Ұлы ғалым Ибн-Теймианің (р.а.) оқушысы Ибн ал-Кайимнің(р.а) кітабы

Пән: Дінтану
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Бұл ұлы ғалым Ибн-Теймианің (р. а. ) оқушысы Ибн ал-Кайимнің(р. а) кітабы

Мейірімді де Рахымды Аллаһтың есімімен бастаймын.
Күнəлар əсері. Барша мақтау бүкіл əлемдердің Раббысы Аллаһқа тəн. Жəне Аллаһтың игілігі мен сəлемі Оның елшісі Мухаммедке болсын .
Біз бұл тақырыбымыздың астында күнəлардың жекелеген адам мен қоғамға тигізетін əсерлері жайында айтып өтпекшіміз . Имам Ибн Қайим Əл-Жаузия өзінің бір сөзінде :
-Күнəлардың зиян тигізетіні сөзсіз . Жəне оның жүрекке тигізетін зияны удың өз дəрежесіне қарай денеге тигізетін зияны сияқты . Бұл дүние немесе ақыретте болсын адамдарға жолығатын жамандық пен ауырулардың көбісінің себебі осы күнəлар емес пе ? Ойланшы Адам ата мен Хауа анамызды жаннаттан шығарған не нəрсе ? Сондай бір лəззаттар мен нығметтердің, қуаныштар мен рахаттардың жайы балған жаннаттан, уайым -қайғы мен қиыншылық, сынақтардың жайы болған бұл дүниеге оларды не нəрсе түсірген еді ?
Ал, Ібілістің Аллаһтың рахметінен алыстатылып, лағнетке ұшырап, оның ішкі -сыртқы дүниесінің қорқынышты да, ұсқынсыз бейнеге айналып аспан иеліктерінен қуылуына не нəрсе себеп болған еді ? Иə, ол Ібілістің жақындықтан алыстыққа, рахметтен лағнетке, сұлулықтан ұсқынсыздыққа, жаннаттан тозаққа, иманнан күпірлікке, Раббысына балған достығынан дұшпандыққа, ұлықтау, пəктеу сөздерінен өтірік пен қиянатқа, серік қосушылық пен жаман жаққа, сауапты істерден күнəларға өтуіне себеп балған нəрсе ол - күнə . Соның салдарынан ол Аллаһтың шексіз мейірімінен алыстап, қатты азабына душар болды . Жəне бүкіл кəпірлер мен серік қосушылардың, парасатсыз пасықтар мен күнəһар жасықтардың басшысыша айналды . Аллаһтың əмірлерін атқармай, тиымдарынан тиылмай Оның рахмет назарынан махрұм қалып, қор болудан Аллаһтың өзі қорғасын !
Жəне кешегі Нұх пайғамбар қауымының ешбір құтқарушы таба алмай, топан су астында қалып өлім қауышуларына не нəрсе себеп болған еді ?
Ал, үстерінен жеті түн, сегіз күн тұрған жойқын желден жойылып кеткен Ғад елінің сондай үрейлі азапқа душар болуларының себебі неде ?
Ашты дауыстан кеуделеріндегі жүректері тоқтап өлген Самуд елінің жойылуына не себеп ? Періштелер жоғары аспанға көтеріп, кейін аударып жермен жексен етілген Лут қауымының зардабы неден ? Төбелеріне қорқынышты бұлт шоғырланып, сол бұлттан үстеріне от жауып қырылған Шұғайып қауымының қасіреті неден ? Кеше “Мен құдаймын” -деген Ферғауынды, оның жойқын əскерін теңіз астына шөктірген нəрсе не еді ? Ал, байлығына мастанып, Құдайын ұмытқан Қарунды малымен, жанымен, үй -жайымен жерге жұтылуына себеп болған нəрсе не еді ?Жəне кітап түсірілген қауым ияһдилердің бастарынан бірнеше азаптарды өткізіп, тіпті кейбір тайпаларының маймылға, шошқаға айналуларының салдары неде ?Иə, Нух пайғамбардан кейін қаншалаған қауымдар өтті ? Олардың қаншасы азаптарға душар болды ? Не себептен ? Əлбетте бəрі күнəнің себебінен !
