес, шетелдердің де элитарлық ЖОО-ға даярлайтын оқу орны.
− Дарынды балалар мектебін мемлекеттік деңгейде қолдау бағытында оны
қаржыландыру көлемін ұлғайту.
Нәсіпқали ДӘУЛЕТОВ,
облыстық дарынды балаларға арналған мамандандырылған мектеп-интернат
директоры,
педагогика ғылымының кандидаты
16.05.2009 19:32
Балдәуренде елімізде дарынды балаларды тәрбиелеп, оқыту мәселелері
талқыланды
КӨКШЕТАУ. Мамырдың 16-сы. ҚазАқпарат Жанмұрат Жанайдаров - Ақмола
облысына қарасты Бурабай көрікті аймағында орын тепкен Балдәурен
республикалық оқу-сауықтыру орталығында Талантты ұстаз - дарынды
балаларға атты педагогикалық олимпиада мәреге жетіп, жеңімпаздар сый-
құрметке бөлінді. Ең бастысы, оған қатысушылар дарынды балғындарды
тәрбиелеудің тың жолдарын қарастырып, тәжірибе алмасты, деп хабарлайды
ҚазАқпарат тілшісі. ҚР Білім және ғылым министрлігінің Дарын
республикалық ғылыми-тәжірибелік орталығының ұйытқы болуымен жүзеге
асырылған іс-шараға 107 дарынды балаларға білім беретін мектептен 500-ге
тарта адам қатысып, шеберліктерін байқатып, тәжірибе алмасты. Үш күн бойы
олимпиадаға қатысушылардың кәсіби ой-өрісін кеңейту, үздіксіз білім беру,
жоғары оқу орнына дейінгі-жоғары оқу орнындағы-жоғары оқу орнынан кейінгі
сабақтастықты іске асыруға бағытталған шаралар қарастырылды. Соған сәйкес
педагогикалық идея, жаңа жоба, педагогикалық шығармашылық тәжірибелерімен
алмасуға, мұғалімдерді дарынды балалармен жұмыс істеуге даярлауға ерекше
көңіл бөлінді. Педагогикалық идеялар панорамасы негізінде Дарын
жүйесіндегі мектептерде білім беру мазмұнын жетілдіру бойынша үздік
инновациялық жобалар айқындалып, атқарылған жұмыстар сарапталды, соған
сәйкес ұжым жетістіктеріне арналған көрме көпшілік назарына ұсынылды.
Олимпиада сатылық құрамда өткізіліп, онда жоғары оқу орнында білім алуды
жалғастыруға бағытталған дарынды балаларға арналған мектептер,
педагогикалық колледждер оқушылары, магистранттар, жас педагогтар өзара
пікір алмасып, ойларымен бөлісті. Төртінші педагогикалық олимпиада жұмысын
қорытындылаған Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясының президенті
Тахир Балықбаев бұл басқосу жас буынға тәлімді тәрбие, терең білім беру
жолындағы нық қадам екенін атап көрсетіп, инновациялық технология мен ғылым
жетістігі қолданысқа енгізіліп отырғандығы қуанарлық жайт екеніне баса
назар аударды. Ғалымның пайымдауынша, көрмеге қойылған көрнекі құралдар мен
әдістемеліктер, ондағы технологиялық жетістіктерді барлық білім ошақтарында
енгізу алдағы күннің өзекті ісі болып табылатынына тоқталды. Іс-шара
аясында үздік шыққан педагогтар, вожатыйлар, оқушылар, студенттер, жекелей
мектептер марапаттау қағаздарына иелік етіп, сертификаттар табысталды.
Дарынды балаларға арналған қазақ-түрік лицей-интернаты
Арнайы білім беру қызметімен айналысуға № 0036126 Мемлекеттік лицензиясы
мен КҮ-484906 Халықаралық ИСО-9000 сертификаты бар. Мекеменің негізгі
мақсаты: арнайы білім негіздерімен таныса, оқушылардың қоғамдағы өмірге
әлеуметтік бейімделуін, Отанға сүйіспеншілік пен азаматтылықты тәрбиелей
отырып жалпы білім беру бағдарламаларының мазмұнын игеру негізінде 7-11
сынып оқушыларының жалпы ғылыми және жалпы мәдени даярлығын қалыптастыру
болып табылады.
