Қайсар Сүт ЖШС-де өнімді жаңарту және оның тиімділігі

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

I ТАРАУ. НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДА ӨНІМДІ ЖАҢАРТУ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТИІМДІЛІГІН КӨТЕРУДІҢ МӘНІ.
1.1. Өнімді жаңартудың кәсіпорын тиімділігін көтерудегі рөлі ... ... ... ... ... ... 5
1.2. Жаңа тауарларды шығарудың шарттары, оларды жүзеге асыру жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8

II ТАРАУ. “ ҚАЙСАР . СҮТ” ЖШС.НІҢ ӨНДІРІСТІК ШАРУАШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТІН ТАЛДАУ.
2.1. “Қайсар.Сүт” ЖСШ.нің жаңа өнім шығару үрдісін талдау ... ... ... ... ... ..12
2.2. “Қайсар.Сүт” ЖСШ.нің өрімдерін нарық сұранысына сәйкес жаңарту бағыттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 16
2.3. Сүт өнімдерін жаңартуда шетел тәжірибесін Қазақстанда пайдалану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...17

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 22
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24

Еліміз экономикалық дамудың жаңа кезеңіне көшті. Қазақстан Республикасының Президенті Н.А.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауынан : «Экономиканы түпкілікті реформалауға бағыт үстап, біз қысқа мерзімнің ішінде нарықтық реформаларды жүргізе білдік, тиісті заңнамамызды жасауға қол жеткіздік. Бүгінгі таңда Қазақстанда нақтылы жұмыс істеп түрған нарық экономикасы бар».
Сонымен қатар Отандық нарықта импорттық тауарларын қорғау, халықаралық түтыну нарығында үлкен сүранысқа ие болатын өнімдер шығару мәселелері күн тәртібінде түр. Міне, осының барлығы да еліміздегі өндірістік кәсіпорынға ішкі жэне сыртқы нарықтарды игеруге бағытталған тауарлық стратегиясын қалыптастыруды жаңа мүмкіндіктерді іздестіруді қажет етеді. Бұл мэселелер өнімнің сапасын арттыру арқылы, бәсекеге қабілетті өнімді қалыптастыру арқылы жэне де өнімнің жаңа түрлерін шығару арқылы шешімін табуы тиіс. Аталған мәселе, мемлекеттің негізгі стратегияларымен бағдарламаларында айтылып жүр. Мәселен, Президенттің Қазақстан халқына жолдаған сөзінде төмендегі жағдайларға назар аудару керектігін ескертті: “Экономика біздің дамуымыздың басты басымдығы, ал экономикалық өсімнің барынша жоғары қарқынына қол жеткізу – негізгі міндетіміз болып қала береді.”
Біз бұған өз экономикамыздың бәсекелік қабілетін арттыру арқылы елімізді дамытудың 2010 жылға дейінгі жоспарына сәйкес қол жеткіземіз.
Бұл ретте мемлекеттің қолдауының оңтайлы ролі, бір жағынан экономиканы барынша ырықтандырып, оның ашықтығына қол жеткізуде, екінші жағынан – инфрақұрылымды жасау және белгілі салаларды дамытуға жеке меншік секторларына тарту жөнінде белсене жұмыс жүргізу деп білемін.
Қазақстан Республикасы ашық нарықтық экономикаға өту жағдайында ішкі және сыртқы нарықта күрес, шын мәнінде бәсекеге қабілетті тауарлар жасауды және көпжақты өндіруді талап етеді. Осыған байланысты бәсекеге қабілетті тауарларды және оларды өндіруге жүмсалатын шығындардың экономикалық жағынан тиімді деңгейлерін іздестіру мәселесі (проблемасы) туындайды. Бүл міндеттің одағай шешілуі көп жағдайда кез-келген кәсіпорынды түтас алғанда, Республикалық экономикалық және әлеуметтік өміріне байланысты. Курстық жүмысымның тақырыбы көкейкесті болатыны сондықтан.
Алайда, кейбір кәсіпорындардың дүние жүзілік нарыққа шығуға мүмкіндігі жоқ, сондықтан кәсіпорынның негізгі мақсаты ішкі нарыққа жаңа технологияларды енгізу жолымен бәсекеге қабілетті өнім шығару болып табылады. Бүгінгі күннің өзекті мәселесі, міне, осы!
Осыган байланысты курстық жүмысымның мақсаты - өнімді жаңартуды ынталандыру жолдарын үсыну, оның тиімділігінің ерекшеліктерін ашу.

