Гидравликалық аппараттар
КІРІСПЕ
1 1. ГИДРОАППАРАТТАР
1.1 Клапандар
1.2 Редукциялық клапандар
1.3 Ағын арнасын бөлуші және қысымдар айырмашылығы клапандары
1.4 Кері клапан
2 РЕТТЕУШІ ГИДРОАППАРАТТАР
2.1 Гидравликалық дроссельдер (сұйықтың өту мөлшерін реттегіштер)
2.1.1. Бұрылмалы және тығыңды дросселдегіштер
2.1.2 Түзу сызықты дроссельдер
2.1.3. Квадратталған дроссельдер
2.2. Гидравликалық үлестіргіштердің элементтері (бөлшектері)
2.2.1 Золотниктік үлестіргіштер
2.2.2. Дросселдеуші золотниктік үлестірушінің жұмыс істеу принципі
2.2.3. Золотниктің негізгі параметрлерін таңдау
2.2.4 Екі сатылы золотниктік (сервозолотник) үлестіруші
2.2.5. Золотниктерге койылатын талаптар
2.2.6. Жазық золотникті үлестіргіштер
2.3 Крандық үлестіргіштер
2.4 Клаланды үлестіргіштер
2.5 Бағыттаушы үлестіргіштер
2.6 Дроссельдеуші үлестіргіштер
1 1. ГИДРОАППАРАТТАР
1.1 Клапандар
1.2 Редукциялық клапандар
1.3 Ағын арнасын бөлуші және қысымдар айырмашылығы клапандары
1.4 Кері клапан
2 РЕТТЕУШІ ГИДРОАППАРАТТАР
2.1 Гидравликалық дроссельдер (сұйықтың өту мөлшерін реттегіштер)
2.1.1. Бұрылмалы және тығыңды дросселдегіштер
2.1.2 Түзу сызықты дроссельдер
2.1.3. Квадратталған дроссельдер
2.2. Гидравликалық үлестіргіштердің элементтері (бөлшектері)
2.2.1 Золотниктік үлестіргіштер
2.2.2. Дросселдеуші золотниктік үлестірушінің жұмыс істеу принципі
2.2.3. Золотниктің негізгі параметрлерін таңдау
2.2.4 Екі сатылы золотниктік (сервозолотник) үлестіруші
2.2.5. Золотниктерге койылатын талаптар
2.2.6. Жазық золотникті үлестіргіштер
2.3 Крандық үлестіргіштер
2.4 Клаланды үлестіргіштер
2.5 Бағыттаушы үлестіргіштер
2.6 Дроссельдеуші үлестіргіштер
Осы күнгі машина, прибор (аспап жасау) тау-кен, мұнай, металлургия т.б. салалардың машиналары мен агрегаттарында гидравликалық жүйелер және гидрожетектер кеңінен қолданылады.
Гидравлика (сұйықтық техникалық механикасы) - қолданбалы ғылым, сұйықтың тепе-теңдік және қозғалыс заңдарын үйретеді, сондай-ақ, сол заңдарды инженерлік есептерді шығаруға қолдану жолдарын қарастырады. Гидравликалық аппарат - гидрожетектің бір құрылысы (түрі) болумен қатар ол ең болмағанда төменде келтірілген басқару функциясының бірін орындайды:
- жұмысшы сұйығының ағын арнасын өзгертеді немесе шектейді;
- жұмысшы сұйығының ағын арнасын ашады немесе жабады;
- жұмысшы сұйығының параметрлерін өзгертеді белгілі бір мәнде ұстап тұрады (шығын мөлшерін қысымды).
Гидроаппараттар, мына белгілері арқылы бөлінеді:
- жауып реттеуші элементке әсер ету принципіне қарай - клапандық және клапансыз әсер етуші гидроаппараттар;
- реттеу мүмкіндігіне байланысты - реттелетін және реттелмейтін гидроаппараттар;
- жұмысшы сұйығының ағып өтетін жолының қимасының түріне қарай - реттеуші және бағыттаушы гидроаппараттар;
- жауып реттеуші элементінің үйлестірушісіне (құрамына) қарай - золотникті, кранды және клапанды гидроаппараттар;
- тағайындалуына қарай - қысымдық клапандары, дроссельдер, үлестірушілер кері клапандар т.б.
