Аудиттің мәні, мазмұны және даму тенденциялары

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

КІРІСПЕ . . . 3

I. АУДИТТІҢ МӘНІ, МАЗМҰНЫ ЖӘНЕ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ . . . 5

1. 1Аудитітң пайда болуы мен қалыптасуы . . . 5

1. 2 Аудиттің мәні, мақсаты және міндеттері . . . 8

1. 3 Қазақстандағы аудиттің дамуы . . …. 11

II. АУДИТТІҢ ЖІКТЕЛУІ . . . 13

2. 1 Аудиттің түрлері . . . 13

2. 2 Ішкі және сыртқы аудиттің байланысы мен айырмашылықтары . . . 18

III. ТӘЖІРБИЕЛІК АУДИТОРЛЫҚ ҚОРЫТЫНДЫ . . . 25

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 33

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 34

Кіріспе

Еліміздің экономикалық нарықтық қатынасқа көшу барысында-ғылыми мен білім практикалық қызметтін даму жолында жаңа ғылым саласының пайда болуына алып келді. Бұл - аудит. Аудиттің мазмұнын терең анықтаудан бұрын бұл сөздің шығу тарихын айтатын болсақ, ол алғашқыда "тыңдаушы" деген мағынада қолданылған. Осы орайда "аудитор" сөзі нені білдіреді, оның міндеті неде, қай уақытта пайда болған және қандай объективті жағдайлар оған қажеттілік туғызғанын қарастыру қажет.

Аудитор латын сөзінен шыққан, яғни ол "тындап тұр" деген мағынаны білдіреді. Шаруашылық - жұмыс барысына тиісті мәліметті тексеруші немесе бақылап-баскарушы тыңдаушы болған. Сондықтан ерте заманда "аудитор" - "тындаушы" дегенді білдіретін, яғни қандай да бір нәрсені тыңдайтын адам. Ол адам қызмет барысында аудитор деп аталынған.

Орта ғасырдың соңға жылдарына дейін барлық елде әріп танитын және жаза алатын адамдар өте аз болғандықтан, аудитор деп - лауазымды қызметкерлердің қорытынды есебін тындауға тиісті кызметкерлерді "аудитор" деп атаған. Бір қызығы сол, алыс, ерте кездерде адамдар аудитор қызметінде есеп берудің жазбаша түрінен, ауызша түрінде мәлімет есеп беруін артық санаған. Өйткені кез-келген жазба құжатты қолдан әр түрлі етіп жазуға, өзгертуте болады деп тусінген. Ал, ауызша есеп, мәлімет беруде көзбе-көз отырғанда, есеп беруші өтірік айта алмайды деген. Қазактың: "бет көрсе- жүз үялады", - деген үлы сөзшің мағынасы осы негізде келетін шығар, екіншіден "тындаушы" мен саған "сенемін" - деген, ал өз кезегінде есеп беруші "сеніміңізді" ақтаймын" - деген адамгершілік касиет негізінде алынған деп тұжырымдауға болады.

Аудит бізге осы уақытка дейін белгісіз болды деп айтуға болмайды. Шет елдерде аудит ерте заманда дамыған. Бухгалтсрлік есеп жүргізуде, экономикалық талдау жасауда, басшылық жүргізуде үлкен орын алған. Себебі, кәсіпорында басшылық жүргізуде, шаруашылықта бақылау жасауда оның ролі орасан зор.

Курстық жұмыста аудиттің түрлеріне сипаттама беріліп олардың ара жігін ажыратуды, сонымен бірге аудиттің мәніне толықканды анықтама беріп, оның аудит қызметіндегі орнын анықтауды мақсат қойдық.

Курстық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытынды мен пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Бірінші бөліміндеаудиттің мәні мен мазмұны және даму тенденциялары қарастырылады;
Екінші бөліміндеаудиттің түрлері және олардың айырмашылығы қарастырылады.
Үшінші аудиттің дамуы мен қалыптасуына тоқталамын.