1 Ө.Қ. Шеденов, Я.С. Ядгаров, С.Ә. Досқалиев “”Экономика ілімдерінің тарихы”
2 «Қазақстан экономикалық-әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында».Президенттің Қазақстан халқына жолдауы,Егемен Қазақстан 2005 ж 18 ақпан.
3 Дуйсенбаев К.Ш. "Анализ финансового положения предприятия", Алматы 1998г.282 стр.
4 Сейтказиева А.М.,Байкадамова А.Б.,Сариева Ж.А. "Инвестиционная деятельность предприятия",Алматы экономика 1999г.215 стр.
5 Есентугелов А."Долгосрочное стратегия развития экономики и размещение производственных сил в Казахстане",Аль-пари 2000г.№6.3 стр.
6 Программа поддержки и развития малого предпринимательства по городу Алматы на 2001-2002 г.г.,Аль-Пари 2001.№1,57 стр.№2,67 стр.
7 Абсалямова Н."Индустрияльно - инновационное перестройка экономики",Байтерек 2003г.№1,33-36 стр.
8 Мамыров Н.К., Ихданов Ж.О. “Государствепное регулирование экономки в условиях Казахстана”Алматы,1999г.
9 Окаев К.О, Смагулова Н.Т. “Предпринимательство в РК”Алматы,1999г.
10 «Қайсар Сүт» ЖШС-нің 2005-2006 жылдардағы қаржы есеп қүжаттары.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

I ТАРАУ. НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДА ӨНІМДІ ЖАҢАРТУ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТИІМДІЛІГІН КӨТЕРУДІҢ
МӘНІ.
1.1. Өнімді жаңартудың кәсіпорын тиімділігін көтерудегі рөлі
... ... ... ... ... ... 5
1.2. Жаңа тауарларды шығарудың шарттары, оларды жүзеге асыру жолдары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8

II ТАРАУ. “ ҚАЙСАР - СҮТ” ЖШС-НІҢ ӨНДІРІСТІК ШАРУАШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТІН ТАЛДАУ.
2.1. “Қайсар-Сүт” ЖСШ-нің жаңа өнім шығару үрдісін талдау ... ... ... ...
... ..12
2.2. “Қайсар-Сүт” ЖСШ-нің өрімдерін нарық сұранысына сәйкес жаңарту
бағыттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 16
2.3. Сүт өнімдерін жаңартуда шетел тәжірибесін Қазақстанда
пайдалану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .17

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
24
КІРІСПЕ

Еліміз экономикалық дамудың жаңа кезеңіне көшті. Қазақстан
Республикасының Президенті Н.А.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауынан :
Экономиканы түпкілікті реформалауға бағыт үстап, біз қысқа мерзімнің
ішінде нарықтық реформаларды жүргізе білдік, тиісті заңнамамызды жасауға
қол жеткіздік. Бүгінгі таңда Қазақстанда нақтылы жұмыс істеп түрған нарық
экономикасы бар.
Сонымен қатар Отандық нарықта импорттық тауарларын қорғау, халықаралық
түтыну нарығында үлкен сүранысқа ие болатын өнімдер шығару мәселелері күн
тәртібінде түр. Міне, осының барлығы да еліміздегі өндірістік кәсіпорынға
ішкі жэне сыртқы нарықтарды игеруге бағытталған тауарлық стратегиясын
қалыптастыруды жаңа мүмкіндіктерді іздестіруді қажет етеді. Бұл мэселелер
өнімнің сапасын арттыру арқылы, бәсекеге қабілетті өнімді қалыптастыру
арқылы жэне де өнімнің жаңа түрлерін шығару арқылы шешімін табуы тиіс.
Аталған мәселе, мемлекеттің негізгі стратегияларымен бағдарламаларында
айтылып жүр. Мәселен, Президенттің Қазақстан халқына жолдаған сөзінде
төмендегі жағдайларға назар аудару керектігін ескертті: “Экономика біздің
дамуымыздың басты басымдығы, ал экономикалық өсімнің барынша жоғары
қарқынына қол жеткізу – негізгі міндетіміз болып қала береді.”
Біз бұған өз экономикамыздың бәсекелік қабілетін арттыру арқылы
елімізді дамытудың 2010 жылға дейінгі жоспарына сәйкес қол жеткіземіз.
Бұл ретте мемлекеттің қолдауының оңтайлы ролі, бір жағынан
экономиканы барынша ырықтандырып, оның ашықтығына қол жеткізуде, екінші
жағынан – инфрақұрылымды жасау және белгілі салаларды дамытуға жеке меншік
секторларына тарту жөнінде белсене жұмыс жүргізу деп білемін.
Қазақстан Республикасы ашық нарықтық экономикаға өту жағдайында
ішкі және сыртқы нарықта күрес, шын мәнінде бәсекеге қабілетті тауарлар
жасауды және көпжақты өндіруді талап етеді. Осыған байланысты бәсекеге
қабілетті тауарларды және оларды өндіруге жүмсалатын шығындардың
экономикалық жағынан тиімді деңгейлерін іздестіру мәселесі (проблемасы)
туындайды. Бүл міндеттің одағай шешілуі көп жағдайда кез-келген кәсіпорынды
түтас алғанда, Республикалық экономикалық және әлеуметтік өміріне
байланысты. Курстық жүмысымның тақырыбы көкейкесті болатыны сондықтан.
Алайда, кейбір кәсіпорындардың дүние жүзілік нарыққа шығуға мүмкіндігі
жоқ, сондықтан кәсіпорынның негізгі мақсаты ішкі нарыққа жаңа
технологияларды енгізу жолымен бәсекеге қабілетті өнім шығару болып
табылады. Бүгінгі күннің өзекті мәселесі, міне, осы!
Осыган байланысты курстық жүмысымның мақсаты - өнімді жаңартуды
ынталандыру жолдарын үсыну, оның тиімділігінің ерекшеліктерін ашу.
Алға қойылған мақсаттарға сай мынадай міндеттерді шешу қажет:
- өнім жаңартудың экономикалық тиімділігін көрсету;
- кәсіпорындағы өнімді жаңарту тәсілдерін қарастыру;
- Қайсар Сүт ЖШС - нің технико - экономикалық және өндірістік
көрсеткіштеріне талдау жүргізу;
- кәсіпорында өнім жаңартудың тиімділігіне талдау жасау;
- сүт өнімдерін жаңартудың шетелдік тәжірибесін зерттеу;