Гидравлика (сұйықтық техникалық механикасы) - қолданбалы ғылым, сұйықтың тепе-теңдік және қозғалыс заңдарын үйретеді, сондай-ақ, сол заңдарды инженерлік есептерді шығаруға қолдану жолдарын қарастырады. Гидравликалық аппарат - гидрожетектің бір құрылысы (түрі) болумен қатар ол ең болмағанда төменде келтірілген басқару функциясының бірін орындайды:
- жұмысшы сұйығының ағын арнасын өзгертеді немесе шектейді;
- жұмысшы сұйығының ағын арнасын ашады немесе жабады;
- жұмысшы сұйығының параметрлерін өзгертеді белгілі бір мәнде ұстап тұрады (шығын мөлшерін қысымды).
Гидроаппараттар, мына белгілері арқылы бөлінеді:
- жауып реттеуші элементке әсер ету принципіне қарай - клапандық және клапансыз әсер етуші гидроаппараттар;
- реттеу мүмкіндігіне байланысты - реттелетін және реттелмейтін гидроаппараттар;
- жұмысшы сұйығының ағып өтетін жолының қимасының түріне қарай - реттеуші және бағыттаушы гидроаппараттар;
- жауып реттеуші элементінің үйлестірушісіне (құрамына) қарай - золотникті, кранды және клапанды гидроаппараттар;
- тағайындалуына қарай - қысымдық клапандары, дроссельдер, үлестірушілер кері клапандар т.б.
Жоспары:
КІРІСПЕ
1 1. ГИДРОАППАРАТТАР
1.1 Клапандар
1.2 Редукциялық клапандар
1.3 Ағын арнасын бөлуші және қысымдар айырмашылығы клапандары
1.4 Кері клапан
2 РЕТТЕУШІ ГИДРОАППАРАТТАР
2.1 Гидравликалық дроссельдер (сұйықтың өту мөлшерін реттегіштер)
2.1.1.Бұрылмалы және тығыңды дросселдегіштер
2.1.2 Түзу сызықты дроссельдер
2.1.3.Квадратталған дроссельдер
2.2. Гидравликалық үлестіргіштердің элементтері (бөлшектері)
2.2.1 Золотниктік үлестіргіштер
2.2.2.Дросселдеуші золотниктік үлестірушінің жұмыс істеу принципі
2.2.3.Золотниктің негізгі параметрлерін таңдау
2.2.4 Екі сатылы золотниктік (сервозолотник) үлестіруші
2.2.5.Золотниктерге койылатын талаптар
2.2.6.Жазық золотникті үлестіргіштер
2.3 Крандық үлестіргіштер
2.4 Клаланды үлестіргіштер
2.5 Бағыттаушы үлестіргіштер
2.6 Дроссельдеуші үлестіргіштер
Кіріспе
Осы күнгі машина, прибор (аспап жасау) тау-кен, мұнай, металлургия
т.б. салалардың машиналары мен агрегаттарында гидравликалық жүйелер және
гидрожетектер кеңінен қолданылады.
Гидравлика (сұйықтық техникалық механикасы) - қолданбалы ғылым,
сұйықтың тепе-теңдік және қозғалыс заңдарын үйретеді, сондай-ақ, сол
заңдарды инженерлік есептерді шығаруға қолдану жолдарын қарастырады.
1. ГИДРОАППАРАТТАР
Гидравликалық аппарат - гидрожетектің бір құрылысы (түрі) болумен қатар
ол ең болмағанда төменде келтірілген басқару функциясының бірін орындайды:
- жұмысшы сұйығының ағын арнасын өзгертеді немесе шектейді;
- жұмысшы сұйығының ағын арнасын ашады немесе жабады;
- жұмысшы сұйығының параметрлерін өзгертеді белгілі бір мәнде
ұстап тұрады (шығын мөлшерін қысымды).
Гидроаппараттар, мына белгілері арқылы бөлінеді:
- жауып реттеуші элементке әсер ету принципіне қарай - клапандық және
клапансыз әсер етуші гидроаппараттар;
- реттеу мүмкіндігіне байланысты - реттелетін және
реттелмейтін гидроаппараттар;
- жұмысшы сұйығының ағып өтетін жолының қимасының түріне қарай -
реттеуші және бағыттаушы гидроаппараттар;
- жауып реттеуші элементінің үйлестірушісіне (құрамына) қарай
- золотникті, кранды және клапанды гидроаппараттар;
- тағайындалуына қарай - қысымдық клапандары, дроссельдер,
үлестірушілер кері клапандар т.б.