І . АУДИТІҢ МӘНІ, МАЗМҰНЫ ЖӘНЕ ДАМУ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ

1. 1 Аудитітң пайда болуы мен қалыптасуы

Ел Презитентінің Қазақстан халқына «Қазақстан - 2030» барлық қазақстандықтардың өсіп - өркендеуі, қауіпсіздігі және әл- ауқатының артуы» Жолдауында ХХ ғасырдың 90-ыншы жылдары республика экономикасында орын алған дағдарыстың себептері ашылып, оны жеңудің жолдары айтылған. Радикалдық саяси және экономикалық реформаларды жүзеге асыру, КСРО-ның құлауы және қазақстандық экономиканың әлемдік шаруашылық қатынас жүйесіне енуі дағдарыстың болуына, өндіріс көлемі мен өнімдердің, жұмыс, өызметтің бәсекеге қабілеттілігін күрт төмендетуге объективті жағдайлар тудырды. Бұл дәстүрлі нарықтың ығысуына, төлемге қабілетсіздіктудыруға, шеккен тыс инфляцияға және көптеген шаруашылық жүргізуші субъектілер қызметінің тоқтауына әкеп соқтырады. Қалыптасқан жағдайды ескеру арқылы ұзақ мерзімді жеті артықшылықтың бірі ретінде жоғары шетелдік инвестиция мен ішкі жинақ ақша деңгейіндегі ашық нарықтық экономикаға негізделген экономикалық өсу анықталды. Экономикалық өсу қаржы тұрақтылығына, өндірісті әртараптандыруды қамтамысыз етуге, аса маңызды салаларға инвесторларды тартуға, шешуші бизнес салаларының іскерлігін арттыруға, белсенді өндіріс саясатын енгізуге және акценттерді шаруашылық жүргізідің макро-дан микро деңгейіне жылжытуға септігін тигізеді.

Қазақстан Республикасының радикалдық реформалардың стратегиялық курсы нарықтың ролі мен барлық тауар-ақша қатынас жүйесін күшейтуге бағытталған. Нарықтық экономиканың тиімділігін, оның ғылыми-техникалық жетістіктерді жылдам енгізетін, адамның қажеттіліктерін жан-жақты қанағаттандыруға мақсаттылығын әлемдік тәжірбие көрсетіп берді. Нарықтық қатынасқа тауар өндірушілердің экономикалық тәуелсіздігі, субъектілердің шаруашылық қызметіне әкімшіліктің араласуын болдырмаушылық, өндіріс саласындағы еркін экономикалық байланыстар және қоғамдық өнім айналымы және оны тұтыну тән.

Қазақстандық экономиканы сәтті функциялау үшін оны ұйымдастырудың озық құралдары мен нақты тетіктерін, онығ ішінде мақсатты-бағдарламалық әдісті көптеген факторлар бойынша талдауды, жүйелі бақылауды және оңтайлы шешімдерді қабылдауды өолдану аса қажет. Барлық ресурс түрлерінің аса өткір сезілген тапшылық жағдайында ұлттық зкономиканың өозғаушы күші - кәсіпкерлікке айырықша назар аудару керек. Мемлекеттік меншіктерді жекешелендіруді тездету, өндіріс тиімділігін арттыру, бәсекелестік ортаны дамыту, қаржылық бақылауды жақсарту және осы заманғы нарықтық инфрақұрылымды қалыптастыру сияқты факторлардың маңызы зор. Бір жағынан, шегі жоқ тұтынушылық, екінші жағынан, ресурстардың шектеулі болуы шаруашылық жүргізудің қажеттілігін тудырады. Шаруашылық ресурстардың жетіспеушілігін терең сезінбес үшін адамдар барлық іс-әрекетін жоспарға құратын болса, адамдар экономиканың көмегімен тұтынушылардың қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін өнім, қызмет түрлерін өндірудің барлық мекемелері мен әдістерін қамтиды. Шешім қабылдаушы, шаруашылық жоспарын дербес жасайтын әрі осыларға сәйкес ететін барлық экономика бірліктері шаруашылық жүргізуші субъектілер деп аталады.