1 ТАРАУ. НАРЫҚ ЖАҒДАЙЫНДА ӨНІМДІ ЖАҢАРТУ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТИІМДІЛІГІН
КӨТЕРУДІҢ МӘНІ

1.1 Өнімді жаңартудың кәсіпорын тиімділігін көтерудегі рөлі

Тамақ өнімдерін өндіру Республикамыздың экономикасының жетекші
салаларының бірі болып табылады.Өнім өндіру еңбекті көп керек ететін сала,
сондықтан бүл іспен айналысқысы келетін кәсіпкерлік қүрылымдар ең алдымен
бүл өнімге деген нарықтағы сұранысты зерделеп барып, сатылатын өнімді үнемі
арттырып отыруға тиіс.Тәжірибе көрсеткендей, тамақ өнімдерін шығарумен
айналысатын кәсіпкерлік қүрылымдар өнімдері үнемі жаңартылып және
жетілдіріліп отырады.Нарық талабы осындай.
2030 Үкімет бағдарламасының негіздерінде өнеркэсіптік саясаттың негізгі
бағыттары белгіленген.
"Импорттық алмасулар бағдарламасы негізінде ішкі жэне сыртқы рыноктың
қажеттіліктерін қамтамассыз ету үшін өнеркәсіптік өндірістің өсуі үшін,
кәсіпорындарды дамыту үшін жағдайлар жасалады.Өнеркәсіптің өсуінің негізі
агроөнеркәсіптік кешенді жэне онымен аралас өндірістердегі дамыту болуы
тиіс".
"Үкіметтің өнеркәсіптік саясатының негізгі бағыттары Отандық тауар
өндірушілерді қорғау жөніндегі шаралар кешенін іске асыру, халықаралық
деңгейдегі стандарттау жүйесін күру, сыртқы тауарлар шығаратын кәсіпорындар
бағаларының дүниежүзілік нарық бағаларымен теңесуі шараларын іске асыру,
өндірісті қалпына келтіру, тұрақтандыру жолында компания басқарушыларының
жауапкершілігін арттыру керек".
Бүл бағдарламаны орындап, бизнес жүйесін қалыптастыру үшін тауар
өндірушілерге еркіндік беріліп, олардың экономикалық дербестігі қамтамассыз
етілуі қажет.
Нарық, бүл күрделі әрі көп жақты қүбылыс. Нарық қатынастары даму
дәрежелері бойынша, модификациялау ерекшеліктеріне,
кемелдену деңгейіне, тарихи, әлеуметтік және өзге белгілері бойынша
ерекшеленеді. Сонымен Кембридж ғылыми мектебінің негізін салушы, нарықты
теңестіру тұжырымдамасының авторы, ағылшын экономисі А.Маршалл былай деп
жазған болатын: "Тіпті тотықұстан білімді саяси эконом жасауымыз мүмкін,
бар - жоғы ол екі сөзді сұраныс жэне ұсынысты білуге тиіс".
Өндіру және өткізу, елеулі ассортимент болып қосылатын жаңа қасиеттері
бар - тауар әдетте жаңа өнім, деп аталады. Бүрынан бар бүйымдарды қарапайым
түрде жетілдіру жаңа өнімге жатқызылмайды. Өнімнің өзін өзгертпестен жаңа
қондырғылар, механизмдер комбинациясы немесе жаңа өнім принципті түрінде
жаңа бүйымдар болуы мүмкін. Инновациялау процесінің мақсатына мыналар
жатады:
- Жаңа техникалық міндетті шешу - жаңалық табу;
Ғылыми - зерттеу жэне тәжірибе конструкциялық талдамалар жасау.
Жаңа қасиеттері бар ассортиментке өндірісі мен өткізілуін қосқанда
тауарды әдетте жаңа өнім деп атайды. Нақты бүйымның қарапайым жетілдірулері
бүл жерге кірмейді. Жаңа бүйым не тек жаңа өнім, не өнімнің өзін өзгертпей
жаңа бейімделулер, механизмдер жиынтығынан түру керек. Инновация үрдісінің
мақсатын келесідей түйіндеуге болады:
- Жаңа техниканың ойлап табылуы - жаңа заттың пайда болуы;
- Ғылыми - зерттеу және тәжірибе - конструкторлық талдамалар жүргізу;
- Өткізудің дайындығы мен үйымдастырудың қатар жүруі;
- Нарыққа жаңа өнім енгізу;
-Технологияны жетілдіру, өнімнің бәсекелестік қабілетін арттыру жолымен
нарыққа жаңа өнімді бекіту. Инновациялау үш сатыға бөлінеді:
1. Келіп түскен ұсыныстарды жүйелеу;
2. Түскен ұсыныстарды іріктеу жэне жаңа өнімді өндіру;
3. Жаңа өнімнің экономикалық тиімділігін талдау, маркетинг
бағдарламасын жасау. Инновациялық процестің үш сатысын қарастырамыз.
Бірінші сатыда, өнімнің техникалық - экономикалық сипаттамасы, оның
сапасын жэне түтыну қасиеттерін бағалау анықталады.
Екінші сатыда, элеуетті (потенциалды) нарық сұранысын жэне
сатылатын тауар көлемін бағалау.
Үшінші сатыда, жаңа өнімді жасауға және игеруге жұмсалған шығынды
(инвестицияларды), жаңа өнімнің өзін - өзі ақтау мерзімдерін анықтау.
Төртінші сатыда, жаңа өнімді технологиялық машиналарды, жабдықтарды
шығару үшін қажетті ресурстардың болуы.
Бесінші сатыда, жаңа өнімді игеру жэне оны дүниежүзілік нарықка
шығару мерзімдері.
Алтыншы сатыда, жаңа өнімді өндіру рентабельділігін (пайдалылығын)