1.1. Клапандар
Клапан деп - жұмысшы тесігі мөлшеріне одан ағып өтетін сұйық ағыны
қысымы көмегімен автоматты түрде реттейтін, сұйықтың ағын арнасын
басқаратын құрылымды айтады.
Гидрожетектердегі клапандар негізінен сұйық қысымы мен шығын мөлшерін
реттеп отыру үшін қолданылады, олар:
- қысымды ретеуіштер, тегеуріндік немесе қайтара төгуші, қорғаушы және
редукциялық жетілдіруші клапандар;
- шығын мөлшерін реттегіш, шығын мөлшерін тұрақтандырушы, шектеуші,
ағын арнасьшың жолын бөлуші және кері қайтарушы клапандары.
Тегеурінді клапандар. Олар үйлестірушілік құрылымдарының бірдей болуына
қарамастан, функциялық белгілеріне қарай қорғаушы және қайта төгуші
клапандар болып бөлінеді.
Тегеурінді клапандар жұмысшы сұйығын үздіксіз бакқа қайыра құйып
гидроөткізгіштегі берілген қысымды тұрақты ұстап тұратын болса, онда мұндай
клапандарды қайта төгуші клапандар деп атайды.
Тура әсер етуші тегеурінді клапанның 1,а-суретте жай үлгісі
көрсетілген. Ол жауып-реттегіш элементтен (1), серіппеден (4), тіреніштен
(5), нығыздағыштан (6), реттегіш винтген (3) және клапанның тұлғасынан (2)
тұрады.
Үйлестірушісінің қарапайымдылығына қарамастан, мұндай клапандарда
біршама кемшіліктерде бар: клапаннан өтетін сұйықтың шығын мөлшері аз
кезінде мұндай клапандар тұрақсыз жұмыс істейді. Шарлық жауып-реттегіш
элементтегі нардың бағыттаушысы болмағандықтан, ол өзінің қозғалу бағытына
тіп-тік жазықтықта да қозғала алатын болғандықтан, ол өзінің орналасқан
ұясын ұлғайтады. Сонымен, мұндай клапандар төменгі қысымда жұмыс істейтін
гидрожүйеде сақтандырғыш клапандары ретінде қолданылады.
1-сурет. Сақтандырушы клапандардың нұсқасы:
а-тура әсер етуші; ә-тура емес әсер етуші
1.2. Редукциялық клапандар
Редукциялық клапан деп, негізгі жолдан келетін қысымның мәнін азайтып,
азайған қысымды және осы қысымдар айырмашылығының мәнін де тұрақты ұстап
тұруға арналған гидроклапанды айтады.
Егер бір көзден (сораппен) бір уақытта бірнеше тұтынушы өртүрлі
қысыммен жұмыс істейтін болса, онда оны төмендеу қысымда істетіп немесе
төмеңдету үшін редукциялық клапандар қолданылады. Олар өздерінен шығатын
сұйықтың қысымын тұрақты ұстап тура алады.
Мұнда қысым көзі (гидросорап) ең үлкен қысыммен істейтін тұтынушыға
есептеледі де, қалған тұтынушыларға редукциялық клапанның көмегімен
төмендетіп беріледі.
1.3 Ағын арнасын бөлуші және қысымдар айырмашылығы клапандары
Сұйық жылдамдығының белгілі бір қатынасын немесе теңдігін жасау үшін
бір-бірінен алыстау орналасқан екі гидроқозғалтқыштың жылдамдықтарының
абсолюттік мәніне өте катаң талап қойылғанда шығын мөлшерінің арақатынасы
клапаны қолданылады.
Шығын мөлшерінің өзара қатынастығы клапанына - ағын арнасын бөлуші
клапандар жатады. Олар 1,2,3 немесе одан да көп ағын арнасына бөліп және
әртүрлі тұтынушылардағы шығын мөлшерінің мәнін белгілі бір қатынаста ұстап
тұратын клапандар.
1.4. Кері клапан
Жұмысшы сұйығын тек бір жаққа қарай өткеріп жіберіп отыру үшін кері
клапандар қолданылады.