Сөзсіз əрбір күнəнің ішінде азап бар . Егер кімде -кім сол күнəні жасаса жəне сол күнəлі істен бас тартып тезірек тəубе жасамаса, онда ол күнəнің қасіретті зардабы оған міндетті түрде айналып соғары сөзсіз . Бірақ өкінішке орай, Құдайын ұмытып жасаған күнəні, Құдай да ұмытады-деп ойлап, алданып жүргендер қаншама ? Ал, ақиқатта Аллаһ еш нəрсені ұмытпайды . Муса пайғамбар ғалайһиссалам қасиетті Құранда Аллаһты былай деп сипаттаған :
1
“ Менің Раббым жаңылмайды да, ұмытпайды ” (Таһа :52)
Ал, кейбір адамдар білімнің саяздығынан Аллаһтың кеңшілік-мəрхеметі мен кешірім-мейіріміне сүйеніп алып, көптеген парыз етілген əмірлер мен тиым етілген харам істерде бейғамдық жасауда . Яғни олар мойындарына парыз етілген істерді тастап қойып немесе оны атқаруда жалқаулық танытады да, сол өзінің кемшілігіне Аллаһтың кеңшілігін айтып сылтауратады . Болмаса Аллаһ харам еткен істі жасайды да, “ Е, Аллаһ кешіруші, мейірімді ” - деп, өз айыбын ақтап жатады . Қайталана беруменен кішкене күнəлар үлкен күнəларға айналады . Ал сол күнəлардан қайтпай, қайта-қайта оралып жасай беру Аллаһтың заңына ерегісіп қарсы шығумен тең . Ал, Аллаһтың қылмыскер қауымдар мен Оның шариғатына ерегісіп қарсы шығушы қауымдарға беретін азабы өте қатты . Аллаһтың мейіріміне ғана сүйеніп, күнəлі істерге түскен қауым, сол Аллаһтың азабының қатты екенін де ұмытқан . Жаратқан Аллаһ Өзінің кітабында былай деп айтқан :
Ей, Мухаммед ! “ Құлдарыма хабар бер . Күдіксіз Мен аса жарылқаушы, ерекше мейірімдімін . Жəне шын мəнінде азабым да өте күйзелтуші „. (49:50)
Мəшһүр хадистанушы имам Муслимнің сахих хадистер жинағында пайғамбарымыз Мухаммедтің ( Ол кісіге Аллаһтың игілігі мен сəлемі болсын) былай деп айтқан сөзі бар: “Дүниеде артықша нығметтер ішінде өмір сүрген, тозақтықтардан болған бір пенде келтіріледі . Содан ол тозаққа бір батырылып алынады . Кейін оған ; “ ей, адам баласы ! Сен бірде -бір жақсылық көрдің бе ? . Саған бірде -бір нығмет кезігіп пе еді ? ”- делінеді . Оған ол ( Аллаһтың атымен ант ішіп ) : “ Жоқ, Уаллаһи ! Ия, Раббым -дейді . ( Яғни, ешбір жақсылық көргенім жоқ, маған ешбір нығмет кезіккен жоқ - дейді . ) Жəне дүниеде ең қатты қиыншылықтарды көрген, жаннаттықтардан болған бір пенде келтіріледі . Ол жаннатқа бір батырылып алынады . Кейін оған : “ Ей, адам баласы ! Сен қандай да бір ауыртпашылық көріп пе едің ? . Сенен қандай да бір қиыншылық өтіп пе еді ? - делінеді . Сонда ол ( Аллаһтың атымен ант етіп ) : “ Жоқ, Уаллаһи, Ия, Раббым ! Менен ешқандай ауыртпашылық өткен жоқ . Мен ешқандай қиындық көргенім жоқ ””-дейді . ( Муслимнен риуаят етілген ) . Аллаһ бір батырылып шығарылғанда бүкіл көрген жақсылықтарды ұмыттырып қоятын тозақтан сақтасын ! Жəне қойынына бір түсірілгенде бүкіл көрген қиыншылықтарды ұмыттырып қоятын жаннатына жайғастырсын!