бағалау, талдау, өнім бойынша маркетинг жүргізу.
Алға қойылған міндетті - жаңа өнімнің экономикалық тиімділігін
талдау үшін осы өнімді бағалауды іске асыру қажет. Жаңа өнімнің тиімділігін
бағалаудың негізгі тэсілдері мыналар:
1. Сараптамалық пікір;
2. Күтілетін пайда нормасын анықтау;
3. Ықтималдық тәсіл;
4. Күтілетін пайда қозғалысын бағалау немесе бірқатар
факторларды ескере отырып, бағалауды пайдалану.
Бағалаудың көп өлшемді әдістері: саланың тарамдылығы, оған
бәсекелестердің еніп кету мүмкіндігі, жаңа өнімнің түтас алғанда,
компанияның бәсекеге қабілеттігіне ықпал жасау, өндірілген тауарларды
жетілдіру үшін үлгілерді пайдалану мүмкіндігі, жаңа тауарды өндіру
өткізудің фирманың қаржы жағдайына әсері.
Фирманың түрлі бөлімшелерінің жаңа өнімді жасауға қатысу дәрежесі
елеулі мөлшерде фирманың қызмет саласымен, шығарылатын өнімнің сипатымен
анықталады.
Түтас алғанда, түтыну тауарларын шығаратын компанияларда, компанияның
жаңа тауарлар жөніндегі саясатында анықтау кезінде жетекші рөлі - маркетинг
жөніндегі мамандарға берілетінін айтуымыз мүмкін.Өндіріс мақсатындағы
өнімдер шығаруға мамандандырылған ҒЗТКЖ бөлімшелеріне зор маңыз беріледі.
Маркетинг қызметін басқарушылардан алынған жаңа өнімді жасау жобасы
әлбетте маркетингтік зерттеу нәтижесі болып табылады, мұнда нарықтың
қажеттілігі туралы, осыған үқсас заттардың нарықта бар жоқтығы туралы
ақпарат болады. Осыларды ескере отырып, фирма жаңа өнімді шығаруға шешім
қабылдайды. Ғылыми зерттеу тәжірибелік конструкторлық жұмыстарының
бөлімшелерінен жаңа өнімдер жасау туралы идеялар келіп түскен кезде, бұлар
жаңа идеяларды жинау, қорытынды зерттеулер жүргізу, қандай да бір нақты
идея немесе болашағы зор бүйым туралы келіп түскен ақпаратты зерттеу
жөніндегі мақсатты нысаналы зерттеу қызметінің нәтижесін білдіреді.
Фирмалар өздерінің тасқынды жүмыс істеуіне септігін тигізетін, қолайлы
ахуал туғызатын, инновациялық қызметті ынталандыра алатын, жаңа идеялардың
қайнар көздерін кеңейтіп отыруга үмтылады.
Фирмалардың инновациялық қызметінің нарықтық бағдарының күшейе түсуі
ғылымды көп қажет ететін өнімді түтынушылардың инновациялық процестердің
түрлі сатыларында оны өңдеуге жэне игеруге қатысты тәжірибесінің таралуынан
байқалады. Бүл бір тараптан өндірушілердің өткізу нарығының түрақтылығын
қамтамассыз етуге үмтылысымен байланысты, басқа тараптан, түтынушы
жүмыстағы жаңалыққа өз ұсыныстарын енгізіп ғана қоймастан өндіріс жүмысының
күллі барысын, жаңалықты игеруді бақылай алады. Бір қатар жағдайларда
тапсырыс беруші идеялардың немесе техникалық міндеттердің бастаушысы
ретінде көрініп, атап айтқанда жаңа өнімнің сипаттамасын анықтау бойынша,
оның прототипін жасау бойынша, мәселені шешуге қатысып отыр. Бұл
өндірушімен тапсырыс беруші арасында тұрақты байланыстар орнатуға алып
келеді, бұл кезде өндіруші белгілі бір өнімді жөнелтуші ғана емес, ақырғы
тұтынушының сұраныстарын бағдарға алатын маркетинг қызметінің қатысушысына
да айналады. Инновациялық процестің соңғы мақсаты, жаңа өнімді коммерциялық
игеру жэне оның рентабельді көп таралатын өнімнің болуы. Басынан бастап
зерттеу, жобалау жұмыстары өндірісті бағытқа ұстаған, қажетті құрал -
жабдыққа күрделі қаржыны ұлғайтудың нақты мүмкіндігі пайда болған
жағдайларда ғана қол жеткізіледі. Бұл жағдайда жаңа өнімнің нарықтық
сұранымына, алушылардың қажеттілігіне сәйкес келетін, келмейтіні күні бұрын
анықталады. Мұндай күрделі жағдайларға байланысты жаңа өнімді жасау
жобасының бір бөлегі ғана өндіріске енгізіледі. Зерттеулер көрсеткендей,
жасалған талдамалар жобасының тек 40 пайызы ғана өмірде іске асырылады.
Сарапшылардың бағалаулары бойынша, нарықта танылған жаңалықтың табыс
кіргізу ықтималдылығы кейін кеміп табыс әкелмейтін болған. Жаңа өнімді жэне
технологияны өндіріске енгізудің көптеген сәтсіздіктерін, мамандар -
жаңалықтар тұтынушылардың сұранымдарынан емес, жаңа білім базасында пайда
болғанымен түсіндіреді. Жаңа өнімнің жобасын жасау, оны өндіріске енгізу
компания үшін маңызды, ол фирманың бәсекелестік қабілетін арттырады.
Қазіргі нарыққа керегі де осы.
1.2 Жаңа тауарларды шығарудың шарттары, оларды жүзеге асыру
кезецдері