Олар мысалы сұйықпен толтырып отырушы жүйелерде, сонымен қатар ағын
арнасы тек бір бағытқа қарай ағатын гидроөткізгіштерде кеңінен қолданылады.
Кері клапандардың жауып-реттегіш элементтері шарлық және конустық болып
жасалуы мумкін.
Кері клапаны (2-сурет), оның тұлғасынан (1), шарлық жауып-реттегіштен
(2) және оны қысып ұстаушы серіппеден (3) тұрады.
Кері клапандарындағы рұқсат етілген қысым шамасы 0,1÷0,3 атм, сондықтан
серіппенің қаттылығы өте аз мөлшерде алынады.
Кейбір кері клапандар үйлестірушілерінде жауып реттегіш элементгері
серіппесіз де жасалады. Ал тесікті жабу үшін жауып-реттегіш элементтің
салмағы пайдаланылады.
2-сурет. Кері клапанның нұсқасы
1.4.1. Клапандарды орниату орындары
Клапандар гидрожетектің қайсы агрегатың қорғауға арналған болса, сол
агрегатқа дейін немесе оған жақындау орналастырылуы керек.
Бірден көтеріліп кететін қысым мәндерінің "шыңдарын" реттеу үшін, тура
әрекет етуші клапандар қондырылады.
2. РЕТТЕУШІ ГИДРОАППАРАТТАР
2.1. Гидравликалық дроссельдер
(сұйықтың өту мөлшерін реттегіштер)
Дроссельдеу (өту мөлшерін ретгеу) деп, жергілікгі гидравликалық
қарсылықтардан өткенде жұмысшы сұйығының ағын энергиясының таралуын немесе
жылулық т.б. энергия түріне айналуын айтады.
Ал дроссель деп - сұйық шығынының және ағын қысымның шамасын реттеу
мақсатында, сұйықтың ағын арнасы жолына орнатылған жергілікгі кедергіні
айтады.
Сұйық дроссельденіп ағын арнасы арқылы ағып өткенде, дроссельдің
жұмысшы тесігінің геометриялық мөлшері мен тесігінің саны өзгермейді.
Дроссельдер бір немесе көп сатылы болып бөлінеді. Ал жұмыс істеу
принципіне қарай:
- тұтқырлық қарсылығына байланысты - ағын арна өткізгіш ұзындығының
қарсылығына қарай сұйық ағын арнасының қарсылығынан туындайтын қысым
шығыны;
- құйынды (вихревой) қарсылыққа байланысты - мұнда сұйық ағын арнасы
формасының өзгерісінен (деформация) және қысқа ұзындықты өткізгіштегі
сұйықтың құйынданып айналуынан туындайтын қысым шығыны.
Бірінші түрдегі дроссельдер үлкен ұзындықты және өте кішкентай қималы
дроссельдегіш өткізгіш арнаны сипаттайды. Бұл ламинарлық режимде сұйықтың
аққандағы үйкелісінен туындайтын қысым шығынын көрсетеді. Тәжірибеде бұл
қысым шығыны мен сұйықтың ағыны жылдамдығының түзу сызықты функциялық
байланыста екендігін көрсетеді.
Бірақ мұндай дроссельдерде қысым шығыны сұйықтың тұтқырлығына тура
пропорционал болғандықтан, оның гидравликалық сипаттамасы (3-
сурет) сұйықтың температурасына байланысты.
Мұндай дроссельдерді - түзу сызықты дроссельдер деп атайды.
Ал екінші бір дроссель тәжірибе жүзінде қысым шығыны, сұйық ағын
арнасының жылдамдығына тура пропорционал болады, сондықтан мұндай
дроссельдерді - квадратталғыш дроссельдер деп атайды.
Бұл дроссельдерде, қысым шығыны тәжірибе жүзінде сұйықтың тұтқырлығына
байланысты емес. Осы дроссельдер реттелуші және реттелмейтін түрінде
жасалады.
3-сурет. Дроссельдегі қысым шығынының гидравликалық сипаттамасы
Жұмыс тесігінің геометриялық мөлшері немесе тесіктердің саны сыртқы
әсер арқылы өзгеретін болса, мұндай дроссельдерді - реттелгіш дроссельдер
дейді. Ал тесіктердің мөлшері мен саны сыртқы күш әсерінен өзгермейтін
болса, оны - реттелмейтін дроссельдер деп атайды.