Лицейге мектептің 6 — сыныбын бітірген және қабылдау емтиханынан өткен
оқушылар қабылданған. 2007-2008 оқу жылы 131 оқушы білім алды. 2008-2009
оқу жылына 7-сыныптың 48 оқушы қамтылды. Жалпы лицейде 173 оқушы дәріс
алады. ҚТЛ — дің ерекшелігі: мұнда ұл-қыздар бірге оқиды.
Лицейде оқу төрт тілде жүргізіледі: қазақ, ағылшын, түрік және орыс
тілдері. Оқу — тәрбие үрдісі Қазақстан Республикасындағы лицейлердің
ұйымдастыру тәртібі туралы ережеге және Білім және ғылым министрлігімен
бекітілген қазақ-түрік лицейлері туралы ережеге сәйкес жүзеге асырылады.
Білім беру процесі ҚР Білім және ғылым министрлігі бекіткен оқу жоспарлары
мен бағдарламалары бойынша ұйымдастырылған.
ҚТЛ-де биылғы жылы 16 ұстаз еңбек етуде (былтыр — 13), барлығы жоғары
білімді мамандар, соның ішінде 4-жоғары санатты, 2-бірінші, 3-екінші
санатты ұстаздар. Қазақ тілі мен әдебиетінің 1 мұғалімі облыс әкімінің
грант иегері. Білім берудің қазіргі жаңа құрылымы мен оқу — әдістемелік
мазмұнының өзгеруіне сәйкес мұғалімдеріміз өз кәсіби шеберліктерін жаңарту,
шыңдау мақсатында KATEV Халықаралық қоғамдық қорының ұйымдастыруымен жыл
сайын өтетін семинарларға, сондай-ақ жергілікті мұғалімдер білімін
жетілдіру институты өткізетін мамандардың кәсіби біліктіліктерін жетілдіру
курстарына қатысып отырады.
Лицейіде білім беру үрдісі негізінен оқытудың ақпараттық технологиясына
негізделген. Білім мен тәрбие беру ісінің нәтижелі әрі сапалы болуы үшін
бүгінгі күні компьютерлік технология жетістіктері мен мүмкіндіктері, атап
айтсақ: интерактивті тақта, электронды оқулықтар, интернет жүйесі, СД
дискілері арқылы оқыту кеңінен қолданылады.
Лицейішілік бақылау ғылымның соңғы талаптарына сай жүргізілді. Тоқсан сайын
білім сапасына салыстырмалы түрде талдау жасалынып отырады. Оқушының
интеллектуалдық даму дәрежесін, белгілі бір ғылым саласына деген
қызығушылығын арттыру мақсатында 7-сыныптан бастап оқушылар пән
олимпиадаларына, ғылыми жоба жарыстарына қатыстырылады. Пән олимпиадаларына
қатыстыру үшін 7-сыныпта арнайы анкеталар алынып, педагогикалық кеңесте
талданып, оқушы қабілетіне қарай топтастырылады.
Лицейде оқушылардың оқып демалуына барлық жағдай жасалған. Оқудан тыс
уақытта арнайы КАРАТЭ, тоғызқұмалақ, вокал, хореография, домбыра үйірмелері
жұмыс істеді. Алуан түрлі мәлени іс-шаралар ұйымдастырылады. Лицей ұжымы
ата-аналардың қатысуымен көп жұмыс жүргізеді. Саламатты өмір салтын кеңінен
насихаттау мақсатында апта сайын ата-аналарға және оқушыларға волейболдан
ойындар өткізіледі.
Қазақ — түрік лицейлерінің негізгі талаптарының бірі — оқуға қабылданған
оқушылардың интернаттық жүйеде білім алуларында. Өткен оқу жылы барлық 130
бала интернат орындарымен қамтамасыз етілген болса, ағымдағы жылда лицейдің
33 оқушысы үйден келіп оқиды.