Баршамызға мəлім болған нəрсе егер адам күнəлардан тəубе менен тазармаса, онда ол күнəлардың сол пендені ақырет күнінде үлкен апаттар мен азаптарға жолықтыратыны . Сонымен қатар күнəлардың бұл дүниеде де адамға тигізетін өкінішті əсерлері бар . Сол əсерлердің ішіндегі ең ауыры иманға тигізетін əсері . Иманға Əһлі Суннаның танымы бойынша былайша түсіндірме берілген : Иман - дегеніміз оны тілмен айту, жүрекпен растау жəне бұйырылған амалдарды орындау . Жəне ол иман тағат-ғибадаттармен артып, ал күнəлардан кемиді . Міне бұдан көріп отырғанымыздай, күнəлардың мұсылманның екі дүниеде бақытты болуына себепкер болатын иманға зарарын тигізетіні. Расында Аллаһқа жəне ақырет күніне шынайы сенген мұсылман кеңшілікте де, таршылықта да өзін бақытты сезінеді . Оның жүрегі тыныштыққа толы болады . Ол əркез Аллаһтың берген рызық-несібесіне қанағатшыл, тағдырына риза, нығметтерге шүкір қылушы, сынақтарға сабыр қылушы пенде . Бұл турасында пайғамбарымыз ( Ол кісіге Аллаһтың игілігі мен сəлемі болсын ) былай деп айтқан : “ Исламды 2
қабылдаған жəне жеткілікті дəрежеде рызықтандырылған, əрі Аллаһ оны Өзінің оған бергенімен қанағаттандырып қойған пенде шынынды табысқа жетті ”. ( Ибн Əмірден Муслим риуаят еткен ) .
Пайғамбарымыз ( Ол кісіге Аллаһтың игілігі мен сəлемі болсын ) жəне бір сөзінде :“ Иман егесінің ісі ғажап . Расында оның бүкіл ісі өзі үшін қайырлы. Жəне бұл нəрсе тек иман келтірген кісі үшін ғана . Егер оған бір қуанышты нəрсе жетсе шүкірлік қылады . Онысы оған қайырлы болады . Ал, егер оған бір қиыншылық жетсе сабырлық танытады . Сөйтіп онысы да оған қайырлы болады„-деп айтқан . ( Имам Муслим жəне имам Ахмад Суһейбтен риуаят еткен . )
Бірде мəшһүр Ибраһим ибн Адһам өзінің серіктерімен бірге бір судың қасында, кепкен нан жеп отырып былай деп айтқан екен :
Егер патшалар мен олардың балалары біздің иман нығметінің арқасында қандай бақытты күйде екенімізді сезсе, онда олар оған жету үшін бізге қылышпен күрес ашар еді .
Ибн Таймия өзінің бір сөзінде :
-Бұл дүниеде бір жаннат бар . Кім ол жаннатқа кірмеген болса, онда ақыреттегі жаннатқа да кіре алмайды -деген . Яғни, бұл дүниедегі жаннат - иман, ислам жаннаты . Иманның шынайы дəмін сезінген адамның жаннаты .
Ал, екінші бір ғалым :
- Аллаһтың əуел бастан маған бекітіп қойған рызық-несібесін ешкімнің алып қоя алмайтынын білгенімде, жаным тыныштық тапты -деген .
Пайғамбарымыз ( Ол кісіге Аллаһтың игілігі мен сəлемі болсын ) өзінің шарапатты хадистерінің бірінде :
- Расынды Аллаһ дүниені сүйген пендесіне де, сүймеген пендесіне де береді . Ал, иманды тек сүйген пендесіне ғана береді -деген . ( Бұл хадис имам Бухаридің « Тарих » атты кітабында келген . Тирмизи мен Бағауилер де риуаят еткен . Жəне имам Заһаби сахих хадистер қатарына қосқан . )
Міне осы Пайғамбарымыздың ( Ол кісіге Аллаһтың игілігі мен сəлемі болсын ) иман тұрғысында айтып өткен бірер хадистері мен ғұламалардың сөзінен нəрленгеннен кейін, өзіміздің негізгі тақырыбызға қайта оралайық . Расында харам етілген бұл күнəлардың адамның жүрегіне, тəніне, осы дүниесі мен ақыретіне тигізетін жаман əсерлері мен қатты қасірет пен өртеуші өкініш əкелетін зиянкестіктері бар . Сол жаман əсерлердің кейбіріне жеке-жеке тоқталып өтеміз .