ҚР «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп берушілер туралы» заңда «жеке кәсіпкер» және «ұйым» терминдерінің мәні мен айырмашылығы ашып көрсетіледі. Ал, бұл терминдердің мағынасы республика резиденттері болып табылатын кәсіпкерлік қызметпен тіркелген бейрезидент өкілдіктер мен филиалдарды білдіреді.

Ұлттық экономиканы реформалау бойынша түбегейлі процестер шаруашылық қызметті басқаруда жаңа ұйымдық және бақылаушы-талдамалы құрылымның пайда болуының объективті қажеттілігімен шарттастырылған. Халақ шаруашылығын басқару жүйесін қайта құрудың алғашқы жылдарында-ақ жоспарлы экономиканың дәстүрлі бақылау органдары өсу үстіндегі, яғни арта түскен қажеттілікерді қанағаттандыру мен барлық мүдделі тұтынушыларды объективті ақпаратпен қамтамасыз ету бойынша пайда болған проблемаларды кешенді шешуде өзінің қабілетсіздігін көрсетті.

Кәсіби аудиттің пайда болуы мен қалыптасуы- бұл бүгінгі таңда да жалғасын тапқан айтарлықтай ұзақ процесс. Аудиттің қоғамдық ролін түсінуі үшін оны ұйымдастырудың әдістемесін, теориялық негізін және мәнін ашу керек.

Нарықтық экономикаға өтпелі кезеңде шаруашылық жүргізуші субъектілер қызметін басқарудың маңызды құралдарының бірі қаржылық бақылау болды. ТМД елдеріндегі нарықтық қатынастың дамуы өндіріс саласындағы бизнестің жаңа қаржылық бақылау жүйесін қалыптастыратын алғышарттарды тудырады.

Қазіргі аудит 19-ғасырдың аяғында кәсіпорынның жеке заңды тұлға ретінде пайда болу кезінен бастап өзгерістерге ұшырады. Бұл меншік құқығын басқарудан бөлуге әкелді және соның нәтижесінде шешімдерді қабылдаудың күнделікті процесіне қатыспаған меншік иелерінің акционерлердің акционер мен директор бір адам болып табылатын шаруашылықты жүргізудің шағын субъектілерінен басқасының құқығын қорғау қажеттігі пайда болады. Акционерлер басқарушылар мен кәсіпорынның оларға бағынатын бухгалтерлері ұсынатын қаржылық ақпаратқа ғана сүйене алмайды. Жиі болатын банкроттық әкімшілік тарапынан болатын алдау қаржылық салымдар тәуекелін елеулі арттырады. Қаржылық ақпарат дұрыстығын тексеру және қаржылық есептемені дәлелдеу үшін сенімді кәсіпқой бухгалтерлер шақырылды. Аудиторларға қойылатын басты талап оның асқан адалдығы мен тәуелсіздігі. Басқа жағынан кәсіпорынның өз мүлігі мен атқарылған шаруашылық операцияларын есепке алу, барлық мүдделі жақтар пайдалана алатын бухгалтерлік есептемені ұсыну міндеттітәуелсіз ведомостарын тыс қаржылық бақылау-аудит қажеттігін тудырды. Кәсіпорын қызметін тексеру заңмен жүктелген салықтық органдар оны қажет жағдайда өз құзіреті шеңберінде ғана іске асырады. Сондықтан өзіне осы міндеттерді алатын арнаулы басқарма немесе қызметті құру қажеттілігі пайда болады.

Бухгалтерлік есеп күрделенуіне байланысты аудитордың кәсіби дайындығы қажетті шартқа айналып отыр. Осы кезден бастап кәсіби аудиторлар қызметіне деген қажетілігі өскені байқалады. Аудиторларды оқыту, аттестациялау және аудиторлық қызметті жүргізетін кәсіби бухгалтерлік ұйымдар пайда бола бастады.

1. 2 Аудиттің мәні, мақсаты және міндеттері

Аудит Қазақстан Республикасының заңында белгіленген талаптарға сәйкес қаржылық есеп берудің дұрыстығы мен объективтілігі туралы пікір білдіру мақсатында заңды тұлғалардың қаржылық қорытынды есебін тексереді.