Ә. Досмұхамбет атындағы дарынды балаларға мамандырылған гимназия-интернаты:
Барлығы 452 бала, соның 341-і мектеп-интернатында тұрып оқуда, 111 бала
қала тұрғындары. Оқушыларға мектеп-интернатында тұрып оқуға барлық жағдай
жасалған: жатын бөлмелер саны — 32; жуынатын бөлме — 1; монша — 1; кір
жуатын бөлме — 1; кір үтіктейтін бөлме — 2; жүк сақтау ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Еліміздің білім заңында: Мемлекет дарынды азаматтардың элитарлық білім
алуына қажетті жағдай жасайды деп жазылған. Елбасы білім сапасын арттыру,
интеллектуалдық мектеп құру талабын күн тәртібіне қойып отыр. Өйткені қоғам
қай уақытта да шығармашылық тұлғаға зәру.
Өркениетті елдерде таланттар мен дарындыларды кішкентайынан мемлекеттік
деңгейде қолдау үдерісі өткен ғасырдың жиырмасыншы жылдарынан бастау алады.
1975 жылдан бері Америкада дарынды балаларды есепке алып, оның мәселелерін
зерттеп-жүйелеп, халықаралық конференция өткізіп отыратын Дүниежүзілік
кеңес жұмыс істейді. Біздің елімізде ол Дарын республикалық ғылыми-
практикалық орталығы деп аталады.
Қазақстанда қабілетті, дарынды балаларды арнайы топтап, саралап оқытуға
бетбұрыс осыдан 18-19 жыл бұрын басталады. Қазір ол гимназия, лицей және
мамандандырылған дарынды балалар мектептері арқылы жүзеге асырылады.
Президенттің 1996 жылғы Дарынды балаларға арналған мектептерді мемлекеттік
қолдау және дамыту туралы Жарлығы дарынды балаларға білім берудің
мемлекеттік деңгейдегі маңыздылығын және біздің жағдайымызда
көкейкестілігін көрсетті.
Бұл мектептер 10-15 жылдың ішінде-ақ интеллектуалдық қабілеті жоғары
балаларды ақыл-ой жағынан дамытуда, еліміз ғана емес, әлем елдерінің
алдыңғы қатарлы жоғары оқу орнына даярлауда мол тәжірибе жинады. әсіресе,
Павлодар, Қарағанды, Оңтүстік Қазақстан, Алматы, Батыс Қазақстан
облыстарының жаңа типті мектептерінің ҰБТ-дағы білім сапасы, Алтын белгі
иегерлерінің саны және түлектердің Болашақ стипендиясы бойынша көрсеткіші
өте жоғары.
Республикалық Дарын орталығы жыл сайын дарынды балалармен жұмыс істейтін
мектептердегі оқыту процесін, ғылыми-әдістемелік және экспериментальдық
жұмыстарын жинақтап, конференция, семинар өткізуді, екі жылда бір рет
республикалық және халықаралық деңгейде фестиваль ұйымдастыруды дәстүрге
айналдырып келеді.
Биылғы оқу жылы дарынды балалар проблемасына арналған республикалық семинар
өткен жылдың соңында (26-28 қараша) біздің облыстағы мамандандырылған
дарынды балалар мектебі базасында ұйымдастырылды.
Батыс Қазақстан облысындағы жалпы білім беру деңгейі республикада жоғары
орындардың бірінде болса, жыл сайын еліміздегі үздік 100 мектептің ішінен
облыстағы он шақты гимназия, лицей, дарынды балалардың мамандандырылған
мектептері тұрақты сапалы білімімен көрініп келеді.
