Нарықтың дамуы жағдайында жер учаскесіне құқықтарды тоқтату негіздерін қарастырып, олардың жекелеген түрлері бойынша туындайтын құқықтық қатынастарының теориялық негіздері

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 67 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Дипломдық жұмыстың өзектілігі. Қазақстан Республикасы егемендік алып, тәуелсіздікке қол жеткізгелі бері қоғамдық қатынастар, оның ішінде жер қатынастары өте үлкен қарқынмен дами бастады. Жер қатынастары аясында түбегейлі реформалар жүгізіліп жер қатынастарын құқықтық тұлғыдан реттейтін бірнеше заңдар қабылданды. Жер қатынастарының нарықтық экономика заңдылықтарына бейімделіп, азаматтық айналымға енуіне, сонымен қатар, жердің құқықтық табиғатының өзгеруіне негіз болған алғашқы жоғары күші бар нормативтік-құқықтық акт Қазақстан Республикасының Конституциясы. Қазақстан Республикасының 1995 жылы қабылданған Конституциясында жер мемлекеттік меншікпен қатар жеке меншікте болатындығы бекітілді [1] . Жер жаңа сипатқа ие болып, оған заттық құқық ережелері қолданылатын болды.

Мемлекетіміздің табиғи байлықтарының қайнар-көзі болып табылатын жер ресурстары Республика халқының өмірі мен қызметінің негізі болып саналады. Жердің мемлекет, қоғам және адамзат үшін қажеттілігі оның өндіріс, экономика саласында атқаратын рөліне де байланысты болады. Сонымен қатар, жердің кез келген мемлекеттің тәуелсіздігі мен ауымағының біртұтастығының басты кепілі екендігі, мемлекеттіктің негізі екендігі баршаға мәлім. Осы тұрғыда жер учаскелерін мемлекет мұқтажы үшін алып қою, қоғам мен халық мүддесі үшін пайдалануды білдіреді.

Қазақстан Республикасының егеменді ел ретінде қалыптасып нарықтық экономикаға бейімделуі жер құқық қатынастарын дамыту арқылы экономиканың өзге салаларын өркендеруді мақсат етті.

Жер учаскелері жеке меншікке берілгенге дейін жер учаскелерін мемлекет мұқтаждары үшін алып қою қалыпты жағдай болатын. Жер учаскелері тек мемлекет меншігінде ғана болды және оны меншік иесі ретінде мемлекет кез келген уақытта алып қоюға құқылы болды. Себебі, жер пайдалану құқығы азаматтарға тегін берілді. Ал қазір жер учаскесіне меншік құқығы мен жер пайдалану құқығы азаматтар мен заңды тұлғаларға ақылы түрде сатылып беріледі.

Жер учаскесін мемлекет мұқтажы үшін мәжбүрлеп иеліктен шығару қатынастары жер құқық қатынастары ішіндегі ең даулысы және өзектісі. Жер құқық қатынастары тұрғын үй қатынастарымен, азаматтық-құқықтық қатынастармен, әкімшілік-құқықтық қатынастармен тығыз байланысты. Қазақстан Республикасы Президентінің Жолдауында айтылған Қазақстанды әлемнің дамыған елу елінің қатарына қосу мәселесі халқымыз тарапынан үлкен қолдауға ие болып, осы жолда көптеген ісшаралар атқарылып жатын. Еліміздің экономикасының дамуы инфрақұрылымдарды жетілдіруді, тұрғын үй құрылысын жандандыруды, автокөлік жолдарын кеңейтуді және қала құрылысын қолға алуды қажет етіп отып. Жер кодексінің енгізілуімен елді мекендер жерімен қатар, ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге де меншік құқығы танылып жер нарығы шарықтау шегіне жетті. Жоғарыда айтылған құрылыс нысандарын салу үшін мемлекет жер учаскесі меншік иелері мен жер пайдаланушылардан жер учаскесін нарықтық бағамен сатып алуға мәжбүр болып отыр. Алайда, жер учаскесін мемлекет мұқтажы үшін мәжбүрлеп иеліктен шығару коп жағдайда жер учаскесі меншік иелері мен жер пайдаланушылардың құқықтарының бұзылуына негіз болуда. Осы мәселелерді жан-жақты зерттеу бүгінгі күннің қажеттілігінен туындап отыр.