Аудиторлық қызметтің мәні қаржылық есеп беруді, төлем- есептеу құжаттамасын тәуелсіз тексеру, түрлі қызметтер мен екңкс беру, бухгалтерлік есеп жүргізу мен қалпына келтіру, ұйымның активтері мен міндеттемелерін бағалау, салық декларациясын толтыру, қаржы-шаруашылық қызметке экономикалық талдау жүргізу бойынша тұтынушыларға қызметтер ұсынатын аудиторлық фирмалардың кәсіпкерлік қызметі болып табылуында.

Қаржылық есеп беру аудитінің мақсаты - аудиторға қаржылық қорытынды есепті құрудың белгіленген концептуалдық негізіне сәйкес барлық елеулі аспектілер бойынша қаржылық қорытынды есептің дайындалғандығы жөнінде қорытынды беру мүмкіндігін беру. Аудит мақсатының стандвртты анықтамасына қарамастан, аудит мақсаты дегенде аудитордың алдына тұтынушы қоятын мақсатты түсінуіміз керек.

Нарықтық қатынастар жағдайында көптеген кәсіпорындар, банктер, сақтандыру компаниялары, көлік және коммерциялық ұйымдар мүлікті пайдалану, жұмыстар мен қызмет көрсетулерді орындау, коммерциялық операцияларды ақша қаражаттары мен инвестициялардың займын жүргізу бойынша сан алуан келісім-шарттық қатынастарға түседі. Қажетті ақпаратты алудағы мәмілеге қатысушылар арасындағы осы қатынастардың нақтылығын тексеру нәтижесінде тәуелсіз аудитор ғана дәлелдей алады.

Жеке және ұжымдық меншік иелері - акционерлер, жарнашылар (пай иелері), сонымен қатар кредиторлар өз қызметтерінің саласында барлық көптеген қаржылық және шаруашылық операциялардың заңға сәйкес орындалғанына және бухгалтерлік жазбалармен тоқсандық және жылдық есептерде дұрыс көрсетілгеніне өз бетімен көз жеткізу мүмкіндігінен айырылған. Ұйым қызметі мен оның заңды орындалуын тәуелсіз аудиторлық тексеру мемлекетке де экономика, ұаржыландыру, несие беру, инвестициялау және салық салу саласында ұлттық экономика салалары мен аймақтар бойынша жүргізілетін аудиторлық тексерулер өздерін қызықтыратын қаржылық есептеме нақтыылғын дәлелдеу үшін республиканың мемлекеттік органдары, министрліктер мен ведомостволар, соттар, прокуратурға және басқаларға қажет.

Аудиттің маңызы тиісті жақтардың мүдделеріне қол жеткізуде болып табылады. Атап айтқанда:

есеп беруді Экономикалық субъектілердің (фирмалар, акционерлік қоғамдар) ;

Салық қызметі тұлғасындағы мемлекеттің;

Қаржылық әр түрлі пайдаланушылардың;

Аудиторлардың меншік иесі мен мемлекеттің мүдделерін қорғау, сонымен бірге есеп жіне қорытынды есеп беруді қамтамасыз ету мақсатында.

Ішкі пайдаланушыларға (кәсіпорынның өзінің акционерлеріне, директорлар кеңесіне, қызметкерлеріне) басқару шешімдерін дұрыс қабылдау үшін қателер мен бұрмалаушылықтар жоқ объективті (әділ) қаржылық ақпарт қажет. Сыртқы пайдаланушылар да ұйымның қаржылық жағдайына қызығушылық білдіреді (банктер несие берушілер, болашақ инвесторлар, сонымен қатар қоғам) .

1-сурет. Қаржылық есеп беруді пайдаланушылар схемасы

Аудитке деген қажеттілік меншік құқығы мен кәсіпорынды басқару бөлінбеген кезде пайда болады. Бірақ осындай аудитты жүргізуге деген заң талаптары жоқ кезде де қаржылық есеп беру аудитіне тән белгілі басымдылықтар болады. Меншік иелену құқығына өзгерістер енгізу процессі, егер бұрынғы есеп берулер екі жеке серіктес шаруашылықты жүргізудің жаңа обхектісін құру үшін бейнесін біріктірген кездегідей деген ескеру болмаған аудиторлық қорытындыны сақтаса ғана қамтамасыз етілуі мүмкін. Үшінші жаққа бағытталған қаржыландыруды беру туралы өтініш тексерілген есеп берулермен дәлелденуі мүмкін.

Аудитке кәсіпорын қызметі жан-жақты тексеру енеді. Сондықтан ол аудиторға басшылыққа арналған және оның қызметінің тиімділігін жоғарылату жөніндегі конструктивті ұсыныстар дайындауға мүмкіндік береді. Фирма қызметкерерінің жан-тәнімен жұмыс істеуі үшін аудит күшті моралдық ынталандыру болып табылады. Барлық жазбалар мен есеп берулер тәуелсіз адамдармен талданылады деп түсіну қызметкерлерді есепті мұқият және анық жүргізуге, сонымен қатар кәсіпорынның қаржы-шаруашылық қызметі туралы есептемені құруға мәжбүр етеді.

Қазақстандағы аудиттің дамуы

Біздің елімізде аудит дамуы 1987 жылы «Инаудит» акционерлік қоғамы пайда болуынан басталады. Ол КСРО Министрлер Кеңесінің арнайы қаулысына сай құрылған. Оның құрылуы елімізде аудитті арықарай дамытуға зор ықпал етті.

Акционерлік қоғам КСРО мен шет елдерде әрекеет ететін бірлескен кәсіпорындарға аудиторлық және кеңес беру қызметі болып табылатын заңды тұлға еді. КСРО Министрлер Кеңесі «Инаудит» фирмасына кең құқықтар берді. Оның ішінде:

Бірлескен кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржы-шаруашылық қызметіне ревизия жасау тексеру жүргізу;
Бухгалтерлік кітаптар, есептер, жоспарлар, сметалар мен басқа құжаттарды қолда бар ақша сомалары мен құнды қағаздарды, қолда бар материалдық құндылықтардың дұрыс жұмсалуын тексеру;
КСРО мемлекеттік банкінің мекемелері мен басқа несие мекемелерінен қажетті ұғымдар мен кәсіпорындар операцияларына солар бойынша шоттар мен айналымдарға байланысты мәләметтер, анықтамалар, құжаттар көшірмесін алу;
Кәсіпорындар мен ұйымдардан есеп беру құжаттамасы мен басқа құжаттасаны кесілген көлемде алу;
КСРО мен шет елдерде «Инаудит» фирмасының жарғысы, балансын, пайдалар мен зияндар шоттарын, сонымен қатар оның қызметі туралы басқа материалдарды жариялау.

Шаруашылық есептегі ревизиялық топтармен салыстырғанда жоғара ұйымдық-құқықтық нысанға ие болғаны мен фирма мемлекеттік бақылау органы базасында құрылды, ал құрылтайшылары одақ министрліктері болды.

Бірегей құрылым ретінде «Инаудит» сақталмады, ол бірнеше жеке аудиторлықфирмаларда өз фирмаларын құруға және басқаруға мүмкіндік туған кәсіпөой мамандар мен нағыз көш бастаушылардыңкөп істеуінде болды.

1989- 1993 жылдары КСРО-дағы аудиторлық қызмет туралы заң актілелерін қабылдауға ұмтылыс жасалды. Бұл кезеңде ел көптеген коммерциялық ұйымдар, оның ішінде аудиторлық фирмалар пайда болды. Соңғылары жауапкершілігі серіктестіктер ретінде тіркелді. 1989 жылы Қаз ССР-ының Қаржы министрлігінің бақылау-ревизиялық басқармасы жанында шаруашылық есептегі ревизиялық топ құрылды. Сонан соң оның базасында 1990 жылы үкімет шешімімен алғашқы «Шаруашылық есептегі аудиторлық орталық» аудиторлық фирмасы мен оның аумақтық бөлімшелері ұйымдастырылды. Жинақталған тәжірбие, тұрақты түрде өскен аудиторлық қызмет көрсету, қандай да бір дәрежеде әлемдік аудиторлық практика ұсынымы 1992 жылы шаруашылық есептегі орталықты «Қазақстан-аудит» тәуелсіз акционерлік аудиторлық компаниясына айналдыруға мүмкіндік берді. Ол республикадағы аудиторлық қызмет көрсету жөніндегі, меншіктің жеке нысанына негізделген және аудитты үкімет атынан жүргізу құқығы бар лицензияға ие бірінші тәуелсіз кәсіби компания болып табылады.

Қазақстанда аудиттің қалыптасуы мен оның кең танымал болуына «Қазақстан-аудиттың» сіңірген еңбегі зор. Ол республикамызда аудиторлық қызмет туралы заң жобасын жасаудың негізгі дайындаушысы және оның министрліктерде, үкімет деңгейінде және парламент комитеттерінде талқылануында бас кеңесші, сонымен қатар Қазақстан аудиторлары Палатасы жарғысының жобасының авторы болды.

Көрсетілген фирманың құрылтайшы құжаттарында көзделді:

Қаржылық есептеменің нақтылығы мен шындығын дәлелдеу мақсатында кез-келген ұйымды-құқықтық нысадар мен меншік түрлеріндегі кәсіпорындардың қаржы-шаруашылық қызметіне тексеру жүргізу;
Бухгалтерлік есеп, салық салу және т. б. қамтитын қаржылық, құқықытық, шаруашылық және коммерциялық қызметтердің түрлі мәселелері бойынша кеңес беру.

Сонымен, алғашқы аудиторлық фирмалалардың құрылтайшы құжаттарында -ақ, артвнан «ҚР аудиторлық қызмет туралы» заңда көрініс тапқан аудит пен оның мақсаттары берілді.

1990 жылдан бастап рынокта «Эрнест энд Янг Сыртқы аудит» БК пайда болды. Ол орналасқан жері және иелігіне қарамастан олардың өтініштері бірлескен кәсіпорындарға аудиторлық тексерулер жүргізді. Бұл сол кезде «Үлкен алтылыққа» енген ірі континент аралық аудиторлық фирма еді.

Қазір Қазақстанда аудиторлық қызмет көрсететін ірі халақаралық аудиторлық ұйымдар мен жергілікті аудиторлық фирмалар өз қызметтерін дамытуда. Қазақстан Республикасының Қаржы министрінің 05. 04. 2001 жылғы №173 «Аудиторлық ұйымдар мен кредиттік рейтингтік агентіктер тізімін бекіту туралы» бұйрығымен /10/ жыл сайын ұйымдар аудитін жүргізу және кредиттік рейтингті ҚР Үкіметінің 2001 жылғы 28-ақпанындағы №290 «Кейбір акционерлік қоғамдар мен республикалық мемлекеттік кәсіпорындар (ұлттық компаниялар) қызметін тиімді басқару мен бақылауды ұйымдастыру жөніндегі шаралар туралы» қаулысына. /11/ сәйкес дәлелдеу мақсатында «Прайсуотерхас Куперс» ЖШС (соңғы аудиторлық фирмаҚР Қаржы министрінің 2004 жылғы 19-шілдедегі №294 бұйрығымен бекітілген) сияқты аудиторлық ұйымдар тізімі бекітілген.

ІІ. АУДИТТІҢ ЖІКТЕЛУІ

2. 1 АУДИТТІҢ ТҮРЛЕРІ

А. Д. Шеремет пен В. П. Суйцтың аудит бойынша екінші қайтара шығарылған оқулығында аудит түрлері сараланып беріледі. Осы жіктелімге сай аудит төменлдегі түрлерге бөлінеді:

Р/с

Критерийлер

Түрлері

Р/с: 1.

Критерийлер: Ақпаратты пайдаланушыларға қатысты

Түрлері:

1-сыртқы

2-ішкі

Р/с: 2.

Критерийлер: Заң талаптарына қатысты

Түрлері:

1 міндетті

2 бастамашылық (ерікті)

Р/с: 3.

Критерийлер:

Аудит объектілері

Бойынша

Түрлері:

1-банктік аудит

2-сақтандыру компанияларының аудиті

3- биржалар, инвестициялық институттар мен зейнетақы қорларының аудиті

4- жалпы аудит

5- мемлекеттік аудит

Р/с: 4.

Критерийлер: Тағайындалуы бойынша

Түрлері:

1 қаржылық есеп беру аудиті

2 салықтық аудиті

3 сәйкестік аудиті

4 операциялық аудит

5 арнайы (экологиялық, операциялық және т. б. )

Р/с:

Критерийлер: Жүзеге асырылу мерзімі бойынша

Түрлері:

1. Бастапқы

2. Келісілген

Р/с: 6.

Критерийлер: Тексеру сипаты бойынша

Түрлері:

Дәлелдеуші

Жүйелі бағытталған

Тәуекелдікке негізделген аудит

2-сурет. Аудит түрлерінің схемасы

Қазіргі кезге дейін сыртқы аудит мәселелері қарастырылды. Сондықтан бұл тарауда ішкі аудитты ұйымдастыру мәселелерін қысқаша баяндауға болады. Себебі бұл сұрақ «Аудиттың басқа түрлері» тарауында толықырақ қарастырылады. Ішкі аудит басқару есебінің бөлінбс және маңызды элементі болып табылады. Ішкі аудитке деген қажеттілік жоғары басшылық барлық басқару құрылымдары қызметін күнделікті бақыламауына байланысты ірі кәсіпорындарда пабайланысты ірі кәсіпорындарда пайда болады. Ішеі аудит осы қызмет туралы ақпарат беріп, менеджерлер есебінің нақтылығын дәлелдейді. Ең алдымен ішкі аудит ресурстарды жоғалтуға жол бермеуге және кәсіпорын ішіндегі қажетті өзерістерді іске асыру үшін қажет.

Ішкі аудиторлардың белгілі бір қызметін басшыға немесе директорлар кеіесіне немесе акционерлер жиналысына бағынатын ірі кәсіпорындардың тексеруші топтары орындайды. Ішкі аудиторлар қызметі кеңірек және оған енетіндер:

Активтердің жағдайын бақылау: шешім қабылдау кезінде басшылық пайдаланатын ақпараттың дұрыстығын дәлелдеу;

Жүйелік бақылау процедураларының орындалуын дәлелдеу;

Ішкі бақылау жүйесінің қызмет ету мен ақпараттарды өңдеудің тиімділігін талдау;

Басқарушы ақпараттық жүйе беретін ақпараттардың сапасын бағала.

Сонымен ішкі аудитшеңберінде активтердің сақталуын жан-жақты бақылау ғана емес, менеджмент саясаты мен сапасын бағалау да жүзеге асырылады.

Сыртқы аудитті ұйымға тапсырыс беру (шарт жасау) негізінде сыртқы тәуелсіз аудиторлар, аудиторлық фирмаларжүзеге асырады. Сыртқы аудиттың тағы ерекшелігі аудиторлардың меншік иесі, акйионер, басшы және басқа лауазымды адамдар болмауында, қйым басшылығы мен туыстық қатынаста (ата-анасы, аға-інісі, апа-сіңілісі, ұл-қыздары) тұрмайтындығында табылады.

Сыртқы аудитты жүргізу нәтижелері тексерілетін ұйымдардығы есеп, ішкі аудит және қаржылық есеп берудуң дұрыстылығы туралы қорытынды жасау және ұсыну арқылы рәсімделеді.

Заң талаптарына қатысты аудит міндетті және бастамашылық (ерікті) болып бөлінеді. ҚР «Аудиторлық қызмет туралы» заңының «Аудит және оның түрлері» деген 4- бабында «Аудит түрлері міндетті аудит және бастамашылық аудит болып табылады» деп көрсетілген .

Міндетті аудит - тізімі заңмен белгіленген кәсіпорындардың қаржылық қорытынды есебіне жыл сайын аудиторлық тексеру жүргізеді .

Бастасашылық аудит оны жүргізу шартында көрсетілген аудиттің нақты міндеттері, мерзімдері мен төлемдері ескеріле отырып, кәсіпорынның өзінің шешімімен жүргізіледі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.