Соның ішінде облыстық мамандандырылған дарынды балалар мектебі
ұйымдастырылғаннан бері, ондаған жылдар бойы республикалық Дарын орталығы
өткізіп келе жатқан дарынды балалар проблемасына арналған конкурстарға,
ғылыми-әдістемелік семинарларға тұрақты қатысып, өз тәжірибесін жұртшылыққа
таныстырып жүр. Мектеп 1999 жылы Дарын РҒПО жариялаған Дарынды
балалармен жұмыс істеу мекемелеріндегі ғылыми-әдістемелік және
экспериментальдық жұмыстар атты конкурсқа қатысып, оның негізінде мектепте
Экспериментальдық алаң ашу құқына ие болса, ІІ және ІV республикалық
Инновациялық-педагогикалық идеялар жөніндегі фестиваліне қатысып, екі
мәрте дарынды балалармен жұмыс істейтін Ең үздік мектеп дипломымен
марапатталған еді.
Сонымен қатар 2006 жылы Дарын РҒПО мектеп тәжірибесін Дарынды балаларға
білім берудің педагогикалық негіздері атты кітап етіп басып, республика
мектептеріне таратқан болатын-ды.
Бұл жолы республикалық семинар дарынды балаларға білім берудің бір ғана
мәселесіне – білім сапасына арналды. Яғни семинар ең бір көкейкесті –
экономикалық дамудың да, интеллектуалдық ұлт қалыптастырудың ең басты
факторы болып отырған инновациялық сапалы білім беру тәжірибесін жинақтап
таратуды өзіне мақсат етіп қойды. Осыған орай жаңа типті мектептердің
ішінде тұрақты сапалық көрсеткішке жетіп келе жатқан, семинар өткізуге
мамандандырылған дарынды балалар мектебі таңдап алынған еді.
Семинарға республиканың барлық облыстарынан 60-тан астам гимназия, лицей,
дарынды балалар мектеп директорлары, олардың орынбасарлары қатысты. Оларға
Сапалы білім берудің мамандандырылған дарынды балалар мектебіндегі
инновациялық негіздері атты баяндама ұсынылды. Баяндамадағы сабақ сапасына
қатысты идеяларды практикада нақты көрсетуде мектептегі тереңдетіліп
оқытылатын негізгі пәндер бойынша бірнеше ашық сабақ көрсетілді.
Одан әрі дөңгелек үстелде білім сапасына қатысты небір озық тәжірибе ортаға
салынып, дәлелді фактілер талданды. Талқылау қорытындысында семинарға
қатысушылар төмендегідей ой түйіп, нақты түсінікке келгендей болды:
− Білім сапасы, ең алдымен, бала қабілетіне қатысты ұғым. Дарынды балалар
мектебі неғұрлым өзіне қабілеті жоғары оқушыларды қамти білсе, соғұрлым
сапалы білім беруге қолайлы негіз жасалынады. Бүгінгі дарынды балалар
мектебіндегі қабілетті оқушыларды үш деңгейге бөлуге болады – мектеп
бағдарламасын толық меңгере алатын, ортадан жоғары қабілетті оқушылар,
Алтын белгі аттестатын, Болашақ стипендиясы бойынша білім ала алатын,
жоғары қабілетті оқушылар, шығармашылық деңгейдегі оқушылар. Қазіргі шағын
дарынды балалар мектебінде білім алып жатқан оқушылардың ең үлкен тобы –
ортадан жоғары ғана қабілетті балалар. Жоғары және шығармашылық деңгейдегі
қабілетті балалардың саны тым аз. Демек, жоғары деңгейде сапалы білім
беруді қамтамасыз ету ортадан жоғары қабілетті балаларға байланысты.
Сондықтан дарынды балалар мектебі оқушы саны аз, шағын мектеп болуы –
сапалы білім берудің бірінші кезекті мәселесі.
− Мектеп бағдарламасын толық, жоғары деңгейде меңгере алатын оқушылар
бейінді білім беру принципіне сәйкес бір класқа топтастырылған соң, білім
сапасының 80-90%-ының тағдыры оқыту, сабақ процесінде шешіледі. Күн сайынғы
жаңа материалды әр оқушы толық меңгеріп отыруы тиіс. Өтілген материалды
меңгермеген оқушы келесі материалды меңгеруге жіберілмейді. Оқушының
күнделікті материалды үздіксіз меңгеріп отыруын қамтамасыз ету ғана
білімнің жүйелілігін, беріктігін, баланың интеллектуалдық дамуын қамтамасыз
ететін сапалы білім беруге негіз болады.
