Ақ Орда, Моғолстан, Әбілхайыр хандығы, Ноғай ордасы мемлекеттік құрылымдарының әкішілік-шаруашылық басқару дәстүрлеріндегі ортақтық пен ерекшеліктері

Жоспар
Кіріспе

1. Ақ Орда, Моғолстан, Әбілхайыр хандығы, Ноғай ордасы мемлекеттік құрылымдарының әкішілік.шаруашылық басқару дәстүрлеріндегі ортақтық пен ерекшеліктері
2. Манғол . татар шапқыншылығының қоғамның шаруашылық, әкімшілік. құқықтық және салық жүйесіне әсері.

ХІІІ ғ басында Моңғол империясының құрылуы Орта, Орталық Азия, Қазақстан және шығыс Еуропа Халақтары мен мемлекеттерінің тарихи өміріне үлкен әсерін тигізді. Моңғол шапқыншылығы Еуразия кеңістігін мекендеген тайпалар мен халықтардың қалыптасқан қарым- қатынасы мен байланысын бұзып, олардың этно-саяси және шаруашылық даму барысына өзгеріс әкелді.
Моңғол тайпалары моңғолдық Алтай териториясы мен ертістің жоғарғы ағысынан наймандармен қыпшақтарды ығыстырып, түркі тілдес тайпаларды ассимиляциялай отырып, түріктердің материялдық мәдениеттерінің көптеген элементерін, шаруашылығы мен тұрмысының, көшпелі салт-дәстүрлерінің формаларын өздеріне сіңіріп, Орхон мен Керуленнен батысқа қарай жылжыды. Сол дәуірден бастап соңғы кезге дейін сақталған түріктермен моңғолдардың қоныстану шекаралары қалыптасты.
Моңғол териториясы солтүстігінде Байкал, Ертіс пен Енисейдің жоғарғы ағысынан, оңтүстігінде Гоби шөліне дейін созылып жатты.
Моңғол шапқыншылығы Қазақстандағы түрік халықтарының антропологиялық бейнесі мен құрамына айтарлықтай өзгеріс енгізе алмаса да, олардың кельетінің моңғолдарға ұқсастығын күшейте түсті. Дегенмен моңғолдар Қазақстан териториясында өздері құрған ұлыстар халқының аз бөлігі болғандықтан сан жағынан көп түрік халықтарына тез сіңіп, тез арада оның тілі мен салтын қабылдады. Олар бір жерге топтасып, өз дәстүрі салт-санасы, әдет-ғұрпын сақтап қалған халық бола алмады.
Моңғол шапқыншылығыың нәтижесінде Монғолиядан қапзақстанға жылжыған этникалық топтардың қатарында найман, керейттермен қатар қоңырат, жалайыр тайпаларының болғандығы белгілі. Олар өз атауларын сақтап жергілікті түріктерге сіңіп кетті.