Қазіргі кезде қоғамымызда орын алып отырған жер дауларының басым бөлігі қолданыстағы заңдардың орындалмауынан емес, сол жер заңдарында қарастырылған мәселелердің дұрыс шешімін таппауында болып отыр. Сол себепті жер учаскесі меншік иелері мен жер пайдаланушылардың өздеріне тиесілі жер учаскесін мемлекет мұқтаждары үшін алып қою барысында меншік иесі немесе жер пайдаланушы ретінде Конституциямен кепілдік берілген өз құқықтарының толық қорғалуы жергілікті атқарушы органдар мен сот органдарының өз міндеттерін жүйелі түрде, заңға сәйкес жүзеге асыруына байланысты. Жер учаскелерін мемлекет мұқтаждары үшін жер учаскесін алып қоюға байланысты туындап отырған дау-дамайлар осы жерге орналастыру аясындағы заңдардын өрескел бұзылуы мен жергілікті атқарушы органдардың заңдарға қайшы шешімдер қабылдауынан және мұндай шешімдірдің заңдылығын қадағалау тетіктерінің жетілмегенінен болып отыр.

Нарықтық қоғам жағдайында жер учаскелерін мемлекет мұқтаждары үшін сатып алу арқылы өнеркәсіптік кешенді, нақтырақ айтсақ, қала мен қала құрылысын нарық қиыншылығының құрсауынан шығаруға және дамытуға байланысты үлкен экономикалық үміт артылып отыр. Бұл мақсаттарға жету үшін алдымен құзіретті органдардың жер учаскесін мемлекет мұқтаждары үшін алып қою аясындағы қызметін реттейтін құқықтық тетіктерді одан әрі жетілдіру қажет. Заң әдебиеттері мен ғылыми мақалаларда меншік иелері мен жер пайдаланушылардан жер учаскелерін мемлекет мұқтаждары үшін сатып алуға байланысты құқықтық шараларды жетілдіру мен дамыту мұқтажы көп айтылып жүр. Себебі, нарық заңы қала құрылысы мен коммуналдық жүйелерді жаңарту мемлекет қаражаты есебінен жүзеге асырғаннан гөрі, жер учаскелерін үшінші тұлғалардың, яғни инвесторлардың мүддесі үшін мемлекет мұқтажы үшін сатып алу арқылы жүзеге асырған тиімді, әрі перспективалы екендігін анық дәлелдеп, оның өміршеңдігін көрсетіп отыр. Бірақ, меншік иелері мен жер пайдаланушылардан жер учаскелерін мемлекет мұқтаждары үшін алып қою барысында жер учаскесі мен онда орналасқан жылжымайтын мүлік пен ала алмай қалған пайданы, көп жылдық екпені бағалау аясындағы мәселелер құқық теориясында ұзақ талқыланғанымен заң жүзінде нақты шешімін таппауы, бұл қатынастарды құқықтық реттеуде бірқатар қиындықтар тудырып отыр. Сол себепті, жер құқығы ғылымының ең өзекті бағыттарының бірі - жер учаскесін мемлекет мұқтаждары үшін алып қоюды құқықтық реттеудің теориялық мәселелерін зерттеу.

Тақырыптың зерттелу деңгейi . Отандық заң ғылымында жер құқығы қатынастарының мәселесін Б. Ж. Әбдірайымов, С. Б. Байсалов, Д. Л. Байделдинов, А. Е. Бектұрғанов, А. Е. Еренов, Н. Б. Мұхитдинов, М. С. Сахипов, А. С. Стамқұлов, С. Ш. Тюлеубекова, К. А. Шайбеков зерттеді.

Шетел азаматтары мен ұйымдарының жерді пайдалану мен қорғау құқығының жекелеген сұрақтары А. Е. Бектұрғановтың, Н. Б. Мухитдиновтың, Д. Л. Байдельдиновтың және өзге отандық ғалымдардың жұмысында қарастырылған.

Жер реформасының қазіргі мәселелері Л. К. Еркінбаеваның, С. Т. Күлтелеевтің, Л. Н. Насырованың, А. Төкеевтің, Е. Ш. Рахметовтың, А. Х. Хаджиевтің, Г. Т. Айгаринованың еңбектерінде көрініс тапты. Қазақстан Республикасында жер айналамын құқықтық реттеу мәселелеріне арналған кешенді монографиялық деңгейдегі еңбектер жоқтың қасы.

Дипломдық жұмыс объектісі Қазақстан Республикасында төтенше жағдайлар кезінде жерге құқытарды тоқтату негіздерін құқықтық реттеу аясындағы қоғамдық қатынастары болып табылады.