− Оқыту процесіне қойылатын талапты жүзеге асырушы – мұғалім. Мұғалім
қандай әдіс-тәсіл қолданбасын, қандай шығармашылық, білімділік көрсетпесін,
сабаққа қойылатын талапты жоғары дәрежеде атқара білгенде ғана оқыту
процесінің дәрежесі жоғары болады.
− Оқушыларды сабақтан тыс түрлі деңгейдегі жарыстарға, конкурстарға,
олимпиадаға жүйелі қатыстырып отыру олардың шығармашылық қабілетін дамытып,
білім сапасын арттыруға тікелей ықпал етеді.
− Оқыту процесінің сапалық деңгейі тұрақты және үнемі жоғары болуы мектепте
білімді бақылаудың біртұтас жүйесін жүзеге асыруға қатысты. Демек, мектепте
білімді бақылаудың күнделікті, тоқсандық, жылдық түрлері тиімді жүзеге асуы
тиіс. әсіресе, мұғалімге де, оқушыға да тәуелсіз тестінің білім бақылау
мүмкіндігін жете пайдалана білуіміз керек.
Он шақты жылдан бері осы бағытта жұмыс істеп отырған мамандандырылған
дарынды балалар мектебінің ерекше білім көрсеткіші оны бүгінгі ең озық
инновациялық бағыт ретінде қабылдауға дәлелді негіз жасады. Мектеп
бітірушілердің ЖОО-ға грантпен түсуі тұңғыш рет 100%-ға жетіп, оның 30-35%-
ы Алтын белгі иегері болды, олардың біразы Болашақ стипендиясы бойынша
әлем елдерінің ең алдыңғы ЖОО-ларында білім алуда.
Талантты балаларға бейінді білім беру, жеке тұлғаны даралап дамыту арқылы
халықтың ең қымбат капиталы – адами капиталын қалыптастырып, жетілдірудің
негізі жасалынды. Дарынды балалар мектептері мамандандырылған бағдарлы
білім бере отырып, 12 жылдық білім беруге көшудің ең басты алғышарттарын
қалыптастырды. Қазірдің өзінде мамандандырылған дарынды балалар мектебі 12
жылдық білім беруге көшуге әзір деп айтуымызға толық негіз бар.
Республикалық семинарға қатысушылар дарынды балаларға сапалы білім беруді
одан әрі жетілдіруде төмендегідей мәселелерге көңіл аудару қажет деп
есептейді:
− дарынды балаларға арналған мамандандырылған мектептің типтік оқу жоспары
бейінді білім беру принципіне және бүгінгі әлемдік озық тәжірибеге
негізделе отырып, жаңаша құрастырылса;
− жаңа типті мектептердің статустары нақты айқындалса:
а) гимназияны бөлектеп алудың қажеті жоқ. Ол лицейлермен қатар немесе бірін-
бірі қайталап жұмыс істеп отыр. Дүниежүзілік білім берудің тәжірибесінде
гимназия мен лицейдің біреуі алынады. Өйткені екеуінің атқаратын қызметі
бірдей;
ә) лицей – оқушылардың қабілеті мен қызығушылығына қарай бейінді жалпы орта
білім бере отырып, оқушыларды орта арнаулы және ЖОО-ға дейінгі даярлығын
қамтамасыз ететін оқу орны;
б) мамандандырылған дарынды балалар мектебі – дарынды балаларға арнаулы
бағдарламамен мамандандырылған элитарлық білім беретін, оқушыларды
еліміздің ғана емес, шетелдердің де элитарлық ЖОО-ға даярлайтын оқу орны.
− Дарынды балалар мектебін мемлекеттік деңгейде қолдау бағытында оны
қаржыландыру көлемін ұлғайту.