Жаңалықты нарыққа шығарған кәсіпорын басшылары оның өмірінің ұзақ және
ұтымды болуын тілейді. Тауар ұзақ уақыт сатылады деп ешкім санамағанымен,
фирма жэне тауар шығаруға байланысты барлық әрекеттерінің, зиян -
қауіптерінің, қайтарылымына тұратындай табыс келтіруді қамтамасыз етуге
тырысады. Басшылардың ойы өткізілуі эрі жоғары, әрі ұзақ уақытқа созылады
деген дәмеде болады. Олар әр тауардың өзіне тән өмір циклі бар екенін
біледі, бірақ осы циклдің қанша уақытқа
созылатынын болжау оңай емес. Бүл циклде төрт кезең
анық түрде бекітілген.
1. Нарыққа шығару кезеңі - тауарды өткізудің шабан өсу кезеңі. Тауарды
нарыққа шығарарда көп болатындықтан, бұл кезеңде табыс болмайды.
2. Өсу кезеңі - тауарды нарықта қабылдау және табыстың тез өсу кезеңі.
3. Кемелдену кезеңі - тауарда потенциалды сатып алушылардың қабылдауына
әлдеқашан қол жетіп, соған байланысты өткізу қарқыны бәсеңси бастаған
кезеңі.
4. Құлдырау кезеңі - өткізу өте тез қүлдырау және табыстың төмендеген
кезеңі. Келтірілген тауар өмірі циклінің ирегі тіпті болмағанымен, ол бұл
түрде ылғи болмайды. Жиірек кездесетін варианттардың біріне "қайталау
циклі"ирегі жатады. Өткізудің екінші өркеші тауардың қүлдырау кезеңінде
жүргізілген өткізуді ынталандыру шаралары нәтижесінде іске асырылған.Тағы
бір айырмашылығы түрінде тауардың жаңа сипаттамаларының ашылуының, оны
пайдаланудың және әдістерінің, жаңа түтынушылардың, пайда болуының
нәтижесінде туындалған бірте-бірте жалғасқан цикл қатарларынан қүрылатын
"кекілді" ирек жатады.
Тауардың өмірлік циклі түсінігін толық тауар кластарын тауар
айырмашылығын не нақтылы марканы суреттеу үшін де пайдалануға болады.Осы
жағдайлардың әрқайсысында өмір циклі түсінігі әртүрлі мінездеме береді.
Көптеген тауар кластарын өткізу, кемелеттену кезеңі шегінде үзақ уақыт
кідіріске кездеседі. Және керісінше, тауарлардың бір түрінің өмір циклінің
иректері әдетте бір типті болады.
Тауарды нарыққа шығару кезінде, нарыққа шығару кезеңі тауардың таратылу
сәтінен және оның сатылу түсуінен басталады. Тауарды нарыққа шығару
процедурасы уақыт талап етіп, бүл кезеңдегі өткізу әдетте, жай өседі.
Ерітілетін кофе, мүздатылған апельсин нәрі, кофеге құятын порошок түрінде
жаңалықтарды өткізудің өсуінің кідіруін, сатып алушылардың аздығы, тауарды
қабылдау қабілеті және оны сатып алу мүмкіншілігі болуы сияқты, бірқатар
факторлармен түсіндіруге болады.
Бүл кезеңде, сату көлемінің аздығынан және тауарды таратуды
ұйымдастыруға және, оны өткізуді ынталандыруға көп қаражат керектігі
нәтижесінде фирма не шығын үстінде, не табыс өте аз. Осы кезде ынталандыру
шығындары өзінің ең жоғарғы деңгейіне көтеріледі. "Жаңалықты итермелеу
әрекеттерін шоғырландыру қажеттілігіне байланысты мыналарды: 1) потенциалді
түтынушыларға оларға белгісіз жаңа тауар туралы ақпарат беру; 2) оларды
тауарды байқауға қызықтыру; 3) бүл тауарға бөлшек сауда кәсіпорындары
арқылы таратылуды қамтамасыз ету;".
Бүл кезеңде өндірушілер аз және олар тауардың тек негізгі варианттарын
шығаруда, өйткені нарық олардың модификацияларын қабылдауға әлі дайын емес.
Фирма өзінің өткізу әрекеттерін сатып алуға дайындығы мол тұтынушыларға,
демек табыс деңгейі жоғары топтардың өкілдеріне шоғырланады. Бүл кезеңде
баға әдетте жоғары.
Өсу кезеңі, егер жаңалық нарық қажетін қанағаттыратын болса, өткізу
елеулі түрде өсе бастайды. Алғашқы жол үстаушылар тауарды сатып алуды
жалғастыруда. Олардың үлгісіне жәй түтынушылар еліктей бастайды, әсіресе
олар нарықта тауар туралы ұнамды пікірлер естіген болса, нарықта ашылған
мүмкіншіліктерге қызыққан жаңа бәсекелестер пайда болады. Олар жаңа