Онша үлкен емес қуаттағы гидрожетектер (N =3÷10 ат.к), дроссельмен
реттелетін етіп жасалады.
Дроссельден өтетін сұйықтың шығын мөлшерінің одан өткендегі
қысымының өзгерісіне Δр байланыстылығы дроссельдің негізгі сипаттамасы деп
есептеледі және де:
СҰйық өткізгіш арнаның формасы, дроссель сипаттамаларының түрлеріне
түпкілікті әсер етеді.
Дроссель тесіктерінің аузы үшкір қырлы болғанда, ағын арнасы шығынының
негізгі үлесі осы үшкір қырларға ұрылу салдарынан болады. Мұндай
дроссельдерде -нің мәні а-ке тең болады және ол қысым
айырмашылығының Δр өзгерісіне тәуелді болмайды. Егер шығынның көп бөлегін
тұрақтылық шығыны құрайтын болса, онда болады.
2.1.1. Бұрылмалы және тығыңды дросселдегіштер
Дроссельдің өте жай және оңай түрі, бұрылмалы кран болып есептеледі. Ол
өнеркәсіп станоктарында кеңінен қолданылады және төменгі қысымда жұмыс
істейтін өткізгіш құбырларға (р=50 атм. дейін) орнатылады.
2.1.2. Түзу сызықты дроссельдер
Дроссель арнарында сұйықтың тығылып қалу қаупін азайту үшін, оның
ішіндегі арна ұзындығын өзгерте отырып (4-сурет), ағынға қарсылығы реттелуі
мүмкін. Ондай дроссельдер түзу сызықты дроссельдер деп аталады.
Түзу сызықты дроссельдерде (4-сурет) оның қарсылығын бір жақты кіруші
винттерді жабу немесе ашу (оңға, солға бұрау) арқылы, оның арығының
ұзындығын (а) өзгертумен орындалады.
4-сурет. Түзу сызықты дроссельдің нұсқасы
Мұндай дроссельдердің қарсылығы сұйықтың тұтқырлығына байланысты
болғандықтан, бұл дроссельдер сұйық температурасы тұрақты болған жерлерде
қолданылады.
2.1.3. Квадратталған дроссельдер
Квадратталған дроссельдер үлкен температуралық диапазон жағдайында
жұмыс істейтін гидрожүйелердің дросселіне, мынадай талап қойылғанда:
гидрожолда жылу режимі өзгергенде, дроссель арнасы тесігі қимасының формасы
сұйықтың шығын мөлшері коэффициентін көп өзгертпеу керек болғанда, яғни,
сұйықтың тұтқырлығы өзгерген кезде қолданылады.
Мұндай дроссельдің сұйық өтуші арнасының қимасы кішірейгенде де, оның
тығылып қалу мүмкіндігі азаяды.
Бұл талапқа жұқа шайбадағы дөңгелек үшкір қырлы, тесіктен тұратын
квадратталған дроссельдер толығымен жауап береді.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ
1 1. ГИДРОАППАРАТТАР
1.1 Клапандар
1.2 Редукциялық клапандар
1.3 Ағын арнасын бөлуші және қысымдар айырмашылығы клапандары
1.4 Кері клапан
2 РЕТТЕУШІ ГИДРОАППАРАТТАР
2.1 Гидравликалық дроссельдер (сұйықтың өту мөлшерін реттегіштер)
2.1.1.Бұрылмалы және тығыңды дросселдегіштер
2.1.2 Түзу сызықты дроссельдер
2.1.3.Квадратталған дроссельдер
2.2. Гидравликалық үлестіргіштердің элементтері (бөлшектері)
2.2.1 Золотниктік үлестіргіштер
2.2.2.Дросселдеуші золотниктік үлестірушінің жұмыс істеу принципі
2.2.3.Золотниктің негізгі параметрлерін таңдау
2.2.4 Екі сатылы золотниктік (сервозолотник) үлестіруші
2.2.5.Золотниктерге койылатын талаптар
2.2.6.Жазық золотникті үлестіргіштер
2.3 Крандық үлестіргіштер
2.4 Клаланды үлестіргіштер
2.5 Бағыттаушы үлестіргіштер
2.6 Дроссельдеуші үлестіргіштер
Кіріспе
Осы күнгі машина, прибор (аспап жасау) тау-кен, мұнай, металлургия
т.б. салалардың машиналары мен агрегаттарында гидравликалық жүйелер және
гидрожетектер кеңінен қолданылады.