Нәсіпқали ДӘУЛЕТОВ,
облыстық дарынды балаларға арналған мамандандырылған мектеп-интернат
директоры,
педагогика ғылымының кандидаты
16.05.2009 19:32
Балдәуренде елімізде дарынды балаларды тәрбиелеп, оқыту мәселелері
талқыланды
КӨКШЕТАУ. Мамырдың 16-сы. ҚазАқпарат Жанмұрат Жанайдаров - Ақмола
облысына қарасты Бурабай көрікті аймағында орын тепкен Балдәурен
республикалық оқу-сауықтыру орталығында Талантты ұстаз - дарынды
балаларға атты педагогикалық олимпиада мәреге жетіп, жеңімпаздар сый-
құрметке бөлінді. Ең бастысы, оған қатысушылар дарынды балғындарды
тәрбиелеудің тың жолдарын қарастырып, тәжірибе алмасты, деп хабарлайды
ҚазАқпарат тілшісі. ҚР Білім және ғылым министрлігінің Дарын
республикалық ғылыми-тәжірибелік орталығының ұйытқы болуымен жүзеге
асырылған іс-шараға 107 дарынды балаларға білім беретін мектептен 500-ге
тарта адам қатысып, шеберліктерін байқатып, тәжірибе алмасты. Үш күн бойы
олимпиадаға қатысушылардың кәсіби ой-өрісін кеңейту, үздіксіз білім беру,
жоғары оқу орнына дейінгі-жоғары оқу орнындағы-жоғары оқу орнынан кейінгі
сабақтастықты іске асыруға бағытталған шаралар қарастырылды. Соған сәйкес
педагогикалық идея, жаңа жоба, педагогикалық шығармашылық тәжірибелерімен
алмасуға, мұғалімдерді дарынды балалармен жұмыс істеуге даярлауға ерекше
көңіл бөлінді. Педагогикалық идеялар панорамасы негізінде Дарын
жүйесіндегі мектептерде білім беру мазмұнын жетілдіру бойынша үздік
инновациялық жобалар айқындалып, атқарылған жұмыстар сарапталды, соған
сәйкес ұжым жетістіктеріне арналған көрме көпшілік назарына ұсынылды.
Олимпиада сатылық құрамда өткізіліп, онда жоғары оқу орнында білім алуды
жалғастыруға бағытталған дарынды балаларға арналған мектептер,
педагогикалық колледждер оқушылары, магистранттар, жас педагогтар өзара
пікір алмасып, ойларымен бөлісті. Төртінші педагогикалық олимпиада жұмысын
қорытындылаған Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясының президенті
Тахир Балықбаев бұл басқосу жас буынға тәлімді тәрбие, терең білім беру
жолындағы нық қадам екенін атап көрсетіп, инновациялық технология мен ғылым
жетістігі қолданысқа енгізіліп отырғандығы қуанарлық жайт екеніне баса
назар аударды. Ғалымның пайымдауынша, көрмеге қойылған көрнекі құралдар мен
әдістемеліктер, ондағы технологиялық жетістіктерді барлық білім ошақтарында
енгізу алдағы күннің өзекті ісі болып табылатынына тоқталды. Іс-шара
аясында үздік шыққан педагогтар, вожатыйлар, оқушылар, студенттер, жекелей
мектептер марапаттау қағаздарына иелік етіп, сертификаттар табысталды.
Дарынды балаларға арналған қазақ-түрік лицей-интернаты
Арнайы білім беру қызметімен айналысуға № 0036126 Мемлекеттік лицензиясы
мен КҮ-484906 Халықаралық ИСО-9000 сертификаты бар. Мекеменің негізгі
мақсаты: арнайы білім негіздерімен таныса, оқушылардың қоғамдағы өмірге
әлеуметтік бейімделуін, Отанға сүйіспеншілік пен азаматтылықты тәрбиелей
отырып жалпы білім беру бағдарламаларының мазмұнын игеру негізінде 7-11
сынып оқушыларының жалпы ғылыми және жалпы мәдени даярлығын қалыптастыру
болып табылады.
Лицейге мектептің 6 — сыныбын бітірген және қабылдау емтиханынан өткен
оқушылар қабылданған. 2007-2008 оқу жылы 131 оқушы білім алды. 2008-2009
оқу жылына 7-сыныптың 48 оқушы қамтылды. Жалпы лицейде 173 оқушы дәріс
алады. ҚТЛ — дің ерекшелігі: мұнда ұл-қыздар бірге оқиды.