1. Күнəнің келтіретін зардаптарының бірі ; адамға халал мен харамды, жақсы мен жаманды ажыратуына көмектесетін, əрі дүниедегі басқа түскен сынақтардан сүрінбей өтіп, ақыреттегі Аллаһ уəде еткен жаннат жақсылықтарына жетуіне мүмкіндік беретін пайдалы ілімге жетуінен тосып қояды . Ілім -ол Аллаһтың жүрекке орнықтыратын нұры . Ал, күнə болса сол нұрдың өшуіне себеп . Бірде имам Шафиғи ұстазы имам Мəлікке кітап оқып беріп отырады . Имам Мəлік оның даналығы мен түсінігінің тереңдігіне таң қалып, оған :
- Сенің жүрегіңе Аллаһ нұр орнатқан екен . Сен сол нұрды күнəлардың кесірімен кетіріп алма -дейді . Расында сол имам Шафиғидің жаттау қабілеті өте күшті болған . Ол кісі кітабын ашып көзін салса болды, ондағы аяттарды немесе хадистерді көңіліне түйіп, санасында сақтап, жүрегінде жаттап қояды екен . Сол үшін ол кісі жаттау кезінде екі беттегіні араластырып алмау үшін, кітаптың бір бетін жауып отыратын болған . Бірде ол сол жаттау қабілетінің аздап əлсірегенін сезеді . Ол нəрсеге уайымдаған ол, Уакиғ деген ұстазына барып бұл іс жайында кеңес сұрайды . Ұстазынан оның себебін білген ол, сол ұстазының өсиетін өлең жолдарына түсіріп, былай деген екен :
3
Шағым еттім ұстазыма ардақтаулы,
Жаттауымда пайда болған шабандықты .
Кеңес етті күнəлардан алшақтауды,
«Жуытпа» -деп маңайыңа жамандықты .
« Тыңда»-деді, сөзіме көңіл бұрып,
Сөз суырып білімнің тереңінен :
- Ілім - ол нұр . Ал, Аллаһтың ондай нұры,
Орнамайды күнəһардың жүрегіне .
Расында, Исламның бірінші бұйыратыны - ілім. Жəне ол ілім таза жүректерге қонады . Əрі ілім болмаса ақыл азады . Ал, ақылсыз пенде дін қадірін түсінбейді . Ал, дін қадірін түсінбеген адам діндемін десе де дінсіз ¸. Ал, дінсіз адам - жаннаттан махрұм адам .
2. Күнəнің екінші зардабы адамның рызқысын кемітеді . “ Муснад „ атты кітапта : “Расында құл жасаған күнəменен рызық-несібеден махрұм етіледі „ - деген хадис бар . ( Имам Ахмад, ибн Мажалардан риуаят етілген . )
Сол сияқты тақуалық рызық несібенің кеңейуіне бір себеп . Ал тақуалықты тастау пақырлыққа бастайтын жол . Расында күнəларды тастау менен адамның рызық-несібесіне береке енеді . Құдіретті Аллаһ Құранда :
“ Кім Аллаһтан қорықса, (Аллаһ ) оған бір шығар жол пайда қылады . Жəне оны ойламаған жерден рызықтандырады „ -деген . ( Талақ : 2, 3 ) .
3. Күнə əсерінен болатын үшінші зардап ; күнə жасаушы пенде өзінің жүрегінде Аллаһтан алшақтап бара жатқандықты сезінеді . Ақырында сол алшақтық оны оқылған Құран мен айтылған азаннан лəззат алуынан, естіген уағыз насихаттарынан əсерленуінен махрұм етеді .
4. Күнəнің тигізетін төртінші зардабы ; Күнəһар пенде Аллаһтың сүйген салихалы пенделерінен алыстай бастайды . Осы күнəлар себебінен болған алшақтық күшейген сайын, ізгілерден алыстауы да күшейе береді . Олармен бас қосып отырудан жүрегі шаршап тұратын болады . Олардан алыс жүрудің əрекетін іздестіре бастайды . Олармен бірге отырмау үшін, олармен бірге болмау үшін түрлі себептер мен істерді сылтауратуды шығарады. Тіпті Аллаһтың Өзі оның күнəлары себепті ондай пайдалы отырыстарда болуына тапиқ бермеуі мүмкін . Соның салдарынан сондай салихалы отырыстардың берекетіне жетуге лайықсыз болып, одан алар пайдалардан алыстап қалып жатады . Ол Аллаһтын есімін жиі еске алатын ізгі кісілердің тобынан алыстаған сайын, шайтанның тобынан болған күнəһар қылмыскерлерге жақындай беретін болады .