Дипломдық жұмыс пәні ретінде төтенше жағдайлар кезінде жерге құқықтырды тоқтатудың құқықтық тетігі танылады.

Дипломдық жұмыстың әдістемелік негізіне қоғам мен табиғаттың өзара әрекеті, мемлекет пен құқық туралы ілімдер, жалпы танылған жер заңдарының қағидалары мен жерді пайдалану мен қорғау ережелері, жер қатынастары саласындағы конституциялық ережелер қызмет етеді. Дипломдық жұмыс нәтижелерін қол жеткізу үшін ғылыми-танымдық сипаттағы салыстырмалы-құқықтық, қисындық, жүйелік, тарихи және басқа әдістер қолданылды.

Дипломдық жұмыстың мақсаты нарықтың дамуы жағдайында жер учаскесіне құқықтарды тоқтату негіздерін қарастырып, олардың жекелеген түрлері бойынша туындайтын құқықтық қатынастарының теориялық негіздерін қарастыру.

Жұмыстың міндеттері:

жер учаскесін алып қою құқықтық қатынастарының құқықтық табиғатын зерттеп, олардың жер құқық қатынастарында алатын орнын анықтау;
жер учаскесін мемлекет мұқтажы үшін мәжбүрлеп иеліктен шығару негіздерін қарастыру;

Нақты жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытынды бөлімнен және қолданылатын деректер тізімінен тұрады.

Қолданылған терминдер: жерді алып қою, жер учаскесі, жер құқық қатынастары, жер қатынастарын мемлекеттік реттеу, жерге меншік құқығы, жер учаскесіне жеке меншік құқығы, жер пайдалану құқығы, жерді тәркілеу, жерді жаза ретінде алып қою;

Жұмыстың жалпы көлемі 66 бет.

1 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ЖЕРГЕ ҚҰҚЫҚТАРДЫ ТОҚТАТУ НЕГІЗДЕРІНІҢ ЖАЛПЫ СИПАТТАМАСЫ ЖӘНЕ ЖЕР ҚАТЫНАСТАРЫНДАҒЫ АЛАТЫН ОРНЫ

1. 1 Жерге құқықтарды тоқтату негіздерінің жалпы сипаттамасы: түсінігі, жерге құқықтарды тоқтату негіздері туралы заңдардың қалыптасу және даму тарихы

Жер мәселелері әр кезеңде Қазақстан аумағында өмір сүрген мемлекеттердің барлығы үшін негізгі мәселеге айналып отырды. Тарихи деректерге сүйенетін болсақ, Қазақстан аумағын мекендеген мемлекеттердің негізгі кәсібі экстенсивті көшпелі және жартылай көшпелі мал шаруашылығы болды. Соның салдарынан жайылым жерлерге мұқтаж болған мал өсірушілер шалғай жерлерге көшіп-қонып жүруге мәжбүр болды. Қоғамдық қатынастардың даму сатыларының қай-қайсысын алсақ та жер қорларын пайдалану белгілі аумақтағы климаттық жағдайларға және материалдық өндірістің бағытына байланысты болады. Қазақстанның табиғи-климаттық жағдайы материалдық өндіріс жүйесінің негізгі бағыттарының сипатын анықтады. Сондықтан мыңдаған жылдар бойы Қазақстан территориясын мекендеген елдер үшін шаруашылықтың негізгі саласы көшпелі мал шаруашылығы болып саналады. Мал өсіру үшін жайылым жер іздеу негізгі проблемалардың біріне айналып отырды. Сол кезеңдерде өмір сүрген қоғамдар үшін жер қатынастарын реттеу жүйесінің табиғи және объективті түрдегі қажеттілігі, жер бөліктерін маусымды түрде пайдалану біздің ойымызша негізгі фактор болып табылады.

Көшпенділер өміріндегі материалдық-өндіріс жүйесінің элементтері олардың еңбектерін біріктіруге әкеліп соқтырды. Сонымен қатар, ондай біріктірулер қндірістік топтар және қауымдық құрылымдар деңгейінде жүргізілді.