қасиетті тауарлар үсынып, нарықты кеңейте түседі. Бәсекелестердің санының
өсуі, тауар тарату арналарын қанықтыру үшін зауыттардан сату көлемінің тез
өсуіне әкеліп соқтырады.
Баға баяғы қалпында қалады не сұранымды өсіру мақсатында шамалы
төмендетіледі. Фирманың ынталандыру шығыны бұрынғы деңгейінде қалады не
бәсекелестерге қарсыласу және көпшілікті хабардар етуді жалғастыру
мақсатында шамалы өседі.
Бұл кезеңде табыс өсуде, өткізуді ынталандыру шығыны, сатудың өскен
көлеміне бөлінеді, онымен бірге өндіріс шығыны да қысқарады. Нарықтың тез
өсу кезеңін максимальді созғылау үшін фирма бірқатар стратегиялық әдістерді
пайдалануы мүмкін:
1. Жаңалықтың сапасын жоғарылату, оған қосымша қасиеттер
беру, жаңа модельдер шығару.
2. Нарықтың жаңа сегменттеріне ену.
3. Жаңа тарату арналарын пайдалану.
4. Жарнаманың хабардар ету бірқатар бөлігін түтынушылардың тауарды
алуына ынталандыруға қайта бейімдеу.
5. Қосымша түтынушыларды тарту үшін бағаны уақытында
төмендету.
Осы айтылған нарықты кеңейтудің стратегиялық әдістерін пайдаланған
фирма міндетті түрде өзінің бәсекелестік жағдайын нығайтады.
Кәмелеттену кезеңінде, кейбір мезетте тауарды өткізудің өсу темпі
бэсеңдейді - кәмелеттену кезеңі басталады. Уақыт ұзақтығы бұл кезең өткен
кезеңдермен салыстырғанда, әдетте, ұзағырақ және маркетингті басқару сапасы
алдына мәселелер қояды. Нарықтағы бар тауарлардың көпшілігі кәмелеттену
кезеңінде, маркетингті басқару, негізінде "кәмелеттенген" тауармен
байланысты.
Өткізудің өсу қарқынының бәсеңдеуі, өндірушілердің көпшілігінде
сатылмаған тауар қорларының жинала бастағанын көрсетеді. Бүл
бәсекелестіктің шиеленісуіне әкеліп соқтырады. Бәсекелестер төмендетілген
бағамен және прейскуранттық бағадан да төмен бағамен сатуға жиі кірісе
өсуі, тауар тарату арналарын қанықтыру үшін зауыттардан сату көлемінің тез
өсуіне әкеліп соқтырады.
Баға баяғы қалпында қалады не сұранымды өсіру мақсатында шамалы
төмендетіледі. Фирманың ынталандыру шығыны бұрынғы деңгейінде қалады не
бәсекелестерге қарсыласу және көпшілікті хабардар етуді жалғастыру
мақсатында шамалы өседі.
Бұл кезеңде табыс өсуде, өткізуді ынталандыру шығыны, сатудың өскен
көлеміне бөлінеді, онымен бірге өндіріс шығыны да қысқарады. Нарықтың тез
өсу кезеңін максимальді созғылау үшін фирма бірқатар стратегиялық әдістерді
пайдалануы мүмкін:
1. Жаңалықтың сапасын жоғарылату, оған қосымша қасиеттер
беру, жаңа модельдер шығару.
2. Нарықтың жаңа сегменттеріне ену.
3. Жаңа тарату арналарын пайдалану.
4. Жарнаманың хабардар ету бірқатар бөлігін түтынушылардың тауарды
алуына ынталандыруға қайта бейімдеу.
5. Қосымша түтынушыларды тарту үшін бағаны уақытында
төмендету.
Осы айтылған нарықты кеңейтудің стратегиялық әдістерін пайдаланған
фирма міндетті түрде өзінің бәсекелестік жағдайын нығайтады.
Кәмелеттену кезеңінде, кейбір мезетте тауарды өткізудің өсу темпі
бэсеңдейді- кәмелеттену кезеңі басталады. Уақыт үзақтығы бойынша бүл кезең
өткен кезеңдермен салыстырғанда, әдетте, ұзағырақ және маркетингті басқару
сапасы алдына мәселелер қояды. Нарықтағы бар тауарлардың көпшілігі
кәмелеттену кезеңінде, маркетингті басқару, негізінде
"кәмелеттенген" тауармен байланысты.
Өткізудің өсу қарқынының бәсеңдеуі, өндірушілердің көпшілігінде
сатылмаған тауар қорларының жинала бастағанын көрсетеді. Бүл
бәсекелестіктің шиеленісуіне әкеліп соқтырады. Бәсекелестер төмендетілген
бағамен және прейскуранттық бағадан да төмен бағамен сатуға жиі кірісе сырт
безендіруін жақсарту стратегиясы тауардың тартымдылығын жоғарылатуды мақсат
етеді. Мысалға, түрін жаңалатқанды жақсы көретін сатып алушыларды тарту
мақсатында сүт өндіру фирмалары өз өнімдерінің сырт безендіруін өзгертуде.
Маркетинг кешенін модификациялау кезеңінде, тауар басқарушысы басқа
шаралармен қатар маркетинг кешенінің бір немесе бірнеше элементтерін
модификациялау арқылы өткізуді ынталандыруға тырысуы керек. Жаңа сатып
алушыларды тарту жэне бәсекелестердің клиентурасын арбау үшін бағаны
төмендетуге болады. Әсерлілігі жоғарырақ жарнамалық компанияны дайындап
көруге болады. Сатушылармен жеңілдетілген келісімдер жасау, бағаны шамалы
төмендетуге қүқ беретін купондар шығару, сувенирлер тарату, конкурстар
өткізу сияқты өткізуді активті түрде ынталандыру әдістерінде пайдалануға
болады.Фирма сиымдылығы молырақ нарық арналарын, атап айтқанда активті
өткізу дүкендерінің қызметтерін де пайдалануы мүмкін. Әсіресе осы нарық
арналары өсу кезінде болса. Фирма түтынушыларға жаңа жетілдірілген
қызметтер үсынуына болады.
Құлдырау кезеңі уақытысында, түбінде тауардың кейбір түрін не маркасын
өткізу төмен қарай қүлдырайды. Өткізу нөл белгісіне дейін не төменгі
деңгейдегі дәрежеге дейін құлдырап, сол деңгейде көптеген жылдар қалуы да
мүмкін.
Өткізудің кұлдырауын бірқатар себептермен түсіндіруге болады, оның
ішінде технологияның жетілуі, түтынушылар ұнатымының өзгеруі жэне отандас,
шетелдік бақталастармен бәсекелестіктің шиеленісуін айтуға болады.
Өткізудің қүлдырауына және табыстың төмендеуіне байланысты бірқатар
фирмалар нарықтан кете бастайды. Қалғандары ұсынатын тауар ассортименттерін
қысқартуы, нарықтың майда сегметтерінен және тиімділігі төменірек сауда
арналарынан бас тартуы, ынталандыруға бөлінетін ассигнованияларды қысқартуы
жэне бағаны одан әрі төмендетуі мүмкін.
Құлдырау кезеңіне ұшыраған тауарды фирманың өз номенклатурасында
сақтауға тырысуы оны көп шығынға ұшыратады. Тауар басқарушылардың оған
көбірек уақыт бөлуін талап етуі мүмкін. Оның үстіне, оның бағасын жиі
өзгертуді тауар - материал қорларын қайта бағалауды талап етеді. Оны өндіру
бағасы жоғары, ол жарнамалауды және сатушылардың өзіне көбірек көңіл
бөлгенін талап ететіндіктен, оған қарағанда табыстырақ жаңа тауарларды
шығаруды үйымдастыруға қаржыны жүмсағаны жөн болуы мүмкін. Оның
табыстылығының қүлдырауы тұтынушылар алдында өндіруші - фирманың жалпы
беделін төмендетуі мүмкін. Ал ең жағымсыз жағдайларға фирма келешекте душар
болуы мүмкін. Өндірілуі уақытында тоқтатылмаған ескі тауарлар оны
алмастыруды іздей бастауға кедергі келтіреді. Осыған байланысты фирма
"кешегі асыраушыға" көбірек жэне "ертеңгі" асыраушыға азырақ көңіл бөлетін
біржақты маркетинг кешенімін қанағаттануына тура келеді. Мүндай тауарлар
фирманың бүгінгі рентабельділік әрекеттерін төмендетеді және келешегін
әлсіретеді.
Осы аталғандардың бәрін ескере отырып, фирма өзінің көнере бастаған
бүйымдарына көбірек көңіл бөлуі керек. Ең алдымен өткізу көрсеткіштерін,
нарық бөліктерін шығын және рентабельдік деңгейлерін жүйелі түрде талдау
арқылы қүлдырау кезеңіне жүйелі түрде талдау арқылы қүлдырау кезеңіне
үшырай бастаған тауарларды анықтау керек. Басқарушылар олардың әрқайсысы
туралы, не оны шығаруды жалғастыру, не "жемісін ору", не номенклатурадан
шығару туралы шешім қабылдауы керек. Марканы одан әрі қарай шығару туралы
шешім қабылдау бәсекелестер нақтылы бәсекелестік өріс әрекетінен кетеді деп
үміттенген жағдайда ғана болуы мүмкін.
Бүл нәтижелі болған жағдайда, жемісті ору стратегиясы фирма табысының
қысқа мерзімді өсуіне жеткізеді. Басшылар тауарды басқа фирмаға сату не
өндіруді тоқтатып, оны номенклатурадан шығару туралы шешім қабылдауы
мүмкін.

2 ТАРАУ. ҚАЙСАР СҮТЖШС-НІҢ ӨНДІРІСТІК ШАРУАШЫЛЫҚ ҚЫЗМЕТІН ТАЛДАУ

2.1 Қайсар Сүт ЖШС-нің жаңа өнім шығару үрдісін талдау

Кәсіпорындағы өнімді жаңарту үрдісі өндірістегі тиімділікті арттырады.
әрбір кәсіпорын жаңа өнім шығаруға ынталануы керек. Соған байланысты нарық
сүраныстарына сай, сүт алыптарымен бірге қалыспай қызмет етулері қажет.
Олардың шығарған өнімдерінен де асып түсетін жаңа, экологиялық таза, көп
сақталатын өнім шығару. Жаңа өнім шығарудың тиімділігін анықтау үшін
келесідей кестелерден байқауымызға болады.
Талдайтын бірінші көрсеткішіміз ол өнімнің бүрынғы ассортиментіне жаңа
тауарларды қосуы әсерінен өнім өндіру үрдісінің жақсаруы. 2005 ж
ассортимент Қайсар Сүт ЖШС-не айтарлықтай табыс экелді. Бірақ заман
ағымына сәйкес, нарық сұранысына байланысты өнімді жаңартуға тура келеді.
Сол кезде ғана өнімді өндіру үрдісі жақсарады, белгілі табыстар әкеледі.Оны
төмендегі 1 кесте арқылы байқауымызға болады.

1-кесте. Қайсар Сүт ЖШС-нің өнім ассортиментіне жаңа өнім қосу.

Көрсеткіштер 2005 2006
натуралды мың тенге натуралды мың тенге
тауар тауар
Сүт 760 5400 820 650 56 6200
Қаймақ 600 6600 272 6900
Кілегей 46 874 29 970
Кефир 236 2123 72 2448
Сүзбе 27 6160 53 6300
Ряженка 56 616 64 820
Ірімшік Простоваша 51 6320 85 6415
Иогурт 56 3920 580 4230
Қоюландырылған сүт 28 1765
Творожник 50 4590
Қайнатылған сүт 68 4700
3700
Барлығы 1832 3201 2759 4903

Осы кестеден байқағандай Қайсар Сүт ЖШС-нің өнімінің жоғарылатқанда
2006 ж соған байланысты өндірісі көлемі айтарлықтай өсті. Сонымен қатар
2006 ж бәсекелестерден қалыспау үшін, жаңа өнім түрлерін кәсіпорын
ассортиментіне қосты. Бұл дегеніміз халықтың осы тауарларға деген
сұранысының өсуі. Қазіргі кезде халықтың құнарлығы жоғары тауарларға
сұранысы көп. Халықтың қоюландырылған сүт, творожник деген өнімдерге деген
сұранысы пайда болғандықтан ол өнімді шығаруға ынталанады. Талдауға
кіріссек Қайсар Сүт ЖШС-і 2005 жылы натуралды түрде 1832 т сүт өнімдерін
өндірген екен. Ал ақшалай түрде 32016 мың теңгені қүрайды. Бүл яғни, нашар
көрсеткіш емес. Бірақ бәсекелестерінен қалыспау үшін кәсіпорын өнім
өндірісін кеңейтті. Ол натуралды түрде 2759 т қүрады. Ал ақшалай түрде
49038 мың теңгені қүрайды. Бүл жерде тиісті орынға жаңа өнімдерді өндіріске
қосу ие. Егер оның ақшалай үлесін есептейтін болсақ 2006 жылдың өндірілген
өнім көлемінің 30% қүрайды. Бүны үлкен жетістік деп айтуға болады.
Кестеде көріп отырғанымыздай, кәсіпорын ассортиментіне жаңа тауарларды
қосу арқылы қосымша кіріс кіргізеді және де бүл қосымша шығындарды, соның
ішінде, өнімді жаңарту мақсатында сатып алынған қүрал -жабдықтарды
айтуымызға болады.

2-кесте. 2006 жылы жаңа қүрал-жабдықтарды өндіріске енгізу.

Көрсеткіштер дана өлшем 2006 жыл % үлесі
бірлігі
МТС-80 сүтті
қоюландырғыш - И1 ОВМ
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.