Гидравлика (сұйықтық техникалық механикасы) - қолданбалы ғылым,
сұйықтың тепе-теңдік және қозғалыс заңдарын үйретеді, сондай-ақ, сол
заңдарды инженерлік есептерді шығаруға қолдану жолдарын қарастырады.
1. ГИДРОАППАРАТТАР
Гидравликалық аппарат - гидрожетектің бір құрылысы (түрі) болумен қатар
ол ең болмағанда төменде келтірілген басқару функциясының бірін орындайды:
- жұмысшы сұйығының ағын арнасын өзгертеді немесе шектейді;
- жұмысшы сұйығының ағын арнасын ашады немесе жабады;
- жұмысшы сұйығының параметрлерін өзгертеді белгілі бір мәнде
ұстап тұрады (шығын мөлшерін қысымды).
Гидроаппараттар, мына белгілері арқылы бөлінеді:
- жауып реттеуші элементке әсер ету принципіне қарай - клапандық және
клапансыз әсер етуші гидроаппараттар;
- реттеу мүмкіндігіне байланысты - реттелетін және
реттелмейтін гидроаппараттар;
- жұмысшы сұйығының ағып өтетін жолының қимасының түріне қарай -
реттеуші және бағыттаушы гидроаппараттар;
- жауып реттеуші элементінің үйлестірушісіне (құрамына) қарай
- золотникті, кранды және клапанды гидроаппараттар;
- тағайындалуына қарай - қысымдық клапандары, дроссельдер,
үлестірушілер кері клапандар т.б.
1.1. Клапандар
Клапан деп - жұмысшы тесігі мөлшеріне одан ағып өтетін сұйық ағыны
қысымы көмегімен автоматты түрде реттейтін, сұйықтың ағын арнасын
басқаратын құрылымды айтады.
Гидрожетектердегі клапандар негізінен сұйық қысымы мен шығын мөлшерін
реттеп отыру үшін қолданылады, олар:
- қысымды ретеуіштер, тегеуріндік немесе қайтара төгуші, қорғаушы және
редукциялық жетілдіруші клапандар;
- шығын мөлшерін реттегіш, шығын мөлшерін тұрақтандырушы, шектеуші,
ағын арнасьшың жолын бөлуші және кері қайтарушы клапандары.
Тегеурінді клапандар. Олар үйлестірушілік құрылымдарының бірдей болуына
қарамастан, функциялық белгілеріне қарай қорғаушы және қайта төгуші
клапандар болып бөлінеді.
Тегеурінді клапандар жұмысшы сұйығын үздіксіз бакқа қайыра құйып
гидроөткізгіштегі берілген қысымды тұрақты ұстап тұратын болса, онда мұндай
клапандарды қайта төгуші клапандар деп атайды.
Тура әсер етуші тегеурінді клапанның 1,а-суретте жай үлгісі
көрсетілген. Ол жауып-реттегіш элементтен (1), серіппеден (4), тіреніштен
(5), нығыздағыштан (6), реттегіш винтген (3) және клапанның тұлғасынан (2)
тұрады.
Үйлестірушісінің қарапайымдылығына қарамастан, мұндай клапандарда
біршама кемшіліктерде бар: клапаннан өтетін сұйықтың шығын мөлшері аз
кезінде мұндай клапандар тұрақсыз жұмыс істейді. Шарлық жауып-реттегіш
элементтегі нардың бағыттаушысы болмағандықтан, ол өзінің қозғалу бағытына
тіп-тік жазықтықта да қозғала алатын болғандықтан, ол өзінің орналасқан
ұясын ұлғайтады. Сонымен, мұндай клапандар төменгі қысымда жұмыс істейтін
гидрожүйеде сақтандырғыш клапандары ретінде қолданылады.
1-сурет. Сақтандырушы клапандардың нұсқасы:
а-тура әсер етуші; ә-тура емес әсер етуші
1.2. Редукциялық клапандар
Редукциялық клапан деп, негізгі жолдан келетін қысымның мәнін азайтып,
азайған қысымды және осы қысымдар айырмашылығының мәнін де тұрақты ұстап
тұруға арналған гидроклапанды айтады.