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Ақ Орда, Моғолстан, Әбілхайыр хандығы, Ноғай ордасы мемлекеттік
құрылымдарының әкішілік-шаруашылық басқару дәстүрлеріндегі ортақтық пен
ерекшеліктері
ХІІІ ғ басында Моңғол империясының құрылуы Орта, Орталық Азия,
Қазақстан және шығыс Еуропа Халақтары мен мемлекеттерінің тарихи өміріне
үлкен әсерін тигізді. Моңғол шапқыншылығы Еуразия кеңістігін мекендеген
тайпалар мен халықтардың қалыптасқан қарым- қатынасы мен байланысын бұзып,
олардың этно-саяси және шаруашылық даму барысына өзгеріс әкелді.
Моңғол тайпалары моңғолдық Алтай териториясы мен ертістің жоғарғы ағысынан
наймандармен қыпшақтарды ығыстырып, түркі тілдес тайпаларды
ассимиляциялай отырып, түріктердің материялдық мәдениеттерінің көптеген
элементерін, шаруашылығы мен тұрмысының, көшпелі салт-дәстүрлерінің
формаларын өздеріне сіңіріп, Орхон мен Керуленнен батысқа қарай жылжыды.
Сол дәуірден бастап соңғы кезге дейін сақталған түріктермен моңғолдардың
қоныстану шекаралары қалыптасты.
Моңғол териториясы солтүстігінде Байкал, Ертіс пен Енисейдің жоғарғы
ағысынан, оңтүстігінде Гоби шөліне дейін созылып жатты.
Моңғол шапқыншылығы Қазақстандағы түрік халықтарының антропологиялық
бейнесі мен құрамына айтарлықтай өзгеріс енгізе алмаса да, олардың
кельетінің моңғолдарға ұқсастығын күшейте түсті. Дегенмен моңғолдар
Қазақстан териториясында өздері құрған ұлыстар халқының аз бөлігі
болғандықтан сан жағынан көп түрік халықтарына тез сіңіп, тез арада оның
тілі мен салтын қабылдады. Олар бір жерге топтасып, өз дәстүрі салт-
санасы, әдет-ғұрпын сақтап қалған халық бола алмады.
Моңғол шапқыншылығыың нәтижесінде Монғолиядан қапзақстанға
жылжыған этникалық топтардың қатарында найман, керейттермен қатар қоңырат,
жалайыр тайпаларының болғандығы белгілі. Олар өз атауларын сақтап
жергілікті түріктерге сіңіп кетті.
Моңғол тілі Алтын Ордада да, Шағатай мемлекетінде де кең тарай алмады,
хан жарлықтары түрікше жазылды. Әдеби және ғылыми шығармалар негізінен
араб, парсы, қыпшақ тілдерінде қалыптасқан. Ақ Ордада өндіруші
шаруашылықтың екі түрі қатар бамыған. Оған отықшы аудандардағы меншік пен
шартты түрдегі жеке меншіктің айқындалуы иүше бола алады. Ал көшпелі
аудандардағы ірі ақ сүйектердің малға, жеке меншік жайларындағы билік
жүргізуіне және дала ақ сүйектерінің қолында орасан зор қисапсыз малдың
жинақталуы олардың іс жүзінде жайылымдық жерлерді меншіктенуіне әкеліп
соқтырды. Ал жайылым формалдық түрде қауымдық меншік деп саналды. Тарихи
деректерде бұл мемлекетте жерге иеліктің інжу, мүлік сойырғал, тархандық
смияқты түрлері болды.
Моғолстанның саяси тарихы феодалдық соғыстарға, қақтығыстарға, Темір
мен темірліктердің шабуылына жасаған тойтарыс қимылдарына толы. ХV ғ.
Бірінші жартысында мемлекетте феодалдық бытыраңқылық күшейе түсті. ХV ғ.
Алғашқы он жылында Қызыр Хоша ханның баласы Мұхаммет ханның тұсында
моғолстан тәуелсіздікке ие болып, Темірліктерден Шу мен талас аңғарлары
азат етілді.
Ақ Ордадағыдай бұл мемлекетте де жер қауымдық иелікте болып, оның
икта, інжу, сойырғал сияқты түрлері белгілі болды. Малдың ірі ақ
сүйектердің қолына топтасуы көшпелі аудандарды малға да, жайылымға да
олардың билік жүргізуіне әкелді. Деректердің хабарлауынша қала, дала,
егішілік, көшпелі халықтардан алынатын қалан, күпшір, зекет, тағар, баж,
харадж, сияқты бірнеше салықтардың түрі айтылады. Сонымен қатар халық
әскери, жол, еңбек, почта және т.б әр түрлі алымдар төленеді.
Моғолстаннығ біртіндеп әлсіреуінің негізгі факторы оңтүстік Шығыс
Қазақстан мен қырғыздардың бөлініп, оның ыдырауы болып табылады.
Моғол мемлекетінің әлсіреп, құлдырауының саяси және әлеуметтік-
экономикалық себептер: елдің ұлыстарға бөлініп кетуі, тайпа ақ
сүйектерінің арасындағы династиялық қырқысулар, соның нәтижесіндегі
халықтың наразылығы мен көшіп кетуі болып табылады.
Бір орталыққа бағынған күшті мемлекет қатарына көтеріле алмай, бірнеші
этна-сайси топтар, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.