Жалпы Қазақстандағы жер қатынастарын реттеу тамыры терең тарихи өткен шақтан басталады. Адам қоғамының дамуы кезеңіндегі жер ресурстарын пайдалану сипаты белгілі бір аумақтың табиғи жағдайымен және материалдық өндірістің бағытына байланысты болып келген. Жерді шаруашылық пайдалану мен айналымға тарту адам қоғамының дамуындағы құқықтық реттеу жолдарын іздеуге негіз болады. Жер туралы заңдардың қалыптасуы мен дамуы мемлекетіміздің нарықтық экономикаға өтуімен қатар пайда болған құбылыс болып табылады. Дегенмен, жер құқық қатынастарының дамуы ғалымдардың пікірі бойынша, бірнеше кезеңдерге бөлінген. Мәселен, И. Г. Архипов жер құқық қатынастарының дамуын Қазақстанның Ресей құрамына енгенге дейінгі жер қатынастары, Қазақстанның Ресей құрамында болған кезеңіндегі жер қатынастары, Кеңес кезіндегі жер қатынастары және егеменді Қазақстандағы жер қатынастары деп төрт кезеңге бөліп қарастырған болатын [2] .

Қазақ қоғамының бүкіл тарихында ең жақсы жайылымдар үшін таласта ру аралық тартыстарды және әлеуметтік қарама-қайшылықтарды тудырған өндірістің жалғыз және басты шарты жер болған. Мәлім болғандай, Сырым Датұлының бастауымен болған халық көтерілісінің және Ішкі Ордадағы шаруалар көтерілісінің негізгі себептерінің бірі болып жер және аграрлық қатынастары табылған.

Қазақстанда жерге жеке меншік болды ма? Болса, оның сипаты қандай болды? Әдебиеттерде бұл мәселе бойынша әртүрлі көзқарастар кездеседі. С. З. Зиманов және А. Е. Ереновтың пікірлері бойынша, «Қазақстандағы жерге меншік құқығының болуы даусыз, қоғамдық көшпенді жер пайдалану мен қоғамдық меншікті шатастыру қателік болар еді. Қазақ феодалдық қоғамның өндірісін саралай отырып, жекелеген көшпенділік жолға пайдаланатын жерлерге феодалдық меншіктің болғанын нақты көреміз»[3] . Олардың бұл пікіріне өнім беретін жерлерді сол кездегі иегерлер-феодалдардың атымен атау дәлел болып табылады. Жер дауларын шешкенде соттар жердің атауын даудың пәні болып отырған жер учаскесінің кімнің иелігінде екенін анықтау үшін пайдаланған. Су көздері бар ең жақсы жер учаскелері феодалдардың қолдарында болды. Бұл жағдайда көптеген қарапайым көшпенділер өзен суын қолдану кезінің өзінде қарсылықтарды кездестірді. Ол үшін, көп жағдайда, ханның немесе өзенге жанасып жатқан учаскенің иегерінің арнайы рұксатын алу қажет болды. Анық болғандай, егер су көздері бар жайылымдар қауымдық меншікте болған болса, осындай рұқсат алудың қажеттілігі болмас еді.

Аталғанның дәлелдеуінше, Қазақстанда феодалдардың жеріне жеке меншік болған. Әрине, сол кезеңдегі жерге жеке меншік институты біздің бүгінгі күнгі түсініктерімізден өзгеше болды. Қазақстандағы меншік санаты сол кезеңдегі болған патриархалды-феодалдық қоғамның белгілерін иеленді. Сонымен, елімізде жерге меншік қазақ қоғамының көшпенділік жағдайда өмір сүруі тудырған ерекшеліктері бар феодалдық меншік болды. Қазақстанда жерге патриархалдық-феодалдық жеке меншік институтының болуына қарамастан, қоғамда жерді оқшаулауға байланысты қатынастар болмады. Себебі, капиталистік қатынастар, соның ішінде жерді сату-сатып алу және жермен өзге азаматтық құқықтық мәмілелер жасасу қатынастары қалыптаспаған және олардың болуы мүмкін емес еді. Яғни, жер нарықтық қатынастарының қалыптасуының нақты алғышарттары болмады. Жер құқықтық қатынастар құрылымы тек Қазақстанның Ресейге қосылғанынан кейін өзгерді.

Қазақстанның Ресей құрамына өту процесі күрделі сипатта болды. Белгілі болғандай, бұл саяси процесстің басы болып патша Анна Иоаннаның 1731 жылдың 12 қаңтарындағы грамотасы және Кіші жүз ханы Әбілхайырдың 1731 жылы 10 қазанда ант беруі табылды. Осы жылы Кіші жүз ханы сияқты, Ұлы жүз ханы Семеке Ресейге адалдыққа ант берді. Одан кейінірек, 1740 жылы адалдыққа антты Орта жүз ханы Әбілмәмбет және Абылай сұлтан берді. Сол жылы 1819 жылдың 18 қаңтарында сұлтан Абылайхан өзіне қарасты 55462 қазақпен ресей бодандығына өтті. Қазақстанның Ресейге нақты қосылуы 1847 жылы жүзеге асырылды[4] . Сонымен, Қазақстанның Ресейге қосылуы 1731 жылы басталып, тек 1847 жылы аяқталды, бұл процесс жалпы 116 жылды қамтыды.

Қазақстанның Ресейге қосылуы жер қатынастарының сипатына және оны құқықтық реттелуіне өз әсерін тигізбей қойған жоқ.

Біріншіден, барлық жер қоры хан-сұлтандық шыңғыс ұрпақтарынан Ресей империясының меншігіне өтті. 1868 жылғы «Уақытша ережелердің» 210-бабында айтылғандай: «Қырғыз көшпенділері алып отырған жерлер мемлекеттік деп танылады және қырғыздардың қауымдық пайдалануына беріледі».

Екіншіден, патшалық қазақтар үшін жер пайдаланудың қауымдық нысанын сақтады, ал жер қатынастарын реттеу бұрынғысынша, қазақтың әдет-ғұрыптық нормалары негізінде жүзеге асырылады.

Үшіншіден, қазақтардың әдеттегі құқығында жеке отбасылардың күзеу және қыстауларға, шабындықтарға жеке меншігін таныған нормалар пайда болды.

Төртіншіден, жер қатынастарын құқықтық реттеу әдеттегі құқығымен қатар жалпы империялық ресейлік заңдармен реттелді.

Сонымен, Қазақстанда жер нарығын құқықтық реттеудің аталған тарихи кезеңін Ресейден бөлек қарастыру мүмкін емес. Жалпыресейлік әлеуметтік процесстер Қазақстанда да өзінің тікелей немесе жанама көрінісін тапты.

Қазақстандағы социалистік жер қатынастары 1917 жылғы Қазан революциясының жеңуімен орнатылды. Жер айналысы саласындағы қоғамдық қатынастар 1917 жылдың 26 қазанындағы (8 қараша) Жер туралы декретпен және 1918 жылдың 27 қаңтарындағы «Жердің социалдануы туралы» Декретпен құқықтық бекітілді. Аталған декреттердің ең маңызды және негізгі ережелерін қарастырайық:

Жер туралы декрет келесіні жариялады:

«1) Жерге помещиктік меншік ешбір өтеусіз тегін түрде ауыстырылады.

2) помещиктердің жерлері, үлестік, шіркеулік, монастрьлық жерлер секілді, барлық жанды және жансыз құралдарымен, усадьбалық құрылыстармен Болыстық Жер комитеттерінің, Шаруалық Депутаттардың Уездік Кеңестерінің қол астына Құрылтайшы Жиналыс жер туралы мәселені шешкенге дейін өтеді.

5) Қарапайым шаруалар мен қарапайым казактардың жерлері тәркіленбейді.

Ары қарай, Жер туралы Шаруалар бұйрығында, одан тереңірек қарастырғандай:

1) Жерге жеке меншік құқығы мәңгі жойылады; жер сатылмайды, сатып алынбайды, жалға беру, кепілге қойылмайды немесе кез-келген басқа әдіспен оқшауланбайды. Барлық жер . . . ақысыз оқшауланып, бүкіл халықтық игілікке айналады және онда еңбек ететін барлық адамдардың пайдалануына өтеді.

5) Жерді пайдалану құқығын Ресей мемлекетінің жерді отбасының көмегімен немесе серіктестік арқылы өз еңбегімен өңдеуге ниет білдірген барлық азаматтары (жынысына қарамастан) өңдеуге күші бар мерзімге ала алады. Жалдамалы еңбекке жол берілмейді.

7) Жер пайдалану теңестіруші болу керек, яғни жер еңбектік немесе тұтыну нормасы бойынша жергілікті жағдайларға қарай еңбекшілердің арасында бөлінеді»[5] .

«Жердің социализациялау туралы» Декрет, әрине, Жер туралы декретпен үндес болды. Онда және де жарияланғандай:

1-ші бап. РСФСР шегіндегі жерге, қойнауға, су, ормандарға және табиғаттың барлық жанды күштеріне кез келген меншік жойылады.

2-ші бап. Жер ешбір (анық және жасырын) өтемақысыз еңбекші халықтың пайдалануына өтеді.

3-ші бап. Осы заңмен ерекше қарастырылған жағдайларды қоспағанда, жерді пайдалану құқығы оны өз еңбегімен өңдеушілерге ғана тиесілі.

4-ші бап. Жерді пайдалану құқығы жынысына, діни көзқарастарына, ұлты, бодандығына қарай шектелмейді.

35-ші бап. РФСФР, социализмге тезірек жету мақсатында, жердің жалпы өңделуіне біртұлғалыдан көрі еңбектік коммунистік, артельдік және кооперативтік шаруашылықтарға артықшылық бере отырып, барлық көмегін (мәдени және материалдық көмек) көрсетеді.

45-ші бап. Өзінде бар жерге пайдалану құқығын ешкім басқа адамға бере алмайды.

46-шы бап. Жерді пайдалану құқығы осы заңда белгіленген тәртіптермен алынып, ешбір жағдайда бір тұлғадан екінші тұлғаға өте алмайды.

Сол кезеңдегі ең маңызды мәселе - жерге меншік құқығы мәселесі болды. «Жердің социалдануы туралы» Декреттің 1-ші бабында жерге кез келген меншік мәңгіге жойылады деп бекітілген. Ол шынымен сондай болды ма? Әрине, жоқ. Жерге тек жеке меншік қана тәжірибелік жойылды. Ал жерге мемлекеттік меншік жойылған жоқ, керісінше, дамып, кеңейіп, жалғыз өзі мүмкін болды, яғни жерге мемлекеттің монополиясы орнатылды.

Декреттерде жермен қоса, жерді пайдалану құқығымен кез-келген мәмілелер жасауға, яғни сатуға, сатып алуға, жалға беруге, кепілге қоюға және оқшаулауға тыйым салынды.

Ол, соңында, жер нарығының жойылып, жер қатынастарының әкімшілік-биліктік жүйесінің туындауына әкелді.

Кеңестік кезеңдегі жер қатынастары жерге тек мемлекеттік меншікпен, оны азаматтарға, ауыл шаруашылық ұйымдарды қоса алғанда ұйымдарға пайдалануға берумен, жер пайдаланудың ақысыздығымен, шаруалардың жерден және өздерінің еңбектерінің өнімінен оқшаулануымен, олардың өз еңбектерінің нәтижесіне қызығушылықтың жоқтығымен, экологиялық шешілмеген сұрақтармен сипатталды. Мұның бәрі, ақыры, 80-ші жылдардың аяғында үлкен жер қайта құрулардың қажеттілігін қоғамдық түсінуге әкелді.

Қазақстанның жер саласындағы әлеуметтік-экономикалық жағдай осындай болды.

Жер нарық қатынастарын құқықтық реттейтін заң актілерінің көптігіне қарамастан, аталған нормативтік құқықтық актілер Қазақстандағы жер қатынастарына елеулі әсерін тигізбеді. Оған қоса, Ресей мемлекеті бұрынғы тұрғындардан жерлерді әскери қажеттіліктер үшін де, казак және әскери тұрғындарға беру үшін де алып алудың мақсатты саясатын жүргізді Жер кез келген халық үшін негізгі табиғи байлық кқзі болғандықтан, оны пайдалануға байланысты мәселелер ерте кезден бастап, қзектілік мәселелерге айналды. Жер учаскесін алып қою институты жер құқығы ғылымында жеткілікті дәрежеде зерттелмеген тың мәселелердің бірі болып табылады. Ол заң жүзінде жер учаскесін мемлекет мұқтаждықтары үшін ғана алып қоюдың жүзеге асырылып келгендігімен түсіндіріледі. Кеңестік құқық жүйесінде жер учаскесін мемлекет және қоғамдық мұқтаждар үшін алып қою институты біртіндеп қалыптасты. Кеңестік биліктің алғашқы декреті, атап айтсақ 26 қазан 1917 жылы қабылданған “Жер туралы” декрет және 19 ақпан 1918 жылы қабылданған “Жерді социализациялау туралы” декреттер болды. Бірақ бұл декреттерде жерді мемлекет және қоғам мұқтаждары үшін алып қою мәселесін қарастырмады[6] . Жер пайдаланушылардан жерді алып қою алғаш рет “Социалистік жерге орналастыру және социалистік жер иеленуге өту туралы 14 ақпан 1919 жылы қабылданған ережеде көрсетілді[7] . Жер учаскесін алып қоюға байланысты нақты ережелер 22 мамыр 1922 жылы қабылданған “Еңбекпен жер пайдалану туралы“ Заңда қарастырылды. Бұл ережелер кейіннен 1922 жылы қабылданған Жер кодексіне енгізілді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.