5. Күнəнің бесінші келтіретін зияны істері қиындай бастайды . Бір істі бітірейін деп қолына алса, сол істі ақырына жеткізе алмай кедергілерге тап болады . Ал, кім Аллаһтан қорықса, Оның тиым еткен істерінен тиылып, парыз еткен істерін атқаруда ықтиятты болса, онда Аллаһ оның істерінің шешілуін оңай етіп қояды . Аллаһ Құранда былай деген :
“ Кім Аллаһтан қорықса, оның ісіне оңайлық жасайды „. ( Талақ:2, 4 )
Сəлəф ғалымдарының бірі :
-Мен егер бір күнə жасап қойсам, сол күнəмнің əсерін əйелім мен мінетін көлігімнін мінез-құлқынан кездестіремін -деген .
4
Ия, адам күнəсі себепті жанұясындағы жақсы да, жайдарлы қарым-қатынастардан ажырап, мінетін көлігінде де, істейтін тірлігінде де көптеген сəтсіздіктерге жолыға беретін болады . Ал, ол нəрсе оның жүйкесін жұқартып, құлшыныстарын азайтып қояды .
6. Күнəнің тағы бір зияны жүрекке қаранғылық орнатады . Күнəнің артуыменен ол қаранғылық та арта береді . Нəтижесінде сол қаранғылық бетке шабады . Сөйтіп түсінің игі көрінісін кетіреді . Көз жанарының нұры солады . Жақсы мен жаманды, халал мен харамды ажыратудан қалады . Расында тағат-ғибадат ол - нұр . Ал, күнə - қаранғылық, түнек . Пайғамбарымыздың ( Ол кісіге Аллаһтың игілігі мен сəлемі болсын) сахабаларының бірі Абдуллаһ ибн Аббас ( Аллаһ одан разы болсын ) былай деген :
Əрбір жақсылық іс адамның жүзіне жарқындық, жүрегіне нұр орнатады . Əрі оның рызқысын кеңейтіп, денесінің қуатын арттырады . Жəне елдің жүрегінде махаббат орнатады . Ал, күнəлі іс адамның жүзін түңертеді . Кеудедегі жүрек пен ертең түсетін қабірге қаранғылық орнатады . Дененің қуатын əлсіретіп, рызқыны кемітеді . Əрі елдің жүрегіне жеккөрушілікті орнатады .
7. Күнəнің жетінші зардабы ; жүрек пен денені əлсіретеді . Жүректегі əлсіреу белгілі нəрсе . Күнəлардан əлсірей бере жүрек ақырында өз тіршілігін тоқтатады . Сол сияқты күнə əсерінен дене де əлсірейді . Расында мұсылман адам денесіне қуатты жүрегінен алады . Мұсылманның жүрегі иманмен қуаттанған сайын, денесінің қуаты да арта түседі . Ал, күнəһар адам болса денесі қанша қуатты болса да, нағыз қысылтаяң шақтарда ең əлсіз адам сол . Оның бойқуаты өзіне ең керекті шақтарында қапы қалдырып, қиянатқа ұшыратады . Расында, тарихтың ақиқатты айтып тұрған ақ парақтарына назар салып, ой көзіңді жүгіртіп көрші ! Кеше дүниені дүркіретіп тұрмыз деген Парсы империяларының, Рим империяларының дене қуаттары мен əскери дайындықтары қандай еді ? Бірақ сол дене қуаттары аздаған ғана мұсылмандармен болған бетпе-бет соғыста оларды қапы қалдырған жоқ па еді ? Мұсылмандар ол майданда аз болса да, жүрек қуаттарымен, сол жүрек қуатымен қайраттанған дене қуаттарымен олардан үстем болған жоқ па еді ?