Лицейде оқу төрт тілде жүргізіледі: қазақ, ағылшын, түрік және орыс
тілдері. Оқу — тәрбие үрдісі Қазақстан Республикасындағы лицейлердің
ұйымдастыру тәртібі туралы ережеге және Білім және ғылым министрлігімен
бекітілген қазақ-түрік лицейлері туралы ережеге сәйкес жүзеге асырылады.
Білім беру процесі ҚР Білім және ғылым министрлігі бекіткен оқу жоспарлары
мен бағдарламалары бойынша ұйымдастырылған.
ҚТЛ-де биылғы жылы 16 ұстаз еңбек етуде (былтыр — 13), барлығы жоғары
білімді мамандар, соның ішінде 4-жоғары санатты, 2-бірінші, 3-екінші
санатты ұстаздар. Қазақ тілі мен әдебиетінің 1 мұғалімі облыс әкімінің
грант иегері. Білім берудің қазіргі жаңа құрылымы мен оқу — әдістемелік
мазмұнының өзгеруіне сәйкес мұғалімдеріміз өз кәсіби шеберліктерін жаңарту,
шыңдау мақсатында KATEV Халықаралық қоғамдық қорының ұйымдастыруымен жыл
сайын өтетін семинарларға, сондай-ақ жергілікті мұғалімдер білімін
жетілдіру институты өткізетін мамандардың кәсіби біліктіліктерін жетілдіру
курстарына қатысып отырады.
Лицейіде білім беру үрдісі негізінен оқытудың ақпараттық технологиясына
негізделген. Білім мен тәрбие беру ісінің нәтижелі әрі сапалы болуы үшін
бүгінгі күні компьютерлік технология жетістіктері мен мүмкіндіктері, атап
айтсақ: интерактивті тақта, электронды оқулықтар, интернет жүйесі, СД
дискілері арқылы оқыту кеңінен қолданылады.
Лицейішілік бақылау ғылымның соңғы талаптарына сай жүргізілді. Тоқсан сайын
білім сапасына салыстырмалы түрде талдау жасалынып отырады. Оқушының
интеллектуалдық даму дәрежесін, белгілі бір ғылым саласына деген
қызығушылығын арттыру мақсатында 7-сыныптан бастап оқушылар пән
олимпиадаларына, ғылыми жоба жарыстарына қатыстырылады. Пән олимпиадаларына
қатыстыру үшін 7-сыныпта арнайы анкеталар алынып, педагогикалық кеңесте
талданып, оқушы қабілетіне қарай топтастырылады.
Лицейде оқушылардың оқып демалуына барлық жағдай жасалған. Оқудан тыс
уақытта арнайы КАРАТЭ, тоғызқұмалақ, вокал, хореография, домбыра үйірмелері
жұмыс істеді. Алуан түрлі мәлени іс-шаралар ұйымдастырылады. Лицей ұжымы
ата-аналардың қатысуымен көп жұмыс жүргізеді. Саламатты өмір салтын кеңінен
насихаттау мақсатында апта сайын ата-аналарға және оқушыларға волейболдан
ойындар өткізіледі.
Қазақ — түрік лицейлерінің негізгі талаптарының бірі — оқуға қабылданған
оқушылардың интернаттық жүйеде білім алуларында. Өткен оқу жылы барлық 130
бала интернат орындарымен қамтамасыз етілген болса, ағымдағы жылда лицейдің
33 оқушысы үйден келіп оқиды.
Ә. Досмұхамбет атындағы дарынды балаларға мамандырылған гимназия-интернаты:
Барлығы 452 бала, соның 341-і мектеп-интернатында тұрып оқуда, 111 бала
қала тұрғындары. Оқушыларға мектеп-интернатында тұрып оқуға барлық жағдай
жасалған: жатын бөлмелер саны — 32; жуынатын бөлме — 1; монша — 1; кір
жуатын бөлме — 1; кір үтіктейтін бөлме — 2; жүк сақтау ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz