Демократия

Демократия (грек.demos – халық және kratos – билік) – қоғамды, мемлекеттік билікті саяси және әлеуметтік ұйымдастырудың негізгі пішімдерінің бірі; ұдайы дамып, жетіліп отыратын саяси режим. Қазіргі кезде демократия атауы бірнеше мағынада: мемлекеттің тұрпаты мен жалпы саяси жүйесін; мүшелерінің теңдігіне, басқару органдарының сайланбалылығына және көпшілік дауыспен шешімдер қабылдау принциптеріне негізделген кез келген ұйымның сипаты; қоғамдық құрылымның мұраттарын және соны жақтайтын саяси көзқарастар желісін бейнелеу үшін қолданылады. Тіпті, демократияның көпшілік мойындаған бірегей анықтамасы да қалыптаспаған. Әр дәуірде өмір сүрген ойшылдар демократияны өз заманының құндылықтары, нақты бір әлеуметтік ортаның аңсар – мұраттары тұрғысынан түсіндіріуге тырысты. Азамат тарихында демократия қоғамның саяси - әлеуметтік құрылымының бастапқы ұйымдық пішімі ретінде пайда болған. Мысалы: алғашқы қауымды демократия, әскери-тайпалық демократия Ежелгі Римның өзінде ол монархиядан бұрын қалыптасты. оның үстіне, әлемнің әр түрлі елдеріндегі тарихи, ұлттық, саяси-әлеументтік т.б. ерекшеліктерге орай демократия нышандары алуан түрлі реңк-мазмұнға ие болды. Демократиялық мемлекеттердің алуан түрлілігіне қарамастан, олардың бәріне ортақ белгілер: халық заң жүзінде мемлекет биліктің бірден-бір бастауы болу, азаматтардың заң алдында теңдігі, еркіндігі мен бостандығы, сондай-ақ, әлеуметтік тұрмыс әділеттігі принціптерінің орнауы; мемлекет билік органдарының жүйелі түрде сайлануы; азшылықтың көпшілікке бағынуы және азшылықтың пікірімен санасу қағидасы т.с.с. тән болады. Д-ның теориялық түсіндірмесі оның мазмұнындағы өзгерістерге, жаңа ерекшеліктер мен қағидалардың, пішімдердің енуіне байланысты өзгеріп отырды.