Егер бір көзден (сораппен) бір уақытта бірнеше тұтынушы өртүрлі
қысыммен жұмыс істейтін болса, онда оны төмендеу қысымда істетіп немесе
төмеңдету үшін редукциялық клапандар қолданылады. Олар өздерінен шығатын
сұйықтың қысымын тұрақты ұстап тура алады.
Мұнда қысым көзі (гидросорап) ең үлкен қысыммен істейтін тұтынушыға
есептеледі де, қалған тұтынушыларға редукциялық клапанның көмегімен
төмендетіп беріледі.
1.3 Ағын арнасын бөлуші және қысымдар айырмашылығы клапандары
Сұйық жылдамдығының белгілі бір қатынасын немесе теңдігін жасау үшін
бір-бірінен алыстау орналасқан екі гидроқозғалтқыштың жылдамдықтарының
абсолюттік мәніне өте катаң талап қойылғанда шығын мөлшерінің арақатынасы
клапаны қолданылады.
Шығын мөлшерінің өзара қатынастығы клапанына - ағын арнасын бөлуші
клапандар жатады. Олар 1,2,3 немесе одан да көп ағын арнасына бөліп және
әртүрлі тұтынушылардағы шығын мөлшерінің мәнін белгілі бір қатынаста ұстап
тұратын клапандар.
1.4. Кері клапан
Жұмысшы сұйығын тек бір жаққа қарай өткеріп жіберіп отыру үшін кері
клапандар қолданылады.
Олар мысалы сұйықпен толтырып отырушы жүйелерде, сонымен қатар ағын
арнасы тек бір бағытқа қарай ағатын гидроөткізгіштерде кеңінен қолданылады.
Кері клапандардың жауып-реттегіш элементтері шарлық және конустық болып
жасалуы мумкін.
Кері клапаны (2-сурет), оның тұлғасынан (1), шарлық жауып-реттегіштен
(2) және оны қысып ұстаушы серіппеден (3) тұрады.
Кері клапандарындағы рұқсат етілген қысым шамасы 0,1÷0,3 атм, сондықтан
серіппенің қаттылығы өте аз мөлшерде алынады.
Кейбір кері клапандар үйлестірушілерінде жауып реттегіш элементгері
серіппесіз де жасалады. Ал тесікті жабу үшін жауып-реттегіш элементтің
салмағы пайдаланылады.
2-сурет. Кері клапанның нұсқасы
1.4.1. Клапандарды орниату орындары
Клапандар гидрожетектің қайсы агрегатың қорғауға арналған болса, сол
агрегатқа дейін немесе оған жақындау орналастырылуы керек.
Бірден көтеріліп кететін қысым мәндерінің "шыңдарын" реттеу үшін, тура
әрекет етуші клапандар қондырылады.
2. РЕТТЕУШІ ГИДРОАППАРАТТАР
2.1. Гидравликалық дроссельдер
(сұйықтың өту мөлшерін реттегіштер)
Дроссельдеу (өту мөлшерін ретгеу) деп, жергілікгі гидравликалық
қарсылықтардан өткенде жұмысшы сұйығының ағын энергиясының таралуын немесе
жылулық т.б. энергия түріне айналуын айтады.
Ал дроссель деп - сұйық шығынының және ағын қысымның шамасын реттеу
мақсатында, сұйықтың ағын арнасы жолына орнатылған жергілікгі кедергіні
айтады.
Сұйық дроссельденіп ағын арнасы арқылы ағып өткенде, дроссельдің
жұмысшы тесігінің геометриялық мөлшері мен тесігінің саны өзгермейді.
Дроссельдер бір немесе көп сатылы болып бөлінеді. Ал жұмыс істеу
принципіне қарай:
- тұтқырлық қарсылығына байланысты - ағын арна өткізгіш ұзындығының
қарсылығына қарай сұйық ағын арнасының қарсылығынан туындайтын қысым
шығыны;
- құйынды (вихревой) қарсылыққа байланысты - мұнда сұйық ағын арнасы
формасының өзгерісінен (деформация) және қысқа ұзындықты өткізгіштегі
сұйықтың құйынданып айналуынан туындайтын қысым шығыны.
Бірінші түрдегі дроссельдер үлкен ұзындықты және өте кішкентай қималы
дроссельдегіш өткізгіш арнаны сипаттайды. Бұл ламинарлық режимде сұйықтың
аққандағы үйкелісінен туындайтын қысым шығынын көрсетеді. Тәжірибеде бұл
қысым шығыны мен сұйықтың ағыны жылдамдығының түзу сызықты функциялық
байланыста екендігін көрсетеді.