Бірақ қазіргі уақытта біздер мұсылманның əлсіздігін жиі көреміз . Оның басты себебі олардың діни ұстанымдарының Құран мен сүннеттің көрсеткен ұстанымдарынан алшақтауында . Егер олар Аллаһтың кітабы мен Оның пайғамбарының ( Ол кісіге Аллаһтың игілігі мен сəлемі болсын) сүннетіне қайта оралса, онда оларға келер жеңіс те, табыс та, жақсылық та қайта оралатыны сөзсіз .
8. Күнəнің келтіретін сегізінші зардабы ; адамды тағат ғибадаттардан махрұм етеді. Күнə артқан сайын оның қарсысындағы тағат-ғибадаттар кеми береді . Пенде намаз оқығандағы, Құран оқығандағы лəззаттарынан ажырайды . Иманның тəттілігін жоғалта бастайды . Намазда Раббысынан болған қорқыныштарды жоғалтады . Жүрегі қатайып, көзінен жас тамбайтын болады . Ал, адам күнəдан алыстаса бұл нəрселер керісінше болады . Кім тағат-ғибадатқа беріліп, харам істерден тиыла бастаса, Аллаһ оны тəрк еткен нəрсесінен де артықша нəрсеге жолықтырып, оны иман лəззаттарымен, ғибадат лəззаттарымен бақытты етіп қояды . Пайғамбарымыздан( Ол кісіге Аллаһтың игілігі мен сəлемі болсын) келген мынандай бір хадис бар Ол хадисте :
5
- Назар Ібілістің жай оқтарынан болған бір оқ . Кім Аллаһтан қорқып сол назарды тастаса, Аллаһ оның орнына жүрегінде тəттілігін тапқан иманды береді, - делінген .
Ия, кім көзін, назарын харам нəрсеге салса, онда ол Ібілістің уланған оғыменен жарақаттанып, бақытсыздыққа ұшырайды . Ал, кім көзін, назарын харам нəрседен тиса, Аллаһ оны иманмен қуаттап, туралыққа жетектейді . Əрі ол пенде иманның лəззатын тауып, жүрегі бақытқа кеңеледі .
9. Күнəнің тоғызыншы кесапаты ; өмірді қысқартып, оның берекетін кетіреді . Адамның өмірі оның тірі болғандығымен өлшенеді . Бірақ адамды тірі деп айта алмаймыз, егер ол өзінің өмірін Аллаһқа деген махаббат, Аллаһтан болған қорқыныш, Аллаһтан болған үмітпенен, Оның разылығы үшін ғана жасалған тағат-ғибадаттарменен зейнеттемесе . Пайғамбарымыздың( Ол кісіге Аллаһтың игілігі мен сəлемі болсын) шарапатты хадистерінің бірінде :
- Раббысын еске алушы пенде мен Оны еске алмайтын пенденің мысалы, тірі мен өлінің мысалындай, - делінген . ( Бухари риуаят еткен ) .
Яғни, кім Раббысын жүрегімен, тілімен, дене, мал ғибадаттарымен жиі еске алып жүретін болса, онда ол тірі адам . Ал, Раббысын ұмытқан адам өлген адаммен тең . Расында күнəлар адам өмірінің берекетін алып қояды . Мысалға ілгергі өткен ғұламалардың өміріне назар салсаң бұл нəрсені анық байқайсың . Олардың күнəдан сақтанғандықтары үшін Аллаһ олардың өміріне, уақыттарына, істеген амалдарына, сөйлеген сөздеріне, жазған кітаптарына, Аллаһтың разылығы үшін жасаған барша əрекеттеріне берекет беріп қойған . Олардың заманында қазіргідей алысты жақын ететін, қаранғыны жерді жарық ететін, көп жұмысты аз ететін техникалық жетістіктер болған жоқ . Олар бір аят пен бір хадисті үйрену үшін айлап сапар шегетін болған . Олар күннің жарығымен білім жинап, айдың жарығымен кітап жазатын . Қазіргідей қаптап жатқан қағаз, қалам да жоқ . Бір парақтың бетіне бір нəрсені жазу үшін, қаламын бірнеше рет сияға батырып отыратын . Сөйте тұрып олар əлі күнге дейін құнын жоғалтпаған, талай адамдардың көзін ашып, көкірегін оятқан том-том кітаптарды жазып қалдырған . Ал осы уақыттарда ол