Бірақ мұндай дроссельдерде қысым шығыны сұйықтың тұтқырлығына тура
пропорционал болғандықтан, оның гидравликалық сипаттамасы (3-
сурет) сұйықтың температурасына байланысты.
Мұндай дроссельдерді - түзу сызықты дроссельдер деп атайды.
Ал екінші бір дроссель тәжірибе жүзінде қысым шығыны, сұйық ағын
арнасының жылдамдығына тура пропорционал болады, сондықтан мұндай
дроссельдерді - квадратталғыш дроссельдер деп атайды.
Бұл дроссельдерде, қысым шығыны тәжірибе жүзінде сұйықтың тұтқырлығына
байланысты емес. Осы дроссельдер реттелуші және реттелмейтін түрінде
жасалады.
3-сурет. Дроссельдегі қысым шығынының гидравликалық сипаттамасы
Жұмыс тесігінің геометриялық мөлшері немесе тесіктердің саны сыртқы
әсер арқылы өзгеретін болса, мұндай дроссельдерді - реттелгіш дроссельдер
дейді. Ал тесіктердің мөлшері мен саны сыртқы күш әсерінен өзгермейтін
болса, оны - реттелмейтін дроссельдер деп атайды.
Онша үлкен емес қуаттағы гидрожетектер (N =3÷10 ат.к), дроссельмен
реттелетін етіп жасалады.
Дроссельден өтетін сұйықтың шығын мөлшерінің одан өткендегі
қысымының өзгерісіне Δр байланыстылығы дроссельдің негізгі сипаттамасы деп
есептеледі және де:
СҰйық өткізгіш арнаның формасы, дроссель сипаттамаларының түрлеріне
түпкілікті әсер етеді.
Дроссель тесіктерінің аузы үшкір қырлы болғанда, ағын арнасы шығынының
негізгі үлесі осы үшкір қырларға ұрылу салдарынан болады. Мұндай
дроссельдерде -нің мәні а-ке тең болады және ол қысым
айырмашылығының Δр өзгерісіне тәуелді болмайды. Егер шығынның көп бөлегін
тұрақтылық шығыны құрайтын болса, онда болады.
2.1.1. Бұрылмалы және тығыңды дросселдегіштер
Дроссельдің өте жай және оңай түрі, бұрылмалы кран болып есептеледі. Ол
өнеркәсіп станоктарында кеңінен қолданылады және төменгі қысымда жұмыс
істейтін өткізгіш құбырларға (р=50 атм. дейін) орнатылады.
2.1.2. Түзу сызықты дроссельдер
Дроссель арнарында сұйықтың тығылып қалу қаупін азайту үшін, оның
ішіндегі арна ұзындығын өзгерте отырып (4-сурет), ағынға қарсылығы реттелуі
мүмкін. Ондай дроссельдер түзу сызықты дроссельдер деп аталады.
Түзу сызықты дроссельдерде (4-сурет) оның қарсылығын бір жақты кіруші
винттерді жабу немесе ашу (оңға, солға бұрау) арқылы, оның арығының
ұзындығын (а) өзгертумен орындалады.
4-сурет. Түзу сызықты дроссельдің нұсқасы
Мұндай дроссельдердің қарсылығы сұйықтың тұтқырлығына байланысты
болғандықтан, бұл дроссельдер сұйық температурасы тұрақты болған жерлерде
қолданылады.
2.1.3. Квадратталған дроссельдер
Квадратталған дроссельдер үлкен температуралық диапазон жағдайында
жұмыс істейтін гидрожүйелердің дросселіне, мынадай талап қойылғанда:
гидрожолда жылу режимі өзгергенде, дроссель арнасы тесігі қимасының формасы
сұйықтың шығын мөлшері коэффициентін көп өзгертпеу керек болғанда, яғни,
сұйықтың тұтқырлығы өзгерген кезде қолданылады.
Мұндай дроссельдің сұйық өтуші арнасының қимасы кішірейгенде де, оның
тығылып қалу мүмкіндігі азаяды.
Бұл талапқа жұқа шайбадағы дөңгелек үшкір қырлы, тесіктен тұратын
квадратталған дроссельдер толығымен жауап береді.
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz